Vísir - 06.04.1940, Blaðsíða 2

VI
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Iíristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Fjárlögin við 3,
umræðu.
jþ RIÐJA umræða fjárlaganna
Iiófst á fimtudag og var
lokið seint í gærkvöld. Atkvæða-
greiðsla fer fram á mánudag-
inn. Eftir aðra umræðu voru
rekstrarútgjöldin áætluð 17.-
733.000, tekjurnar 18.478.000.
Rekstrarafgangur 745 þús. og
greiðsluhall i 274.400. Þannig
var aðalniðurstaðan eftir 2/um-
ræðu.
Nú ber fjárveitinganefnd
fram hækkunartillögur að upp-
hæð 153.500, og mælir auk þess
með tillögum frá einstökum
þingmönnum að upphæð 16—
17 þús. Gera má ráð fyrir að
hvorttveggja þetta verði sam-
þykt og kæmist þá greiðsluhall-
inn upp í ca. 445 þús. Er í þessu
sambandi einnig vert að benda
á það, að nefndin Iækkaði áætl-
unar-upphæð frumvarpsins til
verðlagsuppbóta embættis- og
starfsmanna ríkisins um 150
þús. úr 500 þús. ofan í 350 þús.
Benti ráðherra þegar á að þessi
tillaga nefndarinnar næði engri
átt. Áætlunarupphæð frum-
varpsins væri frekar of lág en
of há. Með þeirri kauphækkun
sem þegar er orðin, er sýnilegt,
að ráðherra hefir ekki tekið of
djúpt í árinni. Má þannig á-
ætla greiðsluhallann að minsta
kosli 150 þús. kr. hærri en
nefnt var, eða ca. 595 þús., áður
en til greina koma þær tillögur
einstakra þingmanna, sem
nefndin mælir ekki með.
Tillögur frá einstökum nema
samkvæmt upplýsingum fram-
sögumanns fjárveitinganefndar
samtals um 1.700.000 — ein
miljón sjö hundruð þúsund. Að
fráteknum kommúnistatillög-
unum, sem fullvíst má telja, að
ekki verði samþyktar, eru
hæstu tillögurnar til framræslu
og vegagerðar á löndum ríkis-
ins 300 þús. krónur, frá 3 fram-
sóknarmönnum, og svo tillaga
alþýðuflokksmanna um 200.000
króna hækkun á atvinnubótafé.
Þá eru 100 þús. krónur til lækk-
unar á útsöluverði tilbúins á-
burðar frá Bjarna Ásgeirssyni
og Eiríki Einarssyni. En auk
þess er aragrúi af tillögum frá
einstökum þingmönnum til
ýmsra hluta, meira og minna
þarfra. Hvað samþykt kann að
verða af þeim, er með öllu ó-
víst.
Þá má nefna tillögu frá al-
þýðuflokksmönnum um 750
þús. króna heimild til sérstakra
ráðstafana í bjargráðaskyni. En
þótt sú tillaga næði samþykki,
þarf þetta vitanlega ekki að
koma til framkvæmda, þar sem
aðeins er um heimild að ræða.
Eins og frá hefir verið skýrt
var við 2. umræðu samþykt
heimild til lækkunar á ólög-
bundnum útgjöldum alt að
35%. Nú hefir fjármálaráð-
herra auk þess farið fram á
heimild til þess að lækka einnig,
ef nauðsyn krefur, ýms lögboð-
in útgjöld um sömu hundraðs-
tölu. Hefir fjármálaráðherra
skýrt frá, að samkomulag sé
um þetta innan ríkisstjórnar-
innar. En eins og menn muna
hóf Tíminn í fljótræði sínu
svæsna árás út af þessari heim-
ildartillögu. Einn framsóknar-
maður tók í líkan streng og
Tíminn við umræðuna í gær-
kvöldi og henti þá fjármálaráð-
herra á, að það gæti liaft alvar-
legar afleiðingar, ef lieimildin
ju-ði feld.
Það er sýnilegt, að fjárlögin
verða æðimikið hærri en fjár-
málaráðherra ætlaðist til, og er
ekki hægt að réttlæta þá hækk-
un með öðru en því, að sam-
þykkja hinar víðtæku lækkun-
arheimildir. Má gera ráð fyrir
því áður en atkvæðagreiðsla fer
fram, að stjórnarflokkarnir
bindist samtökum um að hafa
hemil á hækkuninni, sem verða
hlyti, ef öllum tillögum frá ein-
stökum þingmönnum yrði siní.
