Vísir - 21.07.1939, Qupperneq 3

Föstudaginn 21. júlí 1939. V I S I R
HERSTEINN PÁLSSON:
Síldarleit fyrir Norður-
landi og Vestfjörðum.
I>að datt í mig fyrir nokkru, að gaman myndi vera að kom-
nst í síldarleit með TF-ÖRN og svo væri jafnframt e. t. V. hægt
að segja ofurlitla sögu úm flugið. I.öngunin varð svo mikil, að
eg sótti um leyfi til þess að taka þátt í einu slíku flugi, til
nefndarinnar, sem hefir umsjón með því og fékst það greið-
lega. Var þá ekki annað fyrir, en að bregða sér norður á Akur-
eyri, þar sem flugvélin hefir bækistöð sína um síldveiðitím-
ann og komast svo i næstu ferð.
____________________3
Þegai* Hafnarfjarðar
bátiuiimi var hleypt
af stokkniiuiii.
IVá
Ferðin var farin snemma
morguns þ. 14. þ. m. Örn Ó.
Johnson flugmaður tilkynti
mér,- að lagt yrði af stað kl. 4
árdegis. Klukkan var 10 um
kveldið, þegar mér barst þessi
tilkynning og var þá varla um
annað að gera, en að stinga sér
heint i hólið, til þess að verða
sæmilega sofinn um morgun-
inn. Bað eg svo um, að eg yrði
■vakinn kl. 3Í4, því að nokkur
spölur er frá gistihúsinu suður
að flugskýlinu, sem er við
Höephners-bryggju.
Ekki veit eg hvað gerðist
meðan eg svaf, en eg var ekki
vakinn fyrri en kl. 3.55 og geta
menn gert sér i hugarlund, að
ekki hafi verið dundað við að
koma sér í flíkurnar að þvi
sinni. Enda fór það svo, að eftir
tæpar 15 mínútur var eg kom-
inn að flugskýlinu, lafmóður.
TJppgötvaði eg þá, að enn var
Hægur tími til stefnu, þvi að
ekki var alveg búið að setja ben-
sín á véhna. Þótti mér ilt að
liafa gert þarna mettilraun í
þol- og spretthlaupi án þess að
liljóta neina viðurkenningu fyr-
ir — nema vissuna fyrir því,
að verða eklri strandaglópur, en
það var líka nokkur huggun.
TVEIR FYRIRBOÐAR.
En ekki verður hjá þvi kom-
ist, að nefna tvö atvik, sem
gerðust þenna morgun. Annað
var það, að i flýtinum við að
klæða mig fór eg í annan sokk-
inn ranghverfan. Er það talið
merki þess, að menn muni ekki
villast þann daginn. Þótti mér
það auðvitað góðs viti, er eg
varð þess var.
Hitt atvikið var ekki alveg
eins skemtilegt. Þvi að þegar
eg var var rétt búinn að klæða
mig og drekka mjólkursopann,
sem mér var færður, var barið
að dyrum. Þar var þá komin
stúlkan,sem vakti mig og varnú
með reikninginn fyrir dvöl
mína á gistihúsinu. Hún vissi
þó, að eg ætlaði ekki til Reykja-
víkur aftur fyrri en á sunnu-
dagsmorgun, en liefir líklega
þótt tryggara að „rukka“ mig
strax, ef svo skyldi fara, að við
færiimst og yrðum að hákarla-
beitu. En því er skemst frá að
ségja, áð h‘ún vár rekin út úr
herberginu og fullvissuð um, að
það væri vonlaust að hún losn-
aði við mig úr þessum heimi,
fyrst um sinn.
En það var ekki ætlunin að
skrifa langt mál um jiessa hús-
bóndahollu stúlku, heldur flug-
ferðina.
FLUGIÐ HEFST.
Eins og menn vita, liefir síld-
in, sem veiðst hefir, fengist
austan Siglufjarðar. Að þessu
sinni var ekki haldið þangað,
lieldur vestur á bóginn, alla leið
vestur fyrir Vestfirði — í þeim
tilgangi, skildist mér á Emi Ó.
Johnson, að ganga úr skugga
um það, hvort nokkur síld væri
á þessum slóðum.
