Vísir - 17.02.1939, Blaðsíða 6

V I s I ft
Föstudaginn 17. febrúar 1939.
*
Útvarpid
NÆST SÍÐASTA YIKA.
l>vi verðnr ekki neitað, að
dansbljómlist á allsterk ítök í
singu fólki alira ianda nú á dög-
aim. Hún má teljast alþjóðleg.
Miemi dansa eftir sömu lögun-
ium samtimis um allan lieim
svo að segja.
Þó á liver þjóð, ef betur er að
gáð» sinn sérkennileika á þessu
pviSL Með örari samgöngum við
aðrar þjóðir höfum við íslend-
ingar lært að „dansa með“,
veitt viðtöku þeirri dans-
,^núsik“, sem tíðkast hefir hjá
Jieim. Á margan hátt höfum
við verið fljótir að gleypa við
sem næst lá. Með síldveið-
andi Norðmönnum og Svíum
hárust glamrandi liarmoniku-
lög til landsins og voru skröll iá
draggargan áratugum saman
somu lögin í sjóþorpum fyrir
morðan og austan. Yfir Dan-
mörku bárust svo jazzlögin frá
hinum enskumælandi heimi
Sfjirsl Inl höfuðstaðarins og síð-
an með grammófóninum út á
yslu amies. — Þegar Útvarpið
ikom lil sögunnar er ekki nema
eðlilegt og sjálfsagt, að það
flytti öðru hvoru danslög. Það
Jilaul á því sviði, sem öðrum,
að svara kröfum tímans, enda
eru danslög mikið leikin í út-
varpsstöðvum allra landa. —
Mesl hefir þetla verið af
grammöfónplötum, og kennir
margra grasa, góðra og slæmra
meðal þess, sein flutt er. Væri
ekki eðlilegt, að gera þá kröfu
lil títvarpsins, að það vandaði
valið á þeim daiíslögum, sem
það flytur? Tískudanslög vill
fólkið náttúrlega hafa, en tisku-
dansliög eiga ekki saman nema
nafnið. Væri ekki hægt, að láta
íJtvarpið hafa áhrif á smekk
fólksins I þessu efni, með þvi
að láta útvarpið að eins flytja
úrvalsdansplötur, minna af
skrallplötum, meira af falleg-
nm og fjörugum lögum, sem
fólkið lærir og vil! gjarna heyra
aftur og aftur? — Að því væri
dálítill men ni ngarbragur.
SíÐndum leikur danshljóm-
svtít Bjarna Böðvarssonar
nokkur lög áður en grammó-
fónsplöturnar byrja, eða Aage
Lorange leikur nokkur lög á
píanó. Hvorttveggja er senni-
lega vel þegið af flestum hlust-
öndum. Sérstaklega er það eftir-
téktarvert, að hljómsveitin hef-
ir gert töluvert að því að kynna
danslög eftir íslenska höfunda,
og er það spor i rétta átt. Það er
<ef til vill meira virði en menn ^
alment hugsa út í, að hér er
farið að semja danslög. „Eflið
íslenskan iðnað“ munu víst ein- j
hverjir segja og ypta öxlum við
fjeárri hugsun. En eitt er vist,
að þessi íslensku lög, hvort sem
þau eru eftir Karl Runólfsson,
Bjarna Böðvarsson eða Oliver
Guðmundsson eða hverjir það
eru nú fleiri, sem fást við dans-
lagasmíð, eru ekki skröll-
„músik“, heldur lög, sem eru
suin falleg með lcöflum og ýms
orðin vinsæl þegar.
En nóg um dans-„músikina“
í þetta sinn.
Þau hafa verið fá erindin,
sem fengur er í þessa viku. Þó
mætti nefna þrjú, sem hvert á
sirin liátt voru ánægjuleg á að
ldýða. „Stjörnufræðin og trúin“,
flutt af sr. Friðrik Hallgríms-
svni, erindi Thor Tliors alþing-
ismanns um undirbúning heims-
sýningarinnar og Ioks erindi
Guðm. Hannessonar prófessors
um ldæðnað íslendinga.
VIKAN SEM LEIÐ.
