Vísir - 28.07.1939, Blaðsíða 2

VISIR
OAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚ TGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifstofa: Hverfisgötu 12
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
S i m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
— (kl. 9—12) 5377
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10, 15 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Danskan á
Arnarhóli.
g ÍÐAN hinn mikli pólitíski
hvalreki var á fjörum Al-
þýðuflokksins, er formaður
danska jafnaðarmannaflokksins
hélt ræðu sína á Amarhóli, hef-
ir Alþýðublaðið velt sér í fjálg-
leik um þann sóma og það
traust, sem vorri þjóð hafi verið
sýnt við það tækifæri.
Eftir því sem Alþýðublaðið í
gær segir, liggur aðalgildi þessa
danska hvalreka í því, að for-
maður jafnaðarmanna í Dan-
mörku gaf íslenska Alþýðu-
flokknum einskonar siðferðis-
vottorð. Blaðið segir sem sé, að
því hafi verið haldið fram, að
Alþýðuflokkurinn hér hefði
ekki sömu stefnu og danskir
jafnaðarmenn, en með „heim-
sókn og yfirlýsingum hinna
merku fulltrúa er þessi kórvilla
kveðin alveg niður“. Það er ekki
IítiII fengur að fá slíkt vottorð,
og lengur verður náttúrlega
ekki véfengt, að Alþýðuflokkur-
inn hér sé á réttri leið, fyrst
danskur flokkshróðir hefir sagt
það! Ræða Hedloft-Hansen er
þýdd i Alþýðublaðinu og á að
sýna það svart á hvítu, hve ná-
inn sé skyldleikinn milli hins
danska flokks og hins íslenska.
Megináherslan er sem sagt lögð
á það af Alþýðublaðinu, að not-
færa sér ræðu hins danska
flokksforingja.
Það er heldur ekki óeðlilegt
að svo er, þvi ræða Hedtoft-
Hansen var fyrst og fremst
agitations-ræða, sem ætlast var
til að kæmiAlþýðuflokknumhér
að notum. Ræðumaðurinn legg-
ur sig fram um að lýsa þeirri
gullöld, sem jafnaðarmenn hafi
skapað í Danmörku, en kvartaði
jafnframt undan að andstæð-
ingunum liefði tekist með „lýð-
skrumi“ að tæla 30 þúsund kjós-
endur frá dönskum jafnaðar-
mönnum við siðustu kosningar.
Því næst snýr ræðumaðurinn
sér að íslandi, og nú kemur hið
volduga siðferðisvottorð til ís-
lensku flokksbræðranna. Það
hlj ómar dálítið einkenni’.ega fyr_
ir þá, sem hafa í huga einræðis-
brölt jafnaðarmanna innan
verkalýðssamtakanna hér og
bráðabirgðalög Haralds Guð-
mundssonar, svo eitthvað sé
nefnt, að heyra talað um „hina
sterku trygð við hugsjónir lýð-
ræðisins", sem Alþýðuflokkur-
inn hér liafi sýnt. Það vita allir,
að forkólfar Alþýðuflokksins
liafa velt sér í einræði og of-
beldi, einungis þegar þeir liafa
séð sér hag í að nota þær aðferð-
ir. Ekki var heldur laust við að
maður vorkendi Stefáni Jóh. og
ýmsum fleirum, þegar Hedtoft-
Hansen talaði um liina „kröft-
ugu frávísun á „öllum tilraun-
um til samvinnu við einræðis-
stefnumar“. Þetta rausnarlega
lof hins danska flokksbróður
þarf ekki margra athugasemda
við. Menn brosa og minnast
þess til dæmis, hve „frávísunin"
var „kröftug“ í síðustu ])æjar-
stjórnarkosninguin í Reykjavílc.
Og Hedtoft-Hansen heldur
áfram: „Hugsjónir Jóns Bald-
vinssonar lifa i íslenskri alþýðu-
hreyfingu“ og „glæsileg fram-
tíð“ bíður hennar.
Danskan á Arnarhóli hefir án
efa hljómað sælle'ga í eyrum
forkólfa sósialista hér. Þeir hafa
altaf „tuggið upp á dönsku" og
gera það víst ekki síður hér
eftir.
