Vísir - 23.04.1940, Síða 2

VlSIR
Þinglausnir fara
fram á morgun.
Samkomulag um stundar-
lausn helstu deilumálanna
Þá líður senn að þinglokum og er gert ráð fyrir að þinglausn-
ir fari fram á morgun, en störfum verði lokið í dag. Ekki verður
annað sagt, en að heppilegt hafi verið allra orsaka vegna, að
fresta ekki þinghaldi fram til haustsins, eins og ýmsir höfðu á
orði, með því að verkefni þessa þings varð m. a. að gera sér-
stakar ráðstafanir um utanríkismál og landhelgisgæslu, sem og
konungsvaldið til bráðabirgða, vegna styrjaldarástandsins á
Norðurlöndum.
Að öðru leyti verður starf
þingsins ekki talið merkilegt,
enda hefir öll viðleitni þing-
flokkanna beinst að því, að
ryðja á brautu björgum þeim,
sem staðið hafa i vegi framhald-
andi samstarfs, en árangurinn
hefir þó að eins orðið sá, að nýir
slóðar hafa verið farnir utan við
björgin, en þau slanda enn ó-
hreyfð á alfaraleið.
Er það mála sannast, að skiln-
ingur sumra þeirra manna, sem
sæti eiga á Alþingi, á verlcefn-
uin þeim, sem nauðsyn her að
leyst verði, er nauðalítill, og
persónuleg sjónarmið eru oft og
einatt látin ráða úrslitum í hin-
um veigameslu málum, en liitt
að engu virt, hvers alþjóðarheill
krefst.
Sú hefir niðurstaðan orðið í
verslunarmálunum m. a., og
hefir fjárhagsnefnd efri deildar
borið fram, ýmsar breytingar á
frumvarpi því, er Sjálfstæðis-
menn báru fram í þingbyrjun,
og hafa hreytingar þessar ver-
ið samþyktar við 2. umræðu i
efri deild í gær, og verður þá
stundarlausnin í þessum málum
sem hér greinir:
„Gjaldeyris- og innflutnings-
nefnd skal skipuð fimm mönn-
um, sem ríkisstjórnin skipar.
Skal einn þeirra skipaður sam-
lcvæmt tilnefningu bankastjóra
Landsbanka íslands, einn sam-
kvæmt tilnefningu bankastjóra
Útvegsbanka íslands h.f. og þrír
af ríkisstjórninni án tilnefning-
ar, og sé einn þeirra formaður
og framkvæmdarstjóri nefndar-
innar. Ef nefndarmaður forfall-
ast, skipar ríkisstjórnin vara-
mann um stundarsakir eftir
sömu reglum og aðalmenn eru
skipaðir.
Ennfremur skal ríkisstjórnin
skipa þriggja manna nefnd, er
nefnist vörumiðlunarnefnd,einn
eftir tilnefningu Sainbands isl.
samvinnufélaga, annan eftir til-
nefningu Verslunarmðs íslands
og þann þriðja án tilnefningar,
og sé hann formaður nefndar-
innar. Nefnd þessi skal ákveða,
livernig skifta skuli milli inn-
flytjenda innflutningi þeim,
sem gjaldeyris- og innflutnn-
ingsnefnd heimilai’ af búsáhöld-
um, skófatnaði, vefnaðarvörum
og byggingarefni, að undan-
skildu því efni, sem ætlað er til
þeirra opinberra framlcvæmda
og atvinnutækja, sem sérstök
innflutningsleyfi eru gefin fyrir.
Ríkisstjórnin setur nefndinni
reglur um það, á hvern hátt hún
skuli haga slörfum sínuni, og á-
kveður nánar verksvið liennar.
Til þess að standast kostnað
við störf nefndai’innar skulu all-
ir þeir, sem innflutningsleyfi fá,
greiða 2%0 — tvo af þúsundi —
af upphæð þeirri, sem leyfið
liljóðar um, en þó eigi minna
en 50 aura fyrir hvert einstakt
leyfi.“
Þá ber og að geta þess, að þeir
menn, sem sæti eiga í fjárhags-
nefnd, bera fram tillögu í sam-
einuðu þingi um skipun þriggja
manna milliþinganefndar, er
taka slcal verslunarmálin til at-
hugunar og úrlausnar.
