Vísir - 08.03.1939, Qupperneq 3

VISIR
í RÍKI DAUÐANS OG EYÐILEGGINGARINNAR.
Þessi myiid er ekki frá Ijorg á Spáni eða i Kína, lögð í rústir i loftárás, heldur er þetta gata
í Chillan í Chile, eins og liún leitt út eftir landskjálftana miklu á dögunum. — I Chillan, sem
hrundi í rústir að mestu leyti, fórust um 15.000 manns.
Æstnstn het naðarsinnar í Japan rilja
stríð við Rússa. Aðrir vilja færa
saman seglín.
Japanska stjórnin þríklofin. Vaxandi óánægja
bænda og smáidnaðarmanna.
Fyrir nokkuru var sagt frá
því í einkaskeyti til Vísis frá
United Press, að borgin Canton
í Suður-Kína kynni að falla inn-
an langs tíma, þar sem Kínverj-
ar væri komnir mjög- nálægt
borginni. Aðrar fregnir hníga í
sömu átt og telja fréttaritarar
Evrópublaða í Kína, að smárn
saman sé horfurnar að breytast
Kínverjum í vil. Þeir sé að koma
sér upp nýjum og fjölmennum
hersveitum og þrátt fyrir, að
Japanir verði stöðugt að senda
liðsstyrk á liðsstyrk ofan til
Kína, hefir þeim í rauninni ekk-
ert orðið ágengt seinustu mán-
uði, nema ef telja skyldi að þeir
hafa tekið eyjuna Hainan við
suðurströnd Kína mótspyrnu-
laust, og er frá stjómamálalegu
og varnarlegu sjónarmiði gott
fyrir þá að hafa eyjuna. Japön-
um hefir lítið orðið ágengt að
klekkja á hinum óreglulegu her-
sveitum Kínverja. Óánægja í
Japan 'fer vaxandi og á þingi
hafa heyrst raddir um, að breyta
beri um stefnu og fá stríðið leitt
til lykta hið fyrsta. En það er
vafasamt mjög, að Japanir geti,
úr þv í sem komið er, fengið
frið, sem þeir telja þjóðarheiðri
sínum borgið með.
Reuter-fregn frá Tokio herm-
ir, að stjórnin í Japan sé þríklof-
in út af Kínastyrjöldinni. Þeir,
sem lengst vilja fara, eða svo
kallaði Suður-Kínaflokkurinn,
vilja engan frið fyrr en Japanir
hafa hertekið öll kínversk lönd.
Þeir vilja halda upp áróðri gegn
Bretum, Bandaríkjamönnum og
Frökkum, reka alla breska,
ameríska og franska borgara úr
Kína, og jafnvel reyna að her-
taka Singapore og hollensku ný-
lendumar í Asíu.
Markmið þeirra er, að Jap-
anir verði öllu ráðandi í Kína,
þótt það kosti strfð við Bretland,
Bandaríkin, Holland og Frakk-
land. Þótt slíkir draumar kunni
að líta út sem f jarstæða í flestra
augum, aðhyllast ábyrgir stjórn-
málamenn í Japan þessa stefnu,
og þeir hafa allmikið fylgi-
Þá er „Norður-Kína-flokkur-
inn“. Hann vill friðsamlega
stefnu gagnvart Kína. Hann vill,
að Japanir fari á brott með her
sinn frá Mið-Kína og Suður-
Kína og snúi sér að því, að
treysta aðstöðu sína í Norður-
Kína og Mansjukoríkinu- Þar sé
ærið viðfangsefni, svo og í Innri-
Mangolíu. í þessum flokki eru
margir mjög kunnir Japanir,
svo sem Doihara herforingi,
sem frægur er frá Mansjuko,
Itagaki herforingi, núverandi
hermálaráðherra, Matsui her-
foringi, herforingi um skeið í
Shanghai, Araki herforingi,
mentamálaráðherra, Yanagawa
herdeildarforingi, Yonai aðmír-
áll og ýmsir kunnir foringjar í
sjóhernum japanska.
