Vísir - 24.03.1939, Page 7

Föstudaginn 24. mars 1939.
V ISIR
7
Fiskimjöl til manneldis.
Merklleg framleiðsla, sem getnr ankið fiskaf-
nrðasöln nkkar erlendis til stðrra mnna og er
hollari fæða en njr fisknr
Viðtal við Guðmund Jónsson forstj.
í gær var blaðamönnum boöið að skoða fiskmjölsverk-
smiðju hlutafélagsins „Fiskur“ í Skjaldborg við Skúlagötu-
Guðmundur Jónsson verkfræðingur, sem veitir verksmiðjunni
forstöðu, tók á móti blaðamönnum, sýndi þeim vélar, skýu'ði
vinslu þeirra og sagði frá helstu tildrögum fyrirtækisins.
„Það eru mörg ár síðan eg
tjyrjaði á þessum athugunum“,
sagði Guðmundur, „en mest
vann eg að þeim sumarið 1937-
Hafa þær nú borið þann árang-
ur, að verksmiðjunni er hleypt
af stokkunum og framleiðslan
mun koma i verslanir á inorg-
un. Annars höfum við sent sýn-
isliorn af mjöli þessu víðsvegar
út um heim og það liefir alstað-
ar hlotið mjög góða dóma.“
„Er þetla fiskmjöl einungis
framreitt til manneldis?“
„Já, einvörðungu.“
„Og hver er tilgangurinn ?“
„Tilgangurinn er í stuttu máli
þessi: Að auka markaðsmögu-
leika fyrir íslenskar fiskafurðir
víðsvegar úti um heim, þar sem
íslenskur fiskur hefir ekki ver-
ið seldur áður og ekki verið
hægt að selja , hann. Frystur
fiskur, sem sendur liefir verið
út um lieim, hefir oft reynst
skemdur. Alls ekki hoðleg vara.
Hann getur hlátt áfram verið
eitraður — tekið í sig svo kall-
aða fiskeitrun, sem getur verið
lianvæn. Fiskeitrun þekkist vart
hér, en liún er algeng erlendis.
Það gerir ef til vill loftslagið.
En að bjóða skemda vöru,
spillir fyrir markaði. Og svo er
annað: Við getum flutt þetta út
um allan lieim — til landa, sem
okkur hefir aldrei komið til
liugar að við gætum sent nýjan
eða frystan fisk til, því það er
hægt án sérstaks útbúnaðar, að
geyma fiskmjölð svo mánuð-
um skiftir án nokkurrar liættu
á skemdum. Hvað flutninginn
snertir, ])á er fiskmjölið %
hlutum létíara heldur en nýr
fiskur sem hefir sama næring-
argildi.“
„Hvernig stendur á þvi?“
„Það er vegna þess, að %
hlutar fisksins eru elckert annað
en vatn. Það losum við okkur
við með möluninni að lang-
mestu leyti. Eftir verður þurt og
nærandi efni.“
„En skerðist ekki efnaleg
samsetning eða eiginleikar hins
nýja fiskjar á einhvern hátt við
þetta?“
„Engan veginn. Vatninu er
þrýst út með sérstökum vélum,
sem á engan hátt skerða nær-
ingargildi eða bætiefni fiskjar-
ins. Auk þess er ströngustu var-
úðarráðstafana gætt í allri með-
höndlun og vinslu fiskjarins. —
Aðeins hreinsaður og góður
fiskur er tekinn til mölunar.
Hráefnin eru undir eftirliti eið-
svarins starfsmanns, en mjölið
er rannsakað af efnafræðingi,
viðurkendum af ríkinu.Og strax
eftir mölunina er mjölið sett í
loftþéttar umbúðir — pappa-
pakka, % kg. að þyngd.“
Guðmundur sýndi okkur
pakkana. Þeir voru mjög snotr-
ir að útliti, með enskri og þýskri
áletrun. Það eru þrjár mismun-
andi tegundir fiskmjöls, sem
verksmiðjan framleiðir- Ein
tegundin er komin úr slægðum,
vel hreinsuðum fiski, en önnur
með haus og liala, roði og öll-
um beinum. í þessu sambandi
skal það tekið fram, að fisk-
mjölið hefir uppbótar-næring-
GUÐM- JÓNSSON
arefni roðsins og steinefni bein-
anna, sem eru livorttveggja lík-
amanum mjög nauðsynleg, en
fara nær altaf forgörðum þegar
nýs fiskjar er neytt, vegna þess,
að þá er bæði roði og beinum
fleygt.
