Vísir - 28.06.1939, Blaðsíða 3

Miðvikudaginn 28. jflní 1939.
VISIR
3
Að norðan.
Grasvöxtur mun nú með allra
liesta móti víða um land, og
>engu síðri norðan lands en
sunnan. I Húnavatnssýslu mun
sláttur víðast hvar liafa byrjað
um 20. þ. m., en sumir bændur
voru byrjaðir áður. Var talið,
að sláttur byrjaði nú alt að
þrem vikum fyrr en venjulega.
—- Tún eru liið besta sprottin,
en bitliagi og engjar eiigu mið-
ur. Það er i frásögur fært, að
Ágúst Jönsson, bóndi að Hofi i
Vatnsdal, hafi slegið nýræktar-
blett hjá sér um livítasunnu og
liafi hann verið prýðilega
sprottinn. Þykjast Iiúnvetning-
ar naumast vita dæmi til þess,
,að þar hafi verið borinn ljár í
•gras í 6. viku sumars eða fyrir
fardaga. — 1 BlÖndudalshólum
liafði verið „borið niður“ 10. þ.
m. og að Reykjum i Tungusveit
ií Skagafirði var búið að slá góða
skák i túni 12. þ. m. Virtist ná-
lega flekkja sig á þeirn bletti.
Var um það talað nyrðra í vik-
unni sem leið, að menn gæti
ekki byrjað slátt svo snemma
sem æskilegt væri, sakir þess,
að ýmsum vorverkum væri ó-
lokið. Um miðja síðustu viku
var verið að smala fé til rún-
íngs. Og viða hafði ekki unnist
tími til, að sinna mó-verkum og
öðrum nauðsynjastörfum til
lilítar, svo að hægt væri að taka
til við heyskapinn. Er þess að
vænta, að tíð verði nú liagfeld
um sláttinn, svo að heyin „þorni
af ljánum“. Fengi þá margur
bóndinn góða tuggu í garð, því
að best reynast jafnan snemm-
slegnu heyin, ef þau hrekjast
iekki.
Sagt er að mæðiveikin sé enn
að drepa sauðfé Húnvetninga,
en láti sér þó nokkuru hægara
en að undanförnu. Mun mega
svo að orði kveða, að sumir
bændur í Húnavatnssýslu —- og
!þó éinkum í vestursýslunni —
sé nú orðnir nálega saúðlausir
af völdum pestarinnar. Fáéinír
bæir munu háfa sloppið að
mestu enn sem komið er, jafn-
vel þó að pestin hafi strádrep-
ið fé á næstu heimilum. — Það
byggja sumir, að eina ráðið til
þess, að halda fénu lifandi, sé
að fara sém allra best með það
ogsýnaþvisem mesta nærgætni.
Mikill munur var á því nú og
fyrrum að vorlagi, hversu fátt
sauðfé sást meðfram vegum,
einkum í Yestur-Húnavatns-
sýslu og Borgarfirði. Fyrir sex
árum, vorið 1933, fór eg þarna
um í miðjum júní-mánuði og
var þá krökt af fé meðfram
þjóðveginum, óslitið að kalla
mátti um Húnavatnssýslu og
Borgarfjörð, en nú mátti svo
heita, að þar sem áður voru
hjarðir á beit væri nú fá-
einar kindur á strjiálingi. Þótti
gömlum sveitapilti munurinn
mikill og raunalegur. í miðjum
júnimánuði 1933 var og all-
margt fé runnið á Holtavörðu-
heiði, bæði að norðan og sunn-
an, en nú varð reyndin sú, að eg
sá enga kind á heiðinni — milli
Grænumýrartungu og Forna-
hvamms.
Hfossum fjölgar nú mjög í
Húnavatnssýslu og var liiér
sagt, að livert folald væri látið
lifa. Kaupa refabúin mikið af
lirossakjöti, en þaú eru mörg i
Húnavatnssýslu. Er refaí*ækt
stunduð af miklu kappi i hérað-
inu og víðá með góðum árangri,
að þvi er niér skildist.
