Vísir - 16.07.1940, Blaðsíða 2

VlSIR
(
VI
DAGBLAS
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
FélagsprentsmiSjan h/f.
Aukin atvinna —
stöðug atvinna.
jp^TVINNA hefir verið meiri
hér í bænum i sumar en
flest hin siðustu ár, og stafar
það án efa að verulegu leyti af
beinum stjórnaraðgerðum og
aukinni bjartsýni atvinnurek-
enda.
Fleiri skip verða nú gerð út
á síldveiðar en nokkuru sinni
fyr, og þau skip önnur, sem til
eru í landinu, vinna að nýjum
verkefnum á þessum tíma árs,
og afla tekna í þjóðarbúið.
Smábátar, sem legið hafa
undanfarin sumur aðgerðalitl-
ir hér á Suðurlandi, hafa nú
leitað í tugum til veiðistöðva úti
um land, og berast þær fregnir
af þeim, að veiðin gangi sæmi-
lega víðast hvar, og sumstaðar
prýðilega. Það væri því synd að
segja, að þjóðin reyndi ekki að
bjarga sér sjálf eftir bestu getu,
hvað sem í kann að skerast að
öðru leyti, og ekki er að svo
komnu máli nein ástæða til að
ætla annað, en árangur fari eft-
ir afköstum, með þvi að sölu-
tregða verði ekki á afurðunum.
Rætt hefir verið að undanförnu
um stórauknar framkvæmdir á
öðrum sviðum, svo sem í niður-
suðuiðnaðinum, og þótt sá iðn-
aður sé aðeins í byrjun, er ekki
ástæða til að ætla annað, en að
hann eigi hér framtið, ef alt er
með feldu, og framleiðslan
truflast ekki eða eyðilegst vegna
ófyrirsjáanlegra atvika. Alt
þetta er þó ekki svo að skilja,
að ekkert atvinnuleysi sé í land-
inu og fjárþröng komi ekki
viða við. Iðnaðarmenn, einkum
þeir, sem unnið hafa að bygg-
ingum, ganga nú ýmsir atvinnu-
lausir, en aðrir hafa lagt inn á
nýjar brautir* til þess að bjarga
sér og sínum. Úr versluninni
hefir enn dregið stórlega, og er
ekki annað sýnna, en að ýmsir
kaupsýslumenn, og þá einkum
smásalar, liljóti að fara á von-
arvöl, ef það ástand helst eða
versnar, sem nú er rikjandi í
landi hér. Þótt þannig hafi unn-
ist upp á einu sviði, hefir á-
standið versnað á öðru, og þarf
bráðra og hyggilegra aðgerða til
þess að bæta úr því einnig.
Á þessum vandræðatímum
hafa landsmenn í heild lært af
nauðsyn að spara við sig ýms
útgjöld, sem þeir höfðu áður
leyft sér, og horfið að því leyti
frá sínu fyrra líferni, en lífs-
framfæri annara er og hefir ver-
ið með þeim liætti, að þeir liafa
ávalt sparað við sig svp að segja
alt til að fleyta fram lífinu.
Þessir menn stunda flestir dag-
launavinnu, en hún er stopul og
árstekjurnar litlar. En dag-
launavinnan er stopul fyrst og
fremst af þvi, að dregið hefir
mjög úr framtaki manna hér í
höfuðstaðum og á það einkum
við togaraútgerðina. Árið 1920
munu liafa verið gerðir út héð-
an um 30 togarar og allmargir
línuveiðarar og stórir mótor-
bátar, en þá voru hér liðlega 17
þúsund manns. Nú í ár munu
togararnir vera liðlega 20, línu-
veiðaramir sárfáir og önnur
útgerð hefir frekar dregið sam-
an seglin, en aukið við sig, en
fjölgun bæjarbúa hefir numið
og 20 þúsundum á þessu árabili.
Það liggur í augum uppi, að
hér er eitthvað meira en lííið að,
sem rannsóknar þarf við og úr
að bæta. En mun ekki megin-
orsakanna að leita í ofháuni
gjöldum og verkákaupi o. fl.
slíku? Það er vitað, að sum af
framleiðslufyrirtælcjunum hafa
beinlínis flúið héðan og önnur
forðast að setjast hér að, sökum
hinnar miklu dýrtíðar, sem Iiér
hefir rikt um. margra ára bil.
Kunnugir menn telja að togar-
ar, sem gerðir eru út frá kaup-
túnum úti um land spari
tugi þúsunda í sköttum og
skyldum, miðað við útgerð, sem
hér væri rekin.