Önnur tegundin er unnin úr
þorskhausum eingöngu. Hún er
sérstaldega ætluð í fisksúpur.
Annars má nota allar tegund-
irnar í fisksúpur, og nægir úr
einum pakka á 20 diska. En i
föstum réttum er ætlast til að
hver pakki dugi í eina máltíð
lianda 16 manns.
Þriðja tegundin er samband
af fiskmjölinu og hausamjöl-
inu. Það skal tekið fram, ð mél-
ið er ált unnið úr þorski og
Jjoi'skhausum, en er með mis-
munandi bragði.
„En hvaða mat er hægt að
húa til úr þessu?‘‘
„Yfir höfuð mjög margar teg-
undir, svo sem fiskbollm’, fisk-
huff og fjölmarga aðra rétti“,
svaraði Guðmundur. „Annars
höfum við látið prenta bæklinga
á 6 tungumálum (islensku,
spænsku, frönsku, ítölsku,
ensku og þýsku) með uppskrift-
um af helstu réttum. Þeir eru
samdir af Kaj Ólafssyni, mat-
sveini. Þessa bæklinga látum
við leggja fram í verslunum,
sem hafa mjölið okkar til sölu,
og er ætlast til, að þeim verði
útbýtt meðal húsmæðra.“
Vélarnar eru, að gufukatlin-
um og kvörnunum undantekn-
um, smíðaðar hér á landi — að
mestu leyti hjá Landssmiðjunni
og Kristjáni Gíslasyni vélsmið.
Þær vinna úr fimm tonnum af
blautum fiski á dag. Úr þeim
fæst eitt tonn af mjöli, eða 2000
% kg. pakkar. Þegai' alt er í
fullum gangi, starfa 5 karlmenn
við vélarnar og 2—3 stúlkur við
pökkun.
Hlutafélagið „Fiskur“ var
stofnað á siðastliðnu vori með
um 30 hluthöfum og 40 þús. kr.
lilutafé. Auk þess fékk félagið
7500 kr. styrk frá Fiskimála-
nefnd og aðrar 7500 kr. að láni
frá fiskveiðasjóði. Annars hef-
ir félagið leyfi lil að liækka
blutaféð upp í 100 þúsund krón-
ur. Stjórn fél- skipa nú Björn
Ólafs, Mýrarhúsum, formaður,
Kristján G. Gíslason og Guð-
mundur Jónsson.
Togari „Aliiarce", b.T. Jín Úlífsson
leggnr af stað til landsins á morgin.
Viölal við Ölaf Jónsson framkvæmdarstjóra.
Ólafur H. Jónsson framkvæmdastjóri Alliance fór utan í lok
febrúarmánaðar, ásamt Guðmundi Markússyni skipstjóra, í
þem erindagerðum að festa kaup á nýjum togara til handa fé-
laginu. Ólafur kom heim úr þessari för sinni í gærkveldi, með
Goðafossi og höfðu öll erindi gengið að óskum. — Vísir náði
tali af Óalfi í morgun og spurði hann tíðinda úr ferðinni.
„Ferðin gekk að óskum og
vorum við einstaklega hepnir
með árangur hennar. Við dvöld-
um t. d. að eins hálfs mánaðar
tima í Englandi, en með þvi að
flestir ensku togararnir, af
þeirri stærð, sem til greina gátu
komið, voru á veiðum, gat hæg-
lega farið svo, að við yrðum að
dvelja þar mildu lengur. Togari
sá, sem við festum kaup á, hét
Loch Seafortli og er liann bygð-
ur í Beverley árið 1933. Er hann
að stærð 423 tonn brutto og 162
tonn netto. Hann er 154% fet
á lengd, 25% fet á breidd og 15
fet á dýpt. Togarinn hefir yf-
irhitun og lifrarbræðslu og
svarar að öllu leyti til hinna
fylstu krafa, sem unt er að gera
til góðs skips- Hann gengur 11
mílur og eyðir ekki nema 8%
tonni af lcolum á sólarhring., en
auk þess er hann talinn ágæt-
asta sjóskip og mikið happa-
skip, enda sáu þeir sjómenn,
sem til þekkja, mikið eftir skip-
inu, er það flyst úr landi. Þá má
geta þess, að skrúfan er úr lcop-
ar, og eykur það einnig hraða
skipsins.