Allmargar jai'ðir íHúnavatns-
sýslu austanverðri hafa fai*ið í
eyði siðustu árin og sumar góð-
ar. Svo er t. d. uih Mjóadal. Þár
bjó fýrir aldamótin Jóliánn
hréppstjóri Sigvaldason, gáfað-
ur riiaður og liéraðskunnur. Og
fleiri voru þar góðir bændur,
bæði fyrr og síðar. Mér var sagt,
að í Mjóadal væri ágæt bygging,
timburhús járnvarið, vandað
og traust. Peningsliús og lilöður
í besta lagi. Túnið grasgefið,
girt og véltækt að mestu. Gefur
af sér um 300 hesta í meðalári.
Engjar sæmilegar, bithagi góð-
ur, mikil landgæði í fjalldöl-
um. Fyrir nokkurum áratugum
mundi liafa þótt heldur ótrú-
legt, að enginn fengist til að búa
á þvílíkri jörð. Nú er þó svo
komið. Margar jarðir iá Laxár-
dal hafa farið í eyði síðustu ár-
j in. Þessar heyrði eg nofndar:
| Núpsöxl. Litla-Vaínsskarð,
Sneis, Vesturá, Mörk og Skyttu-
i dal.
j Þverá í Hallárdal, liið forna
j hreppstjórasetui’, hefir verið í
eyði síðustu árin. Þar bjó lengi,
líklega fram undir liálfa öld,
hinn mæti og mikilhæfi maður
Árni Jónsson, hreppstjóri Vind-
hælinga. Mun hann hafa tekið
við jörðinni af tengdaföður sín-
um, Birni hreppstjóra Þorláks-
syni (d. 1858), er þar bjó lengi
og þótti merkur. Björn hrepp-
stjóri var athafnamaður. Hann
reisti timburhús á Þverá, eitt
hið fyrsta í sýslunni. Hafði ver-
ið mjög til þess vandað í upp-
liafi og stendur það víst enn í
dag. Þverá er landkosta jörð, en
snjóþungt er þar á vetrum. Nýt-
ur og lítt sólar þar í dalskor-
unni meðan dagur er skammur.
Um aldamótin siðustu voru
fimrii bygð býli í Hallárdal, en
nú eru þar að eins tvær jarðir í
ábúð: Vakursstaðir og Sæunn-
arstaðir. í eyði hafa farið Blá-
land og Bergsstaðir, auk Þver-
ár.
Á Skagaströnd (Höfðakaup-
stað) liefir mikil breyting orðið
síðustu árin. Hafnargerð er þar
nokkuð á veg komin og fólki
fjölgar talsvert í þorpinu. En
lieldur lítið virðist þar um
framtak einstakra manna og
miklu minna, en æskilegt væri.
Ræktunarskilyrði eru ágæt upp
af Höfðakaupstað og nóg land-
rými. Kauptúnið liggur hið
besta við síldveiðum og er því
sjálfsagt, að þar verði reist full-
konrin bræðslustöð hið fyrsta
og höfnin bætt eftir þörfum.
Virðist skynsamlegra, að leggja
fé i þessháttar framkvæmdir og
fyrirtæki, heldur en í sUmt ann-
að, sem ríkissjóður styrkir nú
árlega með ærnum fjárfram-
lögum. ;
Páll Steingrímsson.
Val uaYé\( irnii* I
Eyjafirðí 22. jiini.
Rosknir menn í Eyjafirði télja vatnavextina 22. júní s.l. (er
stöfuðu af hitabylgjunni, er gekk yfir Norðurland 21. og 22.
júní) einhverja þá mestu, er þeir muna. Ef þriðji hitadagurinn
hefði fylgt, er hætt við, að stórkostlegar skemdir hefðu orðið á
brúm, vegum og ræktuðu landi í Eyjafirði. En að kvöldi 22.
júní kólnaði skyndilega og tóku vötn þegar að fjara á föstu-
dagsmorgun. En svo langt er séð varð frá Akureyri út eftir
firðinum, bar hann kolmórauðan lit, og inn til dalsins, fyrir
botni fjarðarirts, þar sem áður gaf að líta skrúðgræna hólm-
ana, milli silfurtærra kvísla bergvatnsins, — Eyjafjarðarár, —
sást nú að eins kaffibrúnn flóinn, brekknanna á milli.
