Vísir - 29.11.1938, Blaðsíða 3

V I S I R
Nægilegt vatn til að bita npp allan
Reykjaviknrbæ f 9 gráða frosti.
40 lítrar á sekúndu fást úr seinustu
holunni eöa lielmingi meira, en feti g-
ist liefir úr nokkurri horholu ádur.
Tíðindamaður Vísis átti í gær tal við Helga Sigurðsson verk-
fræðing, sem aðalumsjón hefir með borununum á Reykjum, og
skýrði hann svo frá að samkvæmt síðustu mælingum hefði
vatnsmagn aukist mjög í holu þeirri, sem nú er verið að bora
með hinum nýja bor, en það er 20. holan á eystri jarð-
sprungunni að Reykjum, en 2. holan, sem hinn nýi bor er not-
aður við. Upp úr þessari holu koma nú 40 ltr. sek. og er það
miklu meira vatnsmagn en fengist hefir úr öðrum holum, sem
boraðar hafa verið, og hafa þær ekki gefið nema um 20 ltr. á
sek. —
Siðasta mæling fór fram 9.
þ. m. og kom þá upp úr holunni
ca. 21 ltr. á sekúndu og hefir
aukningin þannig numið 19 litr-
um, en vatnsmagnið i öðrum
holum eystri sprungunnar hefir
minkað nokkuð, eða um öVóltr.,
og er því heildaraukningin á
vatnsmagninu um 12 ltr. Hins-
vegar er ]>að athyglisvert, að
vatnsmagnið i holurn vestri
sprungunnar hefir ekkert þorr-
ið, og sýnir það að ekkert sam-
hand er milli þessara tveggjga
jarðsprungna innhyrðis. — Það
vatnsmagn, sem nú kemur upp
úr borliolunum, nemur 152 ltr.
á seki 6U ef reikiiað 6f itieð höt"
hæfu uppsprettuvatni til hitun-
ar, sem nemur ca. 40 ltr. á sek.,
er vatnsmagnið í alt um 192 ltr.
á sek., en þar frá dragast sam-
kvæmt samningi 7 Itr. til liit-
unar að Reykjum og Álafossi,
og hefir því Reykjavikurbær til
umáða 185 Itr. á sek.
Þetta vatnsmagn nægir öllum
bænum til hitunar, eins og hann
er nú, miðað við 9 gráðu frost,
cn samkvæmt athugunum, sem
Yeðurstofan hefir gert frá árinu
1927, hafa að eins komið 6 dag-
ar — öll þessi ár —, sem meðal-
hiti sólarhringsins hefir verið
undir -f- 9 gráðum.
Þegar mælingin fór fram 9.
þ. m. var hitinn 87°, en nú er
vatnið sennilega heitara, með
því að dýpa er komið i jörð.
Þá má geta þess, að nýlega
er búið að flytja gamla borinn
i vestari sprungunni, og er
byrjað þar á nýrri holu, og er
þegar farið að koma lieitt vatn
upp úr henni.
Boranirnar að Reykjum hóf-
ust árið 1933 og hefir vatns-
magnið aukist stöðugt frá ári til
árs. Má í því sambandi geta
þess, að þegar verkfræðingar
bæjarins gerðu áætlun sína, var
vatnsmagnið 125 ltr. á sek, en
er Nordensson, — sænski verk-
fræðingurinn var hér í þeim er-
indum, að athuga þetta mál, var
vatnsmagn það, sem fékst upp
úr holunum, 135 ltr. á sek., en
nú ef það Í52 Ítr. Hefir það því
aukist mjög verulega upp á síð-
kastið.
Þess má geta, að meðalliití
valnsins í veslari sprungunni er
95°, en vatnið i eystri sprung-
unni er nokkru kaldara, og er
meðalhiti þess 85 gráður. — í
eystri sprungunni hafa þegar
verið boraðar 19 holur, en ver-
ið með þá þriðju í vestari
sprungunni.
Helgi Sigurðsson verkfræð-
ingur fór upp að Reykjum í dag
til þess að atliuga boranirnar.
