Vísir - 09.08.1940, Blaðsíða 2

VlSIR
Kartðflumyglan:
Iwarðiirmn yðar er
í yfírvofandi liættu.
VÍSI8
DAGBLAS
. n Útgpfandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlangsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 16 60 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasaia 10 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
íþróttirnar.
Tjið sumar, sem nú er orðið
nokkuð áliðið, liefir ekki
verið hagstætt fyrir iþrótta-
menn vora. Kuldar og rigningar
liafa skifsl á um að gera æfing-
ar þeirra erfiðar og fjöfdi
iþróttamanna hefir ekki nað
þeirri þjálfun, sem lteir liefði
kosið.
í augum þeirra, sem einbiína
á met er sumarið enu lakara, en
í augum hinna, sem vita að
iþróttirnar geta verið hættuleg-
ar, ef þær eru ekki iðkaðar með
skynsemi og forsjá.
Það er auðvitað metnaðarmál
hverrar þjóðar, að eiga menn i
sínum hópi, sem skara fram úr
í sinni grein, i iþróttum eða
öðru. En sá metnaður má ekki
verða til þess, að menn gleymi
f jöldanum, sem aldrei getur náð
jafnmiklum frama og afburða-
mennírnír.
Það á ekki að eins að vera
metnaðarmál að eiga einslak-
ling, sem á Norðurlandamet
eða beimsmet i einhverri grein,
heldur miklu fremur að þjálfa
menn yfirleítt svo i íþróttum að
J>eir verði sterkari, stæltari og
betur við þeim örðugleikum
búnir, sem framundan kunna
að vera á lífsleiðinni.
Eins og öllum íþróttakapp-
leikjum er nú háttað, er mjög
erfitt að kveða niður þessa ein-
staklingsdýrkun, sem að ýmsu
leyti getur orðið skaðleg. Kepp-
endum er lagt ,á hjarta að þeir
eigi að afla félagi sínu eins
margra stiga og mögulegt er, til
þess að félagið geti sigrað. Fé-
lagið sér jafnframt um kenslu
handa þessum meðlimum sín-
um og legghr því auðvitað mesta
og e. t. v. einvörðungu rækt við
þjálfun þeirra, sem liklegir eru
til að færa þvi sigur.
Slíkt nær auðvitað engri ált.
Félögin eru þannig, að því er
virðist, horfin frá því að iðlca
iþróttir vegna íþróttanna sjálfra,
heldur eru iþróttamennirnir
orðnir einskonar verkfæri til
þess að afla félaginu meistara-
titla o. þ. h.
Það er til afar nærtækt dæmi
um það út í livaða öfgar.er hægt
að fara, til þess að fá þessari
metnaðargirnd fullnægt. í þess-
ari viku fór hér fram mót í
frjálsum iþróttum. Þar var kept
í 12 iþróttagreinum og tveir
ungir og efnilegir iþróttamenn
tóku þátt í hvorki meira né
minna en níu greinum hvor.
Hverjum finst nú skynsam-
lega að farið þarna? Óharðnaðir
unglingar látnir taka þátt í
hverri íþróttakepninni á fætur
annari gegn harðsnúnum and-
stæðingum, sem eru kannske al-
veg óþreyttir. Það er varla hægt
að álasa drengjunum fyrir þetta
að öllu leyti. Þeir eru fullir of-
urkapps, og gera sér ekki ljóst
að þetta getur verið hættulegt
fyrir Iieilsu þeirra.
Kenúarar og fornáðamenn fé-
laganna eiga höfuðsökina. Þeir
hljóta að vita hver hætta getur
stafað af þessu og eiga því að
halda aftur af piltunum. En ef
þeir gera sér ekki Ijóst, hver
hætta getur verið á ferðum, þá
eru þeir alls ekki starfi sinu
vaxnir og her þá að 'fela J>að
hæfari mönnum.
Hjá erlendum Jjjálfurum er
það ávalt fyrsta og æðsta boð-
orðið, að hlynna að unglingun-
um og gæta Jiess á allan hátt, að
þeir ofbjóði sér ekki. Allir sjá
Iiversu rétt Jiað er, en þeir menn,
sem hér eiga að gæta Jæssarar
gullvægu reglu, virðast ekki bera
fult skynbragð á gildi hennar.
