Vísir - 20.07.1939, Blaðsíða 3

VISIR
Skallagrímur aflahæsta
skip síldveiðiflotans.
Litil sílilveidi sem Niemliar.
Vísir átti tal við skrifstofu Síldarverksmiðja rikisins i morg-
un og fékk þær upplýsingar, að aflinn, sem verksmiðjur ríkis-
ins hefði tekið við, næmi nú 165.000 málum.
Að eins eitt síldarskip var á
Siglufirði í morgun, en frá því
á miðnætti síðastliðnu liafa að
eins komið inn 3 skip með sam-
tals dálítið á annað þúsund mál.
‘Skipin, sem flest lialda sig
laustur frá, munu hafa fengið
ilítið í gær.
Sunnan átt er og talsverður
dtaldi.
Fi*á Hjalteyri.
Skallagrímur kom til Hjalt-
eyi'ar í gær með 302 mál og
Gyllir með 1750.
Hjalteyrarverksmiðj an hefir
nú fengið 72.000 mál.
Cj
Aflahæsta skip flotans.
Skallagrímur er nú aflahæsta
skip flotans með 6390 mál, en
þar næst kemur Gyllir með
5139 mál.
Það hefir að kalla alveg tek-
ið fjrir veiði í hili, en veður er
sagt batnandi, lieldur að hlýna
og von um veiði.
Níldveiðariiiii'
fi'si Akrane§i.
Akranesi í dag.
Frá fréttar. Vísis.
Hlé hefir verið á síldveiðun-
um nokkra daga, vegna þess að
sílclin mun nú vera að hrygna.
Hafa bátarnir allir, sem þessa
veiði hafa stundað, verið tekn-
ir upp til aðgerða. En nú er hú-
ið að setja þá fram aftur og eru
þeir að búa sig á veiðar. Munu
.þeir sennilega fara út næstu
daga. Og uiii mánaðamót verð-
ur svo farið að salta síld hér, en
það sem veiðast kann þangað til
verður látið í bræðslu.
i
^Selfoss"
lcom hér við á sunnudags-
morguninn og lók 150 tunnur
af söltuðum þorskflökum, sem
fara eiga á Hollands-markað.
Frjr.
Skipasmíðar á
Akranesi.
Akranesi, 19. júii 1939.
Síðan lokið var viðgerðinni á
„Fagranesi“ i vor, hefir hvert
skipið á fætur öðru verið tekið
upp i Slippinn hér og fram-
kvæmdar á þeim meiri og
minni breytingar. Umsvifamest
var viðgerð á m.b. „Hrefnu“,
(eign Þórðar Ásmundssonar út-
gerðarmanns), sem lengd var
um IOV2 fet, eða stækkuð um 8
rúmlestir og treyst öll i sam-
ræmi við það. Hún er nú 42
smálestir að stærð og sem nýtt
skip.
Nú er fyrir nokkru byrjað að
smíða stærðar slcip á skipa-
smíðastöðinni. Lætur Ytri-
Akraneshreppur smiða skipið,
og hefir fengið til þess styrk úr
Fiskimálasjóði, en Bergþór
Guðjónsson á Ökrum, sem ver-
ið hefir skipstjóri á m.b. „Vík-
ing“ — hinn mesti aflagarpUr
— hefir fest kaup á skipinu
fullsmíðuðu.
Er svo til ætlast, að þetta
skip verði 50—55 smálestir að
stærð og á að vera í því 150
liesta dieselvél. Er þegar búið
að leggja kjöl og reisa stefni, og
er byrjað að reisa bönd. Verður
skipið alt úr eik, 65 fet að lengd
yfir stefni, 16% fet á breidd og
8 fet á dýpt.
Trésmiðir á Akranesi, þeir
hinir sömu, sem framkvæmdu
breytinguna á „Fagranesi“ hafa
telcið að sér smíði á þessu skipi
í lákvæðisvinnu, og eiga þeir að
skila þvi altilbúnu fvrir 15.000
krónur, — fyrir áramótin
næstu.
Yfirsmiður er Eyjólfur Gisla-
son skipasmiður frá Reykjavik.
Bragi
koni frá Þýskalandi í gær. Fór
skipið í síldarflutninga frá Akra-
nesi.
Næsta styrjöld og benzín-
íramleiðslan i heiminum.
«r-
Ofríðarhættan minni en ella vegna tak-
markaðra birgða ítala og Þjóðverja.