Átti blaðið tal við hann um há-
degisbilið og skýrði liann svo
frá, að dýpt liolunnar væri nú
400 metrar og liiti vatnsins um
90 gráður, eða 5 gráðum meiri
en á því vatni, sem til þessa
hefði fengist úr eystri sprung-
unni.
Srjöflóö sópar burt símal nu
á 200 metra svæði.
Símabilanii* um land allt.
Miklar bilanir hafa orðið á símalínum um land alt um sein-
ustu helgi og hafa m. a. orðið miklar bilanir á símalínunum til
Seyðif jarðar, norðanlands og sunnan og eru skeyti frá Seyðis-
firði hingað afgreidd loftleiðis, uns viðgerðinni á landlínum
er lokið.
Vísir spurði landsímastjóra
Guðmund J. Hlíðdal um síma-
bilanirnar og sagðist honum
frá á ]>essa leið:
í ofviðrinu undanfarna daga
hafa orðið allvíðtækar skemdir
á simalinum á Vestur-, Norður-
9g Austurlandi, alt suður til Pá-
skrÚðsfjáfSár. Þannig er nú
sem, stendur eklci linusamband
við Austfirði, en skeyti eru af-
greidd loftleiðina,
Mestar bilanir urðu á hinni
nýju HésÍeyrarlínu við
t Jökuífirði og á línunni til
Flateyrar við önundar-
fjörð, þar sem snjóflóð
sópaði burt símanum á
um 200 metra breiðu
svæði.
Viðgerðir á skemdum fara nú
fram hvarvetna, en veður hefir
verið óshagstætt og viðgerðirn-
ar þvi gengið hægara en ella
mytidi.
Vatnsgeymamir á Sólbakka
eyðilagðir.
í gær hljóp snjóflóð milli
Sólhakka og Hvylfta. Braut hún
nokkra símastaura og ónýtti
að mestu vatnsgeymi rikisverk-
smiðjunnar á Sólbakka. Geym-
íríiih váí* Úi' járnbentri steín-
steypu, en stóð allmikið upp úr
jörð. Fleiri snjóflóð hafá ög
hlaupið ofan við Flateyrarkaup-
lún, en ekki gert skaða svo telj-
andi sé. — Viðstöðulaus hríð
hefir verið að heita má í 9 und-
anfarna sólarliringa á þessum
slóðum og' miklum snjó hefir
lilaðið niður. (PÚ.)-.
Sænski sendikennarinn,
fil. mag. Anna Ostermann. flyt-
ur í kveld kl. 8 háskólafyrirlestur
um sænskar bókmentir í lok 19.
aldar.
Knattspyrnan á
Englandi.
Á laugardag fóru svo leikar,
sem liér segir: Birmingliam—
Portsmouth 2:0; Bolton W.—
Grimsby T. 1:1; Charlton A.—
Sunderland 3:0; Chelsea—
W’hampton 1:3; Leeds U.—
Derhy C. 1:4; Leicester C.—
Brentford 1:1; Liverpool—
Blackjpool 1:0; Mancli. U.—
Huddersfield 1:1; Middlesbro’
—Arsenal 1:1; Preston N. E.-—
Aston V. 3:2 og Stoke City—Ev-
erton 0:0. ,
Röðin er þá þessi:
Leikir. Mörk. St.
Derby Country 17 34—15 26
Everton
Charlton
Iæeds U.
Liverpool
Middleshro’
W’hampton W.
Bolton W.
Preston N. E.
Leicester C.
Grimsby T.
Blackpool
Arsenal
Sunderland
Huddersfíeld
Stokö City
Portmouth
Aston Villa
Chelsea
Birmingham
Brentford
Manch. U.
16 33—15 23
16 24—18 20
16 29—27 20
16 27—20 19
16 28—26 18
16 21—14 17
16 25—22 17
16 23—23 16
17 22—26 16
16 17—21 16
16 22—19 15
16 17—17 15
16 18—21 15
17 22—26 14
16 21—31 14
16 18—28 14
16 25—27 13
16 27—33 13
17 24—30 12
16 19—30 12
16 19—26 11
I annari deild er Fulham efst
með 23 stig, gerði að heiman
jafntefli (3:3) við Norwich C.