Gamalt orðtæki segir: Kapp er
best með forsjá. Það á við um
hvað sem er, og ekki síst um
íþróttirnar og iðlcun Jjeirra. Sé
ekki gætt varfærni og skynsemi
í iðkun þeii'ra, geta Jiær gert
meiri skaða en gagn.
Iþrótlakennararnir verða að
brýna fyrir lærisveinum sínum,
að Jjeir eigi ekki að eins að leggja
stund á íþróttirnar til þess að
verða methafar og eignast
verðlaunapeninga, heldur eigi
þeir að hugsa fyrst um að ijþrótt-
irnar eru til Jiess að styrkja lík-
amann og herða, — ]>vi að J>að
fer oftast saman, heilbrigð sál
og hraustur líkami.
íþróttakennararnir eiga líka að
kenna, að andi íþróttanna ev
drengskapur og veglyndi. Sá,
sem ekki öðlast J>á kosti með
annari íþróttakenslu verður
aldrei sannur iþróttamaður. Það
eru ekki einungis afrekin sem
skapa íþróttamanninum virð-
ingu, heldur sú list að kunna
hæði að sigra og bíða ósigyr.
O
íö ára:
Frú Sioriður Biörusson.
Frú Sigríður Björnsson, ekkja
.Jakobs Björnssonar kaup-
manns á Svalbarðseyri, á sjö-
tugs-afmæli í dag.
Frú Sigríður er Snæfellingur
að ætt, dóttir hins kunna fram-
kvæmdamanns Sveins Guð-
mundssonar á Búðum, og
stendur að henni höfðingsfólk i
lváðar ættir.
Innan við tvitugt giftisl frú
Sigríður Jakobi Björnssyni og
settist að á Svalbarðseyri. Rak
maður hénnar útgerð og versl-
un, en heimili þeirra hjóna var
eitt liið mesta rausnarheimili
norður þar. Voru J>au lijónin
samhend um gestrisni og góð-
vild, hver sem i hlut átti.En J>að
er mál allra manna, er til }>ektu,
að heimili J>eirra hafi skorið sig
úr um alveg sérstakan menn-
ingarbrag. Frú Sigríður var
fríð kona, glaðlynd og hlýleg
í framkomu, en þó jafnframt
stjórnsöm á heimili og myndar-
leg. Maður hennar var ræðinn
maður og greindur. Bæði voru
]>au hjón óvenjulega víðlesin í
innlendum og erlendum bók-
mentum. Sambúð þeirra var
hin ánægulegasta, og minnast
margir heimilis þeirra á Sval-
barðseyri með miklu þakklæti.
Varð hverjum manni hlýtt í
skapi, sem þangað kom.
Frú Sigríður dvelur nú á
heimili sonar síns, Theodórs
Jakobssonar skipamiðlara.
Á.
Kartöflumyglan er skæðasti
kartöflusjúkdómurinn sem bor-
isl liefir til landsins svo vitað sé.
Sjúkdómué þessi hefir í einstöku
árum valdið uppskerubresti i
lieilum landshlutum eins og
mönnum er í fersku minni. Á
síðustu árum hefir hann ekki
komist í algleyming eins og svo
oft áður og má einkum J>akka
það veðráttunni sem hefir verið
honum óhagstæð. Auk J>ess eru
menn nú farnir að rækta hraust-
ari kartöfluafhrigði en áður. Á
hverju ári gerir J>ó karlöflu-
myglan meira og minna vart við
sig hér á landi eins og t. d. i
fyrrasumar, J>á gerði hún bæði
vart við sig á Suður- og Norður-
landi.
Nú á þessu sumri er myglan
þegar farin að gera vart við sig
bæði 1 Reykjavík og fyrir „aust-
an fjall“ svo vitað sé með vissu,
og nú stöndum við að ]>vi leyti
ver að vígi en undanfarin sum-
ur, að veðráttan hefir einmitt
verið hagstæð fyrir kartöflu-
mygluna upp á siðkastið, hlý og
rök. Það má J>ví segja að kart-
öflugarðarnir hér um slóðir séu
í yfirvofandi hættu vegna kart-
öflumyglunnar. Því verða garð-
eigendur nú J>egar að grí)>a til
nauðsynlegra varúðarráðstaf-
ana gegn myglunni. Það mun
hafa verið svo til ætlast að
Reykjavikurbær tæki að sér að
Júní-hefti Kirkjuritsins þ. á.
flytur m. a. prýðilegt erindi
eftir síra Þorstein prófast
Briem á Akranesi: Endurskoð-
un sálmabókarinnar. Hafði höf.
flutt erindi þetta á prestastefnu
1939 og gegnir í rauninni nokk-
urri furðu, að hann skuli ekki
hafa látið birta }>að fyrr en nú.