Ein af þeim spurningum, sem stjórnmálamennirnir í Bret-
landi og Frakklandi eru að reyna að finna svar við, er: „Geta
Þjóðverjar og Italir komist hjá að flytja inn bensín, með því
að framleiða olíu og bensín úr kolum?“ — Þetta ér mjög mik-
ilvægt atriði, sem stjórnmálamennirnir hafa augun á í stjórn-
mála-athugunum sínum og áformum.
Framleiðsla Þjóðverja á bensíni
úr steinkolum og brúnkolum.
Þjóðverjar og Italír leggja sig
frarn til þess að framleiða eins
mikið af olíu og bensíni og þeir
geta, til þess að komast hjá að
flytja inn nema sem allra minst,
en enn sem komið er eru þeir
háðir innflutningi á þessum
afurðum.
Þó er svo komið, að Þjóðvex*j-
ar framleiða helming þeirxar
olíu, sem þeir þurfa til heima-
n.olkunar, úr steinkolum og við-
arkolum. En þeir hafa lagt
stund á að safna sem mestum
bii’gðum og flytja inn feiknin
öll af bensíni. Nýjar olíuvinslu-
stöðvar eru x*eistar samkv. fjög-
urra ára áætluninni og það fei*
rnjög í vöxt, að nota be’nzol til
þess að blanda saman við ben-
sín. Oliuvinsla úr jurturn tak-
markast þar vegna þess, að slík
vinsla í mjög stóram stíl mundi
leiða af sér skort á matvælum
og skepnufóðri. Gasfi’amleiðslu-
vélar, sem brenna viði eða við-
arkolum, cru notaðar í stærri
stíl til þess að knýja áfram
flutningatæki.
■ m i
ítalir ver settir.
ítalir eru vitanlega miklu ver
Bruninn í Miðey.
Miiari fregnii'.
Eins og frá var skýrt i Visi i gær kviknaði i iveruhúsi að Mið-
ey i Landeyjum i gærmorgun og var skýrt frá þessu í blað-
inu, eftir þeirn upplýsingum, sem þá voru fyrir hendi. Nú lxefir
Vísir fengið nánari upplýsingar frá Sveini Sæmundssyni yfir-
lögTegluþjóni, en systir hans,
Árna bónda Einarssyni í Miðe;
í Miðey er stórt og gamalt
timburhús, portbygt, en búið
bæði á aðalhæðinni og porthæð-
inni, en eldhús er i skúr við að-
alliúsið. Kviknaði í reykháfn-
um, sem er allhár, þar sem út-
byggingin er lág-, og var tunna
uppi á rej’kháfnum, sem notuð
var til að reykja í. Kviknaði i
tunnunni og datt hún niður, en
við það munu neistar hafa
hrokkið i þakið og kviknað út
frá neista í þakskegginu á vest-
urgaflinum.Eldurinn kornst inn
í gaflinn — í tróðið — og varð
alhnagnaður. Eldsins varð vart
um kl. 8V2 og var þegar símað
til næstu bæja og beðíð um að-
stoð. Dreif fólk að af næstu
bæjum og tókst að slökkva eld-
Mai’grét Sæmundsdóttir, er gift
inn, en það var allerfitt að kom-
ast að honum, varð að rífa burt
járnplötur o. s. frv. Um tima
stóð eldurinn út um glugga.
Porthæðin skemdist allmikið,
þvi að viðir sviðnuðu eða
brunnu og innbú, sem þar var
skenxdist, en af neðri hæðinni
var alt borið út. Eldurinn komst
ekki niður á neðri hæðina, en
einhverjar skemdir munu þó
hafa oi’ðið þar af vatni, en ekki
miklar.
Húsið var vátrygt i Bruna-
bótafélagi íslands, en innbú
ekki.
Vatn til slökkvistarfsins fékst
í djúpum brunni, sem er rétt
hjá bænum.
Jarðarfarar-
siðir.
Fastheldni — og fyrirhyggju-
leysi.
Merkur læknir minnist þess
nýlega í blaðagrein að bæjarbú-
ar ættu að leggja niður ýmsa
„sveitasiði“ við jarðarfarir, svo
sem að geyma lik í heinxabúsum
til jai’ðarfai’a, og að liúskveðjur
og kostnaður við þær nxundi
lxverfa, þegar líkhús væri lconxið
í bálstofunni væntanlegu.
