Vísir - 13.03.1940, Qupperneq 2

V í S I R
ÐAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN vísir h/f.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1 660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Varhuga-
verð braut
AÐ þarf töluverðan kjark til
þess að horfast í augu við
þá erfiðleika, sem nú steðja að
okkur. Við höfum vanið okkur
á það árum saman, að leggja
meiri áherslu á þörfina til fram-
kvæmda en getuna til að full-
nægja þeirri þörf. Við höfum
ekki gert okkur það nægilega
ljóst, að sá munur er á þessu
tvennu, að „þörfin“ er í raun-
inni ótakmörkuð en getan tak-
mörkuð. Það er langt þangað
lil að því kemur, að ekki megi
benda á æði margt, sem vel sé
þess vert að þjóðfélagið styrki
það. Um hitt er í rauninni lítill
ágreiningur, að skattstofnar
þjóðarinnar séu orðnir svo á-
hlaðnir, að tæplega verði á þá
hælt. Ásóknin í ríkisfé til ýmsra
framkvæmda er eðlileg. Og hún
heldur áfram meðan kjósend-
um er ekki gert það ljóst, að
Alþingi ber elcki einungis skylda
til að leggja fé til nauðsynlegra
umbóta, heldur jafnframt að
sjá um, að gjaldþoli skattþegn-
anna sé ekki ofþyngt. Það er
algengt, að þingmálafundir
krefjist þess, að skattar séu
lækkaðir, dregið úr útgjöldum
og jafnframt að nýtt fé sé lagt
af mörkum i stórum stíl. Þing-
mennirnir lofa að beita sér fyr-
ir þessu öllu i senn. Annars
heita þeir „eyðsluseggir“ eða
„aflurhaldsmenn“.
Fjármálaráðherra lýsti á dög-
unum fjárhagsástæðum rílcis-
sjóðs svo, að nú væru gjald-
fallnar skuldir ríkissjóðs 2l/z
miljón króna og mundi bráð-
lega bætast 1 miljón í viðbót
við þá uppliæð. Það er þess-
vegna sýnilegt, að rikissjóður
þarf á öllú sinu fé að halda.
En samtímis er svo ýmislegt
ógert, sem illa má bíða. Marg-
ar stórár landsins eru ennþá ó-
brúaðar. Seinustu brýrnar hafa
verið smíðaðar fyrir lánsfé. Það
er auðvitað neyðarúrræði. Þess
vegna er borið fram frumvarp
um það, að leggja aukaskatt á
bensin til þess að hrinda þess-
um nauðsynlegu samgöngubót-
um í framkvæmd.
Allir eru sammála um að
styrkja íþróttastarfsemina i
landinu. Fé er ekki fyrir hendi
úr rikissjóði. Þá er farið fram
á að leggja aukaskatt á tóbak
og áfengi til þess að íþrótta-
starfseminni verði haldið uppi,
svo viðunandi sé.
Rafveitumálum sveitanna er
ekki komið nægilega vel. Öllum
kemur saman um að hér sé um
hið mesta nauðsynjamál að
ræða. En hvar á að taka féð til
framkvæmdanna ? Þá er borið
fram frumvarp um það, að
skattleggja þær rafmagnsveitur,
sem fyrir eru.
ÖII þessi mál, sem liér hafa
verið nefnd, eru mestu nauð-
synjamál. Það getur enginn
neitað því, að nauðsyn sé að
hraða brúarlagningum, auka
íþróttastarfsemina, eða styrkja
rafmagnsveiturnar í sveitunum.
En menn méga elcki Iáta það
villa sér sýn, að þótt féð sé ekki
tekið beint úr rikissjóði, þá
lenda útgjöldin engu að síður á
gjaklþegnunum.
ÖIl þessi mál liggja nú fyrir
Alþingi. Og það er alveg gefið,
að fleiri slík úrræði bætast við.