Útgerðin hefir hin siðustu ár
notið skattfríðinda af illri nauð-
syn, og henni mun hafa tekist
að rétta nokkuð við. Það er ekki
nóg. Hún þarf að aukast og
margfaldast og skapa atvinnu-
hér í bænum. fyrir allan þann
fjölda, sem nú hefir ónóga og
stopula vinnu. Verkamenn
skilja það, að aðalatriðið er ekki
það, að fá hátt timakaup, held-
ur hitt, að fá hátt árskaup. Það
væri beinlínis í þeirra þágu, ef
t. d. stjórn bæjar og ríkis tækju
saman höndum um að skapa út-
gerð hér í bænum lífvænleg
kjör, með þvi að þá yrði vinna
þeirra meiri og notadrýgri. Hér
í blaðinu birtist nýlega athyglis-
verð grein um kjör byggingar-
verkamanna í borgunum Los
Angeles og Cleveland í Banda-
ríkjunum. í Cleveland fá múr-
arar $1.65 um klukkutímann,
en í Los Angeles fá þeir aðeins
$1.00. Mismunur á goldinni
vinnu við meðal hús í þessum
borgum nemur $752. í Cleve-
land er mikið af lélegum, íbúð-
arhúsum og þvi næg þörf fyrir
ný, en síðan árið 1935 hafa að-
eins verið bygð þar 143 íbúð-
arhús, en i Los Angeles á sama
tíma 2056, eða fjórtán sinnum
fleiri. Múrarinn í Los Angeles
hefir þannig haft 14j sinnum
lengri atvinnu en múrarinn í
Cleveland, og árstekjurnar má
svo marka nokkuð af því.
Það er ekki aðalatriðið að
hækka kaupið, heldur auka at-
vinnuna og heildartekjurnar.
Enginn verður ríkur á styrkj-
um eða atvinnubótafé, en stöð-
ug vinna getur skapað auð, auk
þess, sem hún veitir brauð og
nauðsynjar. Að því þarf að
vinna einmitt nú á þessum erf-
iðu tímum, að menn þori að
ráðast hér í framkvæmdir, í
stað þess að flýja liéðan. Takist
að ráða fram úr þessu, er unn-
ið mikið verk og þarft.
------- nillll.MI— ------
Eldur í skógar-
kjarri.
Snemma á sunnudag kom,
upp eldur i skóginum við
Hreðavatn rétt fyrir sunnan
Grábrók í Grábrókarhrauni. —
Þarna um slóðir eru runnar
gisnir og mikið um mosa, sem
var orðinn skrælþurr. Breidd-
ist eldurinn því ört út á mjög
stóru svæði og olli miklum
skemdum. Vatn var ekkert við
hendina og voru menn því í
vafa um hvað gera skyldi.
Um kvöldið var svo tekið
það ráð að safna liði og voru
það mest sjálfboðaliðar, sem
voru þarna staddir í sumarleyfi
sínu. Þarna eru nú um 50 tjöld
og gistihúsið fullskipað fólki,
svo nægur mannafli var fyrir
hendi. — Var nú hafist handa
til að slökkva eldinn og rudd
i þeim tilgangi 3 metra braut
í kringum alt svæðið. Sloknaði
svo eldurinn eftir skamma
stund, þar sem hann ekki gat
lengur náð að breiðast útv
Er ekki knminn timi til ao
nrmiliö til sérstakrar
Skýringar mjólkursamsölunnar á
mr m algerlega óíullnægjandi, segja
Ýmsar húsmæður hér í bæn-
um hafa átt tal við Vísi um
mjólkurmáiið, sem stöðugt er
á döfinni, og nú hefir fengið
nýjan byr í seglin við það, að
komist hefir upp, og raunar, að
því er virðist, verið lengi Vitað,
að allverulegur misbrestur hef-
ir orðið á mælingu rjóma,
þannig að flöskur þær, sem eiga
að innihalda 125 gr. gera það
ekki, heldur mun minna.
Það er ástæða til að ræða
þetta mál, sem og misfellurnar
yfirleitt á meðferð og af-
greiðslu mjólkurinnar, án
nokkurrar óvildar eða fjand-
skapar, heldur með það eilt
fyrir augum, að fá úr misfell-
unum bætt.
