Vísir - 09.11.1939, Page 1

Ritst jóri:
KRISTJÁN GUÐLAUGSSON.
Sími: 4578.
Ri: itstjórnarskrifstof ur:
iFélagsprentsmiðjan (3. hæð).
Afgreiðsla:
HVERFISGÖTU 12-
Sími: 3400.
AUGLÝSINGASTJÓRI:
Sími: 2834.
29. ár.
Reykjavík, fimtudaginn 9. nóvemfoer 1939.
259. tbl.
OGURLEG SPRENGING I BURGER-
BRAUBJORSTOFUNNI f MUNCHEN,
er nazistar héldu þar hátíðlegt afmæli byltingarinnar 1923.
6 menn biðu bana, en 60 særðust. -- Hitler var
farinn fyrir fjórðungi stundar.
Sprengingin var svo kraftmikil, að það þykir ganga kraftaverki
næst, að húsið hrundi ekki til grunna.
EINKASKEYTI frá United Press. — London í morgun.
Sprenging mikil varð í Burgerbrau-kjallaranum í Miinchen í gærkveldi skömmu
eftir aS Hitler fór þaðan, og biðu sex nazistar bana en yfir sextíu særðust.
Hitler kom til Miinchen til þess að halda ræðu á samkomu, sem haldin var
til þess að minnast nazistauppreistartilraunarinnar 1923 (bjórstofubyltingarinnar).
I Þýskalandi er talið sannað, að erlent veldi standi að verknaðinum. Ennfremur er
það talið víst, að tilgangurinn hafi verið að bana Hitler og helstu mönnum nazista.
Það var opinberlega tilkynt í Berlín í morgun, af útbreiðslumálaráðuneytinu, að vítisvél liafi
orsakað sprengingu í Burgerbrau-bjórstofunni kl. 9.35 — einum stundarfjórðungi eftir að Hitler
ríkisleiðtogi fór þaðan, en hann flutti ræðu á samkomu, sem þarna var haldin.
Sex varðmenn, alt gamlir nazistar, biðu bana, en yfir 60
manns særðust, þar af 4 konur. Það hefir enn sem komið- er
ekkerí verið látið uppskátt frekar hverjir það eru, sem biðu
bana og særðust, en það hefir verið gefið í skyn, að meðal
þeirra, séu engir af helstu leiðtogum flokksins.
Nolrlöim oo tróln
á nfhnlHiH
HITLER.
Rækjuverksmiðjan
á Isafirði seld.
•loua* Þorhcrg§§on 8Btviirp§§(!óri
itofnar hiutafébg enei rek§tnrinn.
Á bæjarstjórnarfundi, stm haldinn var á ísafirði í
fyrrakvöld, samþykti bæjarstjórn einróma, að selja
þeim Jónasi Þorbergssyni útvarpsstjóra og Jóni Kjart-
ansssyni heildsala hér í bænum, fyrir hönd væntanlegs
Kilutafélags, rækjuverksmiðju þá, sem ísafjarðarbær
hefir rekið undanfarin ár.
Samkvæmt tilboði því5 sem fyrir lá er söluverð verksmiðj-
unnar ákveðið kr. 44.000.00 og er þar innifalið hús og lóð á-
samt bryggju? niðursuðuáhöld og vinslutæki, en auk þess eru
umbúðir fyrirliggjandi, sem seldar munu hafa verið fyrir kr.
6.000.00, — þannig, að söluverðið nemur þá samtals kr. 50.000.-
00 — fimmtíu þúsund krónum.
HITLER FÓR FYRR EN
HANN ÆTLAÐI SÉR.
Það er frá því sagt í tilkynn-
ingu útbreiðslumálaráðuneytis -
ins, að Hitler hafi farið all-
lniklu fyrr frá Burgerbrau, en
hann hafði ráð fyrir gert, vegna
þess að hann varð að liverfa til
Berlínar vegn mikilvægra
stjórnarstarfa. Segir í tilkynn-
ingunni, að um afgreiðslu mála
liefði verið að ræða, er ekki
mátti dragast.
HVATAMENN VERKNAÐ-
ARINS TALDIR ERLENDIR
MENN.
Þá segir í tilkynningunni, að
svo virðist, sem rekja megi spor
tilræðismannanna til erlends
veldis, en það er ekki farið dult
með það, að í Þýskalandi gera
menn sér ljóst, að tilgangurinn
hafi verið að drepa Hitler.
SÍMASAMBANDINU VIÐ
BERLlN SLITIÐ.
500.000 RM. ÞÓKNUN.
Simasambandinu við Berlín
var slitið þegar í stað, því að
yfirvöldin óttuðust að allskon-
ar flugufregnir kynnu að kom-
ast á kreik og valda æsingum.