1 öðru sæti er Sheffield U., sigr-
aði heima West Ham með 3:1
og í þriðja er Newcastle U.,
gerði heima jafntefli (2:2) við
Millwall.
Ásmandnr Ásgeirsson
varí meistari Tafl-
félagiÐS.
Skákmót Taflfélags Rvíkur,
sem einnig er undirbúnings-
kepni undir Argentinuför, er nú
lokið. Úrslit urðu þessi: 1. Ás-
mundur Ásgeirsson 11 vinninga,
2. Baldur Möller 10 v. 3.—4. Jón
Guðmundsson og Árni Snævarr
8V2 v. 5.—6. Einar Þorvaldsson
og Eggert Gilfer 8. v. 7. Magnús
G. Jónsson 7 v. 8. Sturla Péturs-
son 61/2 v. Benedikt Jóhannsson
51/2, Guðm. Ólafsson 4, Stgr,
Guðmundsson, Sæmundur Ól-
afsson, Hermann Jónsson og
Hafsteinn Gíslason 3% v. Það
sem mesta undrun vekur er hin
óvænta fi’ammistaða Steingi’íms
en hann er allra mauna mis-
jafnastur, enda þarf hann að
taka á því til að geta orðið svo
neðarlegá. 1— íííns og sjá má af
fi'ámanrituðu eru það að öðru
leyti þessir „sömu og venju-
lega“ sem efri helminginn
skipa.
Tímarit V.F.L,
priíSja hefti þ. á., er nýkomið út.
Hefti þetta er alt um Sogsvirkjun-
ina, hiiin fróölegi fyrirlestur Stein-
griiris jónssonar, rafmagnsstjóra,
er hann flutti á fundi V.F.Í. 23.
mars 1938. Tuttugu og fjórar
myndir og teikningar fylgja fyrir-
lestrinum. Frágangur er mjög
vandatSur.

Piissoi Míiods Dlsei
Eftir Ólaf Lárusson prófessor.
f.
Eldsvarnarvkaii
höfst i gær.
MAGNÚS ÓLSEN.
Magnus Olsen prófessor í
Oslo á sextugsafmæli i dag.
Landar hans munu við það
tækifæri hylla liann, sem einn
af mætustu mönnuni sínum, og
lionum munu berast margar
hlýjar og innilegar afmælis-
kveðjur, viða annarsstaðar að.
Héðan frá íslandi herst honum
sú kveðja, að heimspekideild
Háskólans hafi kjörið hánn
doctor litterarum islandicarum
honoris causa. Er þetta æðsta
akademiska virðingprmerkið,
sem Háskólinn getur veitt, og
hefir aðeins einn núlifandi mað-
ur hlotið það, próf. Andreas
Heusler í Basel, Nafnbót þessi
var teldn upp árið 1918 og er
svo tii ætlast, áð hún verði ekki
veitt öðrum en þeiin, sem unnið
liafa framúrskarandi afrek í ís-
lenskum fræðum, og efast eng-
inn um að Magnus Olsen sé einn
í þeirra manna tölu.
Norðurlandaþj óðirnar eru
smáar, ef þær eru bornar sam-
an við stórþjóðirnar, og þeirra
gætir minna i hinni alþjóðlegu
menningu en vér venjulega ger-
um oss ljóst. Það eru ekki nema
fáir vísindamenn frá Nörður-
löndum, sem tekst að vinna sér
alþjóðlegan orðstýr. Magnus
Olsen er einn af þeim fáu, sem
þann orðstýr liafa lilotið. Hann
liefir lielgað vísindunum lif sitt.
Tuttugu og fjögra ára gamall
varð liann samverkamaður Sop-
husar Bugge, sem þá var einn
af liöfuðskörungum norrænna
fræða, um útgáfu liins mikla
ritverlcs, Norges Indskrifter
med de ældre Runer, og þritug-
ur vai’ð hann eftirmaður Bug-
ge’s, sem kennari i norrænni og
íslenslcri málfræði við Oslóar-
háskóla. Þvi starfi hefir hann
gegnt siðan og er fyrir löngu
orðinn emn af mest metnu mál-
fræðingum sinnar samtíðar.