Það á erindi til allra, sem trú-
málum unna og láta sig ein-
hverju varða, hvað yfir J>eim er
sungið í kirkjum landsins.
Sira Þ. Br. mun vera í hópi
þeirra guðfræðinga, sem íhalds-
samir mega teljast og forðast
vilja í lengstu lög, að hróflað sé
við fornu lögmáli kirkjunnar.
En ef breytingar eru gerðar á
málefnum hennar, vill hann að
]>ess sé jafnframt gætt, að eng-
um verðmætum sé glatað eða
á glæ kastað, nema J>ví að eins,
að ný verðmæti komi til, jafn-
gild hinum fyrri eða betri og
dýrmætari. Hann segir m. a.:
„Höfuðsjónarmið mitt gagn-
vart öllum breytingum á kirkju-
málum er hið sama, sem síra
Matthías hefir í „Nýjárshvöt"
sinni orðað svo:
Ef ]>ú brýtur gamlan garð
gerðu fult hið nýja skai’ð.
Þetta sjónarmið felur ekki i
sér andúð gegn breytingum,
heldur hitt, að ekki sé unnið liið
auðvelda verk, að kasta fyrir
borð eða rifa niður, nema örð-
ugra verkið sé unnið jafnframt,
að fylla skarðið svo, að betur sé
en áður.
í Jiessu efni kemur því ekki
J>að eitt til greina, hvort meira
eða minna í sálmabók vorri sé
miður fullkomið, heldur hitt,
hvort til sé annað betra í stað-
mn .
Þarna talar vitur og gætinn og
góðviljaður klerkur.
Það er ánægjulegt að sjá,
láta framkvæma slíkar ráðstaf-
anir fvrir bæjarbúa gegn á-
kveðnu gjaldi, en nú mun hafa
orðið minna úr slíkum fram-
kvæmdum en ætlast var til
vegna Jiess hve veðráttan hefir
verið óhagstæð til þeirra liluta.
Nú verða menn að nota fyrsta
tækifæri sem gefst til að fram-
kvæma slíkar varnir — ef alt á
ekki að verða um seinan — en
veljá verður til J>ess þurt og gott
veður.
Að undanförnu hafa í blöðum
og Útvarpi verið gefnar upplýs-
ingar um varnarráð gegn kart-
öflumyglu. Hcr skal að eins
minst á að sé um duftdreifingu
að ræða er einkum mælt með
„Dana“-duftinu, en af J>ví þarf
um 5 kg. á hverja 1000 fermetra
hvert skifti sem dreift er.
Úðunin krefst fullkomnari
tækja en er talin öruggari en
duftdreifing. Þegar um úðun er
að ræða er einkum ástæða til að
mæla með „Bayer“ koparjcalki,
af því J>arf 400 grömm í 100 lítra
af vatni.
Menn ættu að snúa sér lil garð-
yrkjuráðunautarins í Reykja-
vílc eða Atvinnudeildar háskól-
ans, en hjá J>eim má gera ráð
fyrir að hægt sé að fá nánari
upplýsinga í Jiessum efnum og
upplýsingar sem við eiga á
hverjum stað.
Stefán Þorsteinsson.
hversu síra Þ. Br„ hinn ílialds-
sami guðfræðingur, kann að
meta sálmakveðskap síra Matt-
híasar, andagift hans og frábæra
snild. Hann kannast fúslega við,
svo sem liklegt má þykja, að
J>jóðin hafi átt mörg merkileg
trúarskáld, en virðist taka sira
M. J. fram yfir J>au öll, þegar frá
er talinn sira Hallgrimur Péturs-
son.
„Síra M. J. hefir }>ann eigin-
leika trúarskáldsins,“ segir sira
Þ. Br„ „að vér heyrum þar glögt
óminn frá hjarta hans sjálfs.
Heyrum hvernig J>að titrar, ým-
ist 1 sárustu iðrun, örmagna trú-
arstríði og knéfallandi allsleysi,
eða í lofsöng og tilbeiðslu
barnslegs trúartrausts og Guð
friðar“ ....