Fregnin barst brátt um Mún-
chen og vakti feikna gremju,
segir í tilkynningu útbreiðslu-
málaráðuneytisins.
HVERNIG VÍTISVÉLINNI
VAR FYRIR KOMIÐ.
Gamall varðmaður í Mún-
chen, sem viðstaddur var, sagði
fréttaritara United Press, að
vítisvélinni liefði verið komið
fyrir í tómu herbergi yfir hin-
um mikla samkomusal, þar sem
afmælishátíðin fór fram. Er
samkomusalur þessi yfir sjálf-
um bjórkjallaranum.
ÞRÖNG MANNA í
SALNUM.
Það var þröng manna í saln-
um, sagði varðmaðurinn. Hitler
bafði lokið ræðu sinni og var
farinn fyrir skamri stundu.
Sumir þátttakendanna voru á
leið í áttina til þess liluta sals-
ins, þar sem eg var, er alt í einu
heyrðist ógurlegur hávaði, brak
og brestir, en hluti af loftinu
hrundi. Felmtur greip marga
og karlar og konur ráku upp
óp. En þetta var aðeins í svip.
Það var eins og menn áttuðu sig
á því þegar í stað, að forðast
bæri allar æsingar og liefði mátt
ætla, er annað eins og þetta
gerðist, að alt kæmist í upp-
nám, en það varð ekki. Menn
voru furðu rólegir.
Yfirvöldin tóku þegar alla
stjórn í sinar hendur. Nokkur
hluti loftsins yfir samkoinu-
salnum hrundi ekki og í salnum
þar undir voru ljós látin loga
áfram. Eldur kviknaði ekki í
salnum.
Þegar i stað var hafist handa
um að ryðja til í þeim hluta
salsins, sem loftið hrundi yfir,
flytja burt þá, sem særst höfðu,
og lik þeirra, sem biðu bana.
ORSÖK
SPREN GIN G ARINN AR.
Það er enn ekki fyllilega
sannað, livað orsakaði spreng-
inguna, en það er talinn lítill
vafi á því, að vítisvél liafi ver-
ið komið fyrir i herberginu yfir
samkomusalnum, og hafi liún
verið í sambandi við klukku, er
var stilt þannig, að sprengingin
\Tði á þeim tima, er samkoman
stæði sem hæst.
Herbergið fyrir ofan sam-
lcomusalinn er undir súð og
þröngt, og liafa lcomið fram til-
gátur um, að einliver hafi skrið-
ið þangað inn rétt áður en fund-
urinn byrjaði, og skilið vítis-
vélina eftir.
Nokkru áður en fundurinn
liófst fór fram venjuleg athug-
un i liúsinu, eins og ávalt, þar
sem helstu menn þjóðarinnar
koma saman.
Járnbrautarlestin, sem flutti
Hitler til Berlín, var aðeins ný-
farin af stað, er sprengingin
varð.
Horðirlöid oo trúin
á olieli.
Fundur í „Norden“,
Norræna félagið hélt mikla
samkomu í fyrradag að við-
staddri konungsfjölskyld-
unni Meðal ræðumanna var
Nygaardsvold forsætisráð-
herra Noregs og Berggrav
biskup og sögðu þeir í ræð- I
um sínum, að trúin á ofbeld-
ið myndi aldrei festa rætur
á Norðurlöndum. NRP—FB.
260 platinurefir,
sem kosta 3 milj.
króna,
Um þessar mundir er haldin
sýning í Oslo á svokölluðum
platínurefum, hin fyrsta, þar
sem platínurefir einir eru sýnd-
ir. Sýndir verða 260 refir og er
verðmæti þeirra áætlað 360 mil-
jónir króna. — NRP—FB.
Samkomulagsumleit-
anir Finna og
Rússa.
Finska stjórnin hefir nú sent
samningamönnum sínum i
Moskva nýjar fyrirskipanir.
Voru haldnir margir fundir í
Helsingfors, áður en ríkis-
stjórnin gekk frá tillögunum til
fullnustu. — Er búist við, að
samkomulagsumleitanirnar í
Moskva liefjist nú aftur þá og
þegar. — NRP—FB.
BRETAR HAFA LAGT
HALD Á 420.500 SMÁL.
ÓFRIÐ ARBANNV ÖRU.
Tilkynt liefir verið í neðri
málstofunni, að til 4. nóv. hafi
siglingaeftirlitið breska lagt
liald á 420.500 smálestir af ó-
friðarhannvöru, sem fara átti
til Þýskalands. — NRP—FB.
Jónas Þorbergsson og Jón
Kjartansson hafa dvalið eitt-
livað á ísafirði að undanförnu,
til þess að semja um kaup þessi,
sem nú eru endanlega ákveðin,
en starfræksla rækjuvei-ksmiðj-
unnar hefir legið niðri um all-
langt skeið.
