Vísir - 13.10.1939, Blaðsíða 2

VISIR
Varðarfundurinn í gærkveldi:
Tvenn skattalög
gildandi í landinu.
Bæpinn þar, sem enginn vill selja kol.
Varðarfélagið hóf starfsemi sína í gær og hélt fyrsta fund
sinn á þessu hausti. Ólafur Thors atvinnumálaráðherra hafði
framsögu á fundinum og ræddi um ráðstafanir ríkisstjórnar-
innar vegna ófriðarhættunnar, og þau margvíslegu viðfangs-
efni, sem hún hefir orðið að leysa úr.
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H,/F.
Ititstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprent'smiðjunni.
Afgreiðsla: Hvetfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar: 2834, 3400, 4578 og 5377.
Verð kr. 2.50 á mátutði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Vm hann
reyna?
AÐ er undarlegt í þeirri ein-
stöku veðurblíðu, sem ver-
ið liefir undanfarið, að engu er
líkara en fent hafi á gluggann
hjá formanni Framsóknar-
flokksins. Hann liefir lent í því
sótsvarta myrkri, að óvíst er
hvort dimmra liafi verið á
nafna hans forðum, þegar hann
velktist dögum saman í lival-
fiskjarins kviði. Það er eins og
þar stendur: „lutter dunkelheit
og engin lclarheit i millum.“ En
skrifað er: Þeir sem í myrkrum
húa, skulu Ijós sjá. Einhvern
tíma hlánar svo, að af gluggan-
um tekur. Og mikið tilhlakk
verður þá að sjá hina gömlu
góðu ásjónu með dúnmjúku
hægrabrosi og öllu tilheyrandi.
★
Nú tekur Jónas Jónsson til
máls (orðrétt úr Tímanum í
gær): „Höfðatölureglan segir:
Við erum frjálsir menn í frjálsu
landi. Ef ednhver borgari vill
helst versla við kaupmann, þá á
liann að fá það. En ef honum
snýst hugur, svo að hann vill
heldur ganga í kaupfélag, þá á
honum líka að vera það frjálst.
Ef þetta er bannað, þá er versl-
un skorðuð eins og á dögum
Hólmfasls. En til þess er póli-
tískt frelsi og vefrslunarfrelsi i
landinu, að sú saga verði ekki
endurtekin á 20. öldinni.
Eg liygg, að ef kaupmenn
landsins og málsvarar þeirra á
þingi og við blöðin vildu athuga
málið nánar, þá myndu þeir
hætta að standa á móti höfða-
tölureglunni. Hún gerir ráð fyr-
ir, að kaupmenn og kaupfélög
skifti með sér verslun landsins
eftir lögum frjálsrar samkepni“
(þetta má til að feitletra!)
*
Þetta er aðeins sýnisliorn af
þeirri „rangfærslu um verslun-
armál“, sem Jónas Jónsson
skrifar í Tímann í gær. En í
þessum dúr ér öll greinin. Menn
geta velt því fyrir sér, hvort þeir
hafi nokkurn tíma séð meiri öf-
ugmæli en þennan tilfærða
greinarkafla. Það skaðar ekki,
þótt á það sé hent, að Jónas
Jónsson hefir varið ótöldum
stundum æfi sinnar til þess að
sýna fram á skaðsemi frjálsrar
samke’pni. Nú hefir liann loks-
ins fundið þá „frjálsu sam-
kepni“, sem hugur hans girnist.
*
Margt viturlegt orð hefir ver-
ið ritað um innflutningshöftin
í Tímann á undanförnum árum.
En sú hugsun er víst alveg ný
og frumleg, að höftin séu sett
til þess að „lög frjálsrar sam-
kepni“ fái að njóta sín. Hingað
til hefir því verið haldið fram,
að höftin séu nauðsynle’g til
þess að takmarka frjálsa sam-
kepni, en ekki til að sjá henni
borgið. Og það ræður að líkum,
að þeir sem varið hafa hálfri
æfi til þess að sýna fram á hvað
frjáls samkepni sé skaðleg,
mundu ekki dýrðast i jafn há-
um tónum yfir því fyrirkomu-
lagi, söm hér ríkir, ef þeir teldu
það runnið af einni mestu mein-
semd þjóðfélagsins.