Það er óhætt að fullyrða, að
ýmsir munu undrast afgreiðslu
þessa máls, og flestir munu
telja liana allsendis ófullnægj-
andi, og hér er í rauninni aðeins
verið að skjóta á frest þeirri
lausn málsins, sem hlýtur að
reka að, og er í fylsta samræmi
við liagsmuni alþjóðar, og liér
er auk þess haldið áfram á
Það er eim þá
§tpjöld í Kína.
Eftir Robert Bellaire fréttaritara U. P. í Shanghai ””
VtSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaug-sson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgiítu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Erfiðleikar
T^KLEGA dettur engum í hug,
að halda því fram í fullri
alvöru, að samstai-f flokkanna sé
í því lagi, sem vera þyrfti á
þessum háskatímum. Erfiðleik-
amir, sem gerðu stjórnarsam-
vinnuna nauðsynlega, þegar til
hennar var stofnað, eru ekki
einungis fyrir hendi í dag, held-
ur hafa þeir margfaldast. En of-
an á þetta bætist svo það, að
enginn veit hvað við tekur við
næsta fótmál. Okkur hefir ald-
rei verið meiri þörf að vinna
saman af einlægni og bróður-
hug en nú. En það er erfitt að
starfa með mönnum, sem láta
gamla hleypidóma, þverúð og
kergju ráða gerðum sínum.
Þegar um það er að ræða, að
efla viðgang einstaks stjórn-
málaflokks á kostnað annara,
getur óbilgirnin og harðfylgið
komið í góðar þarfir. En þegar
um það er að ræða, að efla sam-
hug og eindrægni á háskatím-
um, verður blindur flokksmetn-
aður eins og kvistur í tré, sem
ekki má bregðast. Öllum er
Ijóst, að samstarfinu má ekki
slíta, eins og nú hagar. Þessi
vissa veldur þvi, að ábyrgír
menn teygja sig eins og unt er
til samkomulags. Aðrir bolast
aftur á móti meira en þeim
héldist uppi, ef ástándið væri
skaplegra.
Á þessum alvarlegu tímum
hafa blaðamenn og jafnvel
þingmenn samstarfsflolckanna
verið staðnir að því að fara með
ásakanir á hendur ráðherra
Sjálfstæðisflokksins út af ráð-
stöfunum, sem fult samkomu-
lag hefir verið um innan rílds-
stjórnarinnar. Viðleitnin er sú,
að helga sjálfum sér þær sam-
eiginlegu ráðstafanir, sem vel
mælas t fyrir, en koma á and-
stæðinginn óvinsældunum af
þeim sameiginlegu ráðstöfunum,
sem andúð sæta. Þetta er að
níðast á samstarfinu. öllum
ráðvandari mönnum samstarfs-
flokkanna fellur þetta athæfi
sárilla, þótt þeir fái ekki við
ráðið fyrir ofstopa þeirra, sem
telja það sitt æðsta boðorð að
gera stærsta flokki þjóðarinnar
samstarfið sem erfiðast.
Ef samstarfið á að koma að
notum, verða allir að gera sér
ljóst, að hin þrengri sjónarmið
verða að, víkja fyrir nauðsyn
þjóðarinnar. Það er skylt að
viðurkenna, að innan sam-
starfsflokkanna er fjöldi
manna, sem sér þetta réttilega.
En fram til þessa hafa þeir
menn ekki átt í fullu tré við
hina, sem aldrei geta séð út yfir
þrengstu flokksliagsmuni. —
Sjálfstæðismenn gerðu tillögur
sínar um lausn hinna eldri á-
greiningsmála með það fyrir
augum, að létta fornum and-
stæðingum sem mest gönguna
til samkomulags. Þetta hafa
hinir samvinnufúsari menn
samstarfsflokkanna skilið. Fyr-
ir þeirra tilhlutan er ekki slegið
með öllu á þá hönd, sem fram
er rétt. Ef hinir þröngsýnustu
og óbilgjörnustu liefðu öllu ráð-
ið, hefði engin rétting fengisl.
Ef hinir víðsýnni menn og sam-
vinnufúsari hefðu meiru ráðið,
má hiklaust gera ráð fyrir mik-
ilvægari lausn, en þeirri, sem nú
er i boði. Viðhorfið til þeirra
mála, sem leysa þarf með sam-
komulagi, sker úr um það,
hverjir geta talist samstarfs-
hæfir og liverjir ekki.