Betur að svo færi. En eg ef-
ast um að svo verði, nema lög-
gjafarvald eða bæjarreglugerð
taki alvarlegá í taumana. Fólk
er svo ákaflega vanafast um alt
það, er snertir jai-ðarfarir, og
vii’ðist alls ekki hugsa neitt unx
kostnaðinn — fyr en alt er um
gax’ð gengið, og engin leið er til
að borga þenna 600 eða 800 kr.
reikning, senx útfararstjóri
kenxur með.
Margur mínnist á, og ekki að
ástæðulausu — að aldrei séu öll
viðvik seld jafndýrt og og við
jarðai’farir hér í bæ. Þó er það
að engu lxaft, þótt einhver ráð-
stöfun sé gerð til sparnaðar í
þeinx efnum.
Þegar farið var að nota
kirkjugarðinn í Fossvogi, var
það sunxra nxaixna von, að lík-
fylgdir i kirkjugarð og söngur
þar nxundi leggjast að ixxestu
niður. Moldax’rekuixx nxundi
verða varpað á kistuixa að skiln-
aði í kirkjunni og' grafarixxenn
einir fylgja lienni þaðaix.
En livað skeður? Nú erxx
leigðar bifreiðar i hópatali suð-
ur í Fossvog. Yarla er það
sparnaður!
Læknirinn virðist ætla, að
einhver spanxaður yrði að því,
ef hxxskveðjur Iegðust niður.
Haixn ætti að spyrja útfarar-
stjói’a hvort sú sé í’ejmslan,
þótt „stutt bæn“ sé sumstaðar
komin í húskveðju stað.
Eg veit ekki aixnað en að öll-
unx hafi verið lieimilt til
skaixxnxs tíixia að geynxa lík í
ganxla likhúsinxx í kirkjugai’ðin-
uixx við Suðurgötu. En lxvað
margir hafa hagnýtt sér það?
Enginn þvi seixx næst, þegar
frá éru talin lik örfárra erlendra
íxxanna.
Eg sé engar lílcur til að fólk
settir eix Þjóðvei’jar, þar sem
þeir eiga engar kolanánxur og
verða að flytja inn íxxikið af
kolxmi. Það er talið, að þepjr
hafí þegar tekið eins mikíð laixd
og þeir geta til hráefnafraxxi-
leiðslu^ tíl olíuvinslu. Bensín er
sparað svo sem mest ixiá vei’ða
og strætisvagnar og vöi’uflutn-
ingabílar ganga fyxár gasi.
Að olíxiframleiðslan innan-
lands er hvergi næri-i nægjanleg
sést greinilegast á því, að bæði
ítalir og Þjóðvérjar leggja á-
herslu á, að afla sér sem nxestr-
ar olíxx og bensíns frá Rúss-
landi, Rúixxexxíu, Albaníu og
jafixvel Mexico. Italir endurnýj-
uðxx sanxniixga við Rússa í feb-
rúar (senx höfðu lcgið niðri í
heilt ár) og hafa keypt íxxikið
af bensíni frá Rússlaixdi. Hins-
vegar er talið, að Rússar verði
að takmai-ka útflutixinga bexxs-
íns, vegna vaxandi þarfa land-
búnaðarins, en Rússar þux-fa
mikið bensín til þess að knýja
áfram dráttarvélar og aðrar
Iandbúnaðai’vélar. Oliuútflxitn-
ingur Rússa 1939 mun nenxa
1.500.000 tonnxxnx. ítalir hafa
einnig gert vöiTiskiflasanxninga
við Rúnxena og fá frá þeinx olíu
í- stað annara afurða. Þá er það
vitað mál, að Italir muni nota
aðstöðu sína í Albaxxíu til þess
að vinna olíu úr jörð þar. ítal-
ir Iiafa einnig „fingxxrmeð í spil-
inu“ að því er oliuauðlindir
Jxigoslavíu snertir, en þar var
Standard Oil í Néw Jersey húið
að koixxa ár sinni fyrir borð áð-
ur, nxeð stofnun Jugoslavneska
olíuleitarfélagsins 1936. Hefir
félagið samning við stjórn Júgó-
slavíu.
I
Olíuframleiðsla Rúmena.
Rúnxenía er mesta olíufraixx-
leiðsluland álfunnar og oliuút-
flutniixgur Rúmena s. 1. ár t. d.
mundi fullnægja þörfunxÞýska-
lands í heilt ár á friðartímum,
enda þótt olíusala Rúmena til
Þýskalands 1937 næmi að eins
einum finxta af olíuinnflutningi
Þýskalands. Hvort Þjóðverjar
gæti fengið nægilega olíxx frá
Rúmeníu í styrjöld (xxxiðað við
að Þjóðvei’jar gæti hertekið
landið) er spurning, sexxx ekki
er golt að svara.