Skip þetta er fyrsta skip, sem
smíðað var fyrir Loch Fishing
Co. Ltd. í Hull, en því hefir verið
mjög vel við haldið, og auk þess
voru gerðar á þvi allar þær
breytingar, sem við töldum
nauðsynlegar.‘‘
Hvaða höpp hafa helst hent
skipið ?
„Þau eru mörg, en nú um
daginn bjargaði það þremur há-
setum af togara, sem hvolfdi i
ofviðri á Humber-fljóti, og má
það kallast einstakt afrelc og
hepni, en auk þess hefir þvi
aldrei hlekst á, þótt margt hafi
á daga þess drifið.“
Hvaða breytingar voru lielst
gerðar á skipinu?
„Hásetaklefinn hefir verið
stækkaður, þannig að hann
rúmar nú 24 menn, en áður
rúmaði liann aðeins 14. Á ís-
lenskum togurum eru hásetar
miklu fleiri á saltfisksvertiðinni
en tíðkast á hinum ensku togur-
um, og var því þessi breyting
nauðsynleg. Þá var nýr björgun'
arbátur settur á bátadekkið og
skipið bætt að öðru leyti, eftir
þvi sem við óskuðum. Þess má
einnig geta að lokum, að skipið
er með sérstöku lagi að aftan,
sem kallast „cruiser stern“, og
sem ekkert skip hér við land
hefir, nema „Dronning Alex-
andrine“-
Hvað á togarinn að heita, er
liann flyst í ykkar eigu, og hve-
nær kemur hann?
Frh. á 8. síðu.
Stefna þeirra er aö ala á fjandskap annara
þjóöa í garð íslands til ad koma hér öllu í rúst
Fregnir hafa borist um það hingað til lands, að kommúnista-
blað í Kaupmannahöfn (Arhejderbladet) liafi birt upplognar
fregnir i sambandi við fyrirspurn Einars Olgeirssonar varðandi
samningaumleitanir milli erindreka Luftliansa og íslensku
rikis s t j ór narinnar.
Á dögunum þegar Einar flutti fyrirspurn á Alþingi túlkaði
hann þetta svo, að hér væri þýska rikisstjórnin að setja íslensku
rikisstjórninni einskonar úrslitakosti, enda ætti að nota her-
skipið Emden, sem hingað er væntanlegt um máaðamótin, til
þess að knýja fram kröfurnar. I umræðunum sýndi forsætis-
ráðherra fi-am iá, að allir þessir hugarórar Einars Olgeirssonar
væri vitleysa ein, en liið þýska félag leitaði fyrir sér um samn-
inga til flugferða milli Þýskalands og Islands, með tilliti til
fyrri samninga, sem félagið hefði haft við íslensku ríkisstjórn-
ina, sem þó væru úr gildi fallnir. Sagði ráðherrann, að um þetta
myndi verða rætt þegar sendimennirnir kæmu.
Á þingfundi í neðri deild i
gær bar Ólafur Thors fram fyr-
irspurn utan dagskrár til for-
sætisáðherra i tilefni af þeim
fregnum, sem borist höfðu
hingað til landsins um, að er-
lend blöð hefðu hirt fréttaskeyti
þar sem ummæli forsætisráð-
lierra í sambandi við fyrirspurn
Einars Olgeirssonar hefðu ver-
ið rangheriud. Með símskeytinu
til kommúnistahlaðsins í Kaup-
mannahöfn hefði með upplogn-
um fréttaburði verið stefnt að
því að gera ríkisstjórnina og
landið tortryggilegt í augum út-
lendinga og verið bornar fram
aðdróttanir um að erlend þjóð
notaði hótanir við okkur íslend-
inga til þess að knýja fram á-
kveðnar kröfur- Sér væri kunn-
ugt, sem meðlimur utanríkis-
málanefndar, að engin þjóð
hefði komið fram með neinar
slíkar hótanir við íslendinga.
