Vísir - 23.07.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Krlstján Guðíaugsson
Skj-ifstofur:
Féíagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Blaðamenn
Auglýsingar
Gjafdkeri
Afgreiðsia
Sími:
1660
5 línur
30. ár.
Reykjavík, þriðjudaginn 23. júlí 1940.
167. tbl.
J
HITLER SVARAÐ
I TVEIMUR HEIMSALF
Halifax lávarður svaraði llitler í ræðn, §cm hann flntti í gærkveldi,
en einnigr íiuátu þeir ræðnr Cordell flliall. utanríkisiuálaráðherra
Bandaríkjanna, og: MaeKenzie Kingr forsætisráðherra Kanada, ogr
ern ræðnr þeirra einnig: taldar svar til Hitlers.
Bretaveldi heldur styrjöldinni áfram, senni-
lega með vaxandi stuðningi Vesturálfuríkja.
MNKASKEYTI f rá United Press. London í morgun.
Halifax lávarður flutti ræðu í gærkveldi og var
henni útvarpað til Bandaríkjanna og út um
alt Bretaveldi og víðar mun haf a verið hlýtt á
ræðu þessa um heim allan, a. m. k. þar sem menn eru
frjálsir að því að hlusta í útvarp, því að það haf ði verið
boðað fyrirfram, að Halifax lávarður myndi svara
Hitler, þ. e. hann myndi skera úr því hvort af staða Breta
hefði á nokkurn hátt breyst við ræðu Hitlers. En það
varð alt annað uppi á teningnum, eins og raunar mátti
búast við. Bretar eru jafn staðráðnir í því og nokkuru
sinni fyrr, að halda styrjöldinni áfram, með stuðningi
samveldislanda sinna, eins og kom fram í ræðu Mac-
Kenzie King í gær, en Mr. Mensies, forsætisráðherra
Ástralíu, og Smuts, f orsætisráðherra Suður-Af ríku haf a
þegar svarað ræðu Hitlers algerlega neitandi. Afstaða
Nýja Sjálands er hin sama og hinna samveldislandanna.
Cordell Hull taláði í ræðu sinni á Havanaráðstef nunni
í gær, um Bretland sem seinasta virkið gegn ofbeldi og
ágengni í Evrópu.
Halifax lávarður sagði í ræðu siimi, að Hitler hefði sagt, að
hann hefði enga löngun til þess að vinna að hruni Bretaveldis,
en hann hefði ekki minst einu orði á réttlæti í garð þeirra þjóða,
sem hann hefði undirokað, um sjálfsákvörðunarrétt þeirra hefði
hann ekkert sagt, en þessum ríkjum stjórnaði hann með hótun-
um og móðgunum. Fyrst framan af hefði Hitler sagst hafa vel-
ferð Þýskalands fyrir augum, en smám saman hefði hann fært
út kvíarnar og með ofbeldi og hótunum lagt undir sig hvert
landið á fætur öðru, og væri ljóst, að hann hugsaði sér að ríkja
yfir þeim áfram harðri hendi. Það væri sú framtíðarskipan,
sem hann hefði hugsað sér. En fyrir oss vakir frjáls samvinna
milli þjóðanna að þar verði frjálsir menn, ekki þrælar, frjáls
ríki, ekki óháð skattlönd. Þetta veitir oss þrek — að vinna fyrir
þessa helgu skyldu, sjálfstæði vort og frelsi, og allra undirok-
aðra þjóða. Hitler hefir boðað að hann muni hef ja sókn á hend-
ur Bretlandi með öllum reginþunga hins vopnaða Þýskalands,
en vér munum ekki Iáta hótanir hans fá á oss, því að vér vitum,
að ef Hitler sigrar legst alt það í rúst, sem oss er dýrmætt, sem
gerir oss lífið mikils virði. Vér kunnum að verða að, leggja alt
í sölurnar, en.vér munum gera það, og vér lítum á það sem for-
réttindi, að það varð hlutskifti vort að berjast þessari miklu
baráttu.
Vér vildum ekki styrjöld og enginn okkar vill, að hún standi
degi lengur en þörf krefur. Vér berjumst fyrir frelsi vort og trú
vora. Vér viljum vera frjálsir að því að tilbiðja guð, eins og sam-
viskan býður oss. Vér látum ekki samviskufrelsi vort af hendi
— samviska vor er ekki hlutur, sem hægt er að knýja oss til
að láta af hendi, vér erum menn en ekki vélar, en í Þýskalandi
hafa menn glatað samviskufrelsi sínu, þar er þannig með menn-
ina farið, sem þeir væri vélar, sem verða að inna af hendi hvert
það verk sem skipað er.