En með þessu móti er verið að
hlaða á þjóðina duldum- skött-
um. Þessi skattaleið er farin,
vegna þess að ríkissjóður er
elcki aflögufær fram yfir það,
sem á hann hefir verið lagt. En
meðan rikissjóður á fult í fangi
með að standa undir sínum eig-
in skuldbindingum, er varla
gerlegt að stofna sérstaka sjóði
af þeim tekjustofnum, sem
hann nú hefir. Þess vegna er
lagt inn á varhugaverða braut
með hinum nýju aukasköttum,
sem hér liefir verið á minst,
jafnVel þótt ráð sé fyrir þtvi
gert, að fénu, sem þannig safn-
ast, sé einvöi’ðungu varið til
nauðsyn j amála.
V í s i r.
Frá og með deginum í dag eru
símar Vísis 16 6U (5 línur).
Jónas Jónsson kannast
sennilega við vísu sem byrj-
ar Svona: „Eg úr öllum föt-
um fer og ferðast eins og
Gandhi.“ Hitt hefir sennilega
ekki hvarflað að honum,
hvað hann er fáklæddur
sjálfur. Og þó er hann að
vanda um klæðaburð við
aðra.
Jónas hefir sem sé fundið
köllun hjá sér til að endur-
bæta íslenska blaðamensku.
Siðgæðishugmynd hans virð-
ist sú, að ósannindi, sem höfð
eru í hvíslingum, eigi meiri
rétt á sér en sannleikur, sem
sagður er upphátt. Þess vegna
sé öllu borgið, ef „stóryrði og
gremjuorð“ séu útlæg ger úr
blaðamenskunni. Samkvæmt
þessu endurtekur hann 1 gær,
í ofurlítið breyttri útgáfu,
ósannindi, sem hann hafði
nýlega um mig og upphat'
urðu að hinum hlægilega
málarekstri hans — alt í ógn-
arlega hógværum og föður-
legum umvöndunartón. Það
hefir einhvem Veginn komist
inn í höfuðið á honum, að
nýju hegningarlögin séu sett
til verndar ósannindamönn-
um. Hann segir, að þau gangi
í gildi 1. júlí. Og mikið hlakk-
ar hann til!
En úr því Jónas fer að taka
Gandhi sér til fyrirmyndar á
annað borð, þá ætti hann að
taka sér „þagnardag“ —
þangað til hann kemst undir
hir.a ímynduðu vernd nýju
hegningarlaganna. Hafi hann
nokkurn tíma haft ást á sann-
sögli, þá hefir það verið það
sem Danskurinn kallar
„ulykkelig Kærlighed“ og er
nú löngu fyrnd. Því þá ekki
að þegja og bíða, þangað til
hann kemst í lögverndað
hjónaband við Leitisfrúna.
Hún hefir hvort sem er verið
hans „fylgikona frá því hann
kom í þennan heim.“
Árni Jónsson.
V í s i r.
Frá og með deginnm í dag ern
símar Vísis 1660 (5 línur).
Frá Hafnarfirði.
Tveir togarar stunda ufsaveiÖar
frá Hafnarfirði. Eru það togararn-
ir Júní og Óli Garða. Júní kom inn
í gærmorgun eftir viku útiveru með
138 tonn.
V í s i r.
Frá og með deginum í dag eru
símar Vísis 1660 (5 1ínur).
Helstu verkefni fasteigna-
b&U2itB9
eigendafélagsins.

Vídtæk upplýsÍBgastarfsemi í þágu
tiúseigenda og samningageipdÍF fyi*ir
þeis*ra hönd viö hid opinbeia.
Fyrir rúmum 17 árum var stofnað hér í bæ hagsmunafélag
húseigenda, Fasteignaeigendafélag Reykjavíkur. Um 12 ára
skeið, starfaði félagið með góðum árangri að ýmsum hagsmuna-
málum húseigenda, en s. 1. 5 ár hefir starfsemi félagsins, illu
heilli, legið niðri. Það er stór furðulegt að jafn fjölmennur hóp-
ur, sem húseigendur hafa verið hér í bænum undanfarin 5 ár
skuli hafa unt félaginu eða forráðamönnum þess svo langrar
hvíldar. Og því furðulegra er þetta, þar sem vitað er, að einmitt
á þessum síðustu 5 árum biðu félagsins ótal mörg verkefni, sem
leysa hafði þurft og leysa mátt, til hagsbóta fyrir húseigendur,
ef að hefði verið unnið af félagsins hálfu.
