Vísir - 25.07.1939, Blaðsíða 3

VISIR
Kcncla liingað fnlltriia.
Blaðamannafélag Islands hefir boðið hingað tíu dönskum
blaðamönnum og ritstjórum frá stórblöðum Kaupmannahafn-
ar og fréttastofum, sem taka upp fréttir fyrir dönsk blöð utan
höfuðstaðarins. Verða blaðamennirnir gestir Blaðamannafé-
lagsins meðan þeir dvelja hér. Koma þeir hingað með Dr. Al-
exandrine hinn 13. ágúst, en fara utan með Lyru hinn 24. ág.
Það sem vakir fyrir Blaða-
mannafélaginu með móttöku
hinna erlendu blaðamanna er
fyrst og fremst það, að stuðla að
því, að íslandsmál ve'rði rædd
í dönskum blöðum með me'iri
skilningi en verið befir, og að
þeir menn, sem hingað koma,
verði sérfróðir um íslandsmál,
og því til þeirra leitað bvetrju
sinni er greinar birtast um Is-
land eða fréttir þaðan.
Er ætlunin að ganga á röðina
og bjóða hingað blaðamönnúm
frá frændþjóðum vorum á
Norðurlöndum og ef til vill
blaðamönnum frá stórþjóðum
Evrópu eftir þvi sem við verð-
ur komið, og kemur e'inn hóp-
ur slíkra Ijlaðamanna á ári
hverju.
Móttöku liinna erlendu gesta
verður bagað í aðalatriðum svo,
sem bér greinir. Fyrstu dögun-
um verður varið til þess að
kynna þá fyrir ýmsum máls-
me'tandi mönnum hér í bæ,
fyrst og fx-emst þeim, sem
fremstir standa í málefnum rík-
is og bæjar, og einnig helstu
framkvæmdamönnum, eftir því
sem við verður kornið. Þeim
verða sýnd hér söfn og opinber-
ar stofnanir og fyrirtæki ein-
staklinga, til þess að þeir fái
sem Ijósasta hugmynd unx at-
vinnxxhætti vora og framleiðslu,
sem og skilyrði til framleiðslxi
í landinu á ýmsum sviðum.
Þvi næst verðxxr lagt af stað
til Norðurlands. Verður fax-ið
upp í Borgarnes, staðnæmst við
Hreðavatnsskála og á Holta-
vöi'ðxiheiði, ekið inn í Vatnsdal,
en gist að Blönduósi um nótt-
ina. Þaðan verður haldið til Ak-
ureyrar. Veírður blaðamönnun-
uxn sýnd ]xxr helstu fyrirtæki
og byggingar og þeir kyntir
bæjai-völdunum þar. Þá verður
faiúð í Vaglaskóg, að Goðafossi,
Mývatni og brennisteinsnám-
umar skoðaðar, því næst að
Laxá og mannvil'kin skoðuð
þai'. Verður svo haldið til Ak-
ureyrar að nýju. Þaðan verður
farið til Siglufjarðar, síldar-
verksmiðjurnar skoðaðar og
annað það, sehi máli skiftir. Frá
Siglufirði verður farið á bát til
Haganesvíkur, og þaðan haldin
landleiðin suður, og ef veður
verður gott verður Kaldidalur
farinn til Þingvalla. Verður far-
ið á bát yfir Þingvallavatn, Sogs-
virlcjunin skoðuð og farið að
Gullfossi og Geysi.
Ennfremur ve'rða blaðamönn-
unum sýnd mannvirkin að
Reykjum i Mosfellssveit, og
skýrð fyx’ir þeirn væntanleg
framkvæmd hitaveitunnar.
Mesta |[iiiiiÉr
» ■
Skýfali í Ölfusi og
Flóa.