En á laugardag var vatnið
irijög fjarað út og litur þess
tekinn að lýsast.
Skeriidir urðu nokkrar í firð-
inúm af völdum flóðsins. Við
Leyning, sem er einri meðal
irinstu bæja í firðinum, féll
skriða fram í Eyjafjarðará og
hafði næstum stíflað liana.
Skriða þessi fór yfir akveginn,
svo að bílar komust ekki þar
um. Á Melgerði gekk flóðið yf-
ir tún og engjar, sem liggja þar
j mjög.lágt, og þar sem leirfram-
burður árinnar var mjög mik-
ill, er talið óvíst, að liægt verði
1 ,að heyjja þær engjaspildur í
! sumar, sem flóðið fór vfir. Á
Kroppi gekk áin einnig yfir
lriuta af túninu. Skjóldalsá 1
flæddi yfir veginn við annan
brúarsporðinn, og var flaumur-
inn þar upp undir kvið á liesti,
en við Finnastaðaá unnu menn
Vöi'uskifti Breta
og: Baudaríkja>
iiianna.
London í morgun.
Brelar og Bandaríkjamenn
hafa gert með sér samninga um
vöruskifti og skifta þeir á
gúmmi og baðmull. Báðar þjöð-
irriar eru mótfallnar vöruskifta-
verslun undir vanalegum kring-
umstæðum, en þær birgðir, sem
þannig verða kéyþtar, sem að
framan segir, verða eingöngu
í nótaðar þégar til styrjaldar
kemur. Viðskifti þessi eiga ekki
að liafa nein áhrif á verijulega
verslúri Breta og Bandaríkja-
{ marina. Ef til vill skiftast Brét-
ar og Bandarikjamenn ó’fleiri
, vöriiiri, sem ætlaðár eru til
stvrjaldarþarfa.
við að flytjá grjót í vegarkant-
aria, því þar leitaði áin irijög
á, og skifti liún títt um farveg.
Á þremur stöðum gekk Ej'ja-
fjarðará yfir veginn, sem ligg-
ur fram Eyjafjörð að vestan,
og vegurinn, sem liggur aust-
ur yfir fjörðinn um hólmana
rétt innan við Akureyri, var
á löngum köflum í kafi. Skemd-
ist hann þó ekki verulega. í
Staðareyju, sem er hólmi í
Eyjafjarðará undan Kaupangs-
sveit, átti Stefán Jónasson út-
gerðarm. á Knararbergi, kýr
sínar og fjós fyrir þær. Gekk
áin mjög yfir eyna, og fór Stef-
án þangað fram á báti að vitja
þeirra. Voru þær þá i liné-
djúpu vatni. Tókst honum að
bjarga þeim þangað, sem liærra
bar, og sakaði þær ekki. Bær-
inn Kaupangsbakki, er stendur
á árbakkanum austanverðum,
var allur umflotinn, og munu
skemdir hafa orðið þar á mat-
jurtagörðum.
Hreindýrakjöt handa
Bandaríkjamönnum á
stríðstímum.
Fulltrúi Alaska á þingi
Bandaríkjanna í Washington
vill að hreindýrum í Alaska
verði fjölgað upp í tvær miljón-
ir, sem yrði varakjötforði þjóð-
arihnar á stríðstímum.
Yrðu Bandaríkjamenn þá
ekki að treysta á kjötsendingar
frá Ástralíú og Argentínu, sem
liæglega væri hægt að liindra að
kæmist á áfangastað.
Éins og nú er ástatt múnu
verá um 500 þús. hreindýr á
Aláská, eri nægir hagar eru þar
taldir fyrír 2 miljónir hrein-
dýra.
íshúsfélag Ísfirðínga hl
Grein sú sem hér fer á eftir er tekin úr Vesturlandi, blaði
sjálfstæðismanna á ísafirði, 17. júní s. 1.
Til 15. júní hefir félagið keypt
fisk og fiskafurðir af fislci-
mönnum fyrir rúml. 65 þús. kr.
