Vísir - 14.06.1939, Blaðsíða 7

Miðyikudaginn 14. júní 1939.
VtSIR
Merkilegur hæstaréttardómur.
Ótímabundið og víðtækt
atvinnubann í samningum
skerðir óhæfilega atvinnu-
frelsí manna.
Frú Goldstein-Ottósson dæmd
til skaöabótagreiðslu.
Sr» sem menn mun reka minni tii höfðaði frú Helga Sigurðs-
son, eigandi verslunarinnar Gullfoss, á sínum tíma mál gegn
frú Henny Goldstein Ottoson, sem unnið hafði um skeið, á
saumastofu rerslunarinnar, fyrir samningsrof, þar eð hún hafði
sett upp hliðstæða saumastofu i fullri samkeppni við verslun-
ina Gullfoss. Krafðist frú Helga Sigurðssðn allhárra skaðabóta
vegna þessa athæfis frú Goldstein-Ottoson, sem og að henni yrði
bannað að viðlögðum dagsektum að reka slíka saumastofu í
Reykjavík og nágrenni og í Hafnarfirði, eða vinna við slíka
stofnun á einn eða annan hátt og voru þær kröfur bygðar á
samningum þeim, sem frúrnar höfðu með sér gert.
Hækkar alt rafmagfii
niii io%?
HæjarKÍjórn fær insílið til ineð-
ferðar á morgan.
Á bæjarstjórnarfundi á morgun verður tekið fyrir bréf frá
rafmagnsstjóra, og eru í því tillögur um að taxtamir á raf-
magni hækki yfirleitt um 10%. Bæjarráð leggur tillögurnar
fyrir bæjarstjóm og leggur til að rafmagnstöxtunum verði
breytt, eins og í bréfinu stendur.
Bréf rafmagnsstjóra fer hér á eftir:
Dómur undirréttar gekk frú
Helgu Sigurðsson í vil, þótt all-
ar kröfur hennar væru ekki að
fullu teknar til greina, og hefir
áður verið frá honum skýrt hér
í blaðinu. Þeim dómi áfrýjaði
frú Goldstein-Ottoson og var
málið flutt í hæstarétti í fyrra-
dag. Sækjandi fyrir hönd frú
Goldstein-Ottoson var hrm. Lár-
us Fjeldsted, en verjandi fyrir
hönd frú HelguSigurðsson hrm.
Garðar Þorsteinsson. Hæstirétt-
ur kvað upp dóminn í morgun,
og þar sem hér er um mjög
þýðingarmikinn dóm að ræða,
leyfir Vísir sér að birta nokkum
hluta forsendanna orðrétt.
Álcvæðið i samningi aðilja
frá 4. ág. 1935 um það, að að-
aláfrýjanda skyldi óheimilt „að
taka starf hjá öðrum eða vinna
fyrir utan verslunina (þ. c.
verslun gagnáfrýj anda) á meðan
eg (þ. e. aðaláfrýjandi) dvel á
lslandi“, felur i sér ótimabund-
ið og ótakmarkað bann við
vinnu aðaláfrýjanda i sömu
etarfsgrein, sem hún stundaði
hjá gagnáfrýjanda. Viðbótar-
ákvæði samningsins um það, að
aðaláfrýjandi mætti sfarfa á Is-
landi utan Reykjavíkur og ná-
grennis hennar og Hafnarfjarð-
ar, takmarkaði bann þetta að
stað, en ekki að öðru leyti. Stað-
hæfing aðaláfrýjanda um það,
að hún hafi skilið gagnáfrýj-
anda svo, að bannið meinaði
henni (aðaláfrýjanda) einungis
að starfa hjá öðrum eftir að
samningi aðilja væri slitið, get-
ur ekki leyst liana undan fram-
angreindum ákvæðum samn-
ingsins, með því að ekki er
sannað gegn mótmælum gagn-
áfrýjanda, að hún hafi veitt að-
aláfrýjanda nokkurt efni til
þess að halda, að svo bæri að
skilja þau, enda var það aðal-
áfrýjanda að kynna sér samn-
inginn nægilega áður en hún
gekk að honum. Hinsvegar
þykir verða að líta svo á, að
hið ótímabundna og víðtæka at-
vinnubann samningsins skerði
svo óhæfilega atvinnufrelsi að-
aláfrýjanda, að hún sé ekki
bundin við það að fullu. Bann-
ið virðist fyrst og fremst ein-
ungis geta, eins og þessu máli
er farið, geta lcomið til greina
um stofnun samskonar sauma-
stofu sem aðaláfrýjandi starf-
aði í hjá gagnáfrýjanda og
ráðningu hennar til starfs sliks
hjá keppinautum gagnáfrýj-
anda. Og þegar meta skal það,
hversu lengi það megi standa,
sbr. 37. gr. laga nr. 7/1936, þá
virðist eitt ár mega teljast hæfi-
legt. En þar sem aðaláfrýjandi
hefir rekið saumastofu sína, að
því er virðist, 8—9 mánuði og
hún er því væntanlega bundin
við samninga um liúsnæði og
við starfstúlkur m. fl., þá þyk-
ir, eins og á stendur, rétt að
taka til greina þrautavarakröfu
hennar að þvi leyti, að hún
verði dæmd til að greiða gagn-
áfrýjanda bætur fyrir tjón, er
telja má hana bíða sakir brots
aðaláfrýjanda á oftnefndu at-
vinnubanni. Þykja þær hætur
hæfilega metnar 3000 krónur.