Halifax lávarður rakti nokkuð hvernig Hitler færði sig upp
á skaftið með því, að gerast „verndari" þjóða, Mússólíni hafi
farið að dæmi hans gagnvart Frökkum, sem hann aldrei barðist
við né sigraði, og Mússólíni vilji ráða yfir Miðjarðarhafi, sem
hann heldur ekki hafi náð, yfirráðum yfir.
Halifax lávarður kvað drauma Hitlers um sigra á sandi bygða,
ef honum tækist ekki að sigra Bretland, en með guðs hjálp
mundi Bretum takast að sigra, og allar þær þjóðir, sem hann
hefði undirokað óskuðu þess í hjarta sínu, að viðnám Breta
leiddi til ósigurs Hitlers. Vestan hafs líta menn með vaxandi
fyrirlitningu á Hitler og verk hans, sagði Halifax lávarður. Þar
ríkja sömu trúarhugsjónir og hjá oss og menn vona, að Hitler,
þessi vondi maður, verði sigraður. Halifax lávarður hvatti menn
til þess að taka þátt í vörn landsins, hver efíir sinni getu, í fulíu
trausti á guð, verjast gegn því, sem vissulega getur ekki verið
að guðs vilja, og með hans hjálp sigra.
Ræðu Halifax lávarðar er
ágætlega tekið í breskum blöð-
um. Baráttan, sem háð er, segir
Times, er krossferð í augum
Halifax lávarðar, og hann telur
það þjóð sinni hinn mesta heið-
ur, að vera aðalmerkisberinn í
baráttunni við hin illu öf 1. Breta-
veldi alt mun berjast af stórhug
í þessari baráttu meðan nokkur
maður stendur uppi. Daily Tele-
graph segir, að Halif ax lávarður
hafi horfst djarflega í augu við
hætturnar, sem fram undan eru,
sannfærður um sigur að lokum
yfir hatursboðskap Hitlers og
ofbeldi og ágengnis-stefnu hans.
Halifax lávarður sagði i ræðu
sinui, að þeir Roosevelt forseti
og Smuts, herforingi i Suður-
Afríku, hefði gert grein fyrir
friðarhugsjónum lýðræðisþjóð-
anna, en friðurinn, sem þær
vonast eftir, er ólíkur þeim friði,
sem Hitler vill koma á. Vér lít-
um þeim augum á framtíð Ev-
rópu, að þar verði um frjálsa
samvinnu að ræða, frjáls félög
sainstæðra þjóða. Vegna þess,
að vér höfum þetía markmið
fyrir augum, látum, vér engar
áskoranir, þar sem ekki er skír-
skotað til réttlætistilfinningar
vorrar, álirif á okkur hafa.
Hitler hefir nú látið það koma
svo skýrt fram sem verða má,
að hann ætlar að beina öllum
mætti Þýskalands i baráttunni
gegn landi voru. Það er þess
vegna, að i ellum héruðum
landsins, i stórum borgum og
afskektum þorpum, er sami ó-
bifandi baráttuhugurinn ríkj-
andi, sama óbifanlega ákvörð-
unin. Og enginn efast um, að
ef það ætti fyrir Hitler að liggja,
að sigra, væri það hrun alls
þess, sem gerir lifið þess vert,
að því sé lifað. Vér gerum oss
ljóst, að i þeirri baráttu, sem
fyrir hendi er, kunuum vér að
glata öllu, en af því að það, sem
vér verjum, er þess virði, að
alt sé í sölurnar fyrir það lagt^
er það göfugt hlutskifti, sem
verjendurnir hafa.
Vér vildum ekki stríð. Vér
höfum aldrei viljað stríð. Vissu-
lega er enginn maður í þessu
landi sem vill stríð degi lengur
en nauðsynlegt er. En vér mun-
um ekki hætta að berjast fyr en
vér höfum trygt friðinn fyrir
sjálfa oss og þær þjóðir, sem
hafa verið sviftar honum."
Síðar í ræðu sinni sagði Hali-
fax lávarður, að þegar Hitler
náði völdunum í Þýskalandi í
sínar hendur, hefði hann lagt á-
lierslu á, að hann væri aðeins að
vinna að velferð Þýskalands.
Hann kvaðst engar kröfur hafa
á hendur nágrönnum sínum, en
hann varð æ gráðugri, þar til
að nú er svo komið, að hann er
nokkurs konar yfir-einræðis-
lierra. Vér sjáum hvernig hann
stjórnar, með þvi að láta aðra
menn stjórna að nafninu, menn,
sem eru óljósir skuggar hans
sjálfs, — í Norður- og Mið-Ev-
rópu, en sunnar i álfunni hefir
Mussolini færst kapp i kinn, eft-
ir að Frakkland var sigrað,
Frakkland, sem hann ekki barð-
ist við sjálfur. Mussolini kann
nú að fá það hlutverk, að verða
„einræðisherra við Miðjarðar-
haf", sem hann þó ekki hefir
náð yfirráðum yfir. — Vald-
beiting er sú lokaregla, sem
Hitler hefir tekið sér. Með því
að heita valdi íetlar haim að
laka sér í hendur örlög ríkja
og þjóða. Héðan í frá á Þýska-
land og Þýskaland eitt að ráða
því, hvernig þjóðirnar eiga að
Hfa lifi sinu. Það skiftir engu,
hvort þessum þjóðum Iíkar það
betur eða ver. Mennirnir eru
veikir og til þess skapaðir að
lilýða, — og þjóðirnar munu
brátt læi-a að hlýða drotnara
sinum. Þannig hugsar Hitler.