Það er kunnara en frá þurfi
að skýra, að á hinum síðustu
tímum hefir lcostum húseigenda
hér í bæ verið þröngvað á ýmsa
vegu t. d. með hækkuðum slcött-
um á fasteignum (sjá t. d. 1. nr.
69 frá 1937 og reglugerð nr. 117
frá sama ári) svo og með ný-
sköttum, t. d. svonefndu skipu-
lagssjóðsgjaldi (1. nr. 64 frá
1938). Voru þó fasteignaskatt-
arnir áður orðnir svo báir að
húseigendur gátu vart undir ris-
ið. Til sönnunar þessu má benda
á að húseigendur hér í bæ
greiddu, — umfram aðra skatta
til'ríkis og bæjar, — í fasteigna-
gjöld ein til bæjarins árið 1938
nær 700 þús. krónur.
Á fjölmennum aðalfundi fast-
eignaeigendafélagsins, sem liald-
inn var 22. f. m. kom fram ein-
buga áhugi allra fundarmanna
um að vekja félagið til nýs lífs.
Og til marks um ábuga húseig-
enda til þess að befja fclagið á
ný til vegs og starfa í þágu hús-
eigenda má geta þess, að á aðal-
fundinum gengu yfir 40 nýir fé-
Iagsmenn í félagið og síðan hef-
ir félagsmönnum fjölgað dag-
lega svo tugum skiftir. Vafa-
laust heldur aðsóknin i félagið
áfram þar til allir eða velflestir
húseigendur í bænum eru orðnir
félagsmenn, enda eru húseig-
endur nú orðnir sér þess með-
vitandi, að ekki að eins lieppi-
legasta beldur eina leiðin til
þess að fá bætt úr þessu misrétti,
sem búseigendur bafa sætt og
er fyrirhugað (sbr. lagafrUm-
vörp þau til nýiTa húsaleigu-
laga, er borin bafa verið fram
á Alþingi) er sterkt og vel skipu-
Iagt hagsmunafélag þeirra.
Slíkum félagsskap bíða mörg
og margvísleg verkefni.
Ekki að eins verður að spyrna
fæii við hinum hóflausu skatta-
álögum hins opinbera, ríkis og
bæjar, heldur verður að freista
þess að fá skattana lælckaða, þvi
11 ú er svo sorfið áð húséigend-
um að margir þeirra verða að
greiða féfúlgur árlega með bús-
eignum sínum til þess að varna
því að þær verði af þeim telcnar
upp í slcatta og opinber gjöld. t
þessu sambandi er rétt að benda
á, að það opinbera hefir með því
að reikna skatta, ekki að eins af
Iiúseignunum sjálfum heldur og
af óarðberandi mannvirlcjum,
svo sem girðingum, gengið
lengra en eðli skatta leyfir.
Verður að treysta því, að fljót-
lega fáist leiðrétting á jafn aug-
Ijósri meinloku sem þessari.
Ótal fleiri verkefni bíða fé-
Jagsins, svo sem að andæfa
þeirri réttindaskerðingu, sem
húseigendum er fyrirhuguð í
áðurgreindum lagafrumv., þar
sem húseigendum er bannað að
segja leigutökum upp leigu-
íbúðum þeirra, jafnvel þótt þeir
geti ekki borgað umsamda
leigu. Og þar sem húseigendum
er ennfremur bannað að hækka
húsaleiguna þrátt fyrir bæði
mjög ört hækkandi viðhalds-
kostnað og og framfærslukostn-
að húseigenda sjálfra, fyrst
vegna gengisfallsins á s. 1. vori
og síðar vegna ófriðarástands-
ins.
En félagsskapur húseigenda
á ekki að eins að vera á verði til
hagsbóta hagsmunum húseig-
enda í skiftum þeirra við liið
opinbera, ríki eða bæjai-yfir-
völd. Félagsskapurinn á einnig
að vinna að því markmiði, að
fasteignir hér í lögsagnarum-
dæminu verði sem tryggastar
eignir. Einnig frá því sjónar-
miði blasa við ótal verkefni.
Augum næst eru leiguvanskilin.
Það er alkunnugt að vanslcil á
húsaleigu hafa farið mjög vax-
andi hin síðari árin, til óþæginda
og stórtjóns fyrir húseigendur.