Um kl. 7—8 í gærkveldi
heyrðist gnýr mikill hingað til
bæjarins úr austurátt, og leyndi
það sér ekki að þrumuveður
gekk yfir bygðirnar austan
Hellisheiðar. Leit svo út um
tíma, sem það myndi berast yf-
ir f jallgarðinn og til Reykjavík-
ur, en af því varð þó ekki, og
gætti engrar úrkomu hér.
Baðgestii-nir í Skei-jafii'ði,
sem voru allmargir um þetta
leýti, heyrðu þrumugnýinn
nxjög gi-einilega, en enginn ljós-
gangur sást.
Fréttax-itari Visis á Eyrar-
bakka skýi'ir svo frá, að þrumu-
veðrið hafi skollið á um kl. 6 i
gær og staðið þar yfir til kl.
7y2, en nokkru lengur i Ölfusi
og Flóanum. Telur hann að
aldrei hafi i nxanna minnum
gengið slíkt veður yfir héröð
þessi, og hafi kunnugir menn
talið að því mætti líkja við
mestu þrumuveður, sem ganga
á Suður-Englandi eða í Dan-
mörku.
Frá Eyrai’bakka sást sífeldur
ljósagangur, og sýndist mönn-
nm, sem eldingunum slægi nið-
ur víðsvegar í nági'enninu. Þetta
hefir þó ekki ve'rið athugað nán-
ar, og eldinganiar ollu engu
tjóni svo vitað sé.
Úrkoma á Eyrarbakka var
ekki mjög mikil, en þeim mun
nxeiri i upphéröðunum. Var úi'-
koman þar svo mikil, að frekar
var um skýfall að ræða en rign-
ingu.
Vísir átti í rnorgun tal við
Helga Árnason, fyrverandi dyra-
vöi’ð í Safnliúsinu, seím nú býr í
Hveragerði, og skýrði liann svo
frá, að hann liefði átt tal við
elstu nxenn þarna eystra í nxorg-
un og bæri þeim öllum saman
unx, að aldrei í þeii-ra nximxi
hefði slíkt veður skollið á seixx
þetta.
Vatnavextir urðu svo íxxildir,
að Vax’iixá varð bakkafull og
hver lækur að lieita nxátti ófær,
en auk þess var flóð á landi,
þannig að nxenxx komust hvergi
þurrum fótuixx. Var þó jöi'ðin
nxjög þur, þannig að vatn seig
fljótlega niðui' i hana.
Ekki er mn það vitað, að
nokkurt tjón hafi orðið vegna
veðursins, hvorki vegna eldinga
né vatnsflóðs, þannig að betur
fór en á horfðist. Veði’ið náði
alt að Skíðaskálanum í Hvera-
dölum, en var me'st í Hveragerði
og nágrenni. Ilinsvegar var það
miklu minna á Eyrai’bakka og
Stokkseyri.
Bakaríiö á Stokkseyri
brennur til kaldra
kola.
Vörur og hús brunatrygt.
Um kl. 6 í morgun kom upp
eldur í bakaríinu á Stokkseyri
og brann það til kaldra kola. —
Talið er, að kviknað hafi út frá
skorsteini. Húsið var frekar lít-
ið, ein hæð, kjallari og ris, og
var síðasta húsið, sem uppi stóð
af hintii svokölluðu Ingólfseign.
Hafa öll hin húsin á eigninni
brunnið.
Hús þetta var eign Ve'rkalýðs-
félags Stokkseyrar, en brauð-
gerð í húsinu rak nxaður héðan
úr Reykjavik, Ólafur Þórai’ins-
son að nafni, og átti lxaixn vörur
sínar geymdar þar. Pöntunarfé-
lag Stokkseyrar átti einnig all-
ar vörubirgðir sinar geymdar i
húsinu og ónýttust þær nxeð
öllu.
Allar vörur voru brunatrygð-
ar og liúsið sjálft. Brauðgerðar-
lxúsið var trygt fyrir 4500 kr.
og vörubirgðir Pöntunarfélags-
ins fj’rir kr. 2000, livorttveggja
hjá Sjóvátx-yggingarfélagi Is-
lands.