Ef sjálfstæðismenn hefðu
hugsað einungis um sinn eigin
flokkshag, hefðu þeir sagt slitið
samvinnunni fyrir löngu. Til
þess hafa tilefnin verið ærm.
En flokkurinn lítur fyrst og
fremst á nauðsyn þjóðarinnar.
Við verðum að standa saman,
livað sem á dynur. Sjálfstæðis-
flokkurinn getur verið sakaður
um margt, en ekki það, að hann
geti ekki brotið odd af oflæti
sínu á örlagastundum þjóðar-
innar. Okkur ríður á víðsýni og
friðarhug. Sjálfstæðisflokkur-
inn verður að vera uppistaðan
í þeirri samvinnu, sem þjóðin
má ekki án vera. Ef hann fær-
ir engar fórnir, er öðrum ekki
treystandi til þess. Síðar fá
kjósendur landsins tækifæri til
að dæma um það, sem nú ger-
ist. Þá verður úr því skorið,
hvort tilhliðrunarsemi og víð-
sýni verður meira metið en
flokksstreita og óbilgirni.
a
Arctic
er í slipp í
n
l^eki kom ad
skipinn í
Worðnrijé.
Skip Fiskimálanefndar, „Arc-
tic“, er komið til Færeyja fyrir
nokkuru. Fékk skipið vönd veð-
ur frá Kaupmannahöfn og sótt-
ist ferðin seint þess vegna, því
að skipið hefir aðeins litla hjálp-
arvél. Tók ferðin til Færeyja
hálfan mánuð.
Lenti skipið meðal annars í
ofviðri í Norðursjónum og kom
þá nokkur Ieki að því. Þótti þá
skipstjóra ráðlegast að leita
næstu hafnar og fór til Færeyja,
þar sem gert verður við lekann.
Arctic var hlaðið sementi og
rúgmjöli. Skemdist nokkuð af
farminum vegna lekans. Hefir
Vísir heyrt, að nokkuð af se-
mentinu hafi verið orðið að
steini.
Skipverjar á Arctic eru 13,
allir íslendingar. Skipstjóri er
Þórarinn Björnsson, áður skip-
lierra á Þór.
Atburðirnir i Norðurálfu
hafa skygt alveg á styrjöld-
ina milli Japana og Kín-
verja. Þar er þó ekki með
öllu tiðindalaust. Grein sú,
sem hér fer á eftir, er þó
ekki um einstaka bardaga,
heldur heildarlýsing á á-
standinu.
Allan þann tíma, sem styrj-
öldin hefir staðið í Kína milli
Japana og Kínverja, hafa þeir
ekki skifst á neinum föngum.
Þeir hafa heldur ekkí hugsað sér
að gera það í náinni framtið,
eftir því sem talsmenn herjanna
Iiafa lýst yfir nýlega.
Kínverjar segjast hafa tekið
96.000 Japani til fanga síðan
styrjöldin hófst í júli 1937. Á
sama tíma segjast Japanir hafa
tekið 500.000 Kínverja til fanga.
Hlutlausir hernaðarsérfræð-
ingar sem hafa fylgst nálcvæm-
lega með styrjöldinni telja báð-
ar þessar tölur vera mjög ýktar.
Það er sjaldgæft að fangar séu
teknir í styrjöldum Austur-
landaþjóða og það hefir ekki
borið á því í þessari styrjöld, að
hún liafi verið mannúðlegri en
þær fyrri.
Það er að vísu rétt að báðir
hafa tekið nokkurar þúsundir
fanga, en þeir eru ófúsir á að
láta þá af hendi, enda þótt þeir
fái sína eigin menn í staðinn.
Japanir kjósa
fremur dauðann.
Japanir eru miklu ákveðnari
í að hafna fangaskiftum. Þeir
neita þvi að Kínverjar hafi tekið
meira en nokkura tugi jap-
anskra hermanna til fanga. Þeg-
ar hætta er á að japanskur her-
maður falli í hendur fjand-
mannanna, segja þeir, gerir
liann annað tveggja, að skjóta
sig til bana eða fremja kviðristu
(liara kiri).