Eins og frani kom hér í blað-
inu í gær er stjórnendum
Mjólkursamsölunnar ljóst, að
vinsla mjólkurinnar er með
öðrum hætti en vera slcyldi, og
veldur því bæði skortur á vél-
um og tækjum og ilt húsnæði.
Mjólkursölunefnd virðist liafa
í hyggju að fá úr þessu bætt
strax og kostur er á, og er það
vitanlega sjálfsögð skylda, en
ekki er unt um að sakast, þótt
stríðið hafi komið í veg fyrir
þessar framkvæmdir, eins og
margt annað.
Kvartanir hafa komið fram
um það, að mjólk sú, er hér er
seld, sé lakari vara en hún ætti
að vera, og kæmi það m.. a.
fram í því, að hún geymdist
miklu ver en óhreinsuð mjólk,
sem liér væri fáanleg frá mjólk-
urframleiðendum í nágrenni
bæjarins. Virðist það benda til
að mjólkin sé ekki ný er hún
kemur hér á markaðinn, eða að
blandað sé saman nýrri mjólk
og gamalli. Skýringar á þessu
ætti að vera unt að fá hjá
Mjólkursamsölunni, sem og
hvað unt sé að gera til úrbóta,
þannig að allir megi vel við
una, seljendur og neytendur.
Til þess að taka upp umræð-
ur um þetta mál, þarf fyllri
upplýsingar, en nú eru fyrir
liendi, en þó virðast þær kröf- ,
ur eiga fullan rétt á sér, að nán- j
ari flokkun sé tekin upp á
mjólkinni, en til þessa hefir
tíðkast, enda sé þar fult tillit
tekið til, hver gæði mjólkur-
innar séu og hve gömul hún sé.
Kvartanir berast víða að um
það, að undanrenna sé ófáan-
leg í búðum, og efnalítil heim-
ili fullj'rða að erfitt sé að fá
afmælda mjólk (hrúsamjólk),
sem eigi þó að vera mun ódýr-
ari en mjólk á flöskum, ekki
sist ef einnig er miðað við
heimsendingargjaldið. — Segja
þær húsmæður, sem undan
þessu kvarta, að bakarí, sem
sölu á mjólk liafa með hönd-
um, telji að sölulaun af slíkri
brúsamjólk séu það lág, og
mjólkin ódrýgist svo, að það
borgi sig á engan hátt að selja
slika mjólk. Margar mjólkur-
útsölur liafi heldur ekki til
mjólkina, þegar eftir henni sé
spurt, og neyðist menn þá lil að
kaupa liina dýrari mjólk á
flöskum. Þá komi það þráfald-
lega fyrir, að vilji menn lcaupa
einn pott af mjólk, sé hún ekki
lil í pottflöskum, heldur aðeins
i hálfpottsflöskum, og verði
potturinn þá enn tveimur aur-
um dýrari en. ella og liggi það
í atöppunargjaldinu. Ef mikil
brögð eru að þessu, sem raunar
er fullyrt, virðist ekki þurfa
annað en góðan vilja frá liendi
Mjólkursamsölunnar til þess að
bæta úr slíkum misfellum, og
gera fátæku fólki mjólkurkaup-
in viðráðanlegri, með því að
hafa brúsamjólk ávalt á boð-
stólum í öllum útsölum.
Tilmæli um slíkar breyting-
ar hafa þráfaldlega komið
fram, en þeim hefir ýmist verið
svarað með skætingu, eða þeim
ekki sint frekar, segja húsmæð-
urnar, en þær taka það jafn-
framt fram, að forstjóri Mjólk-
ursamsölunnar, Halldór Eiríks-
son, hafi ávalt komið fram,
með fylstu kurteisi, og sé þetta
þvi ekki hans sök, heldur
manna úr mjólkursölunefnd,
sem fyrir svörum hafi orðið í
blöðum. Mættu þeir þá vel
minnast þess, að kurteisi kost- |
ar ekki peninga, og að þeir eru
stöðu sinni samkvæmt frekar
þjónar neytendanna en herrar,
taka mjóik-
athogaoar ?
rjémamælingum
húsmæður.
og það sæmir ekki nú á 20. öld-
inni að taka upp liátterni
stjórnenda gömlu einokunar-
verslananna, sem svo mjög lief-
ir verið fordæmt af siðari kyn-
slóðum.
