Vísir - 13.06.1940, Blaðsíða 2

VÍSIR
t
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(GengiS inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1 6 60 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Sumardvöl
barnanna.
gÖRNIN þurfa að koniast í
sveitina. Það er enginn efi
á því, að Reykvíkingar munu
bregðast vel við þeirri mála-
ieitun, að hlaupa undir bagga
með fátækari börnunum, svo
þau þurfi ekki að sitja heima.
Er hér um að ræða 600 börn,
sem svo er ástatl fyrir, að að-
standendur þeirra geta ekki
lagt neitt fram til dvalar þeirra
í sveit. Þessum börnum er vafa-
laust ennþá meiri nauðsyn en
hinum efnaðri, að komast í
sveit. En hér er um mikið fé
að ræða. Dvalarkostnaður er á-
ætlaður 2 krónur til 2,50 á dag,
eða 60 til 75 krónur á
mánuði. Manni virðist í fljótu
bragði að þessi kostnaður sé á-
ætlaður nokkuð hátt. Börnin
eru á aldrinum 4—13 ára. Það
er tæplega hugsanlegt, að fram-
færslukostnaður smábarna í
sveit geti verið 2,50 á dag, og
stálpaðri börnin eiga að geta
gert talsvert gagn á heimilun-
um. En svo þarf vitanlega að
taka tillit til ferðakostnaðar og
fatnaðar handa hörnunum.
Þessvegna má vel vera að ekki
sé ástæða til að fetta fingur út
i kostnaðaráætlunina við sum-
ardvöl barnanna, þótt hún sýn-
ist allhá í fljótu bragði. Fram-
kvæmdastjórn þessara mála
verður að reyna að komast a'ð
sem hagfeldustum samningum.
Þótt ekki sé eftirspurn úr sveit-
unum eftir þessum börnum,
dettur vafalaust engum sæmi-
legum bónda í hug, að hafa þau
sér að féþúfu. Það verður því
að gera ráð fyrir, að sumar-
dvölin verði sem næst kostn-
aðarverði.
Það er mikið verk, að ráð-
stafa 600 börnum út um sveitir
landsins, til viðbótar við þann
.óvenju mikla fjölda, sem að-
standendur sjálfir kosta að öllu
leyti og sjá um. Þessvegna er
nauðsynlegt, að allir þeir, sem
aflögufærir eru, hlaupi hér
drengilega undir bagga. Upp-
hæðin, sem farið er fram á, er
7(1—90 þúsund krónur, eða 2—
2,50 á livern bæjarbúa. Margir
verða stórtækir í þessu efni. í
gær var skýrt frá því hér í blað-
inu, að einn maður hefði þeg-
ar afhent framkvæmdasljórn-
inni 1000 krónur frá félagi
sínu. Fleiri eiga vafalaust eftir
að sýna slíkan höfðingsskap.
En auðvitað byggist fjársöfn-
unin ekki nema að nokkru leyti
á frarnlögum stórefnamanna.
Þessvegna verður fjár aflað
með skemtunum, happdrætti
eða incð sérstakri Jónsmessu-
bátíð, sem lialdin yrði í þessu
skyni. Það safriast þegar sam-
an kemur og fæstir þeir, áfem á
annað borð geta nokkuð af
mörkum lálið, munu láta sig
draga fáeinar krónur til styrkt-
ar góðu málefni.
Það er óþarft að fjölyrða um
það, hver hollusta er að þvi fyr-
ir börnin, að komast i sveit.
Efnaðri mennirnir senda börn-
in sín úr góðum húsakynnum
og frá góðu viðurværi út í sveit-
irnar, þeim til aukins þroska og
hollustu. Ilversu miklu meiri
þörf er ekki fátæku börnunum,
sem bafast við í lélegum húsa-
kynnuni við lítinn kost, að kom-
ast burtu.
Hér er um að ræða málefni,
sem öllum góðum mönnum er
Ijúft að styrkja. Börnin þurfa
að komast burt úr göturykinu.
Sveitafólkið á íslandi er þá alt
öðru vísi en það hefir verið, ef
það lætur sér ekki farast vel við
þessi „fósturbörn“. Við skulum
því öll leggjasl á eitt um að
blaupa undir bagga með fátæku
börnUnum. Þeim krónum er vel
varið, sem við látum af bendi
rakna í því skyni.
«
Ægir,
5. I)lai5 33. árg., er nýkominn út.
Að þessu sinni birtir ritið eftirfar-
andi greinar: Oft er þörf, en nú
er nauðsyn (Vísbendingar til vél-
stjóra), Fituhersla (Óskar B.