Framundan er mikil óvissa,
og er vert að henda á, að eng-
inn hefir gert eins mikla gang-
skör að því að lækka útgjöldin
og einmitt sjálfur fjármálaráð-
herrann.
«
Frá Alþingi:
Efri deild samþykti umferð-
arlögin við 3. umr. í gær og er
hægri handar umferðin þar
með orðin að lögum frá 1. jan.
n. k.
•
Engir þingfundir eru í dag,
heldur flokksfundir, sem ekki
hefir unnist tími til að halda
undanfarna daga. Fer atkvæða-
greiðslan um fjárlögin fram á
mánudag; þriðju umræðu lauk
í gærkveldi. Nokkrar breyting-
arlillögur bættust við í gær.
•
Tveir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins flytja svolátandi till.
til þingsályktunar í sameinuðu
þingi:
,Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að taka upp við-
ræður við dönsk stjórnarvöld
um fiskveiðar íslenskra þegna
við Grænland og aðstöðu til út-
gerðar þaðan.“
•
Thor Thors flytur, vegna til-
mæla Verslunarmannafélags
Reykjavíkur frv. um greiðslu
verðlagsuppbótar á laun starfs-
manna í verslunum og skrifstof-
um. Hefir Alþingi enn ekki lát-
ið launamál verslunar- og skrif-
stofufólks til sín taka, og þarf
það fólk þó ekki siður en aðrir
að fá launauppbætur.
•
Alþingi samþykti í gær frv.
um afhendingu dómkirkjunnar
til safnaðarins í Reykjavík og
skifting bæjarins í prestaköll.
Greiðir ríkið 10 þús. kr. á ári í
30 ár, samtals 300 þús. kr. og
fer fyrsta greiðsla fram 1945. Á
að skifta söfnuðinum í 4—6
sóknir, þegar afhending kirkj-
unnar fer fram.
Að gefnu tilefni
skal þess getið, að Vilmundur
Jónsson tók það skýrt fram, í ræðu
þéirri, sem hann flutti, er hann
gerði grein fyrir breytingartillögu
þeirri, er hann bar fram við þings-
ályktunartillögna um „flokkastarf-
semiog öryggi ríkisins“, er hann
flutti, ásamt Árna Jónssyni og
Bergi Jónssyni, að framsöguræðan
væri á allan hátt á hans eigin á-
byrgð. Ræða Vilmundar birtist ekki
í heild sinni hér í blaðinu og höfðu
m. a. þau ummæli, sem hér um
ræðir, fallið niður.
55 ára
er í dag Guðmundur Þorsteins-
son, trésmiður, Grettisgötu 34.
v 1 sr r
Deila Leikfélagsins og
lögreglu&tjóra leyst.
Ffumsýnmg annað kvöld,
Menn þeir, sem tilnefndir voru að frumkvæði lögreglustjóra,
og höfðu það hlutverk með höndum að dæma um siðferðilegt
gildi leiksins „Stundum og stundum ekki“, komu saman á fund
kl. 2 V2 síðdegis í gær hjá skrifstofustjóranum í dómsmálaráðu-
neytinu.
Kom þeim saman um, að ekki væri ástæða til að banna sýn-
ingu leiksins, en þó gerði Jónas Jónsson ágreining um málið og
lagði til fyrir sitt leyti að leikurinn yrði bannaður. Allri kom
nefndinni saman um, að „leikritið væri nauða ómerkilegt og
ósamboðið virðingu Leikfélags Reykjavíkur að taka það til sýn-
ingar, en með því að leikhúsgestir væru sjálfir fullfærir 'um að
dæma um gildi þess væri ekki ástæða til að banna það.“
Lögreglustjóri kallaði blaða-
menn á fund sinn síðari liluta
dags í gær og skýrði þeim frá
forsögu þessa máls, sem er í
stuttu máli svohljóðandi: Strax
eftir lokaæfingu bárust lögregl-
unni kvartanir frá sumum þeim
mönnum, sem viðstaddir voru
æfinguna, og var leikritið vart
talið sýningarhæft. Komu ein-
dregin tilmæli fram um að lög-
reglan léti mál þetta til sín taka,
en til þess hefir hún heimild
samkvæmt 83. gr. Iögreglusam-
þyktar Reykjavíkur. Kl. 10 á
fimtudagsmorgun fékk eg leik-
ritið til atliugunar, en áður og
einnig þá um morguninn hafði
eg átt tal við fimm menn um
inálið, sem alhr höfðu verið við-
staddir lokaæfingu, og höfðu 3
þeirra látið svohljóðandi skrif-
legt álit í té:
,LögregIustjórinn í Reykja-
hefir óskað álits okkar um
hvort sjónleikurinn „Stund-
um og stundum ekki“, sem
við sáum, á lokaæfingu í gær-
kveldi, brjóti í bág við alment
velsæmi.