Leiðtogar þessara flokka hafa
miklar áhyggjur. af því, að óá-
nægja bænda og smáiðnaðar-
framleiðenda fer mjög vaxandi.
Bændur landsins eru 57 af
hundraði íbúanna í Japan. Smá-
iðnaðarframleiðendurnir eiga
um sárt að binda vegna tak-
mörkunar á hráefnainnflutn-
ingi og framleiðslunnar í þágu
styrjaldarinnar.
Báðar þessar stéttir halda því
fram, ‘að styrjöldin hafi þrengt
kosti þeirra — þær hafi ekkert
nema bölvun af henni haft. Þeir
kref jast mikilla hagsbóta, þegar
styrjöldinni er lokið.
Manchester Guardian segir,
að skoðanirnar séu svo skiftar í
stjórninni og afbrýði milli ráð-
herranna svo mikil, að óttast er
að Norður-Kínaflokkurinn
muni hefja áróður gegn Sovét-
Rússlandi, til þess að leiða at-
hyglina frá horfunum, en ef svo
færi, gæti þessi flokkur samein-
ast Suður-Kínaflokknum um á-
róður gegn Rússum, til þess að
fara í stríð við þá og ná allri
Austur-Síberíu, en þá mundi
verða gengið út frá samvinnu
allra andkommúnistisku ríkj-
anna í heiminum. Ynni Japanir
sigur á Rússum gæti Japan ver-
ið öllu ráðandi um alla framtfð
á meginlandi álfunnar.
En hitt er annað mál, hvernig
slík styrjöld mundi fara- Japan-
ir virðast með Kínastyrjöldinni
hafa færst meira í fang en þeir
eru menn til að leiða til lykta
með sigri. Það verður að minsta
kosti ekki enn séð, að neinar lík-
ur sé til, að þeir muni gersigra
Kínverja.
Nú er svo komið, að Itínversk-
ar herdeildir, undir stjórn Shih
herforingja hafa brotist í gegn-
um herlínu Japana í Norður-
Kína og eru komnir inn í Cha-
har-fylki í Innri-Mongoliu.
Fregnir um þetta bárust ný-
lega í skeyti frá Shih sjálfum,
þar sem segir, að hann hafi ver-
ið skipaður fylkisstjóri í Cha-
har. Hann var þá í Shantung,
að eins 200 mílur frá landamær-
um Chahar. Eftir harða orustu
eigi langt frá Peking réðist Shih
með her sinn yfir landamærin
inn í Chahar, þar sem Japanir
hafa verið ríkjum ráðandi í heilt
ár. Til þess að komast þangað
hefir hann orðið að fara yfir
Gulafljót með her sinn og gegn
um Hopei-fylki. — Herntenn
Shih’s börðust við Japani við
Peking í byrjun ófriðarins, en
hafa síðan barist í óreglulegunt
hersveitum í fjöllununt vestur
af Peking-Hankow járnbraut-
inni.
Svo margir kínverskir em-
bættismenn í þeim hluta Kína,
sent Japanir hafa á valdi sínu,
hafa verið myrtir nýlega, að það
verður alt af erfiðara fyrir Jap-
ani að fá menn til þess að fylla
í skörðin.
Þátttakendor í inn-
anhússmötinD.
Þátttakendur í innanhúss-
' mótinu í kveld verða þessir:
Frá Ármanni:
Grímur Jónsson, Grímur
Grímsson, Jens Magnússon,
Kristján Throntberg, Ól. Sínton-
arson og Sigurgeir Ársælsson.
Frá F.H.:
Guðjón Sigurjónsson og
Sveinn Magnússon.
Frá Í.R.:
Ellert Sölvason, Ólafur Guð-
ntundsson og Sig. Sigurðsson.
Frá K.R.:
Anton Björnsson, Georg L.
Svemsson Jóh. Bernhard, Óskar
Sigurðsson, Sig. Finnsson og
Sveinn Ingvarsson.
Mótið hefst kl. 8 stundvislega.
Grímudansleik
heldur glímufélagið Ármann í
IÖnó á laugardaginn kemur. Verð-
ur þetta að líkindum einasti grímu-
dansleikurinn á þessuni vetri.