Síðustu dagana liefir verk-
smiðjan þó verið starfrækt, og
hefir einn bátur stundað rækju-
veiðarnar að undanförnu og afl-
að ]irýðilega.
Sú fregn kemur engum á ó-
vart, sem til þekkir, að bæjar-
stjórn Isafjarðar hefir neyðst til
að hætta starfrækslunni, enda
voru dauðamörkin á rekstrin-
um í höndum hennar sjáanleg
fyrir nokkru. Er þess að vænta,
að nú verði bætt um stjórnar-
aðferðir við reksturinn, þannig
að fyrirtæki þelta megi þrifast
og dafna svo sem vera ber.
Verksmiðjan verður afhent
hinum nýju eigendum liinn 15.
þ. m., og laka þeir þá, eða hluta-
félag, sem þeir stofna, við
rekstrinum.
ísafjarðarbær mun bafa rek-
ið verksmiðjuna með veruleg-
um halla, þau árin, sem verk-
smiðjan liefir verið starf'rækt,
og mun söluverðið ekki það hátt
að hærinn sleppi skaðlaus frá
rekstrinum.
Sjálfstæðismenn á ísafirði
ætluðu á sínum tíma að koma
upp ræk j uverJcsmiðj u þar í
bænum, en bæjarstjómin kom
10 miljðnlr manna undir
vopnum - - íegar styrj-
öldin byrjaði.
Samkvæmt skýrslum lier-
málasérfræðinga, sem starfa við
bresk blöð, voru 10 miljónir
mánna vígbúnar í hinum ýmsu
löndum álfunnar, þegar styrj-
öldin byrjaði. Tölurnar ná að-
eins yfir landheri þjó'ðanna.
Flugherirnir voru ekki meðtald-
ir, né sjóliðið.
Yfirleitt komust hennálasér-
fræðingarnir að þeirri niður-
stöðu, að bandamenn og Þjóð-
verjar hefði liaft álika marga
menn undir vopnum um þetta
leýti, og eru þá meðtaldir ný-
lenduherir bandamanna, þ. e.
Breta og Frakka.
Um citt atriði hafa hermála-
sérfræðingarnir aldrei vei'ið
sammála, og það er liversu
margar hernaðarflugvélar hver
þjóðin um sie þ^jr og ]1Vevsu
111 .^iga æfða flugmenu, 0g þetta
er eðlilegt, því að margt, sem
um þetta er skrifað, byggigt á
ágiskunum einum. Stórþjóðíru-
ar liafa lialdið ýmsu leyndu uiri
loftliernaðarlegan styrkleika
sinn. Og sumir ætla jafnvel, að
suiiiar þeirra hafi gefið upp
r.iiklu meiri flugvélaeign en
þær eiga.
San kvæmt Lundúnablöðun-
um höfðu eftirtalin lönd undir
vopnum í ágústlok:
Frakkland 1 miljón manna,
Bretland 600.000-7000.000, Pól-
land 1.000.000, Tyrkland 300.-
000, Grikkland 200.000, Italía
1.300.000, Þýskaland 1.750.000
; —2.000.000, Spánn 150.000,
Jugoslavia 300.000, Rúmenía
I 275.000, Ungverjaland 200.000,
i Búlgaria, Belgía, Svissland,
Eystrasaltsríkin, Portugal sam-
ials 500.000 og Sovét-Rússland
2 miljónir.
Síðan er styrjöldin braust út,
hefir, sem vænta mátti, aukið
lið verið kvatt til vopna livar-
vetna — ekki aðeins í ófriðar-
löndunum, heldur og í löndunt
lilutlausu þjóðanna.
Rú.stirnar
við Stöng.
Eins og lesendum Vísis er
kunnugt, hefir verið unnið að
því að undanförnu, að koma
bæjarrústunum á Stöng undir
þak og gaf sendiherra Dana,
Fr. le Sage de Fontenay ágæta
gjöf til þess.
Nú liafa fleiri bæst í liópinn
með gjafir til þessa og hefir
Iðnaðarmannafélagið gefið 2000
kr. til skýlisbygginganna. Var
tekin ákvörðun um þetia á
fundi i félaginu í fyrrakvöld, en
formaður þess, Einar Erlends-
son bar fram tillögu um það,
Var tillaga E. E. samþykt
með öllum þorra atkvæða.
því svo fyrir, að reksturinn varð
hennar, og síðan höfðu Grímur
nokkur rakari, Guðmundur pró-
fessor Hagalin, Hannibal barna-
kennari og ef til vill fleiri æðstu
í áð verksmiðjunnar í höndum
sínum, og hefir farið betur en
á liorfðist um skeið, þar eð bæj-
arstjórnin hefir nú valið þann
kostinn, að selja fyrirtækið, áð-
ur en það var um seinan.