Vafalaust hefir merkasti at-
hurður í útvarpsdagskránni
síðustu vikuna verið leikritið
„Spor í sandi“, eftir Axel Thor-
steinson, sem leikið var á laug-
ardagskvöldið. Hér er um skáld-
verk að ræða, sem skilur eftir
djúp alvarleg áhrif og géfur
t umhugsunarefni um heims-
] vandamál um leið og það lýsir
örlögum ákveðinna einstakl-
inga. Stríðsbókmentir urðu til
meðal þjóðanna, sem þátt tóku
í heimsstyrjöldinni miklu, —
bókmentir, sem lýstu styrjöld-
inni sjálfri og áhrifum liennar.
Skilyrðin fyrir þvi, að slíkar
bókmentir yrðu til liér á íslandi
voru ekki fyrir liendi. En is-
lenska þjóðin fór samt ekki var-
hluta af liinni djúpu reynslu
stríðsins. Sú grein þjóðarinnar,
sem sest hafði að í Vesturheimi,
varð að sjá á eftir mörgum
vöskum syni austur um liaf á
vigvellina. Þaðan er efni leik-
ritsins tekið. Það lýsir ungum
manni af íslenskum ættum,
sem kemur heim særður á sál
og líkama eftir ógnir styrjald-
arinnar, og það lýsir um leið
hvernig örlögin léku ungu
stúlkuna, sem gaf unnusta sín-
um alt, áður en liann fór í
styrjöldina. Bæði eru sundui'-
lællar sálir, bera örkuml styrj-
aldarinnar, siðferðilega hvort á
sinn hiátt.
Menn heyra hér á íslandi
mikið af prédikunum svo
nefndra friðarvina, sem oftast
er fólk, sem enga persónulega
rejmslu hefir haft af slyrjölcl-
um. Það er líka stundum fólk,
sem notar friðarhjalið til að
fegra sjálft sig og sverta ein-
hverja aðra. Er ekki Iáust við,
að skraf sliks fólks verði næsta
innantómt, þegar það er borið
saman við radclir þeirra, sem
þekkja böl styrjaldanna af eigin
reynd. Slik rödd er leikrit Axels,
og sú staðreynd að því viðbættu,
að form leiksins liefir vel tekist,
gerði það sterkari friðarprédik-
un en kostur er á að lieyra liér
á landi frá íslendingi.
Mörgum mun og þykja mik-
ilsvert, að.heyra dr. Jón bisk-
up Helgason segja frá suð-
urgöngu Tómasar Sæmundsson-
ar. Þessi fræga för hins unga
framfaramanns fyrir meira en
öld síðan er öllum Islendingum
kunn að nafni til, en hinir eru
færri, sem liafa átt kost á að fá
henni lýst í einstökum atriðum.
Má því vænta, að hlýtt verði
með athygli á þennan erinda-
flokk biskupsins.
Þá má geta þess, að þáttur-
inn um daginn og veginn, sem
Vilhj. Þ. Gíslason flutti að þessu
sinni, var bæði skemtilegur og
fróðlegur. Mann óar við að
hugsa sér þá misnotkun á þess-
irm dagskrárlið, að láta Jón
Eyþórsson útfylla hann með
sínu leiðinda-nuddi, þegar mað-
ur hefir Vilhjálm til saman-
hurðar.
Nú er fræðsluflokki Árna
Friðrikssonar um sníkjudýrin
lokið. Eru víst margir því fegn-
ir, því umræðuefnið liefir verið
fádæma leiðinlegt, og hefir
ekki dugað til hin kunna gáfa
Árna, að setja vísindalega hluti
fram í léttu og alþýðulegu
formi. — Nú bíða margir með
eftirvæntingu næsta fræðslu-
flokks, því auglýst hefir verið,
að Árni Pálsson prófessor muni
flytja nokkra fyrirlestra um
Sturlungaöldina. Eru mönnum
í fersku minni fyrirlestrar hans
um íslensku biskupana á Þjóð-
veldistímunum, er hann flutti í
útvarpið fyrir sex árum, og
mikið var hlustað á viða um
land. Hyggur vafalaust margur
gott til glóðarinnar að lieyra nú
aftur fræðandi erindi um sögu
landsins af vörurn þessa snjalla
f ræðimanns.
VlSIS KAFFIÐ
gerir alla glaða.
47 krðnur kosta
ddýrnstn kolin.
v/ v
GEIR H.ZDEEA
Símar 1964 og 4017.
MUNIÐ:
ICaldli reinsað
þorskalýsi
No. 1, með A & D, fjörefnum,
fæst altaf, er best hjá
Sig. Þ. Jðnsson,
Laugavegi 62. Simi 3858.