*
Jónasi Jónssyni skal á það
bent, að kaupfélögin höfðu
starfað um 50 ára skeið undir
lögum frjálsrar samkepni, áður
en höftin komu til sögunnar. Þá
var hver maður frjáls að þvi,
að kaupa vörur sínar bjá kaup-
félagi eða kaupmanni, livort
sem hann vildi heldur. Eftir
þessi 50 ár höfðu kaupfélögin
samt ekki nema tæplega tíunda
lilutann af lieildarinnflutningi
til landsins. En svo koma höft-
in og höfðatölureglan og inn-
flutningsmagn lcaupfélaganna
þrefaldast snögglega að hundr-
aðshluta. Jónas Jónsson segir að
þetta stafi af því, að við séum
nú loksins orðnir frjálsir menn
i frjálsu landi!
*
Jónas segir: „Ef einhver borg-
ari vill helst versla við kaup-
mann, þá á liann að fá það.“ En
hann fær það hara ekki! Inn-
flulningurinn hefir verið tekinn
frá kaupmanninum og fenginn
kaupfélaginu í hendur. Þetta er
sú „fi-jálsa samkepni“, sem Jón-
as hefir lengi þráð, og liann er
svo hrifinn af öllu þessi „frelsi“,
að liann býður upp á kosningar
um þessi mál.
.Tá, það er gaman að þessum
Jónasi! Fyrir nokkrum dögum
belgir hann sig út yfir því, að
enginn þori að rökræða við sig
um verslunarmál. Örfáar grein-
ar hafa hirst hér i blaðinu um
þessi efni. En það er nóg. Jónas
treystir sér ekki til að ræða um
þetta lengur. Hann vill láta
vopnin tala. Við skulum bara
ganga að kjörborðinu, herra
Jónas Jónsson! Það mun sann-
ast við næstu kosningar, að eng-
inn þingmaður á landinu hefir
tapað jafn miklu fylgi og marg-
nefndur .Tónas Jónsson, þing-
maður Suður-Þingeyinga. Svo
hann ætti bara að reyna! En
væri ekki réttara fyrst að hressa
ofurlítið upp á hægrabrosið!
n
Sundmeistaramótið:
Þriðja íslands-
metið sett í gær.
Sundmeistaramótinu lauk í
gærkveldi og var kept í fjórum
greinum. Eitt íslandsmet var
sett, í 200 m. bringusundi fyrir
konur. Það setti Steinunn Jó-
hannesdóttir frá íþróttafélaginu
Þór á Akureyri. Nýja metið er
3:31.8 mín., en það gamla var
3:32.3 m. og átti Steinunn það
einnig.
Fyrst var kept í 400 m.
bringusundi karla. Iíeppendur
voru fjórir og urðu úrslit þessi:
1. Ingi Sveinsson (Æ) 6:33.8 m.
2. Sigurj. Guðjónss. (Á) 6:35.6
3. Kári Sigurjónss. (ÍÞ) 6:49.3
4. Einar Sæm.ss. (KR) 6:52.6
Ingi á metið í þessu sundi og
er það 6:23.7 mín.
200 m. bringusund, drengir
innan 16 ára:
1. Georg Thorberg (KR) 1:30.3
2. Jóh. Gislason (KR) 1:38.5
3. Óttar Þorgilsson (R) 1:39.0
200 m„ bringusund, konur:
1. SteinunnJóhannesdóttir (ÍÞ)
3:31.8 m.
2. Þorbj. Guðjónsdóttir (Æ)
3:38.2
3. Indíana Ólafsdóttir (Æ)
3.56.4
Steinunn synti 50m. bringusund
aukalega á 45.1 sek. Verður það
að líkindum staðfest sem ísl.
möt, því að það er ekki til á
þeirri vegalengd.
Loks fór fram 1500 m. sund
og var Jónas þar einn um hit-
una, að öðru leyti en því, að 4
piltar syntu á móti honum. —
Tími .Tónasar var 22:46.4 mín.
Þetta sundmeistaramót sýnir,
að við eigum mörg ágæt sund-
mannaefni meðal jmgstu þátt-
Þegar núverandi stjórn tók við
völdum í landinu var svo komið
að fjárhagurinn rambaði á helj-
arþröm og lánstraust alt erlend-
is var þrotið. Hafa þessir fjár-
Iiagsörðugleikar gert alt starf
stjórnarinnar torveldara eti ella,
og allur tími hennar hefir farið
í það, að leysa fram úr dagleg-
um viðfangsefnum, sem beint
og óbeint stafa af þessum fjár-
skorti. Rakti ráðherrann i stór-
um dráttum þær ráðstafanir,
sem gerðar liefðu verið til þess
að tryggja landinu nauðsynleg-
ustu vörur, svo sem matvæli,
kol, olíur o. fl„ og sýndi fram
á, að þrátt fyrir alla erfiðleika
hefði svo ræst úr, að íslending-
ar hefðu í ófriðarbyrjun haft
meiri forða, en sumar aðrar
Norðurlandaþjóðirnar, sem
væru þó stórum auðugri en við.