Alþýðublaðið í gær byi'jar
loi'ystugrein sína með þessum
orðum: „Margur var sá í hinni
miklu mannþyrpingu á Amar-
hóh í fyrradag, sem fékk tilefni
til umhugsunar.“
Þetta er alveg vafalaust rétt.
En liugsanirnar munu hafa ver-
ið á ýmsa vegu.
Það þarf ekki að því að
spyrja, að forkólfar Alþýðu-
flokksins liafa talið sér mikið
happ að geta haldið slíkan út-
breiðslufund og þótt lofið um
sjálfa sig liarla gott.
En ýmsir munu hafa hugsað
nokkuð á annan veg, Á Arnar-
hóli skeði það, að íslenskur
stjórnmálaflokkur, sem hefir
náið fjárhagslegt og stjórnmála-
legt samband við erlendá
flokka, lætur sér ekki nægja að
sækja ráð og fé til útlanda,
heldur fær erlenda stjórnmála-
menn til að koma fram á sjón-
arsviðið og taka afstöðu til ís-
lenskra flokkadeilna. Og þetta
er í þeim lilgangi gert, að afla
Alþýðuflokknum stjórnmála-
fylgis, eða treysta það fylgi,
sem fyrir er. Þegar Hedtoft-
Hansen flutti ræðu sína, var
það í fyrsta sinni, síðan ísland
var viðurkent fullvalda ríki, að
erlendur stjórnmálamaður læt-
ur opinberlega á íslenskum vett-
vangi til sín taka um pólitískar
flokkadeilur i þessu landi.
Það er vissulega varliugavert
og óviðeigandi, þegar íslenskir
stjórnmálaflokkar sækja fé og
ráðleggingar til erlendra stjórn-
málaflokka, og gefa þannig
tækifæri til íhlutunar um ís-
lensk mál. Rökrétt framliald af
slíkum aðferðum er það, að
beinlínis séu sóttir menn til út-
landa til að halda hér opinberar
ræður á þeim stað, sem hæst
ber í höfuðborginni.
En skyldu þeír, sem lieyrðu
málin kvöldið góða á Arnarhóli,
hafa yfirleitt verið sérlega
hrifnir af þessari útbreisðlu-
starfsemi Alþýðuflokksins ?
Það er víst efasamt.
Alþýðublaðið talar mikið um
norræna samvinnu í söinu and-
ránni og ræðu Hedtoft-Hansen.
Norræn samvinna og samhugur
er ef til vill einn ljósasti blettur-
inn í myrkviði alþýðumálanna
nú, en ræða Hedtoft-Hansen
kemur henni ekki við. Þegar
danskur jafnaðarmannaforkólf-
ur er fenginn liingað til að
„agitera“ opinberlega fyrir Al-
þýðuflokknum íslenska, þá heit-
ir það ekki norræn samvinna,
heldur dönsk íhlutun um ís-
lenska flokkapólitík.
Og í þessu sambandi er vert
að minna á, að Hedtoft-Hansen
er, þegar öllu er á botninn
hvolft, áreiðanlega síst minni
Dani en Stefán Jóhann og félag-
ar hans eru góðir íslendingar.
Þoka og dimm-
viðri á miðunum
í morgun var þoka, dimm-
viðri og strekkingur á síldar-
miðunum og engin veiði.
Sjómenn telja, að mikil síld
sé í sjónum, en hún heldur sig
NÝTT BLÓBBAÐ YFIR-
VOFANDI í RÚSSLANDI?
79 yíirmenn í hernum og kommún-
istaleiðtogar sviftir heiðurs-
merkjum sínum.
Blöð Bandaríkjanna
ityðja Rooievclt.
Menn búast við að þeir verði
handteknir og leiddir fyrir rétt.
Þau eru samþykk uppsögninni á
viðskiftasamningunum við Japan
EINKASKEYTI frá United Press. — London í morgun.
EINKASKEYTI frá United Press. — London í morgun.
Samkvæmt fregnum, sem bárust frá Moskva í
morgun, hafa 79 yfirmenn í landher og flota
Sovét-Rússlands, og ýmsir kommúnistaleið-
togar, sem gegndu mikilvægum embættum, verið sviftir
heiðursmerkjum sínum.