Bjarnason, efnafræðingur), Askor-
un írá Fiskifélagi Islands til fiski-
manna og vélbátaeigenda, Þegar Is-
lendingar stunduðu handfæraveiðar
á dönskum skútum, Áthuganir um
saltfiskframleiðslu eftir Svein
Árnason, fiskimatsstjóra, Skip
Fiskimálanefndar komið, Trillu-
bátaútgerð o. m. fl.
Söngskemtun
Eggerts Stefánssonar er i kvöld
kl. 7.15 í Gamla Bíó.
Stríð og stefnur
nefnist ritlingur, sem nýlega er
kominn út, eftir Gilbert Murray, en
þýtt hefir Kristmundur ÞorleifsSon.
trésmiðairieistari og skáld verð-
ur 55 ára á morgun. Er bann
fæddur á Sveinseyri við Tálkna-
fjörð 14. júní 1885. Hann flutt-
ist liingað 1902, en hafði þá
kent í tvö ár sund í Barða-
strandasýslu. — Árin 1905—
1906 dvaldist Jóli. Kr. Jóh. í
Khöfn við nám, en fluttist þá
heim og hefir búið hér æ síðan.
Kirkj ugar ðarnir
Reykjavík.
Þessa dagana eru menn sem
óðast að hreinsa reiti sína, og
er það vel farið. Að vísu er það
i seinna lagi, eins og fleiri vor-
vinna að þessu sinni. — En bet-
ur má ef duga skal, því að enn
er eftir að liirða um meira en
helming allra umgirtra reita,
bvað þá liinna — í báðum görð-
um. Er þó varla þvi til að dreifa
um mörg leiði í Fossvogsgarði,
að aðstandendur séu allir á
brottu.
Stjórn kirkjugarðanna er
samt full alvara með að styðja
hirðumennina, seni eiga í höggi
við ágengið illgresi hjá nágrönn-
unum, — og vekja eftirtekt
hinna.
Um næstu mánaðamót verð-
ur því farið að beita lögum og
reglugerðum um þessi efni: Oll
vanhirt leiði hreinsuð og göm-
ul óuppgerð leiði lilaðin upp á
kostnað hlutaðeigenda, og
vinnulaun fyrir verkið skrifuð
sem skuld á viðkomandi reit.
Verður bún að greiðast umsjón-
armanni í síðasta lagi áður en
aftur er grafið í reitinn.
Því er sem sé svo farið, þótt
ótrúlegt sé, að sama sem hver
einasti maður, sem vánrækt hef-
ir að blaða upp leiði, hefir þó
keypt reit fyrir tvær eða fleiri
kistur.
Ætlast er til að þeir, sem
hreinsa reiti í görðunum, flytji
allan „afgang“ í einhverja
„ruslakistu“ garðsins; má
venjulega fá lánaðar hjólbörur
lil þess flutnings innan garðs.
Sérstaklega eru menn beðnir að
skilja ekki eftir neitt blaðárusl,
eins og því miður kemur fyrir,
— flfestum til leiðinda.
Astæða er til að minna menn
á 4. gr. reglugerðar um leg-
kaup o. fh í kirkjugörðum í
Reykjavik frá 20. febr. 1940. —
Hún er á þessa leið:
„Á sumrum skulu leiði blaðin
upp innan mánaðar frá greftr-
unardegi, og jafnan skal lokið
að fullu að hlaða upp leiði frá
liðnum vetri fyrir 1. júlí ár
hvert. Um miðjan júlí skal allri
vinnu innan kirkjugarðanna
lokið, annari en þeirri, sem
beinlínis stafar frá sumarnotk-
un þeirra og daglegri hirðingu
þeirra, ef tiðarfar og aðrar á-
stæður leyfa.“
Þessi grein var sett til jæss
að fullur þrifnaður og kyrrð
gæti ríkl í kirkjugörðum bæj-
arins nokkurn hluta hins stutta
sumars vors. En eðlilega fylgir
steinsteypum lalsvert umstang
og óþrifnaður, meðan á þeim.
stendur, og lítil prýði er að
mörgum óupphlöðnum leiðum
alt sumarið, eins og greinilega
má sjá i Fossvogsgarði. —
Prófessor Pileher frá Toronto
— nú biskup í Ástralíu — kom
hingað árið 1922 „til að sjá
Saurbæ Hallgríms Péturssonar“
áður en hann gengi frá enskri
Jiýðingu sinni á passíusálmun-
um. Sú bók kom út árið eftir
og var seinna aftur þýdd bæði
á kínversku og spönsku. —
Hann fór austur í Fljótshlíð og
að sjálfsögðu upp á Hvalfjarð-
arströnd.