Eldurinn greip nxjög fljótt
um sig, þanixig að engi’i björg-
un varð við konxið, enda var
xnegináhersla á það lögð, að
bjarga öðruixi húsuixx frá
skemdum af bálinu. Gereyði-
lagðist bakariið en gi’ind þess
hangir enn þá uppi, en þó mjög
brunnin.
Nova
fór í gærkvöldi norður uni land
til Noregs.
Drotningin
fór í gær vestur og norður.
YFIRMENN Á ÞILFARI.
Kafbátai-nir fóru héðan í gær
um kl. 2. Áður en þeir lögðu frá
bryggjunni ávarpaði Friede-
bux-g, Kapitán zur See, mann-
fjöldann, sem stóð á bi’yggjunni
og þakkaði fyrir gestrisnii:
senx Þjóðverjar hefði nxætt b
á landi. — Að lokunx lxrópu:
kafljátsnxenn húrra fyrir
landi.
H
f
John Fenger
I
1
John Fenger, stói’kaupmaður
og fyrverandi sænskur aðalræð-
ismaðui’, var fæddur í Kaup-
mannahöfn 2. desember 1886 og
lést i Landspítalanum i Reykja-
vík 14. júlí 1939, eftir uppskurð
vegna nýrnasjúkdóms. Jarð-
neskar leifar lxans verða i dag,
25. júlí, faldar íslenskri mold til
varðveislu. Foi’feður Fengers í
1‘öðurætt fluttust fyrir tveinx
öldum frá Lixbeck til Kaup-
niannahafnar, en lengra franx,
er ættin sennilega konxin frá
Spáni. Móðurættin er skosk
langt franx í ættir. — Faðir
Fengers var Evald Fengel’ verk-
fræðingur er hingað konx, þeg-
ar Oddfellowreglan bygði Laug-
arnesspitalann, en móðir hans
var Janet Brand Irvine', fædd í
Renfrew i Skotlandi.
Fenger mun snenxma liafa
langað til að gera verslun að
æfistarfi sínu, og því fór hann
strax eftir fermingu í „De
Brockske Handelsskoler“, og
það sýnir m. a. mannkosti lxans,
að liann var franx á dauðadag í
stöðugu sambandi við skólafé-
lagið, og studdi það á margvís-
legan liátt í þakklætisskyni. —
Að skólavistinni lokinni fór
hann sem lærlingur til firmans
A. T. Möller & Co. í Kaupm.-
höfn. Þar var einstölc nákvæmni
í öllum hlutunx og án efa he'fir
lxann þar lært reglusenxi, ná-
kvænxni og stundvísi, sem ein-
kendi lxann alt hans lif. Hann
var fljótur að átta sig á hlutun-
um, og framkvæmdirnar fylgdu
hugsunununx án tafar; liann
var einn af þeinx, senx aldrei
geymdi til nxorgundagsins það,
sem liægt var að gera sama dag.
Fyrir þetta firma var hann á
unga aldri sendur til Liverpool
og Leith í trúnaðarerindunx, og
sem „super-cargo“ til Islands,
því firniað liafði i þá daga stór-
felda verslun nxeð saltfisk frá
íslandi til Suðurhafa. Fenger
var mikill nxálamaður; dönsku
og ensku talaði lxann jöfnum
liöndunx frá blautu barnsbeini,
lxann var töluvert fær i rónx-
önskunx málum, liafði unun af
að tala islensku og var sífelt að
taka sér fram í því á allan hátt.
Eftir stofnun firmans H.f. P.
J. Thorsteinsson & Co. (Mil-
jónafélagsins), konx Fenger í
janúar 1909 hingað til lands og
hefir dvalið hér síðan; hér hefir
liann með mikilli ánægju unnið
sitt lífsstarf. Það var góður
skóli fyrir ungan nxann, að fá
fyrstu reynslu í íslenskri versl-
un i þessu stóra firma, sem
starfrækt var á öllunx sviðum,
bæði i útflutnings- og innflutn-
ingsverslun. — Árið 1913 var
firma þe'tta gert upp; var Feng-
er einn af skuldaskilanxönnum
þess og liefir það vafalaust, á
sína vísu, líka orðið til þess að
þroska hann.