Á þeim tímum, sem nú standa
yfir, eru verðsveiflur á hinum
erlenda markaði geysilegar og
allar miða þær upp á-við. Fjár-
hagsvandræði vor liafa valdið
því, að við höfum i ýmsurn til-
fellum skaðast á drætti, sem
orðið hefir á kaupum, meðan
verið var að leita að lausn til
þess að koma kaupunum á.
BÆRINN, SEM ENGIN
KOL VILDI KAUPA.
Þótt hag voi’um út á við sé
illa komið, er þó áslandið enn
verra innanlands, og stafar það
m. a. af því, hve gífurlegar
skattabyrðar hafa verið lagðar á
lierðar almennings. Ilefir ríkis-
stjómin einnig að sjálfsögðu
orðið að striða við þá örðug-
leika i margvíslegri mynd.
Nefndi ráðherrann eitt dæmi
jiess, hvernig hag almennings
væri komið, og var það eitthvað
á þessa leið:
í þeirri viðleitni sinni, að
birgja landið upp af nauðsynj-
um og koma í veg fyrir að neyð-
arástand skapaðist, liefir ríkis-
stjórnin reynt að leýsa vandræði
ýmsra bæjarfélaga, sem til
hennar hafa leitað úrlausnar. í
bæ einum var yfirvofandi kola-
skortur, og fyrir tilstilli rikis-
stjórnarinnar var unt að festa
kaup á kolum með sæmilegum
kjörum, en þau kaup fóru út
um þúfur af þeim sökum, að
allir færðusl undan að hafa
kolasöluna á hendi. Þeir menn,
sem einhver peningaráð höfðu
og ríkisstjórnin leitaði til, neit-
uðu að hafa kolasöluna með
höndum af þeim sökum, að ef
þeir fengju kolin, yrðu þeir að
lána þau út til almennings,
fengju þau aldrei greidd og
stæðu svo uppi með skuldabyrði
vegna kolakaupanna.
Ríkisstjórninni tókst þó að
Iokum að leysa þetta mál.
Sannar þetta dæmi að erfið-
leikar þeir, sem ríkisstjórnin á
við að stríða, eru engu síður inn
á við vegna þess vandræða-
ástands, sem skapast hefir í
landinu, en út á við, þar sem alt
takendanna og að K. R. eT að
koma sér upp myndarlegri sveit
sundmanna. Á félagið það að
þakka Inga Guðmundssyni,
sundkappa, sem er sundkennari
félagsins.
er í kaldakoli vegna óhyggilegra
ráðstafanna undangengirma ára
in. a. —
SKATTABYRÐIN OG
BÖLVAÐAR STAÐ-
REYNDIRNAR.
Þá nefndi ráðherrann annað
dæmi þess, livernig ástandið
væri innanlands og veit það að
skattakerfi því marglofsamaða,
sem Eysteinn Jónsson hefir
manna mest barist fyrir og
komið á.
Vegna ófriðarins og stórauk-
innar hættu á siglingaleiðum
voru hér, sem í öðrum löndum,
teknir upp samningar milli út-
vegsmanna og sjómanna um
bætt kjör skipsliafnanna og á-
hættuþóknun. Samningar gengu
greiðlega og alt féll í ljúfa löð,
með þvi að ríkisstjómin gaf út
bráðabirgðalög, sem heimiluðu
kaupliækkun og kjarabætur sjó-
mönnum til handa.
Þegar hér var komið málum
kom bahb i bátinn, með því að
yfirmennirnir á skipunum lýstu
yfir því, að þeir nentu ekki að
leggja líf sitt í hættu þótt vel
væri til þeirra gert frá hendi út-
veígsmanna, ef öll uppbót þeirra
væri af þeim tekin í skalta og
skyldur. IJorfði þá málið svo
við, að allar siglingar lilytu að
stöðvast, nema fram úr þessu
væri ráðið.