Krailupinnar
Speplar
nýkomið — Mikið úrval.
/
Vesturgötu 42.
Ránargötu 15.
Framnesveg 15.

RAFTÆKJA
VIÐGERÐIR
VANQADAR-ÖDÝRAR
SÆKJIUM & SENDUM
Dr. RICHARD BECK
og fullveldisafmælið.
Auk þess sem dr. Richard
Beck, prófessor í norrænum
fræðum við rikisháskólann í
Norður-Dakota, flutti útvarps-
ræðu frá stöðinni í Grand Forks
um fullveldisafmælið, ritaði
liann greinar á ensku og norsku
í tilefni af afmælinu, og birtust
þær í mörgum blöðum vestan
hafs. — Hin enska grein hans
var birt í dagblaðinu „Grand
Forks Herald“ og vikublöðun-
um „Grafton News and Times“,
Grafton North Dakota, —
„Williams County Farmers
Press“, Williston, NorthDakota,
„Tri-County Forum“, Tliief
River Falls, Minnesota, og
„Fergus Falls Ukeblad“, Fergus
Falls, Minnesota. -— Grein hans
um sama efni á norsku (Island
feirer 20 Aars Selvstendiglieds-
jubileum“), hirtist, ásamt
myndum frá íslandi og ávarpi
frá dr. Rögnvaldi Péturssyni,
forseta Þjóðræknisfélagsins, i
vikublaðinu „Grand Forks
Skandinav" og var endurprent-
uð í norska vikublaðinu
„Washington Posten“ í Seattle,
Washington. — ítarleg grein
eftir dr. Ricliard Beck, um ís-
land að fornu og nýju („Island
för og nu“) kom út í eftirtöld-
um norskum vikublöðum vest-
an liafs: „Nordisk Tidende“,
Brooklyn, New York, — „De-
corah-Posten“, Decorah, Iowa,
„Skandinaven“, Chicago, Illino-
is, og „Normanden", Fargo,
North Dakota. — Eru sum af
þessum blöðum útbreidd. T. d.
Iiefir Decorali-Posten milli 30og
40 þúsund áskrifendur. — Rit-
stjórnargreinar um Island, í til-
efni af fullveldisafmælinu, birt-
ust einnig í sumum þessara
blaða. (FB.)
er miðstöð verðbréfaviðskift-
anna. —
HRÓI HÖTTUR og menn hans.— Sögur í myndum fyrir börn. 294. HRÓI KEMUR TIL THANE.
— MálaliÖsmenn Mortes hljóta að — Haltu þorparanum föstum! -— — Við höfum- han.dtekið uppreist- Um leið og þetta gerist, koma fjór-
koma auga á Hróa og félaga hans. Hvað ert ji>ú að gera hér um há- armann. — Það er ósatt! — Við ir menn syndandi eftir ánni. Hrói
Nú verðum við að taka til okkar nótt? — Hvað er þarna að gerast? skulum komast að því hver þú ert. höttnr er kominn til Thane.
ráða.
tíESTURINN GÆFUSAMI. 95
aú“, sagði Ardrington þungbúinn. „Ivannske
ver® eg að láta undan — en eg liefi enga trú
&, aðhún verði nokkuru sinni sæmd af Gerald.“
„JEIafið ]k‘r frétt nokkuð frá föður hennar?“
Martin. ,
„Ekki neitt“, sagði lávarðurinn, og andartak
lcom gamli óttinn fram í huga hans. Hann mælti
Mgt, iitrandi röddu:
„Þeir eru vitanlega farnir sína leið.“
„rAS þvi er eg hest veit, eru þeir farnir. En
eg get játað fyrir yður, Martin, að eg óttast enn
þessa fanta. Eg býð hingað fjölda gesta — hefi
margt í kringum mig, það er hlátur, gleði á
ferðum, en mér hefir ekki tekist að reka burtu
óttann. Stundum vakna eg á nóttunni og mér
fínst eg heyra einhvern læðast fyrir utan svefn-
herhergisdyrnar. Stundum finst mér eg sjá
glampa á stál í myrkrinu. Porle var altaf leik-
inn að varpa rýtingi. Þegar morgnar finst mér
alt hjákátlegt — en svona er þetta. Og svona
gengur þetta kannske nótt eftir nótt.“
„Af hverju farið þér ekki í ferðalag?“ spurði
Martin. „Til dæmis kringum hnöttinn — og
lakið Lauritu með yður?“
Lávarðurinn hristi liöfuðið.