Er þá rétt að byrja á því, að
þegar búið var að setja bensínið
á vélina, var henni rent niður
úr flugskýlinu, og var svo lagt
af stað.
TF-ÖRN flaug upp af Pollin-
um þegár kl|ultkan var rúm-
lega 4.20 árdegis. Skýin náðu
niður í miðjar liliðar á fjöllum,
svo að ekki var hægt að fljúga
í mikilli hæð og hélst svo alla
leið vestur fyrir Horn.
Eftir örfárra mínútna flug
fórum við framlijá Krossanes-
verlcsmiðjunni. Það rýkur úr
henni i sifellu og eins er með
Dagverðareyrar- og HjaltejTar-
verlcsmiðjurnar, sem framund-
an eru. Þar er unnið dag og nótt
um þessar mundir, þvi að land-
burður hafði verið af síld
nokkra daga á undan. Og nú
erum við á leið út til þess að
ieita að meiri síld, svo að halda
megi áfram að rjúka úr reyk-
háfum verksmiðjanna dag og
nólt og erlent gull geti streymt
til landsins.
Það er rétt að taka það fráni,
oð „við“ erúm þrír: Örn Ó.
Johnson, flugmaður, Brandur
Tómasson, vélamaður og eg.
BRANDUR HALLAR SÉR.
Þegar komið var móts við
Gásir, við Hörgárósa, hallar
Brandur sér aftur á bak í sæt-
ínu, lætur fara vel um sig og
lokar augunum. Það er tngin
von um að síld finnist þarna,
eða að likindum myndi veiði-
skipin, sem þarna eru ahaf á
ferð, verða vor við hana, svo að
það er engin þörf á að hafa gæt-
ur á lienni. Ekki veit eg -hvort
hann sofnaði, en svo mikið er
vist, að hann blundaði um há-
degið, þegar við vorum á leið
inn Eyjafjörðinn aftur.
Áður en komið var móts við
Ilrisey, er Brandur þó aftur far-
inn að líta í kringum sig og þeg-
ar komið er framhjá eyjunni
fer hann að renna loftnetinú
út. Það er örmjór rauðmálaður
þráður, sem rent er niður um
gólf vélarinnar og festur á hnúð
á stýrisstönginni. Yið erum að
komast út í mynni Eyjafjarðar
og nú má síldin gjarnan fara að
vaða.
Þegar komið er út úr firðin-
um er stefnan sett um það bil
vést-norð-vestur og þannig er
flogið um stund.
VERÐUM VIÐ EKKI
VARIR?
Örn situr vinstra megin í vél-
inni, en Brandur hægra mégin.
Þeir sitja, auðvitað, í framsæt-
unum, en eg sit í aftursætinu
með vistabirgðirnar —- „neyðai'-
proviantinn“ á flugmannamáli
—- við hlið mér. Vistahirgðirnar
eru kex, súkkulaði og ein
wliiskyflaska — full af vatni.
Það er bragðað á matvælunum
við og við og þau eru jafngóð
í 1500 m. hæð í flugvél, eins
og niðri á jafnsléttu.
En það er best að komast að
efninu aftur: Örn skimar,
Brandur skimar og eg skima.
Hvergi síld. Skvldi hún ekki láta
sjá sig i clag? liugsum við allir
sem einn. Nei, ekki fyrst um
sinn að minsta kosti, þvi að það
er ekki fyrri en við erum komn-
ir út yfir Skagagrunn, að hún
sést.
Þar sjáum við þrjár torfur,
liverja nálægt annari. Örn flýg-
ur i hring yfir þeim, tekur blað
óg skrifar niður hjá sér, livar og
hvenær sild hafi sést. Síðan er
stefnan tekin á Selsker undan
Ófeigsfirði á Ströndum. Þang-
að komum við kl. rúmlega 5.40.
VINDURINN ÁKVEÐUR
FLUGHÆÐINA.