Einn daginn, sem liann var
hér í bænum, mætti eg honum
við kirkjugarðshornið. Hann
kvaðst hafa verið í garðinum á
aðra klukkustund, „eg get sagt
yður alveg hreinskilnislega, að
þar er raunalegasti staðuíinn,
sem eg liefi séð á íslandi“, sagði
liann.
Mér hnykti við, því að mál-
rómur hans lýsti enn meiri
sorg en orð lians. Eg sagði að
skipulagsleysið í gamla garðin-
um myndi ekki halda áfram, og
þá myndi þrifnaður vaxa inn-
an garðs. „Já, eg tók nú eftir
skipulagsleysinu og því, sem þar
með fylgir, en það þótti mér
ekki raunalegast — heldur hitt,
hvað eg sá sárlítið af eilífðar-
vonum í öllum þessum legstein-
um.“
Mun það rétt vera, að óvíða
í kristnum löndum er jafnlítið
um ritningarorð á legsteinum,
sem hjá oss. En um þá alvar-
legu lilið skal þó ekki rætt í
þetta sinn.
Hitt langar mig til að undir-
strika, að ytra útlit kirkjugarða
vorra þarf að taka stakkaskift-
um. Yér verðum að hætta að
miða við aldagamla vanrækslu,
þegar „kristinna manna reitir
voru klauftroðnar kúabeitir."
Hugsum oss kálgarð, þar sem
arfinn væri óhreyfður í öðru
hvoru beði alt sumarið. Ætli
oss þætti hann eigandanum til
sóma? Ættum vér því að verða
þeim gramir, sem telja það
bænum til minkunar, ef annar-
hvor reitur er illa liirtur í
kirkjugörðum bæjarins?
Fjölþætt hátíöahöld
íþróttamanna 12. júní.
Eins og Vísir skýrði frá fyrir nokkuru ákvað stjórn í. S. í. að
halda 17. júní sérstaklega hátíðlegan urn land alt og' var sjö
manna nefnd falið að sjá um hátíðahöldin hér í Reykjavík.
Formaður nefndarinnar er Stefán Runólfsson. — Hefir nefnd-
in unnið mikið starf að undanförnu og er nú svo komið, að dag-
skrá hátíðahaldanna, sem verða mjög fjölbreytt, verður tilbúin
í dag eða fyrramálið.
Aðalhátíðahöldin fara að
sjálfsögðu fram á íþróttavellin-
um, en þau hefjast á Austur-
velli. 1 iþróttakappleikjunum
verða þátttakendur frá fimm
félögum, samtals 20—30 að
tölu. Tvö utanbæjar félög senda
menn til kepni, U. M. F. Stjarn-
an i Dalasýslu, sem Reykvíking-
um er vel kunnugt frá ýmsum
hlaupum, sem. félagið hefir
kept í liér í bænum, og Fim-
leikafélag Hafnarfjarðar.
Vísir hefir aflað sér nokkurra
upplýsinga um tilhögun hátíða-
lialdanna, en dagskráin verður
birt í beild síðar:
Dagskráin hefst á skrúð-
göngu frá Austurvelli og taka
þátt í henni íþróttamenn frá níu
félögum. Verður Lúði'asveit
Reykjavikur í broddi fylkingar.
Gengið verður suður að íþrótta-
velli, en staðnæmst við legstað
Jóns Sigurðssonar.
Mótið verður sett á íþrótta-
vellinum kl. 2.45 og þegar
Gunnar Thoroddsen lögfræð-
ingur og Sveinn Björnsson
sendiherra hafa haldið ræður
liefjast íþróttirnar.
Kept verður í 100, 800 og
5000 m. hlaupi, 1000 m. (100+
200+300+400 m.) boðhlaupi,
kringlukasti og kúluvarpi, há-
stökki og langstökki.
Auk þess verða ýms skemti-
atriði í sambandi við íþróttirn-
ar, svo sem 2x80 m. pokaboð-
hlaup fyrir viðvaninga, kassa-
.hlaup og kötturinn verður sleg-
inn úr kassanum.
Margir bestu iþróttamenn
I raun og veru mun hver al-
vörugefinn maður óska þess, að
kirkjugarðar séu friðhelgir og
blöskrar sú ósvífni, að þar sé
iðulega verið að stela blómum.