Eru það um 47.500 kiló lúða, að
meirihluta smálúða, 7.000 kiló
af skarkola (rauðspettu) og aðr-
ar kolategundir um 2.500 kíló,
auk þess 15.000 kiló gota.
Vinnulaun á landi, þar með
taldir fastir starfsmenn, verða
um 20 þús. kr. Umbúðir (kassar
o. fl.) um 8.500 kr. Útflutnings-
gjald ca. 2700 kr. Vörugjald, út-
skipun o. fl. ca. 1000 kr.
Lúðuveiðin hefir gert stærri
þorskveiðibátunum hér fært að
stunda lóðaveiðar á þessari vor-
vertíð. Tveir þessara báta hafa
fengið 3300 og 3800 kr. livor
fyrir lúðu sem þeir hafa aflað á
þorsklóðina síðan í apríl. Er
þetta sjáanlega því að þakka að
þeir hafa lúðuöngla á þorsk-
veiðalínunni. Ættu þeir sem
línuveiðar stunda, að liafa
lúðuöngla á línunni, einkum
haust, vor og sumar.
Dragnótaveiðar hafa stundað
10 bátar frá 15. maí til 14. júní,
eða um mánaðar tíma, og aflað
að meðaltali fyrir rúmar 3000
kr. liver. Aflahæsti báturinn
hefir aflað fyrir 6265 krónur,
einUm þeii-ra hefir algerlega
bruðist veiði, en flestir aflað
fyrir 2400 til 3000 krónur á
þessum mánaðar tíiria.
Kolinn liefir verið stærri lijá
dragnótabátum en undanfarin
ár á sama tíma. Mun þar nokk-
uru valda að stórkolinn er nú
33% og millikolinn 18% verð-
liærri en síðastliðin ár, en
smærri kolinn 40% verðlægri.
Er verðið nú meira í samræmi
við söluverð á erlendum mark-
aði, en áður hefir verð á smá-
kola verið svo liátt og stórtap
íiefir vérið á þeifn kaupum, sem
svo hefir haldið verðinu á stærri
kolanum niðri, samanborið við
söluverðið á eríenduni mafkftði.
Af þessu hefir leitt að fiski-
menn hafa ekki hingað til forð-
ast að veiða sniákolann, en þar
af leiðir aftur að liætt er við að
lcolastofninn gangi meir til
þurðar, en sé nálega eingöngu
veiddur kynþroska koli og bann
ekki veiddur fyr að vorinu en
hrýgningú er að mestu lokið, er
engin hætta á að kolastofninn
gangi til þurðar.
J’il athugunar skal þessa get-
ið: Einn dragnótabátanna sem
aflað hefir 7400 kg. hefir feng-
ið 3833 krónur fyrir aflann.
Annar sem aflað liefir um 8200
kíló hefir fengið að eins 2204
krónur fyrir sinn afla.
Sá, sem aflaði nær eingöngu
stórkolann hefir ekki lmekt
kolastofninum svo neinu nemi.
Hinn hefir dregið á framtíðina.
Nálega allur koli var hrygnd-
ur hér fyrir mánaðamót maí og
júní og mun það vera með
fyrsta móti, nnáske hefir óvenju
mikill sjávarliiti á þessu vori átt
sinn þátt í þvi.
Annars er það alment álit
manna hér, að ekki ætti að
byrja dragnótaveiðar innan
landhelgi neinstaðar á landinu,
fyr en 1. júní, svo komist verði
lijá að veiða kolann meðan
liann er að hrygna.
Feirðamennirnir.
Komast þeir ekki til landsins?
Það er nú skrifað mikið um
aðsókn ferðamanna hingað til
landsins og liaft eftir land-
kynni, að hvergi nærri sé hægt
að fullnægja eftirspurninnni j
eftir fari hingað til landsins
með þeim skipakosti, sem við
höfum. I
En vegna hvers er ekki gerð
ráðstöfun til að leigja eða út-
vega á annan liátt farkost til að
flytja þessa menn lringað? —
Ef til þess er liugsað að vinna
upp ferðamannastraum til
landsins, þá sýnist ekki mega
láta nein tækifæri hjá líða, og
alls ekki láta þá skoðun fá tíma
til að breiðast út, að það sé mjög
erfitt og jafnvel ómögulegt að
fá far liingað.