Loft er altaf jafn þungbúið
og lágskýjað, svo að ekki er
hægt að fljúga hátt, án þess að
„reka sig á“ skýin. En það fer
þó ekki eftir þvi, hvort himin-
inn er lágskýjaður eða léttskýj-
aður, í hvaða hæð flogið er,
þegar leitað er síldar. Það fer
eftir þvi, hvort vindur er eða
logn. í logni sést síldin vaða
allhátt úr lofti, en eftir þvi sem
vindur eykst, verður að lækka
flugið. v-
Alla leiðina yfir að Selskeri
sést engin síld og það er best að
taka það fram strax, að liún
sást ekki framar. En leita átti
vestur fyrir Vestfirði, svo að
þegar komið er vestur að Sel-
skeri, er stefnt norð-vestur með
Ströndunum.
Örn hefir lánað mér kort af
Vestfjarðakjálkanum og það er
hægðarleikur að þekkja fjörð-
una, fjöllin milli þeirra og sker-
in undan ströndinni.
LOKSINS SÉR TIL
SÓLAR.
Ennþá liöfðum við ekki séð
til sólar frá því að við lögðum
af stað um morguninn, en þeg-
ar flogið var framhjá Reykjar-
firði, um kl. 5.50, skein sól á
fjöllin sunnan hans, og við sá-
um jökulrana frá Drangajökli,
sem rann ofan í dalinn upp af
Reyk j arf irðinum.
Nú var Hornbjarg framund-
an, baðað i sól. Þegar þangað
kom var skýjalaust alllangt
vestur á haf, en þar tók aftur
við skýjabakki. Var svo flogið
áfram með ströndinni og beygt
suður á bóginn og siðan austur,
þar til komið var í mynni Jök-
ulfjarða. Þá var beygt í suður í
áttina til Bolungavíkur og svo í
vestur út á haf. Var flogið 15
sjómílur út frá landi. Þar voru
2 togarar að veiðum. Þarna var
stafaljpgn, en við Horn hafðd
verið nolckur strekkingur.
HÁRNET OG
LINDBERGHS-BENSÍN.
Þegar liér var komið var snú-
ið aftur og lernt á Isafjarðarpolli
kl. 7. Var lagst að bryggju og
þar var mannsöfnuður saman-
kominn til þess að taka á móti
flugvélinni. Fórum við á land,
fengum okkur „reýk“ og mjólk
að drekka. Á ísafirði virðist það
vera einskonar tíska lijá sum-
úm piltum, að ganga með hár-
net eins og stúlkur.
Þarna var tekið bensín og var
sumt af þvi af birgðum þeim,
sem Lindberg sendi liingað á
undan sér 1934, og um kl. 8.20
var flogið af stað aftur. Var nú
haldið inn eftir öllu Djúpinu og
hækkaði Örn flugið stöðugt,
þangað til komið var upp í 14
—1500 m. hæð. Mátti þá sjá
súður á Breiðafjörð, en i öllum
áttum var skýjaþyknið, nema
yfir Isafjax-ðardjúpinu og ná-
grenni þcss.
Eini fjörðurinn á Ströndum,
sem var opinn, var Steingrims-
fjörður. Vissi Brandur það af
gamalli x'eynslu, því að liann er
frá Hólmavík, og var svo stefnt
þangað. Á svæðinu milli Naut-
cyrar og Steingrímsfjai’ðar og
fyrir sunnan það og norðan er
alt fult af vötnum, og nóg var
þar af sköflum. Var gaman að
lita niður á tjamirnar, sem
voru dekkri en umhverfið, og
sjá ekkert neixia botninn, því að
ekki var hægt að greina vatn-
ið í þeim.
UNDIR „ÁBREIÐUNA“
AFTUR.
Þegar Steingrímsf jörðurinn
nálgaðist var flugið lækkað aft-
ur og áður en varði vorum við
aftur konmir undir ábi’eiðuna,
þ. e. skýin. Var stefnt beint
austur og svo noi’ður með
Skaga, en alllangt undan landi.
Þá var flogið inn Skagafjörð og
inn fyrir Di’angey. Þar voi’U
nokki’ir bátar á víð og dreif, en
livergi sáum við sild, hvernig
senx við glentum upp skjáina.
Var svo beygt út fjörðinn aft-
ur og farið milli Málmeyjar og
lands að austan og siðan lialdið
rakleiðis til Siglufjarðar. Þar
var lent ld. 10.10.