Er enginn efi á að félagsskapur-
inn getur orðið húseigendum
hér að stórmiklu liði og til ó-
metanlegs gagns í framtíðinni
ef rétt er að farið. En það verð-
ur að bafa það vel hugfast að
í þessu efni er það nær eingöngu
undir húseigendum sjálfum
lcomið hver árangur verður af
þessari starfsemi félagsins. Því
áreiðanlegri og itarlegri, sem
upplýsingar liúseigenda um
vanskilaleigjendur verða, því
betri möguleika hefir skrifstofa
félagsins á að veita félagsmönn-
um sem fylstar og áreiðanleg-
aslar upplýsingar um þetta efni.
Um vanhirðu á leiguíbúðum
gildir svipað og um leiguvan-
skil. Margur leigutalci fer að
vísu svo vel með leiguibúð sína
að á betra verður elcki lcosið.
Þrátt fyrir margra ára leiguaf-
not þarf húseigandi engu eða
sáralitlu að kosta til viðhalds
eða endurbóta á leiguíbúð vegna
sérstaks lireinlætis og hirðu-
semi Ieigutaka. En svo eru aðrir
leigutalcar, sem vegna vanhirðu
eða fákunnáttu um hreinlæti
og viðhald valda húseigendum
stórtjóni. Hóflegar og sann-
gjarnar umkvartanir liúseig-
enda um jiessi efni til skrifstofu
félagsins þar sem þær yrðu að
sjálfsögðu öðrum félagsmönn-
um til upplýsingar, gætu liæg-
lega orðið er stundir líða, iil
þess að stemma stigu fyrir van-
birðu leigutaka og þar með til
þess að létta af húseigendum
þeim óþarfa viðhaldskostnaði,
sem af slíkri vanbirðu leiðir.
Þá snýr ein hlið félagsstarf-
seminnar að viðskiftum hús-
eigenda við skatlayfirvöldin.
Margur búseigandi lítur svo á
að í slciftum sínum við slcatt-
yfirvöld sé réttur þeii*ra æði oft
fyrir borð borinn t. d. með ó-
liæfilega báu mati á eigin íbúð
svo og tregðu eða synjun á að
taka til greina raunverulegan
viðhaldskostnað fasteignarinn-
ar, svo sem lögslcylt er. Er ekki
að efa að fjölmennur félags-
slcapur húseigenda myndi verða
þess megnugur að færa margt í
þessu efni til betra vegar fyrir
búseigendur.
Loks má benda á, að undan-
fai’i hinnar langþnáðu hitaveitu
verða að sjálfsögðu þýðingar-
milclir samningar fyrir liúseig-
endur milli félagskapar þeiiTa
og bæjaryfirvalda bæði um
koslnað við tengingu á götuæð,
við miðstöðvarlcerfi húseignar,
afnotagjalds beitvatnsins og inn-
heimtufyrirkomulag þess.
Hér hefir að eins verið minst
á fá atriði af mörgum, sem
skifta munu húseigendur æði
miklu í framtíðinni, að vel skip-
ist um. En því að eins getur þess-
um málum og öðrum varðandi
hagsmuni búseigenda skipast
vel í framtíðinni, að húseigend-
ur hristi af sér andvara- og á-
hugaleysi liðinna tíma og slcipi
sér í þétta fylkingu til verndar
hagsmunum sínum; gangi allir
eða sem flestir og sem fyrst í
Fasteignaeigendafélag Reylcja-
vikur.
Reykjavik, 11. mars 1940.
Húseigandi.