Þar sein líka er verið að und-
irbúa það, ftð lileyþá af 8tokk-
uöUltt riýjuhi islenskum far-
þegaskipuni, hiitt víst iriúriu
þurfa á öllu sínu að Íiaídá til
nð geta borið sig, þá sýníst iiú
ekki vera seinna vænna að fara
að búa í haginn fvrir þau.
Annaðhvort er nú svo, að far-
þegaflutningar hingað til lands-
ins er vafasamt fyrirtæki — og
bygging lrinna nýju farþega-
skipa líka vafasöm — eða hér
er um álitlegan atvinnuveg að
ræða, og ber þá vitanlega að
grípa fegins hendi hvert tæki-
færi sem býðst til að lileypa
straumnum af stað.
Samkepnin um ferðamenn-
ina fer altaf sívaxandi, og það
verður áreiðanlega síðar erfið-
ara að ná aftur þeim tækifær-
um, sein nú er slept framhjá
og látin ónotuð.
Ein aðferð gæti verið sú, að
fá bresk ferðafélög í samvinnu
við íslensku Ferðastofuna um
að gera út hingað farþegaskip,
sem færu aðeins liingað til
landsins og dveldu hér um viku-
tíma og færu kanske líka eina
ferð i kringum landið.
H.
NORÐMENN ÁHYGGJUFULL-
IR ÚT AF TÖPUÐUM salt-
FISKSMÖRKUÐUM.
Oslo 26. júní. FB.
Saltfisksöluhorfurnar eru
mjög slæmar, að áliti norskra
útgerðarmanna, einkanlega á
Spáni. Er bent á, að fyrir borg-
arastyrjöldina hafi Norðmenn
flutt þangað fisk fyrir 13 milj.
kr, árlega, En núl að kalla ekk-
ert. Horfurnar eru betri um
saltfisksölu til Portúgal, en
einnig þangað liefir útflutning-
ur nrinkað, og allir markaðir
í Suður-Ameríku liafa brugð-
ist, einkum þó í Brazilíu. —
NRP.
■! i . n 11 ■ i -
Æðardúnn.
Af æðardún voru í nraí ílutt út
298 kg. fyrir 23.210. — Á tíma-
ltilinu jan,—maí nam þessi útflutn-
ingur 1020 kg. fvrir kr. 71.760 og
á sama tímabili í fyrra 726 kg. fyr-
i'* kr. 42.540.
Ilrosshár.
500 kg. voru flutt út i maí fyrir
2000 kr. — A tímabilinu jan.—naaí
voru fiuti út 2486 kg. fyrir kr.
9900. Ekkert var flutt út af hross-
hári í jan.—mai í fyrra.
Lax og silungur;
Af þessum fæðutegunduni voru
flutt út 420 kg. í maí, fyrir kr. 1320.
á tímabilinu jan.—maí nam út-
flutningurinn 11.040 kg. fyrir kr.
12740 og á sama tíma í fyrra 642
kg. fyrir kr. 660.
Upsaflök.
1 maímánuði voru flutt út II.2
smál. af ufsaílökum fyrir 3480 kr..
en jan.—maí nam þessi útflutning-
ur 51.3 smál. fyrir 16.200 kr. —
A tímabilinu jan.—maí i fyrra nam
])essi l’itflutningur 53.7 smál fyrir
16.180 kr.
Chamberlain forsætisráðlierra Brellands liéfir gairian af að veiða á stöng og fer iðulega um lielg-
ar þeirra erinda út á landsbygðina. Ér stundum um það getið í fréttum frá London, að hann liafi
tekið veiðistengurnar með séf, og þykir það örugt mérki þess, að liorfur i alþjóðamálum séu með
betra móti þá stundina, og ChamJberlairi búist við að geta unað við að dorga nokkurar klukku-
stundir, án þess að frétta um, að Hitlef liafi lialdið enn eina ræðu eða eitthvað slíkt, sem kann að
viðhalda eða auka æsinguna með þjóðunum. —
CHAMBERLAIN MEÐ VEIÐISTÖNGINA SÍNA.