Óttast menn, að þetta sé fyrirboði alvarlegri tíðinda
og menn þessir verði allir leiddir fyrir rétt til þess að
svara til einhverra saka. Hinsvegar hefir ekkert verið
látið uppskátt um hvað þeir hafa til saka unnið. Menn
búast við fregnum um það þá og þegar, að búið sé að
handtaka þá.
Meðal þeirra, sem sviftir hafa verið heiðursmerkjum
sínum eru Uglanov, fyrrverandi verkamála-þjóðfull-
trúi, fyrrverandi leiðtogi í hægra armi flokksins ásamt
Bukharin og Rykov, einnig Tairoff fyrrverandi ráð-
herra Mongolíulýðveldisins, Lapin hershöfðingi, fyrr-
verandi yfirmaður flughersins í Austur-Sibiríu.
Fregnin um, að þessir menn væri sviftir heiðursmerkjum sín-
um, hefir komið mjög flatt upp á menn. Eins og kunnugt er,
er hefir að því er virðist verið nokkurt hlé á ofsóknunum í
Rússlandi, og óttast menn nú, að ný ofsóknaröld sé hafin. En
þar sem enn liggur ekkert fyrir nema fáorð tilkynning um, að
tilgreindir 79 menn hafi verið sviftir heiðursmerkjum sínum,
er mikil óvissa ríkjandi um hvað sé í aðsigi.
Blöðin í New York lýsa í morgun öll sem eitt yfir samþykki
sínu við þá ráðstöfun Franklins D. Roosevelt Bandaríkjaforseta
og Cordells Hull, að segja upp viðskiftasamningunum við Japan.
Blöðin skilja þessa ráðstöfun þannig, að með henni vilji
Bandaríkjastjórn votta Chiang Kai-shek og stjóm hans samúð
sína og siðjferðilegan stuðning.
Blöðin leiða athygli Japana að því, að Bandaríkin og einnig
Japan, séu bundin við ákvæði níu velda sáttmálans, sem m. a.
inniheldur ákvæði um sjálfstæði Kína.
Menn líta alment svo á, að með uppsögninni vilji Bandaríkin
gefa Japönum alveg ótvírætt til kynna, að þau ætli sér ekki
að láta ganga á rétt sinn í Kína.
í Japan hafa menn miklar áhyggjur af því að Bandaríkja-
stjórn hefir gripið til þessarar ráðstöfunar, ekki að eins vegna
þeirra óhemju erfiðleika, sem það mundi baka Japönum, að
geta ekki fengið hráefni sem hingað til frá Bandaríkjunum, ef
styrjöldin í Kína dragist enn á langinn, en einnig vegna þess,
að Japanir gera sér ljóst, að það er Kínverjum mikil hvatning
að halda áfram stríðinu, að vita að þeir njóta þannig stuðnings
Bandaríkjanna. En einnig hafa japanskir stjórnmálamenn á-
hyggjur af hver áhrif þetta hafi á japönsku þjóðina — þeir
óttast, að afstaða Bandaríkjanna muni hafa óheppileg áhrif á
þjóðina, lama hugrekki hennar er frá líður.
SAMICOMULAGSUMLEITUN-
UM UM YARNARBANDALAG
HALDIÐ ÁFRAM.
Samkomulagsumleitunimum
um varnarbandalag og sáttmála
milh Sovét-Rússlands, Frakk-
lands og Bretlands er haldið á-
fram og var enn einn viðræðu-
fundurinn haldinn í Kreml í
gær. Það er nú alveg víst, að
Bretar og Frakkar hafa boðið
Rússum að fulltrúar herfor-
ingjaráðanna komi saman á
fund, til viðræðna, en Rússar
hafa krafist þessa um alllangt
skeið undanfarið, og hafa Bret-
ar orðið við kröfunni fyrir til-
stilli Frakka.
Lausafregnir ganga um, að
sáttmáli muni brátt verða und-
irritaður, en vafasamt þykir að
treysta því, að fullnaðarsam-
komulag náist þegar. Það er þó
bygt nokkuð á því, að Chamber-
lain liefir tilkynt, að hann muni
væntanlega geta gefið yfirlýs-
ingu í næstu viku um samkomu-
lagsumleitanirnar.