Grímudansleikir félagsins hafa
jafnan veri'Ö mjög vel sóttir, og þótt
hin besta og fjörugasta skemtun, og
ættu menn því að tryggja sér að-
gang sem fyrst.
Félag matvörukaupmanna.
heldur a'Öalfund sinn í kvöld kl.
8/ í Kaupþingssalnum.
Marii Markai synoir á
kiniileia liiUlsin.
Söngkonan Maria Markan
hefir sungið sem gestur í „Brúð-
kaupi Figaro’s“ í Konunglega
leikhúsinu við ágætan orðstir.
Var fruntsýningin í fyrrakvöld
og voru konungshjónin og krón-
prinshjónin viðstödd.
Kaupmannahafnarblöðin ljúka
miklu lofsorði á söng Maríu, en
hjá sumum kemur fram, að
vafasamt sé, að Mozart-söng-
leikur liafi verið heppilegur fyr-
ir hina ágætu söngkonu, og að
í Wagner-hlutverki hefði hin
glæsilega rödd liennar notið sín
betur.
Hjá öllum blöðunum kemur
fram mikil hrifni á söng ung-
frúarinnar og trú á glæsilega
framtíð liennar.
M. A.
kyaptettinn,
Þessi vinsæli kvartett, eða
öllu heldur kvintett, því píanó-
leikarinn er nú orðinn fimti að-
ilinn, er búinn að syngja tvisvar
i Gamla Bió fyrir fullu húsi við
ágætar viðtökur og á sjálfsagt
eftir að fylla liúsið nolckrum
sinnum enn.
M.A.-kvartettinn er einstakt
fyrirbrigði í sönglífi olckar.
Hann er fulltrúi glaðværðar og
góðlátrar glettni. Ög svo syngur
liann líka um ástina. Hann
syngur „Ping-pong-valsinn“,
„Kibba, kibba“, „Ameríkubréf-
ið“ og „Ást, sem aldrei dvín“.
Mörg lögin liefir hinn snjalli
píanóleikari Carl Billich radd-
sett. Eru lögin mjög að alþýðu-
skapi, en þó byggjast eklci vin-
sældir kvartettsins á þvi ein-
göngu, hvað hann syngur, held-
ur miklu fremur á því, hvernig
liann syngur- Lagavalið á nokk-
urn þátt í vinsældum hans hjá
fólki, að ógleymdum kvæðun-
um, en óvíst er að fólk fyndi
mikið bragð að lögunum, ef
meðferðin væri ekki eins lífleg
og smekkleg og hún er lijá þess-
um félögum. Þvi þeir hafa
margt sér til ágætis: allmilda
söngtækni, t. d. furðu mikla tón-
hæfni, festu í hljóðfallinu og
smekkvísi og hugkvæmni í með-
ferð laganna. Raddirnar eru
blæfallegar og vel samstiltar.
En þvi miður er raddmagnið
ekki mikið, en lif og fjör þeirra
félaga bætir það nokkuð upp.
Hér verður ekki drepið á ein-
stök lög, sem þeir f jórmenning-
arnir Þorgeir og Steinþór Gesfs-
synir frá Hæli, Jakob. Hafstein
og Jón Jónsson sungu, en geta
vil eg þó sérstaklega ágætrar
meðferðar Jakobs Hafstein á
laginu „Mömmudrengur“. Séra
Friðrik A. Friðriksson, prestur
á Ilúsavík, átti þarna gott lag,
„Fagur fiskur í sjó“, sem vinn-
ur við nánari kynni.
Að lokum vil eg geta þess, að
fleiri lcjarngóð lög hefðu verið
til bóta, þvi gleðilögin eru létt-
meti. í hverri máltíð á undir-
stöðugóður matur að vera að-
alrétturinn, en máltíðin á ekki
að vera mestmegnis dessert.
Bjarni Þórðarson spilaði und-
ir söngnum á slaghörpu einkar
smekklega.
B. A.
Sjúkraflug.