Rikisstjórnin snéri sér til
skattstjóra og lét Iiann reikna
út nákvæmlega livó skatlai’nir
gleyptu- mikinn hluta af kaupi
sjómannanna, og lét liann ríkis-
stjórninni í té skýrslu um þetta,
sem sýndi m. a. að úr því að
tekjurnar eru orðnar kr. 10 þús.
gleypa skattarnir um 70% —
sjötíu krónur af hverjum eitt
bundrað krónum, sem þar er
umfram. Nemi tekjurnar kr.
20 þús. tékur ríki og bær lil sín
kr. 100.90 af hverjum kr. 100.00
sem þar er umfram og nemi
tekjurnar kr. 25 þús. nema
skattarnir kr. 110.00 af hverju
hundraði, sem þar er umfram,
en þelta þýðir m. ö. o„ að menn
verða að greiða með þeim tekj-
um, sem þeim áskotnast um-
fram kr. 20 þúsund, en láta af
hendi svo til allar tekjur sem
eru umfram kr. 10 þúsund.
Þegar ríkisstjórnin horfðist í
augu við þessi vandkvæði, að
annaðhvort yrði að veita sjó-
mönnum ívilnanir umfram aðra
þegna þjóðfélagsins, eða að sigl-
ingar slöðvuðust, samþykti
stjórnin einróma, að leggja það
til við þingið, að helmingur á-
hættufjárins skyldi ekki reikn-
ast til skattskyldra tekna, en
sjómenn njóta þess sjálfir ó-
skerts.
Þvi hefir verið haldið fram
af sjálfstæðismönnum undan-
farið, að núgildandi skattalög-
gjöf okkar væri í rauninni
smánarhlettur, sem bæri að af-
má, og að þau kirktu starfsvilja
manna, en alt þetta hefir Ey-
steinn Jónsson orðið að viður-
kenna, er hann að þessu sinni
horfðist í augu við sjómennina,
en þá var gripið til þess ráðs að
skapa misrétti til handa þegn-
um þjóðfélagsins, en slíkt getur
aldrei leitt til vélfarnaðar, að
tvenn lög gildi í landinu og fari
eftir stéttum eða atvinnu.
Ctflutningsnefnd og
ERLENDU YIÐSKIFTIN.
Þá vék ráðherrann að skipun
útflutningsnefndar og gerði
grein fyrir nauðsyn hennar, og
sýndi fram á að fyrir tilstilli
hénnar og ríksstjómarinnar,
liefði tekist að hækka til stórra
muna verð á útfluttum afurð-
um, og ná mun hagkvæmari
viðskiftasamningum frá þvi
sem áður var, og þá ekki síst
að því er varðar síldarsölu til
Vísir hefir átt tal við Þorvald
Guðmundsson, verksmiðju-
stjóra og fengið hjá honum
ýmsar upplýsingar.
Þegar verksmiðjan tók fyrst
til starfa sauð hún niður gaffal-
bita, sjólax og krækling, en nú
eru framleiðsluteg. verksmiðj-
unnar orðnar um 40 talsins —
þ. á. m. fimm grænmetisteg-
undir. —■ Tvær tegundir eru
hvergi framleiddar nema
hér á landi. Það er murta og
karfi i hlaupi.
Starf sf ólk verksmiðj unnar
var í upphafi um 10 að tölu, en
er nú 20—25. Er búið að reisa
viðbyggingu við verksmiðjuna
— reylcliús -— sem í verða 11
reykofnar. Er vonast til að þeir
geti reykt síldarflök úr um 100
tn. á sólarhring, ef þeir reynast
svo vel, sem vonast er eftir.
Verður starfsfólkinu þá fjölgað
svo, að það mun verða í alt um
80—100 að tölu.
Þessi framleiðsla liefst jafn-
skjólt og síld fer aftur að veið-
ast liér í flóanum, þvi að ekki
verður reykt önnur síld.
Framleiðsluvörurnar liafa
allar orðið mjög vinsælar hér á
landi.og einnig i öðrum lönd-
um. Hér kaupa menn helst
fiskbollur, gaffalbita og sjólax.
I Englandi og Þýskalandi lika
vörur verksmiðjunnar ágæt-
lega. Hafa allir, sem reynt hafa
vörurnar lokið á þær lofsorði
og gefið þeim ágæt meðmæli.
Auk þess munu þær vera fylli-
lega samkepnisfærar við aðrar
vörur livað verð snertir.
Til Ameríku hafa og farið
Póstflug til Hornafj.
TF-SUX fór í gær í liina vilcu-
legu póstferð til IJornafjarðar.