Séu þær að fullu greiddar innan
3 mánaða frá birtingu dóms
þessa. Annars kostar skal aðal-
áfrýjanda vera ólieimilt að reka
sjálf eða starfa á samskonar
saumastofu sem hún vann á hjá
gagnáfrýjanda í Reykjavik eða
nágrenni hennar eða í Hafnar-
firði eitt ár talið frá lokum
greiðslufrests áðurnefndra 3000
króna.
Samkvæmt því, sem fram er
komið i málinu, hefir aðaláfrýj-
andi áður eða um það leyti, sem
liún fór frá gagnáfrýjanda, leit-
ast við og að nokkru leyti tek-
ist að ná frá lienni starfsstúlk-
um liennar til fyrirhugaðrar
saumastofu sinnar. Þá er það
óvéfengt, að aðaláfrýjandi
hrendi af ásettu ráði bækur, sem
voru eign gagnáfrýjanda og
höfðu að geyma nöfn, heimilis-
fang og líkamsmál kvenna, sem
aðaláfrýjandi hafði afgreitt
starfstíma sinn hjá gagnáfrýj-
anda. Þetta var aðaláfrýjanda
óheimilt. Það er ennfremur
komið fram í máhnu, að aðal-
áfrýjandi sendi viðskiftavinum
gagnáfrýjanda prentaðar til-
kynningar um stofnun sauma-
stofu sinnar, ásamt ósk um við-
skifti við þær. Telur gagnáfrýj-
andi aðaláfrýjanda munu hafa
notað eða látið nota áðurnefnd-
ar málbækur heint eða óbeint í
þessu skyni. Aðaláfrýjandi, sem
gaf aðiljaskýrslu í málinu í hér-
aði, hefir að vísu neitað þessu,
en jafnframt hefir liún skorast
undan að gera fulla grein fyrir
því, hvernig eða með hverra að-
stoð hún, sem er útlendingur og
‘ tjáist lítið kunna í íslenskri
tungu, hafi aflað sér nafna og
lieimilisfanga kvenna þeirra, er
hún sendi áðurnefndar tilkynn-
ingar. Með þvi að aðaláfrýjanda
virðist liafa verið unt að gefa
nægilega glögga skýrslu um
þessi atriði, þá virðist bera að
leggja til grundvallar staðhæf-
ingu gagnáfrýjanda um mis-
notkun bókanna að þessu leyti,
shr. 116. gr. laga nr. 85/1936.
Verður að telja aðaláfrýjanda
hafa með framangreindum at-
liöfnum brugðist því trausti, er
gagnáfrýjanda var nauðsyn að
geta horið til hennar, og að
sumu leyti misbeitt aðstöðu
sinni sér í hag, en gagnáfrýj-
anda til óhags, sbr. 12. gr. Iaga
nr. 84/1933. Virðast framan-
taldar atliafnir aðaláfrýjanda
hafa verið lagaðar til að valda
gagnáfrýjanda óþægindum og
tjóni. Og þykja bætur fyrir það
til handa gagnáfrýjanda hæfi-
lega ákveðnar 1000 krónur, sbr.
4. málsgr. 16. gr. síðastnefndra
laga, eins og í héraðsdóminum
segir.