Örn Johnson, flugmaður, flaug
í gærmorgun um io-leytið austur
í Landeyjar og sótti þangað sjúk-
ling, illa haldinn af brjósthimnu-
bólgu. Var það bóndinn á Rúhóli,
sem sóttur var. Komið var hingað
til Reykjavíkur um kl. 2 e. h.
M i n n i n ga r o r ð.
Úti rikir fagur og sólrikur
Manitoba-morgun, þó að 8. nóv-
ember sé kominn. — Stuttu eft-
ir klukkan 8 árdegis liringir
síminn. Það er forstjóri járn-
brautarstöðvarinnar, sem við
mig talar og segir mér, að min
bíði skeyti frá Reykjavík, alveg
nýkomið.
Eg veit af reynslunni, að ávalt
er um fréttir að ræða, þegar
skeyti koma úr slíkri fjarlægð,
og býst þvi við fréttum, er snerti
mig persónulega. Eg hugsa um
*hldurhnigna, þreytta móður,
sem ef til vill liafi fengið hinstu
hvíld, eftir mikið og vel af liendi
leyst ævistarf. Bræður mínir
tveir, annar þeirra fjölskyldu-
maður, systir mín gift kona,
margra barna móðir, koma i
liuga, myndir ástvina minna
svífa mér fyrir sjónum þennan
stutla tíma, sem það tekur mig,
að keyra bil minn ofan á stöð-
ina. — Eg fæ skeytið i hendur;
það er frá Erlendi bróður mín-
um, Barónsstíg 21, sem er báts-
maður á togaranum Gulltoppi.
Skeytið færir mér þessar fréttir:
„Guðni bróðir fórst togaran-
um Ólafi. Kveðjur.“
Eg sat í bíl mínum um hrið,
las skeytið á ný, hugsaði um
fregnina, og liefi sjaldan sárar
til þess fundið, þessi mörgu ár,
sem eg hefi dvalið i fjarlægri
heimsálfu, hve langt er á milli
Manitoba og íslands.
Sjálft skeytið færði mér heim
vissuna um lát bróður míns, um
það var ekki að efast, en hvort
að hann hafi fallið fyrir borð,
eða að togarinn liefði strandað
eða farist með allri áhöfn, gat
eg ekki verið viss um.
Svo liðu 17 óvissudagar, og
loks fékk eg bréf og fregnina
skilgreinda i bréfi systur minn-
ar og Morgunblaðinu, Vísi, Al-
þýðublaðinu og Fálkanum, sem
afgreiðsla Vísis var svo hugul-
söm að senda mér. — Meðan eg
beið greinilegri frétta óttaðist eg
mest, að togarinn „Ólafur“
liefði strandað, en i huga minn
voru greipt alveg óafmáanleg
hin hörmulegu tilfelli og hin
ægilegu örlög slcipverjanna á
„Jóni forseta“, er strandaði á
Stafnes-töngum, og „Skúla fó-
geta“ er strandaði í Grindavík.
En loks kom vissan um það, að
liinir liarðfengu félagar á „Ól-
afi“ liafi eldd átt í langri hinstu
baráttu, en að fljót hafi för
þeirra verið að ströndinni liinu
megin.
„En sollin lifs fyrir handan höf,
er höfn svo trygg og blíð.“
Minningarnar um þennan
látna bróður minn —- myndir
liins liðna — sækja að, huga
mínum ein eftir aðra.
