Vísir - 21.08.1939, Blaðsíða 3

Stal bíl, ók rúml. 80
km. og gaf sig fram á
Litla Hrauni.
Nokkuru eftir miðnætti í fyrrinótt var bílnum R-1092 stolið
af Öldugötunni og ekið austur fyrir Þjórsá. Þar varð hann ben-
sínlaus við Steinsleggju í Holtum og komst ekki lengra, en sá
er stal vagninum skilaði sér að Litla-Hrauni í gær.
Stauning og Sveinn.
Kanónur Kópavogiselðtir.
1928 lý&ti Alþingi í einu liljóði
jlir því, að það vildi segja upp
samhandslögunum. 1937 komst
Alþingi að söniu niðurstöðu.
Nýlega Jiggja fyrir yfirlýs-
ingar frá formanni Sjálfstæðis-
flokksins og formanni Fram-
sóknarflokksins að þeir sén
eindregið fylgjandi uppsögn-
inni.
Þjóðstjórnin hefir tekið þetta
mál á stefnuskrá sína.
Og þó, þegar Stauning kem-
ur nú til Danmerkur segir hann
að stjömarflokkarnir séu ekki
búnir að taka afstöðu til máls-
ins. Hvernig má það vera?
Hvernig stendur á að Stauning
veit eklii um mál, sem rætt lief-
ir verið fyrir opnum tjöldum
hér á fslandi og enginn reynt að
fela fyrir Dönum.
Hver einasli fslendingur veit
um niðurstöðu Alþingis í þessu
máli. St j órnmiálaleiðtogunum
hefir ekki þótt ástæða til að
ræða þetta mál sérstaklega við
þjóðina, þar sem aílir íslend-
ingar séu sammála um það.
Því ekki að senda Stauning
skeyti og láta hann vita um
þessa skýru niðurstöðu þings og
stjórnar.
íslandi er það til minkunar,
ef ætlað er erlendis að vér séum
í vafa um livort vér notum
uppsagnarréttinn.
Sveinn Björnsson sendiherra
talaði i Útvarpið um sambands-
lögin.
Hann eyddi ekki einu orði i
það að hvetja þjóðina til að
segja upp sambandslögunum.
Hann er saklaus af því.
En hann minti þjóðina á
Kópavogseiða og kanónur og
talaði um helgi konungdóms-
ins. — Sumum fanst þeir heyra
nýjan vísdóm, er Sveinn lcendi
að konungssambandinu væri
ekki sagt upp þó sambandslög-
unum væri sagt upp. —
Mér hefir virst vegna ein-
drægninnar í landinu að réttast
væri að snúa baráttunni ein-
göngu að uppsögn sambands-
laganna. Þegar henni er lokið
og vér eigum einir landið og
höfum náð ráðum vfir öllum
málum vorum, þá tökum vér
ákvörðun um hvaða stjórnar-
fyrirkomulag sé hest við hæfi
þjóðarinnar. Engum dettur í
hug að Stauning eða Danir
beini kanónum á oss Iivernig
svo sem niðurstaðan um það
atriði verður.
Sérstaklega þegar Barði er
búinn að rugla uppruna vorum
og gera oss danska.
Yér þurfum hvorki að hræð-
ast kanónur eða Kópavogseiða,
en eg liræðist íslendinga, sem
eru orðnir svo mildir diplomat-
ar, að þeir hafa gleymt þY, sem
oss er helgast.
Sigurður Eggerz.
Sambandsmálið.
Stokkhólmi í gær. FB.
Sölvi Blöndal hefir skrifað
grein, sem birtist í Dagens Ny-
lieter fyrir skömmu, um sam-
bandsmálið, eins og það nú
liorfir við, og gelúr grein fyrir
skoðunum þeirra, sem vilja við-
halda samhandinu, með þeim
breytingum á utanríkisþjónust-
unni, sem álíta verður nauðsyn-
lega, svo sem'að ísland hafi sína
eigin ræðismenn o. fl.
Féla^ibókbandið
færir lit kvíarnar.
Það hefip nú flutt í „Amtmanns-
húsið(i viö Ingólfsstræti.