Við lítum svo á, að sjón-
leikur þessi sé mjög klúr, sið-
spillandi og brjóti í bág við
reglur og velsæmi og að sýn-
ing hans ætti ekki að hef jast.“
Yfirlýsingu þessa undirrituðu
Jón Pálsson fyrv. bankaféhirðir,
dr. Símon Jóh. Ágústsson og
Maggi Júl. Magnús læknir.
Með tilliti til þess ákvað lög-
reglustjóri að banna sýningu á
leiknum þar til er hann hefði
að fullu athugað leikritið, eða
fengið umsögn tilkvaddra dóm-
bærra manna um það.
Vísir sér ekki ástæðu til þess
að ræða mál þetta frekar, enda
er það klappað og klárt, en það
eitt hefir ennþá gildi fyrir alla
aðila: „að til þess eru vítin að
varast þau.“
Trúnaðarráð Dagsbrúnar
gerir ályktanir í atvinnu-
málum.
Skorar á Alþingi og ríkisstjórn að
auka atvinnu hér í bænum.
Á fundi trúnaðarráðs Dags-
brúnar í fyrrakvöld voru eftir-
farandi tillögur samþyktar í
einu liljóði:
1. V.M.F. Dagsbrún skorar á
Alþingi, að samþykkja þingsá-
lyktunartillögu þá er fyrir ligg-
ur um saltfiskveiðar togara og
að gera aðrar þær ráðstafanir
til aukningar atvinnu hér í bæ,
sem bætt geti að fullu þann at-
vinnumissi, sem skapast hefir
við það, að saltfiskvertíð togar-
anna hefir enn engin orðið.
Vill félagið í þessu sambandi
benda á það, sem tekjuleiðir til
aukningar verklegum fram-
kvæmdum, að skattlagður verði
sá atvinnurekstur, sem stríðs-
gróði hefir á orðið.
2. Að samþykkja gjaldeyris-
og innflutningsleyfi fyrir rninst
10 vélbátuin til útgerðar hér í
Reykjavik.
Jafnframt væntir félagið þess,
að bæjarstjórn Reykjavíkur
fylgi máli þessu fast eftir, og
geri nauðsynlegar ráðstafanir til
að hægt verði að lirinda þvi í
framkvæmd hið allra bráðasta.
3. Að samþykkja þingsálykt-
unartillögu þingmanna Reykja-
víkur um innflutning á bygg-
ingarefni.
Telur félagið að með sam-
þykt þeirrar þingsályktunartil-
lögu sé afstýrt stórkostlegum
vandræðum, sem bíður fjölda
verkamanna og iðnaðarmanna
hér í bæ, ef byggingarvinna
verður að stöðvast vegna skorts
á byggingarefni.
4. Að öflugar ráðstafanir
verði gerðar til þess að halda
niðri verðlagi á erlendum og
innlendum vörum og til þess að
húsaleiga fari ekki hækkandi,
þannig að dýrtíðinni verði hald-
ið niðri eins og framast er unt.
V.M.F. Dagshrún skorar á
bæjarstjórn Reykavíkur og rík-
1 isstjóm að fækka ekki i at-
vinnubótavinnunni frá því sem
nú er, fyrr en f jölgað verður að
verulegu leyti í hitaveitunni.
Jafnframt skorar félagið á
hæjarstjórn Reykjavíkur að
gera allar þær ráðstafanir, sem
hún telur sér fært til atvinnu-
aukningar í bænum.
Vill félagið í þessu sambandi
benda á, hvort ekki muni nú
þegar liægt að hefja vinnu við
væntanlegan íþrótta- og flug-
völl í Skildinganesslandi.