Að dreifa út fregnum um slíkt
á þessum viðsjárverðu tímum
væri stórhættulegt og yrði að
líta á það sem hrein og bein
landráð.
Einar Olgeirsson viðurkendi,
að hafa sent fréttaskeytið til
Abejderbladet og hlyti alt að
hafa verið rétt í því skeyti, þvi
að það hefði áður komið í
Þjóðviljanum og enginn mót-
mælt þvi.
Hermann Jónasson forsætis-
ráðherra kvað fregnina til hins
danska blaðs hafa verið alranga
og fullyrti að Einar Olgeirsson
liefði i skeytinu farið með vis-
vitandi ósannindi og sagði að
enginn vafi væri á þYí, að fregn;
in liefði nú þegar skaðað landið
verulega. Slíkur fréttaburður
skaðaði vináttusambandið sem
ríkti milli Islands og Þýskalands
og vekti tortryggni hjá öðrum
þjóðum gagnvart íslandi.
Með framferði sínu i þessum
fréttaflutningi og öðrum álíka
eins og fregninni i Manchester
Guardian 3. mars hafa komm-
únistar sýnt að þeir vila elcki
fyrir sér að leita eftir stuðningi
og íhlutun erlendra þjóða um
málefni Islands, og nota til þess
upplognar fregnir, þegar annað
bregst. Shka landráðastarfsemi
verður að stöðva þegar í stað.
Skíðamótid i Hveradölum.
Aldarfjöpdungsafmæli Skídafélags Rvíkur.
Hátíðahöldin í sambandi við aldarfjórðungs afmælismót
Skíðafélags Reykjavíkur, hef jast í dag, og' hafa keppendur víðs-
vegar að komið á mótið, sem bæði mun verða f jölment og glæsi-
legt, ef að líkum lætur og færi spillist eltki til muna frá því
sem nu er.
Upphaflega var ætlað, að þátttakendur í 18 kílómetra göng-
unni, sem fram fer í dag, myndu verða um 40 og eru þeir frá
6 félögum.
Fiestir eru keppendur frá Siglufirði eða 19 samtals. Frá Skíða-
félagi Siglufjarðar eru 10 þátttakendur og frá Skíðaborg á
Siglufirði eru þeir 9. Frá Einherjum á Isafirði mæta 6 kejjp-
endur og einn frá Ármanni í Skutulsfirði. Frá Ármanni mæta
6 keppendur, en frá K. R. 8.
Þorsteinn Jósefsson blaðamaður er fréttaritari Yísis á skíða-
móti þessu, og fór hann uppeftir nú í morgun. Mun hann senda
blaðinu öll markverðustu tíðindi jafnóðum og þau gerast, en þó
með tilliti til þess, hvort þau muni komast í blaðið eða ekki á
degi hverjum. Mun hann dvelja að Kolviðarhóli þar til mótinu
er lokið.
Fréttaritari Vísis á skiðamót-
inu simaði til blaðsins um há-
degisbilið og skýrði svo frá, að
þangað væru þegar komnir um
200 gestir, en næturgistingu
liöfðu um 30 manns. Er fólk,
sem óðast að þyrpast að Skíða-
skálanum i Hveradölum, bæði í
áætlunarbifreiðum og einkabif-
reiðum og er búist við miklum
mannfjölda þar efra upp úr há-
deginu.
I gærkveldi komu Birger
Ruud og frú hans til skálans.
Var L. H. Muller í för með
þeim, en Steindór Sigurðsson
skólastjóri stóð fyrir móttök-
blys og vörpuðu fögrum bjarma
yfir umhverfið, en veður var
kyrt og gott, en frekar svalt og
sveipuðu norðnrljós himininn.