ETtir atvikum þykir rétt að
dæma aðaláfrýjanda til þess að
greiða gagnáfrýjanda samtals
500 krónur i málskostnað í hér-
aði og fyrir hæstarétti.
Steíán Guðmundsson,
óperusöngvari.
Söngskemtun í Gamla Bíó.
Eins og kunnugt er hefir Stef-
án Guðmundsson sungið sem
gestur aðaltenórhlutverkið
í „Bohéme“ eftir Puccini við
konunglega leikliúsið i Kaup-
mannahöfn í vetur. í þessU
hlutverki hefir hann unnið
mikinn sigur þar í horg; sýning-
in á „Bohéme“ varð fullnaðar-
sigur fyrir hann og söng hann
sig spursmálslaust inn i fasta
ráðningu, segir „B. T.“; var
hann alveg án efa sá af leikur-
unum, sem best hélt óperunni
uppi, segir Politiken; af honum
getur ópera okkar verið stolt,
segir Social-Demokraten.
Þessi lofsamlegu unimæli frá
jafnvandfýsnum listdómurum
og Danir hafa orð fyrir að vera,
ætttu að gleðja alla íslendinga.
Hér í ættlandi sínu hefir hann
unnið fullnaðarsigur fyrir
löngu. Það sýnir best hin
geysimikla aðsókn að söng
lians. Það er engin þörf á að
vera hér margorður um hina
undurfögru tenorrödd hans, þvi
henni hefir oft verið lýst áður
i þessU blaði. Hún hefir ljóma
og fyllingu og yfir söng hans
er ósvikinn italskur blær. En
því má ekki gleyma, að röddin
ein gerir engan mann að söngv-
ara, engu frekar en gott hljóð-
færi mundi gera hvem mann að
góðum liljóðfæraleikara Það,
sem gerir Stefán að góðum
söngvara er, að hann liefir per-
sónuleika og skap til að nota
rödd sína í þágu sönglistarinn-
ar, og vítsmuni til að gefa verk-
efnum sinum innihald.
Það er engin ástæða til að
fjölyrða um viðfangsefnin á
þriðjudagsliljómleiknum. Hann
söng fyrst nokkur göiriul ítölsk
lög, síðan nokkur íslensk lög,
og loks óperuaríur, sem tókust
langsamlega best. Það var hiti
og fegurð yfir þeim.
Hvernig er hann núna? Þessi
spurning kvað við eftir þriðju-
dagssönginn. Röddin hefir
meiri fyllingu en áður, einkum
neðri kaflinn, og veikur söngur
er lijá honum fegurri en nokk-
Uru sinni áður. Hæðin er hon-
um leikur einn og slöngvar
hann tónunum yfir áheyrendur
að sið hinna ítölsku meistara,
og er þá ljóminn mikill yfir
Reykjavik, 24. mai 1939.
Viðr. breytingnm á gjaldskrá
Rafmag'nsreitunnar.
Vegna verðfellingar isl. kr.
vex gengismunur á árleginn
greiðslum vaxta og afborgana á
föstum lánum Sogsvirkjunar-
innar og Rafmagnsveitunnar
um kr. 140,000.—■, eða sem næst
10% af tekjum af sölu raf-
magns og mælaleigu.
Breyting á gjaldskrá Raf-
magnsveitunnar frá 1. nóv.
1937, til þess að vega upp á
móti þessum gengismun, er sem
næst þannig:
t
A. Lýsing.
1) 40 aura verð á kwst. breyt-
ist í 44 aura.
2) 55 kr. á hektowatt breytist í
60 kr.
3) 10 aura verð á kwst. breyt-
ist í 11 aura.
4) 25 aura verð á kwst. breyt-
ist í 28 aura, og 10 aura verð
á kwst. breytist í 11 aura.
B. Rafmagn til almennrar
heimilisnotkunar.
1) Ljósagjald samkv. breytingu
i A. 1 og 10 aurar á kwst. í
11 aurar.
2) 45 aurar á kwst. breytist i 50
aura og 25 aura á kwst.
breytist i 28 arua.
3) 7 aurar á kwst. breytist í 8
aura, 4 aurar á kwst. breyt-
ist í 4,5 eyrir, 12 kr. á ári
fyrir hvert íbúðarherbergi
heimilisins breytist í kr.
13,20.