Kona sú, sem snéri sér til
lögreglunnar vegna þess að
rjóminn væri minni en flösk-
urnar gæfu til kynna, skýrir
blaðinu svo frá:
„Mér var það fyrir löngu
kunnugt, að rjóminn stóðst
ekki það mál, sem upp var gef-
ið. Átti eg þannig tal um þetta
í fyrra við starfsmann í Mjólk-
ursamsölunni, og mæltist einn-
ig til þess við lögregluna að eft-
irlit yrði haft með þessu. Lag-
aðist þá málið fyrst á eftir, en
síðan sótti brátt í sama horf.
Mér er kunnugt um að frú Jón-
ína Guðmundsdóttir snéri sér
fyrir hvítasunnuna til skrif-
stofu samsölunnar og bar fram
kvartanir um þetta, og er það
því rangt, sem fullyrt var í Vísi
í gær af hálfu Samsölunnar, að
þessi vitneskja hafi lcomið mjög
á óvart.
Svo mikil brögð voru að
vöntuninni, að á 125 gr. vantaði
20—25—30 gr. á sumar flösk-
urnar ,sem mældar voru, en
þær mun hafa verið 8 talsins,
sem lögreglan lét mæla þannig,
Er það því ekki fullægjandi
skýring að ein flaska muni hafa
verið látin liggja á hliðinni, eins
og virtist mega skilja á um-
mælum starfsfólks Samsölunn-
ar í Vísi.“
Vísir átli lal við frú Jónínu
Guðmundsdóttur, og staðfesti
hún ofangreind ummæli, að
hún liafi símað til Samsölunn-
ar fyrir hvítasunnuna, ekki náð
í forstjórann, en beðið stúlku á
skrifstofunni að skila til lians
kvörtun út af því, að rjóminn
stæðist ekki mál.
Því mun vera lialdið fram af
starfsliði Mjólkursam.sölunnar,
að málið, sem framkvæmt var
að tilhlutun lögreglunnar sé
ekki nákvæmt, með þvi að svo
og svo mikið af rjóma loði við
flöskurnar, þegar úr þeim sé
helt. Það virðist mjög hæpið og
ekki geta skift verulegu máli.
Sumar húsmæður fullyrða aft-
ur á móti, að stúlkur þær, sem
mæla á flöskurnar, fái útmælda
t. d. 20 potta af rjóma, og sé
það nákvæmt mál. Þessum
rjóma eigi þær svo að skifta á
80 flöskur, og sé þá ekki að
undra þótt málið sé ekki vel
nákvæmt, enda liljóti allmikið
að loða við ílát þau, sem mælt
er úr. Þetta hefði þeim mönn-
um mátt vera ljóst, sem mál-
um þessum stjórna, og sé æskí-
legt, að einhverjar frekari skýr-
ingar komi fram lijá þeim, en
þær, sem þeir báru fram hér í
blaðinu í gær. Virðist eðlilegt að
Samsölustjórnin fái tækifæri til
að gefa frekari skýringar á mál-
inu, og mun Vísir taka að sér
að birta svar hennar, telji hún
það eðlilegast, miðað við það,
sem birst liefir um málið hér í
blaðinu.
Skyi*slíi nm afla ein-
stakra skipa ogr báta
Línugufuskip:
Aldan 2298, Andey 2416, Ár-
mann 1919, Bjarki 2156, Björn
austræni 1189, Fjölnir 2637,
Freyja 2734, Fróði 3076, Hring-
ur 923, Málmey 695, Ólaf 1340,
Ólafur Bjarnason 4331, Péturs-
ey 1662, Reykjanes 1397, Rúna
2918, Sigrún 1164, Skagfirðing-
ur 1143, Sæborg 1174, Sæfari
1507.
t,
i
Mótorskip:
Aldan 287, Ágústa 654, Árni
Arnason 1921, Ársæll 1201, Ás-
björn 1777, Auðbjörn 985, Bald-
ur 793, Bangsi 558, Bára 787,
Birkir 1238, Björn 1621, Bris
2572, Dagný 4285, Eldey 3624,
Erna 2729, Fiskaklettur 2019,
Freyja 410, Frigg 337, Garðar
2979, Gautur 658, Geir 2148,
Geir goði 1794, Glaður 2033,
Gotta 1247, Grótta 658, Gull-
toppur 1832, Gullveig 1565,
Gunnbjörn 1715, Gunnvör 4426,
Gylfi 1133, Haraldur 975, Heim-
ir 2385, Helga 1567, Helgi 1459,
Hermóður 496, Hermóður 1427,
Hilmir 1238, Hjaltevrin 627,
Hrafnkell goði 1723, Hrefna
2561, Hrönn 1823, Iluginn I
2125, Huginn II 2776, Huginn
III 3137, Hvítingur 644, Hösk-
Afstaða Vesturálfurikj-
anna gagnvart Þýskalandi
Það hefir komið æ skýrara í ljós að undanförnu, að
einangrunarstefnan er að lognast út af í Bandaríkjun-
um, og samúðin með Bandamönnum fer stöðugt vax-
andi. Bandaríkjamenn óttast nazismann og snúast til
varnar gegn honum, en einræðisstefnunni blæs byrleg-
ar í Suður-Ameríkuríkjunum.