„En J>ar að auki ræður sira
Matthías yfir auði, sem mér er
ekki lcunnugt um, að minst hafi
verið á opinberlega í þessu sam-
bandi. Það eru perlurnar í hugg-
unai’- og erfiljóðum hans og
öðrum tækifæriskvæðum.“ ....
„Úr einu minningarljóðinu
má t. d. fá jólasálm. Og í sumum
þeirra varpar liann sér ekki að
eins með blæðandi, örvona
hjarta beint að fótum drottins
sins og lausnara, heldur rís hann
J>aðan upp aftur sem „bjarg á
móti bárum“, er býður hverju
meini og mannlífskvöl birginn.“
„Huggunarljóð hans eru ekki
tóm sorgarvein, heldur mætti
nota valin vers úr þeim sem
hreysti- og lofsöngsljóð í hverri
baráttu lífsins.“
„Eitt kemur næstum óvænt í
ljós, þegar trúarljóð M. J. eru
öll lesin. Það er, að þar getur
engin sérstök trúar- eða guð-
fræðistefna helgað sér hann.“
„í sínum bestu trúarljóðum er
liann hvorki nýr guðfræðingur
né gamall. Hann er hvorki
„spíritisti“ né „pietisti“, „deisti“
eða neinskonar „isti“, lieldur er
| hann J>ar fyrir ofan J>etta ált.“
„í sínum fegurstu trúarljóð-
um er M. J. hvorki eins- eða
neinskonar guðfræðingur. Það
sýna sáhnar hans glögt. En liann
hefir öðlast J>að, sem er allri
guðfræði meira.“
Sira Þ. Br. er J>eirrar skoðun-
ar, að Hallgrímur Pétursson og
Matlhías Joehumsson verði „að-
allega að fylla skörðin í hinni
íslensku sálmabók“.
„Önnur skáld hafa að vísu
orkt fagi’a sálma, er vel mundu
sóma J>ar. En J>ess er að gæta,
að taka ekki of margt. Með J>ví
er hverjum höfundi gerður ó-
greiði, þó að annað kunni að
sýnast í svip.“
Um muninn á þeim síra Matt-
híasi og síra Valdemar Briem,
sem sálmaskáldum, segir síra Þ.
Br. meðal annars:
„Það er einkennilegt a^ bera
saman, hvernig síra V(aldemar)
fer með hugtök og líkingar eftir
lögum fastrar, rökréttrar hugs-
unar, en hinn mikli skáldandi
Matthíasar liugsar í myndum, er
verða að skiljast andlega eða
táknrænt, eins og í Opinberunar-
bókinni.“
Síra Þ. Br. er J>vi hlyntur, að
sá háttur verði upp tekinn, að
hafa (eins og í Viðbætinum
1933) „sérstakan flokk andlegra
Ijóða aftan við sálmabókina.“
„Þenna flokk mætti m. a.
miða við þarfir æskunnar á
heimilunum. Þar ætti og, auk
trúarlegra ættjarðarsöngva, að
taka ljóð, er eiga við ýmis við-
lcvæm atvik í lifi manna, svo
sem þegar barn fer alfarið að
heiman. Kemur J>ar m. a. í hug-
ann ljóðið „Guð leiði J>ig“ og
erindi úr kvæðinu „Móður-
kveðju", eftir M. J„ }>ar sem
skáldið túlkar svo einn leynd-
ardóm trúarinnar, að seint mun
gleymast.‘“
Sira Þorsteinn Briem vill
ekki, að hrapað verði að endur-
skoðun sálmabókarinnar. Þar
sé margs að gæta. „Vandvirk
endurskoðun sb. verður sein-
unnið verk“.
„Þess mun meira að segja
tæplega að vænta“, segir hann,
„að vel takist um svo vandasamt
verk, sem endurskoðun sálma-
i bókar vorrar, nema 1. útgáfan
j að ininsta kosti verði að eins gef-
in út sem sýnishorn.“
„Sviar liafa nýlokið endur-
skoðun sálmabókar sinnar. Hún
tók langan tíma, enda birtu Jieir
margar sýnisútgáfur, söfnuðum
og prestum til áthugunar. En á
hverri sýnisútgáfu voru margai;
breytingar gerðar, ]>angað til
hin nýja sálmabók var samþykt
af kirkjuþingi til löggildingar
að síðustu.“
Síra Þ. Br. er ljóst, að vanda-
samt geti orðið úr því að skera,
livaða sálmar þoka skuli úr
sálmabók vorri. Þar megi búast
við, að sitt sýnist hverjum. —
„Kemur J>ar til greina mismun-
andi ljóðsmekkur, ólíkar trúar-
skoðanir, misþroskuð trúar-
reynsla og ýmislega til komin
ást eða andúð á einstökum liöf-
undum, er fer m. a. eftir skap-
ferli manna“. Víkur hann siðan
nánara að J>essum atriðum og
mjög skynsamlega, að því er
mér virðist.