4) 6 aurar á kwst. breytist í 7
aura, 15 kr. á ári fyrir hvert
íbúðarherbergi heimilisins
breytist i kr. 16,50.
5) 300 kr. á árskw. breytist í
330 kr.
6) 7 aurar á kwst. breytist í 8
aura.
C. Vélar.
1) 20 aurar á kwst. breytist i 22
aura. 30—50 kr. á hvert upp-
sett kw. breytist i 33—55 kr.
2) Lagt til, að þessi liður breyt-
ist ekki, 120 kr. á árskw. og
5 aurar á kwst.
3) Lagt til að þessi liður breyt-
ist ekki, 240 kr. á árskw. og
10 aurar á kwst. umfram-
notkun.
4) 40 aurar á kwst. breytist í
* 44 aura, 10 aurar á kwst.
breytist í 11 aura.
D. Hitun.
1) 4 aurar á kwst. breytist í 4,5
eyrir.
2) 3 aurar á kwst. breytist í 3,3
eyris, 8 aurar á kwst. breyt-
ist í 9 aura.
Við aukataxta við gjaldskrár-
lið D:
D5) 4 aurar á kwst. breytist i
4,5 eyrir.
söng hans. En raddhljómurinn
er ekki eins tær og áður i hæstu
tónunum. Að þessu þarf söngv-
arinn að gefa gætur.
Það var óblandin ánægja, að
heyra undirleik Árna Kristjáns-
sonar, hins snjalla píanóleikara.
Húsið var troðfult og hrifn-
ing mikil og rigndi blómunum
yfir söngvarann. B. A.
D6) Lagt til að hann verði
óbreyttur.
Gildi frá álestri í ágúst.
Gjaldskráin að öðru leyti
óbreytt.
Virðingarfylst,
Steingr. Jónsson.
Til bæjarráðs Reykjavíkur.
Búnaðarbankinn tíu
ára í dag.
í dag eru 10 ár liðin frá þvi
er Búnaðarbanki Islands var
stofnaður. Starfstíminn er því
ekki langur, en á þessum stutta
tima, sem hðinn er frá stofnun
hans, hefir bankinn orðið að-
njótandi sívaxandi trausts allra,
og má hiklaust segja, að vegur
hankans og gengi hafi vaxið
með hverju ári. Er það vel, því
að landbúnaðinum, öðrum liöf-
uðatvinnuvegi þjóðarinnar,
var mikil nauðsyn að eignast
slíka stofnun.
Dr. Páll Eggert Ólason var
fyrsti bankastjóri Búnaðar-
bankans og átti þvi liinn mesta
þátt í starfsskipulagningu hans
og aflaði lionum trausts þegar i
býrjun. — Við af honum tók
Tryggvi Þórhallsson, fyrv. for-
sætisráðlierra (1932—1935) og
lielgaði að kalla alt sitt starf
bankanum, frá því hann varð
bankastjóri. Enn fremur voru
þeir hankastjórar við Búnaðar-
bankann, þar til tilhögun hans
var breytt, Pétur Magnús-
son hrm. og Bjarni Ásgeirsson
alþm., en núverandi bankastjóri
er Hihnar Stefánsson, fyrver-
andi bankastjóri úthús Lands-
bankans við Ölfusá, og fyrr
starfsmaður Landshankans i
Reykjavik, og liafði þvi mikla
og langa bankamannsreynslu,
er hann tók við, eftir fráfall
Tryggva heitins Þórhallssonar.
Bankinn hefir frá upphafi haft
gott starfslið og ber þar sérstak-
lega að nefna Þórð heitinn
Sveinsson, bókara bankans, er
fyrir skömmu er fallinn i val-
inn. Verður það víst aldrei of-
metið, sem Þórður Sveinsson
vann i þágu bankans, en alhr
þeir menn, sem hér hafa verið
nefndir, og margir fleiri, eiga
sinn mikla þátt í vexti og við-
gangi bankans. Sérstakt afmæl-
isrit hefir verið gefið út i til-
efni af tíu ára afmæh bankans
og verður þess getið síðar sér-
staklega.
Ford gaf dönsku
krónprinshjónunum
bifreið.
Þegar dönsku krónprinshjón-
in ferðuðust um Bandaríkin
hittu þau m. a. Henry Ford að
máli, og tók hann þeim for-
kunnar vel, þótt hann annars
láti sig höfðingja lítt skifta.