Visindastarf hans er orðið mik-
ið og fjölþætt. Hann hefir verið
mikill iðjumaður um dagana og
Ný tegnnd blindra-
letnrs.
Oslo — FÚ.
Við VerkfræÖiháskolann í
Oslo liafá tveir ungir möiiil,
Henfý Ingebefg og Sclinell-
Larseh, sótt um einkarétt á
úþpfuridningu, sem þeir liafa
gert. Það er áliald, sem skrifar
blindraletur á mjög einfaldan
og ódýran hátt. Blindraslcrift sú,
sem liingað til hefir verið not-
uð, er gerð með upphleyptum
merkjum á mjög þykkan papp-
ír. Fylgir þvi sá galli, að bæk-
urnar verða afar þykkar, t. d.
vegur venjuleg sálmabók 18 kg.
og blindrabblian er 30—40
bindi, samanlögð 2 metrar á
þylct. Við nýju aðferðina er not-
uð kvikmyndaþynna en ekki
ritað fjölda af hókum og rit-
gerðum. í ritum hans fara sam-
an djúpsett þekking og fágæt
skarpskygni og getspeki, og sú
innsýn (intuition), sem lætur
hann sjá lengra og dýpra en
aðrir sjá, og það er eins og lion-
um sé það gefið, að koma niður
á góðmálma, hvar sem liann
grefur til i rannsóknum sinum.
í fræðigreinum sínum hefir
hann numið ný lönd og opnað
nýjar leiðir. Þeir sem lilýddu
á fyrirlestra lians hér við Há-
skólann, 1929, gátu gengið úr
skugga um þetta, og þeir sem
lesið hafa t. d. rit hans Ættegárd
og lielligdom (1926) munu játa,
að þar er um vísindalegt afrek
að ræða, svo frábært, að fáum
mönnum er það gefið, að leysa
slíkt af hendi.
Til islenskra fræða hefir
Magnus Olsen lagt margt og
mikið og standa þau i mikilli
þakkarskuld við hann. Tvisvar
liefir hann komið liingað til
lands. Árið 1910 dvaldi hann
hér nokkra mánuði og nam þá
til hlítar að tala íslensku tungu.
Var hann þá alllengi á Gils-
hakka í Hvítársíðu, hjá Magn-
úsi prófasti Andréssyni, og
minnist liann ]>ess ágæta kenn-
ara sins og vinar jafnan siðan
með ást og virðingu. í annað
sinn kom hann hingað 1929 í
boði Háskólans. Kona hans, frú
Mathilde, dóttir A. Kjær yfir- |
hókavarðar háskólabókasafns- I
I
ins i Osló, var með lionum i I
þeirri för, og síðan tala þau j
hjónin stundum íslensku saman, í
og mun það vera fágælt um er-
lent fólk, sem aldrei liefir dval-
ið langdvölum hér á landi.
Magnus Olsen hefir eignast j
marga vini hér á landi og sjálf- i
ur ann hann íslandi og fylgist |
af miklum áliuga með öllu, j
sem hér er unnið að íslenskum I
fræðum. Efast eg um, að nokk- j
ur erlendur maður hafi skilið j
íslendinga og menningu þeirra, j
fyr og síðar, betur en hann og
af meiri samúð.
Magnus Olsen er virtur ekki
fyrir gáfur sinar einar og vis-
indaleg afrek. Þeir sem eiga því
láni að fagna að þekkja hann
vita hvílíkur mannkostamaður
hann er. Því er liann bæði virt-
ur og ástsæll, og við þessi tima-
mót i æfi hans streyma margir
vinarhugir hvaðanæfa að til
heimilis þeirra lijóna í Bestun,
og óska þeim allra heilla og
þess, að húsbóndinn eigi enn
eftir að lifa mörg farsæl vinnu-
ár.
28. nóv. 1938.
Ólafur Lárusson.
I
pappír.Uppf undrvingarmemiimi
sýndu áhaldið enskum og amer-
ískum sérfræðingum í London
fyrir nokkuru, og vakti það
mikla eflirtekt. Er talið víst, að
uppfundningin opni hlindu
íúlki sSSáhg að bókmentunum
yfiríeitt, þvi áð nú ver'ður hægt,
án mikils tilkostnaðar, að gefa
út bækur með blindraskrift.