Japanir fyrirlíta hvern fyr-
verandi félaga úr hernum, sem
leyfir f jandmönnunum að taka
sig lifandi. Þegar japanskur
hermaður hefir sloppið úr
fangavist hjá fjandmönnunum
fær hann ekki framar upptöku
í japanska herinn.
Erlendir fréttaritarar hafa
fengið tækifæri til þess að lieim-
sækja og tala við japanska her-
menn í ldnverslcri fangavist.
Þeir hafa þó aldrei séð meira en
10—12 Japanir í hverri slíkra
fangabúða, en þær eru afar-
margar að baki vígstöðvanna.
Nokkurir flugmenn
teknir til fanga.
Flestir Japananna sem blaða-
mennirnir hafa haft tal af í kín-
verslcum fangabúðum, vorU áð-
ur flugmenn. Japanir segja, að
að þessir menn hafi verið teknir
lil fanga vegna þess, að flug-
vélar þeirra hröpuðu til jarðar
og þeir særðust þá, eða mistu
meðvitundina. Af þeirri ástæðu
gátu þeir ekki framið sjálfs-
þeirri braut, sem beinlínis mið-
ar i öfuga átt við slika hags-
muni.
Gjaldeyris- og innflutnings-
nefnd liefir sætt gagnrýni á und-
anförnum árum, og með þess-
ari lausn er viðurkent að sú
gagnrýni liafi verið réttmæt, en
hví elcki að horfast í augu við
staðreyndirnar og stíga skrefið
til fulls? Hér eru 4 vöruflokkar
teknir að nokkru undan umsjá
nefndarinnar og úthlutun þeirra
falin annari nefnd, en iðnaðar-
vörum, vélum og öðru sliku
skal úthlutað áfram af gjald-
eyris- og innflutningsnefnd, og
má þó gera ráð fyrir, að sé
gagnrýni á störfum nefndarinn-
ar réttmæt að því er snertir
hina 4 ofangreindu vöruflolcka,
sé hún einnig réttmæt varðandi
úthlutun liennar á þeim vörum,
sem hún lieldur áfram að fullu
og öllu í sinni umsjá.
Hér er ennfremur skipuð ný
nefnd, sem algerlega virðist ó-
þörf, ef innflutnings- og gjald-
eyrisnefnd rækir störf sín svo
samviskusamlega að gagnrýni
sú, sem fram liefir komið, sé
ekki réttmæt. Hin nýja nefnd
hlýtur að valda auknum kostn-
aði og aukinni slcrifstofu-
mensku, og munu flestir á einu
máli um það, að hér sé farið öf-
ugt að, þótt ráðstöfun þessi
tryggi e. t. v. frekara réttlæti,
en ríkt hefir. Alt er þetta þung-
ur áfellisdómur um störf inn-
flutnings- og gjaldeyrisnefndar
og verður þá vart skilin nauð-
syn liennar og alls þess kostnað-
ar, sem henni er samfara.
Ilitt lcann vel að vera, að störf
hinnar nýju milliþinganefndar
kunni að leiða til bóta frá því
sem nú er og tíðkast hefir, og
að þau Ieiði til endanlegrar og
viðunandi lausnar. Um það slcal
engu spáð, en þá verður mann-
vitið meira og skilningurinn
þroskaðri í þeirri nefnd, en
hann hefir sýnt sig lijá ýmsum
þeim, sem valdaaðstöðu liafa nú
hér í Iandi, vegna þess styrjald-
arástands sem ríkjandi er í álf-
morð áður en Kínverjum tókst
að taka þá til fanga.
Þó að ekki sé talið líklegt, að
Kínverjar hafi tekið marga Jap-
ani til fanga, þá virðist farið vel
með þá, eftir því sem kringum-
stæður Ieyfa. Þeir fá nóg að
borða og mega skrifa ættingj-
um sínum í Japan, en ströng rit-
slcoðun er auðvitað á hverju
einasta bréfi.
Kínverjar reyna á allan hátt
að kenna Japönunum að hata
japanska herinn og kenna hon-
um um leið að þeir voru neyddir
til þess að yfirgefa fjölskyldur
sínar og störf í Japan.
títbreiðslustarfsemi.