Félagsbókbandið, sem hefir haft aðsetur sitt í húsi Félags-
prentsmiðjunnar við Ingólfsstræti, frá því húsið var reist 1914,
hefir nú flutt í húsið nr. 9 við Ingólfsstræti. Hefir tíðindamaður
Vísis átt viðtal við Þorleif Gunnarsson, eiganda Félagsbókbands-
ins frá því árið 1918, sem nýlega hefir keypt húsið nr. 9 við Ing-
ólfsstræti, og fengið hjá honum nokkurar upplýsingar. Um leið
skoðaði tíðindamaðurinn hin nýju húsakynni bókbandsins. —
Það var orðið alt of þröngt
um okkur í gamla staðnum,
segir Þorleifur Gunnarsson, erf-
itt um geymslu á efni og ekki
hægt að hæta við nýjum vélum,
en vinnan hefir aukist og starfs-
kraftarnir, og varð ekki lengur
dregið, að flytja í stærra liús-
næði og hentugra. Þegar Fé-
lagsbókbandið var stofnað 1907
unnu þar 6—7 menn, en nú 14
manns, en afköstin hafa marg-
faldast hlutfallslega miklu
meira, vegna hinna hraðvirku
og fullkomnu véla, sem við nú
höfum. Vegna nauðsynarinnar,
að fá stærra og hentugra hús-
næði réðist eg i, að kaupa Amt-
mannslnisið.
__'
„Amtmannshúsið“.
Lengi eitt af
stórhýsum bæjarins.
Tíðindamaðurinn spyr Þor-
leif nánara um hið nýja hús. —
Þetta liús var um langa hríð eitt
af stærstu íveruhúsum í bæn-
um, segir Þorleifur. Er mér svo
frá sagt, að það hafi verið bygt
af Theodor Jónassen amtmanni
og Magnúsi Stephensen, síðar
landsliöfðingja. Bjuggu þar svo
lengi ýmsir embættismenn og
eins og mörgum er kunnugt
voru þeir lengi eigendur húss-
ins, Guðmundur Magnússon
prófessor og Julius Havsteen
amtmaður, og lijuggu í þvi.
Til húss þessa var prýðilega
vandað, er það var bygt, segir
Þ. G. ennfremur. Allir bjálkar
og bitar traustir og gildir, en i
binding var notað tilliöggið
hraungrýti úr Hafnarfjarðar-
hrauni, og kalk úr Esjunni var
notað til þess að húða veggi.
Húsið fært í
nútíma búning,
Að sjálfsögðu liefir orðið að
breyta húsinu mjög mikið, til
þess að það yrði hentugt til þess
að liafa i nútíma iðnrekstur.
Hefir öll neðri hæð hússins ver-
ið tekin undir bókbandið, en
kjallarinn verður notaður undir
annan iðnrekstur. Inngangi í
liúsið hefir verið breytt óg flutt-
ur í norðurendann og lagðir
nýir stigar, sem eru þægilegir
uppgöngu, upp á efri hæðirnar.
Nýir gluggar hafa verið sett-
ir í alt liúsið og það hefir verið
húðað utan með skeljasandi og
hrafntinnu.
Að viðtali þessu loknu sýndi
Þorleifur tíðindamanni hið
nýja húsnæði bókbandsins. Er
öll neðri hæð hússins einn
vinnusalur, en gólfflötur húss-
ins er 170 fermetrar. Er þetta
einhver bjartasti og viðkunnan-
legasti vinnusalur í bænum,
með stórum gluggum á þrjár
hliðar, og öllu mjög lientuglega
fyrirkomið, og hefir hinum
mörgu vélum og áhöldum bók-
Eftir tveggja ára styrjöld í Kí ia.
Báðir styrjaldaraðilar búa sig undir margra ára styrjöld.
Styrjöldin byrjaði 7. júlí 1937 með vopnaviðskiftum á hinni
frægu Marco Polo brú nálægt Peiping (Peking), sem féll í
hendur Japana 2. ágúst sama ár. Shanghai tóku Japanir 12. nóv.
sama ár, en Nanking, fyrrverandi höfuðborg Chiang Kai shek-
stjórnarinnar, 13. des. Eftir fall Soochow nokkuru fyr bjuggust
Kínverjar til varnar við Taierchwang, fyrir austan Soochow, og
brutust Japanir í gegnum varnarlínur þeirra þar 4. apríl 1938.