»Bro§andi laud«
var sýnt í gærlcveldi fyrir fullu
húsi áhorfenda, og var sýning-
in sérstaldega lielguð 25 ára af-
mæli Péturs Jónssonar sem
óperusöngvara. Fögnuðu áhorf-
endur honum prýðilega, og
barst honum fjöldi blómvanda
og ætlaði fagnaðarlátunum
aldrei að linna, er Pétur var
hyltur í lok leiksins.
Bjarni Bjarnason Iæknir
mælti nokkur ávarpsorð mill-
um 1. og 2. þáttar, og gerði
grein fyrir afrelcum Péturs
Jónssonar á erlendum vett-
vangi. Vakti hann athygli á því,
að íslenska þjóðin hefði ekki
efni á því, að nota ekki betur en
gert væri hina ágæíu krafta og
kunnáttu Péturs Jónssonar.
Var auðsætt á öllu, að vin-
sældir Péturs Jónssonar fara
síst rénandi, enda liefir liann
alla þá kosti til að bera, sém
prýtt geta góðan söngvara og
góðan mann.
Hafnargerð
á Raufarhöfn
Atvinnumálíiráðlierra legrgrar til ad
ríki§§jóðnn' ák^rg:i§t 330 |»bbs kr.
lán til liafuargferdarfiBiiar.
Sjávarútvegsnefnd ber fram,
að tilhlutun atvinnumálaráð-
herra frV. til laga um ríkisá-
byrgð á kr. 230 þúsundum
vegna hafnargerðar á Raufar-
höfn, en samkv. lögum nr. 68/
1938 er svo ákveðið, að ríkis-
sjóður greiði % hluta af kostn-
aði við hafnargerð þar, en þó
skal slíkt framjag miðast við
180 þús. krónur.
Verkið mun hinsvegar fara
fram úr þessari upphæð, og hér
þarf skjótra framkvæmda, en
lán er ekki fáanlegt, nema því
aðeins að ríkisábyrgð komi til.
Að öðru leyti vísast til bréfs
Síldarverksmiðja ríkisins til at-
vinnumálaráðherra, en þar seg-
ir m. a. svo:
„Stjórn síldarverksmiðja rík-
isins telur mjög brýna nauðsyn
á því, að dýpkun fari fram á
hafnarsvæði Raufarhafnar nú í
sumar á þann liátt, sem lýst er
í tillöguuppdrætti vitamála-
skrifstofunnar, samtals 80.000
m3 uppmokstur. Hingað til
hafa síldarverksmiðjur ríkisins
orðið að leigja flutningaskip
með vörur að og frá Raufar-
höfn með það fyrir augum, að
þau flytu að bryggju þar. Hef
ir þetta verið gert til þess að
forðast óhæfilegan upp- og út-
skipunarkostnað og vegna þess,
að tank-lýsinu verður að skila
um borð við bryggju. Á friðar-
tímum hefir þetta oft orðið
dýrara en orðið liefði, ef liægt
hefði verið að flytja vörurnar
á áætlunarskipum eða þeim
mun stærri skipum, sem nem-
ur dýpkuninni 13 fetum eða
grynnra niður í 16 fet, miðað
við stórstraumsfjöru. En nú
liefir það tvent orðið, að óhjá-
kvæmilegt má telja, að dýpka
liöfnin svo fljótt, sem unt verð-
ur, annað, að mjög erfitt er
sökum striðsins, að fá liæfileg
smáskip til flutninga, og þau,
sem fást kynnu, eru tillölulega
mjög dýr, og svo hitt, að afköst
verksmiðjunnar á Raufarhöfn,
sem til þessa hafa verið 1100
mál á sólarhring, aukast með
byggingu hinnar nýj u verk-
smiðju upp í 6100 mál á sólar-
hring.