Tjón af yöldum eldsvoðsa
nemur árlega hundruðum þms-
unda króna liér á landi og þrá-
fahllega kemrir það fyrir, aí&
menn og skepnur híða Iiörmu-
legan dauðdaga i eldinum.
í nágrannalöndunum, þar
sem haldnar eru nákvæmar
heildarskýrslur um eldsvoða og
orsakir þeirra, hefir það komiS
í ljós, að um 60% af ölíunc
brunum eru að kenna óvar-
kárni. Skyldu hlutföllin ekki
vera svipuð hjá oss Islending-
um?
Það er þvi fylsta ástæða til
þess að benda almenningi á,
hvernig beri að verjast slíkuna
vágesti.
I gluggasýningum þeim, senm
Eldsvarnarvikan liefir í verslum
.Tóns Björnssonar & Co. og
versl. Remedia, eru á skýraia
hátt sýndar þær orsakir, seua
oftast hafa valdið íkveikjum
hér i bæmrai að undanfömUo,
samkv. skýrslum slökkviliðs,-
stjóra, en það eru, óvarkáml
g’leymska í notkun rafmagna-
straujárna, slæm umgengnl S
miðstöðvarherbergjum (pokar,
spænir og spýtur er látið liggja
við miðstöðvarkatlana) og noftk-
un bensíns í heimahúsum.
Hér er óvarkárni og hirðu-
leysi um að benna.
Á sýningu Eldsvarnarvikunu-
ar er ennfremur sýnt einfalt en
eftirtektarvert björgunartækL
Þessu áhaldi (hjörgunarlín.u)
lýsir slökkviliðsstjórinn Pétur
Ingimundárson þanuig í elds-
varnablaðinu i fyrra:
„Björgunarlinum er vanalega
komið fyrir i svefnlierbergjuni
á þann hátt, að krókur er fest-
ur yfir glugga þeim, sem nota
á til þess að fara út um, eu á
krókinn er fest sylgja úr málmi-
1 gegnum sylgjuna er dreginn
tvöfaldur kaðall, en lykkiunni
hrugðið yfir sylgjuna svo hóni
veiti viðnám, þegar þurigi kem-
ur i kaðalendann. A kaðalendan-
um er lás, sem fest er í beltí,
sem viðkomandi spennir um
sig miðjan, og eftir að hafa far-
ið úl um gluggann, rennur hann
niður með hæfilegum hráða.*'1
Áliöld þessi þyrftu að vera til
í öllum háum húsum, og ætii
fólk að leita sér nánari upplýs-
inga um þau á Slökkvistöðinni
eða á skrifstofu Slysavaruafé-
lagsins, kl. 3—5 e. h. en a þeím
tíma er fulltrúa slysavarna á
landi þar að hitta daglega-
Samband bindindisfélaga.
Þing sambandsins veröur sett *
kveld kl. 8% i hátíöarsal Mentá-
skólans.
Forsætisráðherra og frú
taka á móti gestum n. k. fimttt-
clag kl. 3—6, i tilefni af íullveldiá-
atmælimu
K.F.U.M. og K. í Hafnarfirði:
Æskulýðsvikan stendur nú yflr.
RæSa, söngur og hljóöfærasláttttt
í kveld kl. 8Vq. Allir velkomnir.
VERÐLAUNABÓ K
Nýlega efndi sænska hókaútgáfan Natur och kultur til verð-
launasamkepni um bólc fyrir di’engi á aldrinum 12—15 ára.
Fyrstu verðlaun, 2000 krónur, hlaut Harald Victorin, fyrir bók
um kappflug í kringum jörðina. Margar flugvélar taka þátt S
kappfluginu og er meiri „spenningur“ í frásögninni á köflum
en títt er í unglingabókum en öll er bókin óvenjulega skemtí-
lega rituð.
Þessi ágæta bók er nú komin út á islensku í snildárlegri þýSf-
ingu Freysteins Gunnarssonar skólastjóra. Bókina 1 kallar hama
Kappflugið umhverfis jörðina.
Þeir, sem vilja gefa drengjum skemtilega bók, velja þessa.
18 myndir eru í bókinni..