Fylgdi hann krónprinshjón
unum um verksmiðjur sínar, og
gaf þeim að skilnaði forkunn-
ar fagra bifreið af nýjustu gerð
í fararnegti.
TF-ðrn;
í maí voru flognis:
15 þús. km. með 20(1
farþega á 23 döguxsu
Vísir átti lal við Agnar Ko-
foed-Hansen flugmálaráðunanlt
ríkisins, i morgun og sporðij
hann um flugið í síðasta mán-
uði, fyrsta mánuð þessa annan
flugárs Flugfélags Akcrreyxar-
Kvað Agnar maímánuð bafa
verið ágætan, enda væri haim
altaf besti mánuður til flagp
hér á landi.
Alls voru flognir 15 þús. köó-
metrar í maímánuði af TF-Öna
einni, en flugdagar vom 2S’
samtals.
Farþegarnir, sem fluttir vons,
voru 200 að tölu og þar af votjb
þrir sjúklingar. IGukkusfundnr
á lofti voru 85 að tölu og lekj-
urnar i mánuðinum vora 900®
krónur.
Síldarflugið mun hefjast unn
20 þessa mánaðar og er uridlr-
búningi að mestu IoIdS undír
það. Er búið að setja talstöð £3
flugvélina.
Aðalbækistöðvarnar mnnœ
verða á Siglufirði, Akureyri og f
Ólafsfirði. Eins og Vísir hefe
áður skýrt frá, munu þeir Agn-
ar Kofoed-Hansen og Öm ÚJ
Johnson stjóma flugvéluntim i;
síldarleitunum.
TOGSTREITA STÓRVELB-
ANNA UM SPÁN.
Frh. af 5. síðu.
sem bendir til á hvað hann v3J3
leggja, mesla áherslu. Hana tdl-
ur mesta þörfina á, að efla út-
flutningsverslunina og; örva alíst
innlenda framleiðslu, kaup-
skipaflotann á að endurskipa-
leggja, allar skipsliafnir að vera
spænskar, lierinn verður senáur
heim smátt og smátt, og höfuS-
viðfangsefnið er í sluftu ruáli
viðreisn á öllum sviðum. ílahr
og Þjóðverjar hafa verið kvadd-
ir með fögrum orðum, en aí-
menningur er feginn hrotfför
þcirra En það, sem f rarm og
verli niestu máli skiftir er það,
hversu Franco tekst að kerma fi
veg fyrir sundrung innanlands.
Honum er vafalaust Ijöst hverj-
ar hættur það hefir í för meS
sér, ef Spánn dregst inrt S síyrf-
öld með ínöndulveldumnE
(Þýsltal. og ílalra). Tafaíaust:
liefu- hann lagt við eyraSi, er
Bretar hafa reynt að viugasf viS)
hann, enda þarf Franco fé, eœ
liannn vill ekki styggja Hitlesí
og Mussohni. Hann verður ckka
viljalaust verkfæri í Iiendi
þeirra. Hann liefir sýnf, aði
hann á það til að fara sínu fraiu^.,
án þess að spyrja ráða þeirra, ÍL.
d. þegar viná t tusamningurinife
við Portugal var gerður t sprrl
— sem ekki var einræðislierr-
unUm að skapi. Einsy þegai-
liann lét mentamálaráðhérriái
sinn fara frá (dort Pédro DainE
Rodriguez, en Iiann var- mjög
hlyntur Þjóðverjum, en þeíta er/
einstakt tilfelli).
Að eins hertogínn ’af 'ÁIhai,
sendiherra Spánverja í Londoh^
talar máh Breía við FrancoL
Allir aðrir lielsíu fylgismémfe
hans lialda þvi fram, að Brel-
land hafi átt sök á tvisfruiá
Spánar sem stórveldís, FraÍÉié-
land sé á fallanda fætí og verSi
kommúnistum að hráð, og fil
þess að gera Spán að störveldi á;
riý sé nauðsynlegt a.ð' hriékjáa
Breta frá Gibraltar og Imck&já-
áhrifum Frakka í Marokko. Og;
ef Franco vill ekki Iilifa leið^
hemingum og ráðleggirigum eé-
ekki víst nema þeir, sens
„kippa í strenginn“, veljí '&eat
hentugi’a verkfæri til þess aS
koma fram áformum sínuria.
(Að mestU úr greiri efffea
W. Horsfall Carter).