Stjórn sildarverksmiðja rík-
isins hefir fengið vilyrði fyrir
því, að hafnarstjórn Reykja-
víkur myndi lána dýpkunar-
skip Reykjavíknr til Raufar-
hafnar til þess að framkvæma
dýpkun hafnarinnar þar. All-
ur kostnaður við dýpkunina á-
samt kostnaði við flutning
skipsins til og frá Reylcjavík
er áætlaður kr. 230.000, og
yrði að öllu leyti að greiðast
nú í ár. Sveitarstjórn Prest-
hólahrepps, sem ákveðið er að
fari með stjórn hafnarmála
Raufarhafnar undir yfirum-
sjón atvinnu- og samgöngu-
málaráðuneytisins, hefir falið
oss að sjá um framkvænld
verksins og lánútvegun í þessu
skyni. Höfum vér fúslega tekið
þetta að oss sökum hinna
miklu hagsmuna, sém vér eig-
um að gætu í þessu efni. Þó að
telja megi fjárliag síldarverk-
smiðja ríkisins góðan, geta
verksmiðjurnar sjálfar ekki,
þótt þær fengju heimild lil
þess, veitt nema að litlu leyti
lán til þessa verks, sökum
byggingar síldarverksmiðjunn-
ar á Raufarhöfn, stækkunar-
innar á Siglufirði og löndunar-
tækjanna þar, sem bundið
liafa gersamlega allt laust fé
verksmiðjanna. Hefir því orð-
ið að leita fyrir sér annarstað-
ar um lántökumöguleika. Hafa
síldai’verksmiðjur ríkisins
nokkra von um, að takast rnegi
að útvega lán fyrir meginliluta
kostnaðarins, en það er ófrá-
víkjanlegt skilyrði væntanlegra
| lánveitenda, að ríkisábyrgð sé
á lántökunum. Gert er ráð fyr-
ir, að % kostnaðar við dýpk-
, unina séu greiddir af ríkis-
sjóði eftir því, sem fé sé veitt
til í fjárlögum, en % lilutar úr
hafnarsjóði Raufarhafnar.
í bréfinu segir ennfremur:
Það skal tekið fram, að vér
höfurn áætlað, að nettótekjur
hafnarinnar á Raufarhöfn
myndu nema um 20 þús. kr.
samkvæmt taxta, sem er mun
lægri en hafnargjöld á Siglu-
firði, og ef þurfa þætti, mætti
hækka þennan taxta upp í
sama og á Siglufirði.
Handknatt-
leiksmótið.
Þriðja umferð í meistara-
flokki hófst í gærkveldi og fóru
leikar þannig: Haukar unnu
Víking með 24 mörkum gegn
19 og Valur vann Fram með
39 mörkum gegn 13. Leikurinn
milli Hauka og Víkings var
mjög jafn i fyrri hálfleik og
léku þá bæði liðin nokkuð vel,
en í seinni hálflilc fór að
bera á tíðum hrindingum og
mjög hörðum leik og átti lið
Víkings þar miklu meiri sök.
Lið Hauka var oftast mjög vel
staðsett og var þeirra lið nú ó-
breytt frá fyrstu umferð, en lið
Víkings var illa staðsett í seinni
liálfleik og kepti nú maður úr
II. fl. í þeirra liði í stað Ingólfs
Isebarns.
Þegar leikurinn milli Fram
og Vals skyldi hefjast, kom í
ljós, að einn maður úr Fram
mætti ekki til leiks og keptu
því að eins fimm, en livernig
sem á því stóð, kepti Valur held-
ur ekki nema með fimrn mönn-
um. Þessi leikur var mjög ójafn
og eins og markafjöldinn ber
með sér hafði Valur algjörlega
yfirliöndina.
Leikar í meistaraflokki og
II. flokki standa nú þannig:
' Meistaraflokkur.
Leikir Mörk Stig
Valur .... 3 102—45 6
Háskólinn 2 59—30 4
Víkingur . 3 85—55 4
Haukar .. 3 62—70 2
Franx .... 3 42—104 0
í. R 2 II. flokkur. 26—73 0
Leikir Mörk Stig
Víkingur . 2 47—23 4
Valur .... 2 46—25 4
Í.R 29—43 0
Fram .... 2 19—50 0
í kvöld Id. 9 heldur mótið á-
fram og keppa þá Háskólinn og
I. R. og Haukar og Fram. — A
morgun ld. 5 fara fram úrslit í
II. fl. B.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir Fjalla-Eyvind kl. 3 á morg-
un fyrir lækka'S verð. — kl. 8 ann-
að kvöld verður hinn mikið umtal-
aði skopleikur „Stundum og stund-
um ekki“ sýndur óbreyttur. —
Leikfélagið biður blaðið að geta
þess, að ðagöngumiðar þeir, sem
búið var að selja fyrir fimtudags-
sýninguna gilda á sunnudag.