Stjórnaði Björn Eiriksson flug-
vélinni að þessu sinni.
Lagt var af stað nokkru fyr-
ir hádegi og komið aflur síð-
degis. Hafði Björn farþéga með
sér að austan og var það Jó-
hannes Áskclsson, jarðfræðing-
ur, sem dvalið hefir á Aust-
fjörðum um nokkum tíma.
Vcður var hið fegursta alla
leið austur, rjómalogn og
skygni hið fegursta. Tók flugið
um 3 klst. hvora leið.
Vesturheims. Rakti ráðherrann
að lokum lielstu þætti innflutn-
ingsverslunarinnar og samtök
innflytjenda, sem komið héfðu
i veg fyrir landsverslun, sem
ella myndi liafa verið gripið til.
Sannfærðust menn urn það á
fundinum, að stjórnin hefir í
mörg liorn að líta, og hefir liaft
ærin verkefni til úrlausnar og
leyst þau éftir atvikum vel af
liendi, og hefir þar fyrst og
fremst gætt áhrifa þeirra full-
trúa, sem sjálfstæðismenn eiga
nú í ríkisstjórninni.
Var gerður liinn besti rómur
að ræðu ráðlierrans en að henni
lokinni var nokkuð rætt um
floltksstarfsémina, og tóku þeir
til máls: Gísli Jónsson, Sigur-
björn Ármann og Árni Jónsson
frá Múla, en að lokum svaraði
atvinnumálaráðherra atliuga-
semdum, sem frarn liöfðu lcom-
ið. — Var fundinum lokið um
lcl. 11% síðd.
sendingar og liggja fyrir pant-
anir þaðan á talsverðu magni.
Átti sending að fara með Goða-
fossi síðast, en komst ekki vegna
rúmleysis í skipinu. Þar sem nú
eru komnar á fastar ferðir beint
til Vesturheims má ætla, að
sala niðursuðuafurðanna aukist
mjög þangað.
¥er§limum lokað
kl. O í kveld.
Eins og Vísir skýrði frá fyrir
skemstu, samþykti bæjarstjórn,
að verslunum skyldi lokað kl.
6 á föstudögum, þegar opið er
til kl. 6 laugardaginn á eftir.
Kemur þessi samþykt hæjar-
stjórnar til framkvæmda i kveld
svo að húsmæður og aðrir verða
að hafa hugfast, að léggja af
stað í fösludagsinnkaupin hekl-
ur fyr en að undanförnu.
SKEMTUN V. R.
í KVÖLD KL. 9.
Verslunarmannafél. Reykja-
víkur, sem .fékk þessu komið í
lcring, heldur skemtun að Hótel
Borg í kveld kl. 9, í tilefni af
Iokuninni. Hefst skemtunin á
því, að stutt érindi verður flutt,
en síðan sýnir Bára Sigurjóns-
dóttir listdans. Þá skemta þeir
Bryiljólfur .Tóliannesson og
Lárus Ingólfsson, því næst
syngur Ágúst Bjarnason og
loks verður dansað til kl. 2.
Aðgöngumiðar kosta aðeins
eina krónu, svo að réttara er að
tryggja sér miða í tíma.
Þjóðverjar segjast hafa hæft
bresku herskipin með sex
sprengjum.
Þjóðverjar lialda því fram, að
þegar orustan var háð s.l.
sunnudag í Norðursjó milli
þýskra árásarflugvéla og
breskra herskipa, liafi þýsku
flugmennirnir hæft bresku
beitiskipin með sex sprengikúl-
um og valdið á þeim miklum
skemdum. Bréska flotamála-
ráðuneytið tilkynti að ekkert
breskt herskip hafi orðið fyrir
skemdum í árásinni. NRP—FB.
Walterskepnin, úrslit.
K.R.—VALUR á sunnud. kl. 4.
Niðursuðuverksmiðja S.Í.F.
hefur starfað í rúmt ár.
Stórt reykhús tekur til starfa á næstunni.
Þann 1. þessa mánaðar hafði. Niðursuðuverksmiðja S. í. F.
starfað í eitt ár. Þar sem hér er um að ræða mjög mikilvægt
spor í áttina til þess að gera íslenskar framleiðsluvörur sem
fjölþættastar og vinna nýja markaði bæði hér heima og er-
lendis, þykir Vísi rétt að skýra nokkuð frá rekstri verksmiðj-
unnar þetta fyrsta starfsár hennar.