Sumir fanganna, sem eru
fljótir að tileinka sér þetta, eru
síðan látnir lausir og er þá auð-
vitað ætlast til þess, að þeir út-
breiði þessar kenningar meðal
japönsku hermannanna. Átt-
undi kinveski lierinn, sem áður
var stjórnað af kommúnistum,
hefir stofnað sérstakan skóla í
þessu skyni og halda yfirmenn
hans þvi fram, að margir Jap-
anir hafi „útskrifast“ þaðan
með góðri einkunn.
Kínverjar hafa einnig notað
Desar írrsti stýriaaiir
af u. Sfiðiii drukkaOi
Það sviplega slys vildi til er
e.s. Súðin var í Englandi síðast,
að fyrsti stýrimaður, Vilhjólmur
Þorsteinsson féll út af hafnar-
bakkanum og drukknaði.
Súðin kom í morgun frá Eng-
Iandi og kom hún með lík Vil-
hjálms heitins. Fór tiðindamað-
ur Vísis um borð er skipið kom
og spurði skipstjórann, hr. Ing-
var Kjaran, með hvaða hætti
slysið bar að höndum.
Sagðist honum svo frá:
„Um kvöldið þann 13. þ. m.
fóru þeir bi-ytinn og Vilhjálmur
I. stýrimaður í land m. a. í er-
indum fyrir skipið. Kl. var 7 um
kvöldið er þeir lögðu af stað, en
um ellefu leytið voru þeir á leði-
inni aftur til skips og hittu þá
tvo norska sjómenn, er virtust
allmikið drukknir. Var þá um
20 mín. gangur niður í Súðina
og var kolniðamyrkur í dokk-
unum því hvergi voru kveikt
ljós vegna árásarhættu.
Norðmennirnir voru viltir og
höfðu ekki hugmynd um hvar
skipið þeirra lá, svo þeir báðu
íslendingana um fylgd. Fór Vil-
hjálmur þá með annan Norð-
manninn, er var fyrsti meistari
á slcipinu og fylgdi honum út í
skipið, en á meðan beið brylinn
hjá hinum Norðmanninum.
Þegar Vilhjálmur var búinn að
fylgja I. meistara, fór liann til
baka og sótti þann sem eftir var,
en brytinn beið.
Þegar VilhjálmUr og Norð-
maðurinn voru komnir nokkurn
spöl frá brytanum, detta þeir af
bakkanum og niður í skipa-
kvína, en fallhæðin var um,
15 fet. Mun þá hafa runnið
af Norðmanninum því Iiann gat
synt til írskrar skútu er lá í
kvínni og þar var honum bjarg-
að. En af Vilhjálmi fóru engar
sögur meir. Sennilega mun hann
hafa synt í öfuga átt, en vegna
myrkurs gat brytinn enga að-
stoð veitt honum. Fór hann nið-
ur til skips, vakti skipstjórann
og sagði sínar farir ekki sléttar.
Brá skipstjóri þegar við, fór
með sex manna lið, logandi ljós
og kaðla og leituðu Vilhjálms í
þrjár klukkustundir. En sú leit
Framh. á 3. síðu.
unni og þeirrar lofsverðu til-
hneigingar annara að þjappa
þjóðinni frekar saman í þéttan
hóp, en sundra henni á þessum
vandræðatímum.
japanska fanga i öðrum út-
breiðsluaugnamiðum, bæði til
þess að vekja þjóðerniskend
Kínverja og líka til þess að vekja
óeiningu meðal japanskrar al-
þýðu.
Japanskir fangar eru oft
látnir lialda ræður í útvarp. Er
það sent á stuttbylgjum og ætl-
að fólkinu heima í Japan. Hvetja
fangarnir alþýðuna til þess að
gera uppreist gegn hernum og
koma þannig á friði í Austur-
Asíu.
Talsmenn japanska hersins
halda þvi fram að ræðurnar sé
samdar af kínverskum embætt-
ismönnum og japönsku föngun-
um sé liótað lífláti, ef þeir lesi
þær eklci upp. Þessu svara Iiín-
verjar með því að þá gefist föng-
unum raunverulega koslur á að
kjósa dauðann, ef þeir vilji hann
fremur en að vera 1 fangabúð-
unum áfram.
Fangar
í vegavinnu.
Kínverjar liafa stofnað leik-
flokka með japönskum föngum
og eru þeir látnir ferðast um
ldnversku þorpin að baki víg-
stöðvunum. Leikirnir, sem