Samningurinn við Rúmena
í nxars. ) f- þjj'
í sanmingnum, sem Þjóðverj-
ar og Rúmenar gerðu í mars,
fengu Þjóðverjar nokkur oliu-
vinsluréttindi í Rúmcníu — en
á svæðum, þar sem að margra
færi frenxur að flytja lik ástvina
sinna miklu lengi’i veg inn á
Sunnuhvolstún, þótt þar kænxi
likliús, — nema það yrði bein-
línis bannað að geyma lík
lieima.
En hver skyldi hafa kjark til
að beita sér fyi’ir svo óvinsælli
ráðstöfun, sem vitanlega þyrfti
að ná jafnt til ríkra senx fá-
tækra, ef nokkurrar saiuxgirni
væri gætt.
Auðvitað ætti það að standa
næst læknunx og heilbrigðis-
nxálastjói’ii bæjar og ríkis, en
hafa þeir kjark til þess, og finst
þeim nauðsynlegt ? Hvort-
tveggja er víst nokkurt vafa-
mál.
Ef slík breyting væri gerð, er
alt öðru máli að gegna. Þá gætu
söfnuðirnir hér i bæ látið
kii’kjugarðsstjórn reisa kapellu
i Fossvogi og stækka svo bæn-
lxúsið i hinum garðinum að þar
yrði sæmilegt líkhús, senx öllxinx
vesturbæ og miðbæ yrði fyrir-
hafnarminst að nota. Hvort-
tveggja mætti gera tafarlaust og
ríkisstyrklaust, þegar nokkur
alvara sæist til breytinga á því
ganxla sleifarlagi, sem fólk virð-
ist halda dauðalialdi í, að þvi er
ýmsa jax’ðarfararsiði snertir.
Skanxt á að minnast var þess
getið i blaðagreinum i vor,
að fólk gæti fengið grafi’eiti i
eldri garðinunx, ef bænlxúsið
þar væri notað við jarðarfarir í
stað kirknanna.
Mér er tjáð, að einn einasti
maður, nákominn greinarhöf-
undi, hafi notað sér það; og þó
lætur.margur svo, að hann kjósi
frenxur eldi’i garðinn.
En meðan þorri nxanna vill
engu bi-eyta, og allra síst spara
nokkuð af útfarai’kostnaði, senx
sunxir raxxnar „gleyma“ að
borga, þá liefi eg elcki niikla trú
á endurbótum frá bálstofunni,
að henni ólastaðri að öði’u leyti.
S. Á. GÍSLASON.
4. flokks mótinu
lauk í gær og vann Franx nxótið
með 5 stiguni. Sigraði það K.R. í
úrslitaleiknuni með 1: o, en K.R.
liefir 4 stig, og hefði því nægt
jafntefli. Valur hefir 2 stig og Vík-
ingur eitt. Leik þeirra í gær lauk
með jafntefli, 0:0.
M.s. Dronning Alexandrine
fór frá Kaupnxannahöfn í gær-
rnorgun. Meðal farþega á skipinu
er aðalfranxkvæindastjóri Sanxein-
aða, Körbing, dóttir hans og sonur.
áliti er vafasamt unx vinslu nxeð
góðum liagnaði. — Þýska við-
skiftaniálarannsóknarstofnun-
in hefir birt tölur, sem sýna, að
olíuframleiðsla Rúnxena, senx
tifaldaðist eftir striðið (1919—
1936). Áx’ið 1936 nam olíufram-
leiðsla Rúrnena 8.700.000 tonn-
um( metric tons), en 1938 að
eins 6.600.000. Rúmenía var
fjórða mesta olíufranxleiðslu-
land í heimi, en er nú 6. í í’öð-
inni, — komið aftur fyx-ir Iran
(Persíu) og Hollensku Austux’-
Asíu. — En margir sérfræðing-
ar ætla, að óhagsýni og óheppi-
legum olíuleitar- og vinsluað-
ferðunx sé um að kenna, að
framleiðslan hefir nxinkað, en
ekki af neinni þurð olíulinda
landsins.
Er fullyrt, að feikna olíuauð-
lindir séu enn ósnertar í Rúm-
eníu. Jarðfræðistofnunin í
Bukai’est telur liklegt, að olía
finnist í jörð í Rúmeniu á svæði,
sem er 100 miljón ekrur lands
að flatax-máli (1 nxilj. hektara).