En óþrifnaður og hirðuleysi á
heldur ekki heima á friðhelgum
stað. Og vér erum svo margir,
sem skiljum það, hvort sem vér
eigum kæran blett í kirkjugarði
eða ekki, að það ætti ekki að
vera neitt Grettistak, að kippa
þessu öllu í betra horf.
Sigurbjörn Á. Gíslason.
okkar verða meðal þátttakenda,
en auk þess verða þar margir
ungir og efnilegir piltar.
fréttír
17. júní.
1 tilefni hátí'Öahalda iþróttamanna
17. júní, hefir stjórn LS.l. látið
prenta skrautleg merki, til þess að
selja þann dag. Eru merkin seld til
ágóða fyrir I.S.I., og ættu menn
að styrkja starfsemi sambandsins
með þvi aÖ kaupa þau á mánudag-
Valdemarsdagurinn
er á laugardag og í þvi tileíni
veita danski sendiherrann og frú
de Fontenay, ásamt stjórn danska
félagsins, hér búsettum Dönum mót-
töku i sendiherrabústaðnum kl. 4
siðdegis.
Forðum í Flosaporti.
Blaðið hefir verið beðið að vekja
athygli fólks á því, að revyan er
leikin í kvöld í síðasta sinu. Er þetta
því síðasta tækifærið til þess að sjá
hana. -—■ Aðgöngumiðasalan hefst í
dag kl. I. Er vissast fyrir fólk að
athuga, hvort aðgöngumiðar eru
nokkrir eftir, því a'ðsóknin er gif-
urleg.
íslandsglíman.
Að gefnu tilefni skal það tekið
fram, að Ingimundur Guðinunds-
son, sem vann íslandsglímuna ,í
fyrrakvöld, feldi ellefu menn, en
ekki tíu, eins og stóð í bla'ðinu í
gær. En vegna þess a'ð einn kepp-
enda gekk úr leik sakir meiðsla, var
einn vinningur dreginn frá Ingi-
! mundi.
Næturakstur.
Bæjarbílastöðin, AÖalstræti 16,
sími 1395, hefir opið í nótt.
Næturlæknir.
Þórarinn Sveinsson, Ásvallagötu
5, sími 2714. Næturvörður í Lyf ja-
búðinni I'Öunni og Reykjavikur apó-
teki.
i
útvarpið í gær.
] Kl. 19.30 Hljómplötur: Létt lög.
20.ooFréttir. 20.30 Garðyrkjuþátt-
j ur (Jóhann Jónasson ráðunautur).
20.45 Einleikur á celló (Þórhallur
■ Árnason) : Nocturno o. fl., eftir
Chopin. 21.00 Frá útlöndum. 21.20
Útvarpshljómsveitin : Syrpa af lög-
tim eftir Beethoven.
Elrikur Sigurbergsson:
Haínarborgirnar frönsku
við Ermarsund.
Eiríkur Sigurbergsson, viðskiftafræðingur, liefir að beiðni
Vísis ritað grein þá, er hér fer á eftir, um hafnarborgir
Frakka við Ermarsund. Gefst mönnum þannig Icostur á að
gera sér nokkra grein fyrir þýðingu þessara borga, bæði hern-
aðarlegri og viðskiftalegri, sem og þeim liagsmunum, sem
beinlínis eru tengdir við borgir þessar. Eiríkur Sigurbersson
hefir dvalið mörg ár í Frakklandi, aðallega í París, en hef-
ir auk þess dvalið í flestum eða öllum þeim borgum, sem
liann ritar hér um.
Eins og lesendum Vísis er
kunnugt, hefir mjög oft verið
minst á hafnarborgirnar
frönsku við Ermarsund í stríðs-
fréttum undanfarið og um tíma
beindist aðalsókn Þjóðverja ein-
mitt að þessum borgum. Er svo
talið, að við Dunlcerque hafi
staðið einhverjar þær mestu or-
ustur, sem nokkurn tíma hafa
verið háðar, áður en Þjóðverj-
um tókst að ná þeirri borg á sitt
vald. — Dunkerque er nú raun-
ar talin standa við Norðursjó,
en þar sem hún er við takmörk
Ermarsunds og Norðursjávar
og hefir í rauninni alveg sömu
þýðingu og Ermarsundshafn-
irnar, hefi eg látið hana fylgja
með þeim.