Síra Þ. Br. er smekkvís á ís-
lenskt mál og ann fögrum skáld-
skap. Nú er J>að svo, eins og
margir vita, að furðu-mikill
hluti alLs kveðskapar er til
orðinn fremur af vilja en
Kirkjuritid:
Endnrskoðnn
sálmabókarinnar,
Frímann og Haraldur Gíslason
eigast við.
íslandsmótid:
1111111.2:1
K R. hafði eitt yfir í háifleik.
Leikurinn í gær milli keppi-
nautanna gömlu, K.R. og Vals,
fór fram í einu besta knatt-
spyrnuveðri, sem hér hefir
komið í sumar. Andvari af
suðri hafði engin áhrif á leik-
inn, sem var í heild mjög jafn.
Leikurinn var í meðallagi
hraður, en bæði félögin liafa áð-
ur i suinar sýnt betri leik. Sam-
leikur Vals var oft og tiðum
góður, en hjá K.R. bar alt of
mikið á stórum spyrnum út í
bláinn.
I fyrra hálfleik lá lieldur
meira á K.R., en liinsvegar lá
meira á Val í þeim síðari, svo
að J>ví leyti hel'ði bæði félögin
mátt sætta sig við jafntefli. Iv.
R.-ingar komust oftar í hættu-
legt færi, en þótt markið væri,
að heita má, opið fyrir J>eim,
tókst þeim ekki að skora. Val-
ur notaði betur þau færi, sem
honum gafst — og sigraði því.
K.R. setti mark sitt á 4. mín.
í fyrra hálfleik. Skallaði Birgir
knöttinn í markið. Eftir J>að lá
á K.R. mestan hluta hálfleiks-
ins, en Val tókst ekki að kom-
ast í færi. Hafði K.R. svo eitt
mark yfir út hálfleikinn.
Valsmenn settu fyrra mark
sitt snemma í síðari hálfleik.
Gerði Gísli Kærnested J>að.
Þenna hálfleik lá, eins og áður
segir, allmiklu meira á Val, en
nokkuru seinna fékk Sigurpáll
(miðfrh.) knöttinn og■ fór einn
með hann upp að marki K.R.
Björgvin fylgdi honum fast eft-
ir, en gat ekki að gert. Sigurpáll
skoraði. Síðast í þessum hálf-
leik fór Björgvin fram, en J>að
stoðaði ekki að heldur. hep.
mætti, því að margir eru
kallaðir en fáir útvaldir. Höf.
vill koma í veg fyrir, að tungu
vorri sé stórum misboðið i
sálmabók þjóðarinnar, og óskar
J>ess, að visað verði á bug hvers-
konar hnoði og leirhurðar-stagli,
eftir J>ví sem við verður komið.
Hann gerir J>ví að tillögu sinni,
að valinn verði í siálmabólcar-
nefndina að minsta kosti „einn
maður alþjóð kunnur að ljóð-
smckk og þekkingu á íslenskri
tungu, svo að hin bókmentalega
skáldskaparhlið málsins eigi þar
gildan málsvara, sem fullur
gaumur yrði gefinn.“ —
Síra Þorsteinn Briem vill að
beitt sé fullu réttlæli í sálmavali
og telur alveg sjálfsagt, „að á
enga kirkjulega trúarstefnu
verði hallað í dóini um trúar-
gildi sálma“. Fyrir honum vak-
ir, að sálmabókin verði „sam-
eiginleg eign allrar kirkjunnar,
en bókmentaeign allrar Jijóðar-
innar".
Endurskoðun sálmabókarinn-
ar er ábyrgðarmikið starf,
virðulegt og vandasamt. Þykir
ekki liggja í augum uppi, að því
muni að sjálfsögðu best borgið
i liöndum. einhverrar pólitískrar
kliku.
Skal nú hér staðar numið og
kirkjulega sinnliðu fólki ráðlagt,