Eins og kunnugt er orðið, af skeyium, varð sú niðurstaða á
flokksþingi republikana í Bandaríkjunum fyrir skemstu, að
fyrir vali sem forsetaefni varð maður, sem er því eindregið
fylgjandi, að Bandaríkin veiti Bandamönnum allan þann stuðn-
ing sem í þeirra valdi stendur að veita, að því einu undanteknu,
að taka ekki beinan þátt í styrjöldinni. Nú stendur flokksþing
demokrata yfir í Chicago, og er talið líklegast, að Roosevelt for-
seti verði valinn forsetaefni í þriðja sinn, en hvort sem hann
verður forsetaefni eða ekki, má telja víst, að forsetaefni demo-
krata mun fylgja svipaðri stefnu og hann gagnvart Bandam.
Meðal þeirra manna, sem komu til greina sem forsetaefni repu-
blikana, voru hinsvegar einangrunarstefnumenn, en þeir fengu
lítinn byr. Einangrunarstefnan er úr sögunni íBandaríkjunumað
Þegar nazistar höfðu lagt Hol- ir sig Holland, en frá þeirri
land undir sig sagði eitt af stundu hefði Bandaríkin verið
merkustu blöðum Bandaríkj- þeim töpuð, eða, með öðrum
anna, að nazistar hefði lagt und- orðum, að Bandaríkin hefði
raunverulega snúist gegn þeim,
því að með því að traðka á Hol-
landi og vaða gegnum Belgíu
liefði allir draumar einangrun-
arstefnumanna í Bandaríkjun-
um að engu orðið. Bandarikja-
menn hefði skyndilega vaknað,
og ekkert sannaði það betur, en
hversu góðar undirtektir tillögur
Roosevelt um nýja biljón-doll-
ara landvarnaáætlun fengu. Til-
lögum var tekið með ákafa og
fögnuði á þingi og í blöðum, og
hvarvetna lögð áhersla á, að nú
bæri að hraða framkvæmdum,
og þeir sem þekkja Bandaríkja-
menn vita, að þegar þeir ásetja
sér að hafa hraðan á, beita þeir
sér við framkvæmdir áforma
sinna af þeim eldingarliraða,
sem vart eða ekki þekkist í
nokkuru landi öðru.
Blað það, sem hér um ræðir,
sagði, að þegar um landvarnir
Bandarikjanna sé að ræða, verði
menn að hafa hugfast, að
fremsta varnarlína Bandaríkj-
anna hafi verið Maginotlínan.
Hún sé fallin og því engum tíma
að tapa. Þær 2000 flugvélar, sem
Bandaríkin hafa selt Banda-
mönnum kunna að koma að
mikilvægum notum en þær 50.-
000 flugvélar, sem Roosevelt
vill, að framleiddar verði i
Bandaríkjunum liafi Iki enn
meiri þýðingu. Allir þing-
menn Bandarikjanna klöpp-
uðu, er Roosevelt lét þá von í
ljósi, að ekkert yrði þvi til fyrir-
stöðu, að Bandamenn fengi allar
þær flugvélar vestra, sem unt
væri að Iáta þeim í té.
I nútíma hernaði þarf vélknú-
in hemaðartæki — meira og
meira af vélknúðum hernaðar-
tækjum. Ekkert getur orðið
Bandamönnum að meira gagni
og Bandarikjunum sjálfxim, en
að Bandaríkin noti sem best að-
stöðu sína til þess að framleiða
eins mikið af hernaðartækjum
og auðið er og með eins miklum
hraða og frekast er unt. Hversu
vel sem gengur hljóta að líða
margir mánuðir þar til Banda-
ríkin verða fær um að snúast til
baráttu út á við, ef Bandamenn
bíða ósigur. En því fyrr sem
byrjað er því betra. Og því meira
af liergögnum sem Bandamenn
fá meðan verið er að framleiða
hergögn til landvarna í Banda-
rikjunum því betra. En árangur-