Var veðrið hið fegursta, sem ái
verður kosið fyrir skíðamenm
18 kílómetra gangan.
Sú kepni, se.m fram fer í dag,
er 18 kílómetra gangan og hefst
liún kl. 1 e. en kept er nm
Tliule-bikarinn og önnur vertfi-
laun sem veitt verða. Þrír kepp-
endur bafa helst úr lestinni,
)>annig að 37 rnenn taka þátt í
göngunni. Ve.rðnr lagt af staS
úr brekkunni ofan við Skíða-
skálann, jjaðan Iialdið i suðvest-
ur, suður undir Meitil, þá farið
til suðausturs um Lágaskarð að
rótuni Skálafells, þá beint í
norður til Skálans að nýju, og
í'ara skiðamennimir yfir fyrri
braut sina og svo norður undii;
Hellisskarð, austur með Skarðs-
mýrarfjalli, milli Hrauns og
hlíða og í Orustuholtshraun í
stefnu á Gíghól og endar kapp-
gangan hjá Skíðaskálanum á
sama stað og lagt var upp frá.
Þessi vegalengd er meiri en
áður hefir farin verið og mun
hún vera 17—18 km., en venju-
lega hefir verið farið um 14 km.
L. H. Muller stjórnar kepn-
inni.
Skíðafæri.
Snjór er frekar lítill efra, en
skíðafæri var þö gott bæði í gær
og í morgun. Fer þó færið
versnandi vegna sólbráðar, en
má þó enn heita mjög sæmi-
legt. Veður er hið fegursta, sól-
skin og hiti.
Úrslit kepniímar.
Um kepnina verður dæmfi
með nokkuð öðrum hætti, en
tíðkast liefir. Venjan hefir ver-
ið sú, að dæraf hefir verið eftir
þvi hvaða íéíag ætti flesta
fyrstu menn, sem að marki
hafa komið, en nú verður tíml
hinna fimm fyrstu manna lagð-
ur saman og sigrar það félagið,
sem lægstan tima hefir með þvt
móti.
um, og bauð hina góðu gesti
velkomna með stuttu ávarpi og
lét hrópa húrra fyrir þeim, en
gestir þeir, sem í skálanum
voru, sungu norska þjóðsöng-
inn.
Framan við skálann loguðu
Bœjar ,
frettir
10.0.F.1 = 1203248’/8=II
Föstuguðsþjómisía
í HafnarfjarÖarkirkju í kvöld kL
8y2. Síra Garðar Þorsteinsson pré-
dikar.
Veðrið í morgun-
Mestur hiti i mórgun 4 st., á
Hólum i HornafirÖi, en í Reykja—
vík var 2 stiga hiti. Mest frost var
á Blönduósi, 3 stig. Mestur hiti í
Reykjavik í gær 5 st., mest frost
í nótt 3 st. Sólskin í gær 5.1 st. —
Yfirlit: Grunn lægð og nærri kyr-
stæð fyrir sunnan og suðaustan Is-
land. — .Horfur: Su'Övesturlandr
Austan og norðaustan gola. Víðást
úrkomulaust. Faxaflói, Breiða-
f jörður: Austan gola, léttskýjað,.
Skipafregnir.
Gullfoss fór írá Leith í gær a~
leiðis til Vestmannaeyja. Goðafoss
kom í gærkvöldi frá útlöndterf. Birú-
arfoss er í Kaupmannahöfrr. Detti-
foss er á leið til Grimsby frá Vest-
manneyjum. Lagarfoss- fór frá
Seyðisfirði kl. 5 í ntorgun, áleiðis
til titlanda. Selfoss var á leið frá
Keflavik í morgun til Vestmanna-
eyja. Er á útkið.
Óli Garða
kom til Hafnarfjarðar í gær með
97 smálestir af ufsa.
Islensk frimerkjabók
fyrir öll islensk frímerki er nýkomin út. Bókin er með myndnm
og skýringum og kostar aðeins kr. 6.00. Fæst hjá flestum bók-
sölum. Gísli Sigurbjörnsson. Frímerkjaverslun. Austurstræti 12.