Hafnarborgir þær, er eg ætla
mér að gera að umtalsefni i
þessu yfirliti, eru Boulogne-sur-
Mer, Calais, Dunkerque, Le
Havre, Rouen og Dieppe. —-
Samkvæmt hagskýrslum eru
alls taldir vera 89 hafnarbæir í
Frakklandi, og eru þeir auðvit-
að mjög mismunandi að stærð
og hafa að sjálfsögðu geysimis-
jafna viðskiftalega þýðingu. —
Mesta hafnarborg Frakklands
er Marseille, er stendur við Mið-
jarðarhaf. Vöruþunginn saman-
lagður, sem fluttur var til og
frá þeirri horg árið 1936, nam
8.766.981 tonni. Næst á eftir
henni fylgir svo Rouen með
8.002.887 tonn, svo mismunur-
inn er ekki nauðamikill. Þriðja
i röðinni er Le Ilavre með
5.775.700 tonn. Fjórða Dunker-
que með 4.599.600 tonn. Fimta
Bordeaux 3.204.000 tonn. Þar
r.æst fylgja i réttri röð niður á
við Nantes, Caen, Boulogne,
Calais o. s. frv„ og er hér alls-
staðar miðað við vöruþunga.
Allar þessar borgir hafa, eða
höfðu, mjög fullkominn útbún-
að til þess að afgreiðsla skipa
gengi sem best. Ilefir þessi út-
búnaður verið endurnýjaður og
endurbættur fram á síðustu
stundir og hefir þá um leið ver-
ið tekið tillit til hins sérstaka
hlutverks, sem liver borg fyrir
sig hefir einkum haft með
hendi.
IJIutverk Calais var t. d. eink-
um að taka á móti timbri. Bou-
logne mótaðist af fiskveiðum
og fiskiðnaði. Dunkerque hafði
sem sérgrein málmblending og
fosfal og Le Havre vörutegund-
ir, svo sem kaffi, baðmull, lirís-
grjón, ull, kopar o. s. frv.
Boulogne-sur-Mer er ekki
stór borg; þar eru aðeins 53
þúsund íbúar. En hún er mesti
fiskveiði- og fiskhafnarbær
Frakklands. Frá 1931 til 1936
var fiskað til jafnaðar á ári i
Boulogne 82.498 tonn, en fisk-
magnið, sem flutt var með járn-
braularlestum frá borginni
nam á sama tíma 108.018 tonn-
um á ári, en ef allur sá fiskur
væri fluttur með einni og sömu
járnbrautarlestinni, myndi
lengd hennar verða 200 km.
En þótt Boulogne mótist
einkum af fiskveiðum, fiskiðn-
aði og verslun sjávarafurða, þá
er hennar hlutverk sem liafnar-
borgar mjög mikilvægt á öðrum
sviðum. Hún hefir, eða liafði,
mikilsverða þýðingu i viðskift-
um Englendinga og Frakka,
meiri þýðiugu en nokkur önn-
ur frönslc hafnarborg og gildir
það bæði um vöruflutninga og
ferðamenn. En um borgina fara
miklir vöruflutningar, eins og
sjá má af því, að siðustu 5 ár-
in, sem skýrslur ná yfir, nam
sá flutningur árlega að jafnaði
1.099.806 tonnum.
Um Boulogne liggja hinar
reglulegu áætlunarferðir milli
London og Paris og er Bou-
logne jafn þýðingarmikil fyrir
þau ferðalög og Borgarnes fyr-
ir áætlunarferðirnar liér á milli
Reykjavikur og Akureyrar, þó
með þeim mismun, að þar er
ekki hægt að fara fyrir neinn
Hvalfjörð, eins og hér. Með
þessum áætlunarferðum milli
London og París um hafnarbæ-
inn Folkestone i Englandi og
Boulogne í Frakklandi fara ár-
lega rúm 356 þúsund manns
eða til jafnaðar nálega eitt þús-
und manna á hverjum degi ár-
ið út og árið inn. Þar við bætist
margt ferðafólk, sem kemur
frá suður- og austur-Englandi
á sumrum og dvelur í Boulogne
einhvern tima eða á frönskum
baðstöðum þar í nágrenninu.
Baðgestir þessir nema árlega
rúmum 58 þúsundum. Að lok-
um hefir Boulogne mikla þýð-
ingu fyrir skipasiglingar vestur
um haf. Hún er endastöð fjölda
stórskipa, er leggja leiðir sínar
til Bandaríkjanna og Mið-Am-
eríku.
Eins og vænta má, er Bou-
logne-höfn mikið og merkilegt
Frh. á 4. síðu.