„Þeir munu finna mig — þegar stundin kem-
ur. Ef að eins Laurita væri algerlega örugg
mundi eg láta mér standa á sama. Það er þögn
þeirra, sem gerir mig skelfdan. Þeir eru að
undirbúa eitthvað — eg veit það.“ :
Mál lians, framkoma, bar því vitni, að hann
þjáðist. Óttinn hvarf ekki úr augum lians. Hann
sinti engu tilraunum Martins til þess að mót-
mæla.
„Hlýðið á mig, Martin,“ sagði liann og lækk-
aði röddina. „Þessi Porle — er djöfull í manns-
mynd — blóðsuga — þolinmóður — gefur
aldrei upp von um, að geta komið fram hefnd-
um. Hann neyddist til þess að hverfa frá Eng-
landni vegna einslivers ógurlcgs hneykslismáls,
þegar hann var ungur maður — ungur maður,
sem að allra dómi framtiðin blasti við. Hann
sagði mér alla söguna skömmu eftir að við
kyntumst í Suður-Ameríku — og hann sagði
mér hvað sá maður hét sem liann taldi ábyrgan
fyrir illum örlögum sínum. „Einhvern tíma“,
sagði hann, „kemur dagur hefndarinnar. Þá
drep eg hann“. Hann sagði þetta geðofsalaust,
tilfinningalaust. Nokkurum árum síðár, er við
vorum í Santos, komst liann að því, að þessi
maður væri að kaupa hross í Suður-Ameríku —
í um þúsund mílna fjarlægð. Porle lagði af
slað daginn eftir. Að þremur mánuðum liðnum
liittumst YÍð aftur. Það var hroðalegt glott, sem
lék um varir hans. Hann sagði mér ekki frá
livað gerst hafði. En eg las í blöðunum, að hinn
maðurinn liefði verið myrtur — á afskektum
stað á hújörðinni, þar sem hann dvaldist. Það
eina, sem hann sa...
Hann þagnaði skyndilega, því að Laurita kom
alt í einu til þeirra — hún hafði svifið til þeirra,
að því er virtist — og nú stóð hún brosandi
fyrir framan Martin og rétti honum báðar
hendurnar.
„Viltu dansa við mig?“ sagði hún.
Martin stóð þegar upp.
„Að sjálfsögðu — ef þú óskar þess“.
Þau dönsuðu saman góða stund — liljóð-
færalistin var unaðsleg — og fylsta samræmi
í dansi þeirra og milli dansins og tónfallsins •—
og alt þetta örvaði Martin, er hann dansaði við
hina unaðsfögru Lauritu.
Og svo gengu þau út í garðbrekkuna fyrir
framan höllina, er dansinum var lokið. Og það
var Laurita, sem réði þvi, að þau gengu eftir
garðbrekkustignum endilöngum, uns þau komu
að tveimur stólum.
„Svo að þú sást loks þitt ráð vænst að koma
aftur til hinnar vanræktu eiginkonu þinnar.“
Hún brosti til lians, leit í augu hans.
„Mér er sagt, að hin vanrækta eiginkona mín
liafi skemt sér vel,“ sagði liann.
„Ha, lia,“ hló hún, „einhver hefir borið þér
sögur. En það er ekki áliættulaust, ef eiginmenn
skilja konur sínar eftir einar lengi. Datt þér
það aldrei í hug, Martin?“
„Ertu að reyna að skopast að mér?“ spurði
hann bláft áfram.
„Eg veit það ekki,“ svaraði hún. „Hvemig
ætti eg «?ð vita það. Eg hugsa ekki fyrirfram
það, sem eg segi. Eg segi þegar. ]iað sem mér
flýgur í hug — læt það f júka. I kvöld tók ek eftir
því. að þú varst svo einmanalegur — og þá leið
mér eins og eftir að athöfnin fór fram í kirkj-
iinni. Þess vegna kom e$ lil þín og bað þig að
dansa við mig — og nú —■ og nú — er eins og
þú liafir ekkert að segja mér. Af eiginmanni
að vera------horfðu ekki svona á mig, Martin
—- evtu furðulega hlédrægur.“