Canton, mesta borg í Suður-Kína, féll Japönum í hendur 21.
okt. 1938 og Hankow, bráðabirgðaaðsetur stjórnarinnar 25.
október. Síðan hafa Japanir ekki unnið neina stórsigra, nema
með töku Nanchang í Kiangsi-fylki 27. mars s. 1. — Hvernig
horfir nú eftir liðlega 2. ára styjöld? Því er reynt að svara í
eftirfarandi yfirlitsgrein.
Eftir tveggja ára styrjöld
verður engu spáð um hvenær
styrjöldin muni enda. Kínverj-
ar hafa verið liart leiknir, en
berjast ótrauðir áfram. Stjórn
þeirra hefir neyðst til þess að
taka sér aðsetur 1000 mílur
inni í landi — í Chungking.
Land, sem er 580.000 ferli.m.
að flatarmáli þar sem búa 170
milj. manna eða Um % allrar
kínversku þjóðarinnar, er á
valdi Japana, — en þess er að
geta, að yfirráð Japana eru ó-
viða alger, nema í helstu borg-
um, og þar sem þeir liafa mik-
ið lið. í fylkjum þeim, sem
Japanir hafa tekið, var nærri
allur iðnaður Kinverja, helstu
verslunarborgir o. s. frv. Kín-
verjar liafa látið lífið beint eða
óbeint vegna styrjaldarinnar í
miljónatali. Japanir telja, að
2.300.000 Kinverjar hafi heðið
hana, en fréttaritarar erlendra
þjóða giska á, að þeir séu um
2.000.000, sem fallið hafa, og
eru þar með taldir þeir, sem
farist liafa í loftárásum. Yfir
50 miljónir Kínverja hafa
flosnað upp —- og orðið að
flýja heimili sín og eru öreigar.
Áreiðanlegar tölur eru ekki
fyrir hendi um fjárútlát Kín-
verja vegna styrjaldarinnar, en
fullyrt er, að alt það fé, sem
Bíllinn, sem er sjö manna
vagn af Opcl-gerð, hafði verið
skilinn eftir fyrir utan húsið nr.
10 við Öldugötu og voru hurð-
irnar ólæstar og „switcli“-lykill-
inn í honum.
Bíllinn var skilinn þannig eft-
ir vegna þess að ökumaðurinn
var búinn að lána manni hann
daginn eftir og átti sá að taka
liann eldsnemma um morgun-
inn, án þess að tala neitt frekar
við ökumanninn.
Sá sem átti að fá bílinn lán-
aðann, kom kl. 6% og sá bílinn
hvergi — af góðum og gildum
ástæðum. Var svo farið að leita
að vagninum, en hann fanst
ekki að heldur. Þegar síminn
var svo opnaður um nágrennið
1 gærmorgun, var farið að
hringja til ýmsra staða nærlend-
is og loks komu hoð frá sýslu-
manni Árnessýslu, að bíllinn
væri hjá Steinslælc í Holtum
fyrir austan Þjórsá. En þangað
eru um 82 km. héðan.
Af bílnum og hans ferð er
það að segja, 'að laust fyrir kl.
2 um nóttina kom 18 ára piltur,
Hjörtþór Ágústsson, að honum
á Öldugötunni. Hjörtþór var
undir áhrifum áfengis og tólc
bílinn, þegar hann fann að
hann var opinn og „switcli“-
lykillinn á sínum stað.
Ók Hjörtþór — sém er próf-
laus — svo rakleiðis austur —
austur yfir Ölfusá og Þjórsá, en
þegar kom á móts við Steinslæk
varð billinn bensínlaus. Sat
bandsins verið mjög haganlega
fvrirkomið. Eru þarna yfirleitt
hin bestu vinnuskilyrði.
„Amtmannshúsið“ lítur eink-
ar vel út í sínum nýja húningi
og hefir það ekki tapað neinu af
sínum fagra og hreina stíl við
breytinguna og er nú eitt af
fegurstu liúsum í hænum.