Þar heið Sveinn Benediktsson
á hryggjunni og fylgdist Örn —
ekki TF-Örn — með honum
upp í hæinn, en við Brandur
urðum eftir. Aðeins eitt skip
var að landa sild, en nokkur
tunnuskip voru þama með
farm upp á móts við miðjar
siglur, og var Hekla þar á með-
al. —
UFSAVEIÐAR.
Leiddisl okkur Brandi hiðin
og fórum við að veiða ufsa við
löndunarbryggj u Gránu verk-
smiðjunnar. Þrífst ufsinn ó-
venjulega vel þarna í úrgangin-
um í sjónum og veiddum við
sex. Rétt er jxt að geta þess, að
Brandur fékk fimm, en til þess
lágu góðar og gildar ástæður,
sem rétt er að taka fram mér til
málsbóta. 1) Brandur varð fyrri
til að útvega sér færi. 2) Þegar
eg loksins fékk færi, var öng-
ullinn svo stór, að ekki nægði
minna en hálf síld í beitu í
hvert skifti og 3) Þegar eg loks-
ins fékk notliæfan öngul og var
farinn að veiða, ])á kom Örn og
sagði, að nú biði maturinn á
Akureyri. —Var þá strax lialdið
af stað, en eg þykist hafa sýnt
fram á nieð óyggjandi rökum,
að með jafngóðum veiðarfær-
um, sé eg ekki lakari fiskimaður
en Brandur!
Flugum við svo rakleiðis til
Akui'eNTar og lentum þar rétt
fyrir kl. 12Vo eftir rúmlega 8
stunda ferðalag.
EFTIRMÁLI.
Þegar við vorum komnir á
.land úr flugvélhini, kom Viggo
Jarl, myndliöggvari, sem verið
liafði á Akureyri nokkura daga,
til Arnar og tók hann tali.
Spurði liann Öi*n f>Tst livort
flugvélin væri leigð út og kvað
Örn já við, þvi að liann liélt að
Jarl væri að hugsa um hring-
flug yfir Akurevri. Spurði Jarl
þá, hvort Örn vildi flytja sig
til Angmagsalik á Grænlandi.
Nú er flugvéhnni svo liáttað,
að hún tekur ekld bensin nema
til 4ra stunda flugs, en flug til
Grænlands telcur len.gri tíma og
svo þarf sérstakt leyfi til að
lenda flugvél á Grænlandi.
Tjáði Öm manninum þetta,
en hann kvaðst þá hafa leyfið
upp á vasann og bað öm um
að hugsa málið. Hi-tt virtist Jarl
ekki setja fvrir sig, þótt flug-
Um kl. 7Vó, þriðjudagskvöld,
var öðrum bátnum af liinum
nýbygðu Mtum i Hafnarfirði
lilevpt af stokkunum að við-
„ÁSBJÖRG“.
stöddu miklu fjölmenni, en
áður en það varð, liafði fram-
kvæmdastjóri félagsins, Jón
Halldó 1X8011 skipstjóri, talað
nokkur orð og sagði m. a. að
þessi bátasmíði væri einstakur
viðburður, þar sem fyr liefðu
aldrei verið smíðuð jafn stór
skip i Hafnarfirði. En auk þess
væru miklir atvinnumöguleikar
fyrir bæjarbúa tengdir við
stofnun ]>essa útgerðarfyrirtæk-
is. Að þessu loknu var þátnum
nafn gefið og gerði það bæjar-
stjórafrú frú María Egilson.
Um leið liafði hún yfir eftirfar-
aiidi ljóðlínur:
Flytjir þú jafnan björg í bú
og blessun þér fvlgi vel og lengi.
Styðji þig heill og hamingjan
trú,
á hafinu veiti þér brautar gengi.
Að því loknu braut lnin
kampávinsflösku á stefni háts-
ins, síðan var rifinn frá lérefts-
dúkur af nafni skipsins, og kom
þá i ljós: „Ásbjörg“.