Gyðingrsiof sokiiii*
í Dauzig:.
Stjórnin í Danzig hefir fyrir-
skipað margskonar ráðstafanir
gegn Gyðingum, og er m. a.
heimilað að gera upptækar eign-
ir Gyðinga, banna atvinnurekst-
ur þeirra o. s. frv. — Pólska
fulltrúanum í Danzig verður
falið, að því er Varsjáfregnir
herma, að mótmæla þe’ssum
ráðstöfunum.
Lyra
fór áleiðis til Noregs í gærkvöldi.
Talsmaður japönsku stjórn-
arinai' liefir komist svo að orði,
að þar sem Bandaríkjastjórn
hafi tekið sér fyrir hendur að
segja upp samningunum, sé
það og liennar, að bera fram til-
lögur um nýjan samning. Em-
bættismaður þessi bætti þvi við,
að afstaða Japana gagnvart
Bandarikjunum ætti ekki að
gi'undvallast á því, að Bandarik-
in viðurkendi hina nýju skipan,
sem Japanir eru að koma á í
Kína.
Er og alment búist við, að
Japanir muni gera það, sem
þeir geta, til þess að friður hald-
ist milli þeirra og Bandaríkj-
anna, og framannefnd ummæli
benda til, að þeir muni ekkl
koma frant við Bandaríkja-
menn svo sem þeir liafi gert við
Breta að undanförnu, en marg-
ir hafa ætlað, að ef þeim tækist
að koma sinu fram við Breta,
myndi röðin koma að hinum
stórveldunum. Þá er og mikið
rætt um það í blöðum, hvort
þessi ákvörðun Bandaríkja-
stjórnar muni hafa áhrif á sam-
komulagsumleitanir Breta og
Japana. Þykir mörgurn eigi ó-
líklegt, að afstaða Bi'eta fari
harðnandi, þar sem Bandaríkja-
menn hafa gripið til ráðstöfun-
ar, sem er Kínverjum mjög í
hag, einkanlega er til lengdar
lætur.
Utanríkismálanefnd Öldunga-
deildarinnar vildi fresta upp-
sögninni, en forsetinn ákvað í
'• samráði við utanríkismálaráð-
; herrann að draga ekki málið á
langinn. Öldungadeildin hafði
| aðstöðu til þess að tefja breyt-
( ingarnar á hlutleysislögunum.
en í utanríkismálunum hefir
forseti Bandaríkjanna mikið
vald, og því hefir hann nú beitt.
Bifreiðarslys.
varS í HafnarfirÖi i morgun, er
Kleifarvatnsbíllinn G-53 var á leiS
frá Kleifarvatni niður í Hafnar-
fjörð. Á móts viS SuSurgötu 74 í
HafnarfirSi hljóp 4 ára drengur út
á veginn, þvert fyrir bílinn. VarS
drengurinn fyrir bilnum og kast-
aSist í götuna. Bilstjórinn flutti
drenginn á spitala og reyndist
hann ómeiddur aS öSru leyti en því,
aS hann ha-fSi fengiS skrámur á
höfSi, sem blæddi nokkuS úr. ÞórS-
ur Edilonsson bjó um áverkann og
var drengurinn siSan fluttur heim
til sín. Drenginn á Stefán Jónsson
í Holti, Lindargötu 69, Hafnarf.
djúpt, veður ekki, og hafa
menn eigi trú á, að hún muni
gera það, nema veðurskilyrðí
batnfi.
ROOSEVELT OG GEORGE WASHINGTON CARVER.
Þessi mynd af Roosevelt Bandaríkjaforseta — sem nú hefir dregið að sér alheims athygli með
því, að segja upp viðskiftasamningum Bandaríkj anna við Japan — var tekin í Warm Springs í Ge-
orgia, einu af suðurríkjum Bandaríkjamia. Á myndinni er hann að tala við blökkumann, George
Washington Carver, en liann er einn af kunnari vísindamönnum Bandarikjanna. Hann er læknir.
i