Þorleifur Gunnarsson bók-
bandsmeistari liefir rekið Fé-
lagsbókbandið af milclum dugn-
aði og framsýni og vill Visir nú
við skilnaðinn — því að Vísis-
menn og Þorleifur og hans fólk,
hafa um langt skeið verið ná-
býlingar og sambúðin verið í
besta lagi — óska Félagsbók-
bandinu, eiganda þess og starfs-
fólki allra Iieilla og góðs gengis
í nýja staðnum.
fyrir hendi hefir verið, hafi
jafnliarðan gengið til styrjald-
arþarfa. Með falli Hankow, eft-
ir 16 mánaða slvrjöld, lýkur því
tímabili í styrjöldinni, er Jap-
anir unnu flesta stórsigra sína.
Eftir þetta hefir ekki verið um
stórorustur að ræða. Kínverjar
vinna Japönum það tjón, sem
þeir mega, með smáskæruhern-
aði, en forðast stórorustur. Eftir
fall Hankow reyna Kínverjar að
verjast, i von um að Japanir
þreytist — geti ekki lialdið á-
fram til lengdar fjárhags og
mannafla vegna. Engar líkur
eru til, eins og stendur, að ann-
arhvor aðila vinni fullnaðar-
sigur. Kínverjar liafa ekki nógu
mikinn æfðan her né nauðsyn-
leg hergögn, til þess að reka
Japani á hrott, og án þess að
auka að miklum mun þann her,
sem Japanir nú liafa í Kina,
geta þeir ekki sigrað Kínverja.
Hafa Japanir nú 1.250.000
menn undir vopnUm i Kína.
Kínverjar liafa, stundum eft-
liann svo í bílnum um sinn, en
komst síðan í mjólkurbíl og fór
með lionum niður að ölfusá.
Þar varð liann eftir.
Þegar þangað var komið fór '
liann að hugsa mál sitt og fá
eftirþanka af „gerningi“ sínum.
Gekk liann niður að Eyrar-
bakka og gaf sig fram á Litla-
Hrauni. Lét hann þess getið,
hvað liann liefði brotið af sér,
en þegar það var tilkynt til
Reykjavíkur, voru fréttir komn-
ar þangað af bílnum og ménn
farnir áleiðis austur.
Madur dettur 1
hver og skað-
brennist upp að
mitti.
Dansleikur var í gær í Hvera-
gerði, sem venja er til á sunnu-
dögum. Um miðnætti var mað-
ur að fara af dansleiknum í
tjald, sem hann lá við í þarna,
en datt niður í hver og skað-
brendist upp að mitti. Maðurinn
heitir Þorsteinn Gíslason frá
Sólbakka í Garði.
Tveir lögregluþjónar voru
þarna og fluttu manninn til
Reykjavíkur og var hann lagður
inn í Landspítalann.
Maðurinn var ódrukkinn, þetla
vildi til kl. lx/2, og var þarna á
gangi með félaga sínum. Var
þá hvassviðri og rigning. Mað-
urinn var að ljúka sumarleyfi
sínu.
Blaðamennirnir
koma til bæjar-
ins í kvöld.
Dönsku blaðamennirnir og
hinir íslensku starfsbræður
þeirra komu til Þingvalla um
tvöleytið í gær. Höfðu þeir þar
nokkra viðdvöl, en héldu síðan
Grafningsleiðina til Þrastalund-
ar og gistu þar í nótt.
í morgun héklu ]æir að
ir langa og oftast eflir fræki-
lega vörn, beðið ósigur í öllum
stórorustum. Nú er sá höfuð-
ásetningur Ghiangs Kai-shek, að
draga styrjöldina á langinn —
drátturinn er okkur í liag, seg-
ir hann. Þrátt fyrir að missa
úr höndum sér lielstu iðnaðar-
héruðin búa Kinverjar sig und-
ir, að styrjöldin standi yfir í alt
að 20 ár til. Þeir vona, að inn-
an þess tíma, komi til byltingar
og hruns í Japan. Ef komið yrði
í veg fvrir liráefnainnflutning
til hergagnagerðar í Japan, gæti
Japanir sennilega ekki haldið
styrjöldinni áfram nema 3—4
ár og kannske ekki það.
Japanir eru óumdeilanlega
þeir, sem betur hefir veitt til
þessa, á vígvöllunum. En þeir
hafa verið óhepnari á hinum
pólitíska vettvangi í Iiína. Það,
sem Japönum mundi koma að
hvað mestu gagni í Kína nú,
væri sterlc kínversk stjórn, sem
þeir gæti sagt fyrir verkum.