Um leið og báturinn rann
fram í sjóinn, kvaddi mann-
fjöldinn liann með liúrra liróp-
úm. Báturinn rann prýðilega
niður, og tókst framsetningin
að öllu leyti vel. I fyrrakvöld,
um kl. 8, var svo hinn báturinn
settur fram með liku f>TÍr-
komulagi, nema hvað Stefán
Jónsson bæjarfulltrúi, sem er i
stjórn bátafélagsins flutti þá
ræðu. Sagði liann m. a., að það
væri iánægjulegt að sjá friðu
skipi ýtt úr vör, og að það væri
einlæg ósk sín, og jafnframt
vélin >Tði bensínlaus á miðri
leið.
Ekkert varð úr fluginu, þvi
að Jarl fór daginn eftir á
snekkju sinni Atlantide, en svo
sagði Örn frá því á eftir, að
,alch’ei hefði liann verið nær þvi
að falla í öngvit, en þegar Jarl
kom með þessa uppástungu.
En það er líka til orðtæki í
islensku, sem hljóðar eitthvað á
þessa leið: „Maðurinn er annað-
livort danskur, fullur eða vit-
laus.“
Þessi var a. m. k. danskur ...
frctíaritai'ii Vísis.
allra bæjarþúa, að þessu fyrir-
tæki mætti vel farnast, ,það
blómgást og blessast. Að því
loknu hró]iaði mannfjöldinn
ferfalt húrra fyrir hótnum. Frú
María Egilson gaf hátnum nafn
og liafði vfir efth-farandi ljóð-
línur:
Guægð af fiskifangi
flytjir þú að landi.
Heillavættir vænar
verndi þig frá grandi.
Þó að þung sé bára,
þrjóti ei kraft og gengi;
vertu varnar fylhng
fyi’ir valda, vaska drengi.
Að þ>4 loknu hlaut báturinn
nafnið „Auðbjörg“.
Fór ]iessi bátur einnig piýði-
lega fram.
Um kl. 10 liafði stjórn félags-
ins kaffidrykkju að „Hótel
Björninn“ þar sem bæjarfull-
trúum var boðið, ásamt skipa-
KAMPAVlNSFLASKAN
BROTIN.
eftirlitsmanni, smiðunum,
blaðamönnum og rúmum helm-
ingi af liluthöfum, og auk þess
þeim, sem að öðru lej’ti liöfðu
staðið að smiði bátanna.
Margar ræður voru fluttar og
tólui þessir til máls: Jón Hall-
dórsson skipstjóri, Guðm. Giss-
urarson bæjarfullh’úi, Emil
Jónsson vitamálasljóri, Elnok
Helgason rafvirki, Júlíus Ný-
borg skipasmiður, Bjarni Ein-
arsson skipasmiður, Páll Páls-
son skipaeftirlitsmaður, Vigfús
Sigurðsson, Þorleifur Jónsson
bæjarfulltrúi, Kristján Stein-
gríinsson bifi’eiðarstjóri, Stein-
grímur Torfason kaupmaður,
Daníel Bergmann bakari, Hall-
steinn Hinriksson kennari,
Valdimar Guðmundsson, Stefán
Jónsson bæjarfulltrúi, Magnús
Guðmundsson skipamiðlari,
Guðjón Jónsson kaupmaður og
Bjöm Jóhannesson bæjarfull-
ti'úi. Allir þessir ræðumenn
lýstu ánægju sinni yfir bátun-
um, smíði þeirra og frágangi.
Nokkurir sögðu að nú væri sér-
staklega mikil þörf á bátabygg-
ingu í bænum, eftir að sjáanlegt
væri að hér væri að skapast vél-
báta útvegur.
Lýsing bátanna.
Bátarnir eru 25 tonn að
stærð, og með 80—90 hestafla
June Munktell vélar. Smiðaðir
af 13 smiðum, þar af tveim úr
Reykjavík, sem voru yfirsmiðir,
en smiðaðir i skipasmíðastöð
Júlíusar Nýborg í Hafnarfirði.
Auk þess sá hann um útvegun
á efni og liafði yfirumsjón með
smiði þein-a. Jámsmiði og nið-
ursetningu á vélum annaðist
„Vélsmiðja Hafnarfjarðar“,
raflögn Enok Helgason raf-
Frh. á 7. siðu.