í júni 1914 varð Fenger með-
eigandi í firnxanu Nathan & 01-
sen, og það e'r kunnugt öllunx
þeim, sem eitthvert hugboð
hafa unx íslensk verslunarstörf
síðastliðin 25 ár, að það hefir
vei’ið og er elin, stöðug bai’átta.
1 þessu starfi liafði Fenger ríka
aðstöðu til að beita sínum á-
gætu liæfileikum og hér konx
honum mjög vel sá góði undir-
búningur, sem hann liafði aflað
sér undanfarin ár. Hann var sí-
vinnandi nxeð stökuni áhuga og
samviskuse'mi, og jafnvel oft á
seinni árum, þegar illkynjuð
nxagaveiki þjáði hann mjög
mikið, var skyldui’æknin svo
mikil, að skynsemin féklc ekki
að ráða, því sérlilífinn var lxann
ekki. Hannvar þakklátur fyrir að
forsjónin liafði leyft lionunx að
vera nxeð í því mikla starfi, sem
unnið liefir ve'rið á þessu tíma-
bili, til framdráttar sjálfstæðri
islenskri verslun, og mikið
gleðiefni var það honum, að
hann fékk tækifæri til að kynna
mörgunx ungunx íslenskum
mönnunx verslunarfræði, því
sjálfur var hann einn hinn best
mentaði í islelxskri verslunar-
stétt, og nxargur ungur maður
hefir þvi ástæðu til með þakk-
látum liug að minnast Jolm
Fenger. — Hann var mjög
sanivinnugóður, og bæði starfs-
fóllcið, sem hann vann með
daglega og samstarfsfólk í fé-
lögum og nefndum, sem hann
oft starfaði með, var unun að
vinna nxeð honum vegna lip-
urðar, skynsenxi og heilbrigðrar
dómgreindar um hlutina. Hann
var mjög formfastur í allri
framkomu, og svo hreinn í
Iiugsun, að óhætt er að fullyrða,
að heimurinn mundi vera miklu
betri en hann er, ef meiri hluti
manna líktist lionunx“ Hann
aldrei liugsað sér að gera nokl. -
urum manni ilt eða rangt til og
nxörg eru þau góðverk, senai
hann í kyrþe’i hefir int af hendi.
Svikseani átti lxann ekki tiL
Jolin Fenger var í s:Jö ;ir aðal-
ræðismaður Svia hér á Iandi.
Það var starf, sein áttí vel vi5
liann, enda vann hann það me®
sérstakri kostgæfni, og mörg
eru þau nxál, snertandi hæðt
löndin, Svíþjóð og ísland, sena
haixn leiddi til farsælla lykta^
Hann var si og æ að Ixugsa um
og vinna að öllunx þeinx nxálum,
senx miðuðu til liagræðís fyrir
bæði löndin og varð nxikið á-
gengt. Hei ðursmerldiT,, serra
hann var sæmdur, hera líka votft
um það. . j
Jolin Fenger var kvænfur á-
gætri konu, frú Kristjömg
fæddri Zoéga, dóttur Mns iriikla
sænxdarmanns Geirs Zoéga, út-
gerðarnxanns, og konu hans*
He'Igu Jónsdóttur. Þeim varð 6
barna auðið, 3 drengja og 3
stúlkna, senx öll eru Mn mann-
vænlegustu. Það er á allra vit-
orði lxver fyrirm\Tidar helmil-
isfaðir Fenger var í hviveína,
Ástúðle'gra heimilislíf en þeiiTSi
lijóna er ekki hægt að hugsar
sér, og við sem stöndum fyrirt
utan, getum varla gert okkur i
hugarlund, hvað fráfall heimil-
isföðursins gildir fyrir koiiunS
og börnin. En huggun má þafS
vera þeim, hve Fenger var elsk-
aður og virlur af öllum þeim»
senx eitthvað þektu hann, ogsvo
vonin um endurfundi þegar ÖH
sár eíru gróixr.