Bensínnotkunin í styrjöld.
Fæstir gera sér nægilega ljósa
grein fyrir hversu bensínnotk-
unin verður gífurleg í næstu
styrjöld.
Ekkert stórveldanna hirðir
BENSÍNFRAMLEIÐSLAN í j
ÍTALSKA SÓMALILANDí
NEMUR 400.000 GALLÖN- |
UM.
i
Það var skýrt frá þvi • i-
ítölskum blöðunx, að stöðugt j
sé gert meira að því, að vimia
olíu og bensín úr jxxrtum og |
trjágróðri í Abessinuíu og
Italska Somablandl. 1 ítalska
Sonxalilandi einx tilraunlr í
þessa átt lengra komnar og
þar er raunve'rulega komin á
fastan fót ialsvert niikit olíu-
franxleiðsla, sem sjá má af
því, að þar i landi nam Iien-
sínfranileiðslian 400.00 gall-
ónuiix á s.l. ári.
Versnandi horíur
í Danzíg.
Pólverjar hafa fyrir skömmis
aðvarað Þjóðvei’ja enn á ný um
það, að þeir nxuni vernda hags*
muni sina i Danzig. Þá Ixafa
þeir mótnxælt því, að pólskuna
hafixarverkamönnum Iiefir ver-
ið sagt upp vinnu. Þjóðverjar
halda áfranx að viggirða Danzíg
og það er vxðmkent, að 400©
auka-lögreglunienn eru komnir
þangað frá Austur-PrússfandL
Hei-æfingar fara franx í utjöðr-
xnn boi’garinnar og mikið af
loftvarnabyssuni er flutt þang-
að. Hoi’fxu’nar ea’u stöðugí {iær„
að eitthvað kunni að gerast i
Danzig, senx leiði txl styrjaldar.
Pólverjar gefa öllu nánar gætxxr
og eru við öUu búnir.
Bcejap
fréttír
Yeðrið í morgxm.
I Reykjavík 11 stig', heitast í gær
19 stig, kaldast í nótt iq stíg. tJr~
konia i gær og nótt 0.9 mrrii Sól-
skin í gær 9.0 stundir,- Héitast á
landinxi i nxorgun 19 stig, á Akor-
eyri, kaldast 10 stig, í Pápey og
Vestniannaeyjum. — Yfirlit: lægB
fyrir nor'Öan land á hægri Ixreyíingu
í austiir. Horfur: Suðvesturland tii;
Norðurlands: Vestan kaldi. Dalítif
rigning. Noiðausturland til SuiS-
austurlands: Vestan golá. tírkomu-
laust.
Skipafregnir.
Gullfoss kernur til Leith í dag.
Goðafoss er í Hamborg. Brúarfoss
fer til Grimsby og Kaupmaixna-
hafnar kl. 8 í kvöld. Dettífoss er-
í Reykjavík. Lagarfoss var á Djúpa—
vík í morgun. Selfoss er á leið tili
útlandá.
unx að bii’tá neinar skýrslur um
áætlað bensímnagn,. sem flug-
floti þess þarf í stríði, en auk
þess veit enginn hvað styrjöld
stendur lengi.
En nokkurar upjilýsingar era
fjTÍr hcndi um bensiueyðslu
hernaðarflugvéla. Mixxsfa eyðsla
sumra árásarflugvéla er 1 gall-
on (4% llti’i) á hverja ixiílu, era
aðrar þurfa 2% gallon á mííxt..
Eitt hundrað þýskar árásarflug-
vélai’, sem flygi til austursfrand-
ar Bretlandseyja og tll suðuát-
ui’horns Biællands og heim aft-
ur mundu sennilega þurfa Cðl-
600 galion til ferðarhinar, en eff
gert væri ráð fvrfr að shkur
floii lxéldi uppi stöðugum' Ióft-
árásum i sólarhrfng gætí Ixexi-
síneyðslan konwsft upp í 300.000
gallon. — Nxi er gcrf ráð fyrir
í næstu styrjöld, að — ekki
hundruð, heldur þúsundir ílug-
véla verði „í eldinum“ að stað-
aldri — og vei’ður bensíneyðska
þjóðanna, sem eiga í stríði, sve»
gifurleg, að ógerlegt er að gerai
sér fulla grein fyiTr því.
Og kannske er það skoarftxrmrií
á bensíni i Þýskalandi og ffaEu...
scm gefur meiri vonir en margft
annað, um að friður muni Ixald-
ast þrátt fyiTr alt. (Þýtt.^