Þau urðu örlög min, að fara
ungur utan og skilja við for-
eldra mína enn á besta aldri og
5 systkini á aldrinum frá 9—16
ára. Yngstir, þálifandi systkina
minna, voru tvíburarnir Guðni
og Erlendur, sem þegar eru
nefndir. Þeir voru þá 9 ára, ó-
líkir að upplagi og útliti. Er-
lendur stærri, rólegri, þrekmeiri
og þyngi-i fyrir; Guðni eldfjör-
ugur, skarpur, orðhvass, jafn
reiðubúinn í orðasennu sem til
oruslu, þótt við sýnilegt ofur-
efli væri að etja; lét hann ó-
gjarna hlut sinn, en kunni
snemma góða grein á afstöðu
sinni og málefni. Man eg sér í
lagi vel eftir þessum litlu bræðr-
um mínum, er eg sumarið 1902
kom lieim í ágústmánuði, eftir
tveggja ára veru á þilskipum —
og dvaldi lieima um 6 vikur,
áður eg lagði af stað til Kanada,
þá um haustið síðla í september-
mánuði. — Þessar fáu vikur
urðu mér ógleymanlegar, og
litlu fjörugu drengirnir, einö
bræðurnir, er eg átti á Iífi. —*
Þegar að burtfarardagur miuia
rann upp, og eg lagði út í Iang-
ferð mina, kvaddi eg þessa iitlcg
bræður mina úti á bæjarhlaðíj,
mun eg hafa beðið þá að reyna
að bæta foreldrum okkar upp
eftir megni að eg var nú að fara
í burtu. Stærri bróður mínum
var þungt um svör, augu hans
flutu í tárum, en Guðni Ieit a
mig glottandi, með hörkusvip
og sagði: „Við gerum það sem
við getum.“ — Eftir þvi sem
hann eltist, var það hann, á-
samt systur minni og föðus*
okkar, meðan hans naut við, ec
átti sinn \stóra þátt í þvi, aS
samband mitt við ástvíni og
ættland liélst, þrátt fyrir hina
miklu fjarlægð, er skildi okkur
að. — Alt þelta er saga hins
liðna, sem liugljúf.t er um að
hugsa.
Sökum veikinda móður okk-
ar kom eg heim síðsumars 1934,
og dvaldi i Reykjavik í tæpa 3
mánuði. Með engum minna
nánustu var eg þá að samvist-
um sem Guðna bróður mínum,
né kyntist eg neinum eins' mik-
ið og honum. Hann var nú
þroskaður maður, með fast-
mótaðá lífsskoðun liins raun-
sæa sjómanns, hafðí hann átt
sinn þátt í baráttu og sigri Sjó-
mannafélagsins, hann átti
bjargfasta trú á sígurvínníng-
um sameiginiegra átaka, en
hafði einnig óbifanlegt traust á
framtaki einstaklingsins.
Margar óglevmanlegar sam-
verustundir átti eg þetta a-
minsta haust með nánustu ást-
vinurn mínum er eg geymi í
minningarsjóði. En minning-
arnar um hann eru á annan veg
en hinna.
Alla ævi hafði liann þráð
mentun, átti vist sára þrá í þá
átt á bernsku og ungþroska
aldri, naut og nokkurrar til-
sagnar um hríð, en stórt bú
foreldra okkar i sveit, för hins
bróður okkar mjög snemma tfl
sjós, olli þvi að liann gat ekki
stundað nám, en fór svo um
tvitugt að stunda sjómenskn á
togurum, og stundaði sjó-
mensku æ siðan, oftast á tog-
urum, en einnig á skipum Eim-
skipafélagsins, á strandferða-
skipunum og um hríð á fisk-
flutningaskipunum. Hafði þetta
fært lionum reynslu og þroska
og fastmótaða lífsskoðun. Hann
átti mjög góða greind að vöggu-
gjöf, var sérstæðui’, fór ekki
almannaleiðir, og eins og þar
stendur:
„Hans brann glaðast ínnra
eldur
hið ytra virtist sumum kalt;
við alla var hann fjöl ei feldur;
fann ei skyldu sína beldur,
að heiðra sama’ og aðrir alt.®*
(Gr. Th.).
Hann virtist sjálfum sér
nógur, tryggur í lund, vandur
að vinum og vinfastur, rnál-
svari þeirra er minna máttu
sín, með afbrigðum skylduræk-
inn og góður sonur sinni öldr-
uðu móður, lijartfólginn bróðir
og vinur, sárt syrgður af þeina
er best þektu liann.
Bróðir minn!
Nú gistir þú hinn viðfeðma
Ægi, ásamt félögum þinum.
Þið eruð meðal liinna mörgu, er
úthöfin eiga að hinsta livilu-
rúmi. Syrgjandi ástvinir, sen?
eftir eru skildir eiga enga gröf
til að gráta við, en finna sefjuia