Þegar einn af starfsmönnum
lians frétti andlát hans varð
honum að orði: „Þar er góðuna
dreng á bak að sjá“ og mætta
þau orð vel standa á bautatemi
John Fengers.
O.K.
Manntalsþingíerðir farnar
í flugvél í fyrsta skifti á
íslandi.
Crísli Sveinsson sýslum. skýpfv fri*
í fyrsta skifti á þessu landi hafa nú í sumar manntkisþinga—
ferðir verið farnar að talsverðu leyti í flugvél, í einu lögsagnar—
umdæmi. Gerði það sýslumaður Skaftafellssýslú;. GísK;Svtí*B»-
son. Flaug hann fyrst úr Mýrdal beina leið til HornaíjarSar,.
hélt þar sýslufund Austur-Skaftafellssýslu og fraxnkvæmdi
önnur embættisstörf. Síðan hélt hann í þingferðir, í hvera
hrepp, á hestum og í bílum, eftir því sem við varð fcomið, egt
flaug þar næst úr Öræfum vestur á Síðu fþ. e. yfir Öræfiw^
Skeiðarársand, Fljótshverfi og Síðuna og vestur að Kirkjuhæj-
arklaustri), og svo áfram þaðan í bíl um hreppa.Yestur-Skafta-
fellssýslu.
Flugvél sú, senx notuð var í
þessár ferðir, var „Blái fugl“,
er nxenn kalla og reyndist hún
vel. Flugmetin voru þeir Sig-
urður Jónsson og Bjöm Eix’íks-
son.
Segir sýslunx. Gísli Sveinsson
svo frá, að i þingferðum að
þessu sinni hafi hann notað öll
þau farartæki, að heita mætti,
sem fáanleg séu í landinu, —
liann hafi gengið og farið á hest-
um, á fe'rjum (yfir Jökulsá á
Breiðamei'kursandi, senx er ó-
reið á sumrum), í vélbát (á
Hornafirði), í bifreiðunx og
loks í flugvél. Verður þannig
enn á þessunx slóðum að sam-
eina gamalt og nýtt. Til viðbót-
ar tekur hann þetta fram:
Ferðalög unx Skaftafellssýslur
liafa eins og kunnugt er fram að
síðustu tímum verið aftaka-erf-
ið, yfir eyðisanda og mikil
vatnsföll að fara, endk enxbætt-
isferðirnar þdnx mun ei’fiðari,
að sýslui-nar liggja í lengju með
suðurströndinni og eru lengsta
umdæmi landsins, en á sjó verð-
| ur þar hvergi komist til gagns i
| þessunx skilningi. Samgöngum-
ar á landi hafa' mx’ a'ö vrsu breytfi;
þdssu að miklum mun á smn-
unx stöðum þar;. en þjó eru og
verða stór svæði eftir, sem ekk-
ert slíkt nær til. Þar á flugið atS
bæta úr í franitíðihnÝ, en tíS
þess þai'f það að verða aðgengp-
legra, tryggara og ódýhara;
lia|)(»Iið íifirð-
inga I kvöIdL
Landsmót 1. flokks hefst i
kvöld kl. 8,30 með leik milli fs-
íirðinga og Fram.
Keppendur Isfirðinga (taliB
frá mai’ki):
Guðjön Bjarnasom
Sveinn Elíass. Sveinbj. Kristjánss.
Agúst Leös
Böðvar Sveinbj. Herbert Sígurións..
Halldór Sveinbjörnsson
Högni Halldórsson Jónas Magnússora
Guðm. Guðmunds. Níels Guðnrunds-
Varamenn: Kristm. Bjarnason o®
Hörður Helgason.