Hjörtur Líndal
Leika varla man eg menn
meiri en Björn í Ögri.“
í dag er til moldar borínn
bændaöldungurinn og héraðs-
böfðinginn Hjörtur Líndal á
Efra-Núpi í Miðfirði. Og að von-
um hvarfla að okkur hinum
eldri Miðfirðingum margar
minningar um bann, nú þegar
hann er allur og horfinn sjónum
olckar. Hann, sem um langan
aldur bar svo að segja ægislijálm
yfir sínum sveitungum, hefir nú
goldið hina hinstu skuld. Lindal
á Núpi, eins og hann var jafnan
kallaður í daglegu tali, var einn
binna gömlu bændaböfðingja,
béraðsríkur og lét elcki ganga á
hlut sinn eða sinna sveitunga,
enda var hann jafnan sá, sem
best var treyst um forsjá allra
sveitarmála og mátti svo heita,
að ekki þætti svo ráð ráðið i
Miðfirði, meðan hann stóð í
blóma aldurs síns, nema hann
væri þar til kvaddur, og mörg
voru þau mál, er til hans úr-
greiðslu koinu sem hreppstjóra
og sem hreppsnefndaroddvita
alla þá löngu tíð sem hann
gegndi þeim störfum og ekki
minnist eg þess, að á óánægju
bryddi út af gerðum hans í
sevitarmálum. Hreppsbúar hans
fundu það og vissu, að þar var
forystan örugg sem hann var og
málefnum sveitarinnar best
Iiorgið í hans höndum, og að
þaðan stóð „ekki síður vernd en
vald“, og ekki ósjaldan mun
hann hafa reynst hinum fátæk-
ari sveitungum sinum sannlir
bjargvættur, ef í nauðir rak.
Efra-Núps heimilið var jafn-
an rómað fyrir rausn, gestrisni
og glaðværð. Þar kyntust gest-
irnir hinum sanna íslenska gest-
gjafa og’ höfðingja, sem altaf
var óþreytandi að gleðja gesti
sína, án tillits til þess, hvort í
hlut áttu rílcir eða snauðir. Á
Efra-Núpi stóð öllum opið hús;
þar tólc eklci húsbóndinn síður
alúðlega á móti fátælca barninu
frá kotbænum en heldri mann-
inum, og sérstaklega voru allir,
sem bágt áttu, velkomnir géstir
Lindals á Núpi, þá var hann ó-
þreytandi að gleðja og bæta úr
raunum þeirra, eftir þvi, sem
föng voru á. Margur, sem að
Núpi lcom í hryggum hug, fór
þaðan aftur glaðari. Þar sem
Hjörtur Líndal var, áttu allir
aumingjar, börn og gamál-
menni, sannan vin, og ekki efa
eg það, að mörgum hlýni um
hjarta við að minnast þeirra
kynna, sem þeir í æsku höfðu
af Líndal á Núpi. Hann var vin-
ur barnanna og kunni að um-
gangast þau og vinna hylli
þeirra, og eg veit það, að marg-
ur hefir jafnan frá bernskuár-
unUm borið hlýjan Iiug til hans
og finnur enn þá ylinn frá minn-
ingunni um það, er Lmdal á
Núpi lcom á æslcuheimili hans,
eða frá lcomu sinni að Núpi og
viðtökunum þar. Nú þegar við
horfum á eftir hinum horfna
bændahöfðingja yfir á ókunna
landið, veit eg að allir þeir, sem
í æsku sinni höfðu kynni af
Hirti Líndal vilja taka undir
með mér: Blessuð sé minning
þín, gamli og góði vinur, virð-
ing, hlýhugur og þökk fylgja
þér yfir landamærin.
Pétur Á. Brekkan.
Skemtun íþrótta-
manna.
Ármann, Í.R. og K.R. halda
sameiginlegan skemtifund að
Hótel Borg næstlc. föstudag. Er
þetta athyglisvert að því léyti,
að hér er skref stígið til þess að
bæta sambúðina milli félag-
anna, sem elcki hefir verið van-
þörf á. Þá er þetta til þess að
auka kynninguna milli iþrótta-
mannanna í hinum ýmsu félög-
um.
Félögin hafa ákveðið að allur
ágóði slculi renna i samskota-
sjóð b.s. Sæbjargar og eiga þess-
ir skemtifuudir að verða til þess
framvegis, að styrkja ýms mál-
efni, sem varða land og þjóð.
Þess er að vænta, að þessi hug-
mynd verði vinsæl og fundirnir
fjölsóttir, til þess að þeir nái
sem best hinum lilætlaða til-
gangi sínum.
V í s i r.
Frá og með deginum í dag eru
sh'mar Vísis 16 60 (5 línur).
Stjórnmála/jámskeið Heimdallar.
Fyrirlestur í kvöld : Kommúnism-
inn. Guðmundur Benediktsson.