Hitler telur það „gamaldags"
að standa við.orð sín og eiða,
og sýnir þetta, að hann er ekki
bygður af sama málmi og sönn
mikilmenni.
Þá gerði Halifax að umtals-
efni, að stefna Hitlers væri and
kristileg, og þess vegna, sagði
hann, er það skylda vor sem
kristinna manna, að berjast
gegn henrii, af öllum mætti
vor Breta og samveldisþjóða
vorra, og allra þeirra, sem
Framh. á 3- síðu.
HALIFAX LÁVARDUR.
Bretar leggja tundur-
duflum í Bristolsundi
og St. Georgssundi.
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Það var tilkynt i London i
gær, að lagt hefði verið tund-
urduflum i Bristolflóa og St.
Georgssundi og þar með er lok-
að innsiglingunni í Irlandshaf
að sunnanverðu frá. Er þetta
gert vegna innrásarhættunnar.
a! hernli |i teiisi,
sem li li M
a! BiibrfklniHii.
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Georges Picot, formaður
• f rönsku viðskif tanefndarinnar
í Bandarikjunum, sem hefir
keypt þar flugvélar og hergögn
fyrír Frakkland, í samráði og
samvinnu við Breta, þar til
Frakkar gáfust upp i styrjöld-
inni, hefir lýst yfir því, að
Frakkar ætli sér ekki að afsala
sér 100 flugvélum, sem þeir
keyptu í Bandaríkjunum og nú
eru í flugvélastöðvarskipinu Be-
arn við eyjuna Martinique. Bret-
ar gera kröfu til þess að fá þess-
ar flugvélar. Gera Bretar það á
þeim grundvelli, að með sam-
komulagi, sem gert var 16. júni
hafi Bretar tekið við öllum,
samningum Frakka um her-
gagnakaup, en Frakkar segja,
að skipin, sem fluttu flugvélarn-
ar til Martinique hafi látið úr
höfn í Bandarikjunum fyrir
þann tima.
Cr rædn
Cordell Ilull.
Cordall Hull ræddi um þá
hættu, sem Vesturálfurikjum
gæti stafað af þeim stefnum^
sem ráðandi væri i öðrum
heimsálfum. Vesturálfuríkin
mætti ekki vera sinnulaus um
þessi mál, þvi að margt hefði
J komið í Ijós, sem. sýndi, að þau
gæti ekki verið örugg um, að
ekki yrði á þau ráðist. í Evrópu
hefði hver þjóðin á fætur ann-
ari orðið fyrir innrás og glat-
að frelsi sínu, og væri nú svo
komið, að Bretland væri sein-
asta virkið, þar sem barist væri
til þess að viðhalda frelsi og
lýðræði i álfunni.
Þá minlist Hull. á nýlendur
þær, sem Evrópuþjóðir eiga i
Vesturálfu, og kvað hann ekki
mega til þess koraa, að eigna-
skifti yrði á þeim, við gerð frið-
arsamninga, og heldur ekki
mætti tií þess koma, að þær yrði
orustuvöllur. Lagði hann til, að
Vesturálfuríkin tæki vernd
þeirra sameiginlega í sinar
hendur.
Cordell Hull varaði strang-
lizlsnisimr
I illfljllil
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Allsherjarnefnd ungverska
þingsiris hefir samþykt, að þing-
maður að nafni Koloman, sem
er ungverskur nasisti, skuli.
víkja af þingi. Sömu ráðstafan-
ir hafa verið gerðar gegn öðr-
um nasista, Paul Vago.
Þéssár ráðstafánir leiddu til
þess,. að ungverskir nasistar
stofnuðu til kröfugöngu á
Mussolini-torgi, til þess að mót-
mæla ákvörðuninni, en lögregl-
an dreifði fylkingum þeirra.
lega við þeim áróðri, sem að
undanförnu hefir verið rekinn
í ýmsum Vesturálfuríkjum.
Þá gerði hanri viðskifta- og
fjárhagslega samvinnu Vestur-
álfuríkja að umtalsefni og lagði
til, að hún yrði mjög aukin.
I
Þessir menn, sem sjást hér
á myndinni eru þýskir fallhlífarhermenn, sem voru settir á land í ,1
Belgíu stutt frá Liege. J^[