Japanir leita með kvíða örvænt-
Ljósafossi og skoðuðu orkuvec-
ið þar. Steingr. Jónsson raf-,
magnsstjóri skýrði það fyrir
komumönnum. Veður er vonft
þarna fyrir austan, rok og rign-
ing. S.l. sólarhring Iiefir úiv
koma verið 34,8 mm. — Síðan
verður farið austur að Gullfossl
og Geysi í boði bæjarstjómar.’
Dr. Björn Björnsson verður
með í förinni sem fulltrúi bæj-?
arstjórnar.
I kveld koma blaðaniennírtt-
ir svo til bæjarins og hafa þá
vérið viku i burtu. — Þeir fara
utan með Lyru á fimtudag, en>
áður en þeir fara verður [leiira
lialdin mikil veisla að Hólelt
Borg, þar sem þeir búa.
Meðan þeir dvelja hér í bæn-
um, munu þeir skoða ýms fyrir-
tæki, svo sem niðursuðuverk-
smiðju S. 1. F. o. fl.
Ferðin héfir gengið hálf-mls-
jafnlega, hvað veður snertir;
eftir að komið var úr Borgar-
firðinum, oftast þoka eða rígn-
ing.
Þegar farið var yfir Kaldadal
var engin fjallasýn, svo að
ferðame'nnirnir urðu þar áí
miklu.
A Þingvöllum var Pálmi rekt-
or Hannesson fyrir og hélt hann
ágætan fyrirlestur um staSinn
og sögu hans af Lögbergi. RedL
Bögliolm hélt ræðu við þetta
tækifæri og mæltist honum m.
a. svo:
„í 1000 ár hefir rödd íslands
hljómað um Þing\relli. Þar heyr-
ist söngur sögunnar í hverjum
vindblæ, en ef þokan gX'úfir sig
yfir staðinn, þá getum við f
liuga okkar séð harðgerðar og
styrkar verur myndast í þykn-
inu. Okkur finst þær fyrst koma
okkur ókunnuglega fyi-ir sjóra-
ir, en síðan sjáum við, að héma
ciga þær heima. Þetta eru hetj-
ura íslendingasagnanna, sem
lifað liafa frá fornöld í sögiura
og hugsun þjóðarinnar.
íslensku bræðurf — Þessar
söguhétjur minna okkur á for-
tíð, sem einnig er okkar. Hér á>
Þingvöllum er einnfg forlíS
kynstofns okkar. ViS þökkum
ykkur fyrir að hafa leitt okkur
á fund við þessar lietjur. Hvergf
ér arfur fortiðarinnar jafnmik-
ill og hér. Það er minningararf-
urinn um siarf og baráttu hins
frjálsborna manns“.
Farsóttir og manndauði
í Reykjavík vikuna 23.—29. júlí
(í svígum tölur næstu viku á und-
an): Hálsbólga 18 (2:1)'. Kvefsótti
28 (41). Iðrakvef 18 (18). Kvef-
lungnabólga 3 (2). Munnangur 5
(o). Ristill o (2). Hlaupabóla 4 (o)_
Mannslát 9’ (1). — Landlæknis-
skri f sto f an. ( FB ).
ingarinnar að kínverskum IeSJ-
toga, sem vill leggja þeinx liðj,
manni, sem almenningur her
traust til, en eftir margi mait-
uði við stjórn, hefir lexjpstjórn-
um Japqna i Nanking og Peí-
ping ekki tekist að stjdma nems
að nafninu til. Vald þeirra og á-
hrif nær ekki lengra en Japanirr
geta skotið af byssurn sínnjnp-
Margir leppstjórnar-ráðheixar
og embættismemr kínverskir
liafa verið lannmyrtír:.
Óvissa japanskra ltershöfð-
ingja um hversu lengi styrjpld-
in muni standa hefrr Beftt þá tíl
örvæntingarráðstafana í von
um, að þær hafi þau áhríf, aJð
erl. þjóðir hætti stuðnfngí víð
Cliiang Kai-shek. TH þess eruf
refirnir skornir, þegar stöðugt
er hertur áróðurinn gegn Bret-
mn, og hótað er að talca fbr-
réttindasvæði stórveldanna með
valdi. Einnig hafa þeir óspart
beilt japanska flughemum, tiE
þess að gera loftárásír á horgir,.
Frh. á 4'. síðti-