Vísir - 21.08.1940, Blaðsíða 3

I
VISIR
Ræða Churchill.
Framh, af 1. sídu.
MANNTJÓNIÐ I STYRJÖLDINNI.
Churchill sagði, að manntjónið í styrjöldinni nú væri 92.000.
Þar með eru taldir fallnir ,særðir, fangar (mestur liluti þessara
92.000) og horgarar, sem farist liafa og særst. 1914 var mann-
tjónið 365.000.
Churchill gerði nokkurn samanburð á styrjöldinni þá og nú.
Þá var barist þannig, að herirnir eyddu feikna miklu stáli hver
gegn öðrurn. Vék hann í því sambandi að liinu ógurlega mann-
fallið við Sornine og Passchendaele. Nú hefði tæknin verið tekin
algerlega í þjónustu hernaðarins og það og afstaða fóllcsins sjálfs
væri það, sem mest ylti á. Af hinum nýju hernaðaraðferðum
hefði leitt, að miljónjr manna hefði gefist upp eða talið tilgangs-
laust að verjast. — Churchill kvað þær liernaðaraðferðir sem nú
væri beitt ,eiga hetur við Breta en þá er beitt var, að tugþúsund-
um manna var miskunnarlaust slátrað á vígvöllunum, og mundi
það koma í ljós því betur sem lengra liði, að Bretar og breskar
þjóðir yrði slyngar að nota tæknina í hernaði.
HIN BREYTTU VIÐHORF.
Churchill rakti allítarlega liið
breytta viðhorf, sem hefði skap-
ast við það, að hvert landjð á
fætur öðru hefði orðið Hitler að
bráð. Hann ræddi þetta með til-
lj.fi til Breska Somalilands og á-
standsins þar eystra, en frá upp-
hafi var gert ráð fyrir samvinnu
Frakka, í Franska Somalilandi,
og að not yrði að flota- og flug-
stöðvum Frakka við'austanvert
Miðjarðarhaf og víðar. Þótt
Frakkland hefði orðið fyrir því,
að Þjóðverjar væði yfir landið,
hefði nýlendurnar getað haldið
áfram. Þeim hefði verið það
skyll. En þetta væri ekki glæp-
ur hinnar mildu og göfugu
frönsku þjóðar, heldur „mann-
anna frá Vichy“.
I Evrópu leiddu sigurvinning-
ar Þjóðverja til þess, að öll
strandlengja meginlandsins frá
N.-Noregi til Spánar er á valdi
Þjóðverja. Allar hafnir, flug-
stöðvar o. s. frv. eru í höndum
Þjóðverja, og skilyrði þeirra tjl
árása á England batnað svo, að
flugvélar þeirra komast á fáum
mínútum til Bretlands. Það, sem
vér óttuðumst mest, gerðist,
sagði hann. Hann sagði því
næst, að það liefði þólt furðu-
legt, — hefði menn vitað þetta
í vor snemrna, —■ að nú væri
Bretar öruggari um sigurinn en
nokkuru sinnj.
í ræðu sinni lauk Churchill
miklu lofsorði á flugher Breta
og sagði að flugvélaframleiðslan
hefði aukist svo gífurlega, að
yfirgnæfandi birgðir væri fyrir
hendi af liverskonar tegundum,
flugvéla, en amerísku flugvél-
arnar væri aðeins að bvrja að
koma.
Churchill sagði á einum stað í
ræðu sinni, að eldci væri víst, að
styrjöldin stæði eins lengi og
menn ætluðu — brautin að sig-
urmarkinu yrði styttri en menn
hafa búist við, —- en varlegra
væri þó að búast við að hún
vera von á henni hingað eftir
ca. 2 mánuði.
Það er því með öllu ástæðu-
laust fyrir fólk og fyrirtæki að
safna að sér óþarflega mikilli
smámynt, enda getur slíkt orðið
til beinna óþæginda í viðskifta-
lífinu, ef mikið kveður að.
Rilcisstjórnin mælist eindreg-
ið til þess, að þau fyrirtæki, sem
nota skiftimynt í viðskiftumr
sínum að nokkru ráði, afhendi
daglega i bankann alla þá skifti-
mynt,. sem þeim er auðið að
missa vegna viðskifta sinna.
Með því ennfremur, að allmikið
af skiftimynt mun liggja í
sparibaukum þeim, sem bank-
arnir hafa selt, eru það tilmæli
ríldsstjórnarinnar til almenn-
ings, að eigendur sparibauk-
anna leggi hið allra fyrsta inni-
hald þeirra í bankana.
Hér er um tihnæli að ræða,
sem allir hljóta að bregðast vel
við, og ætti fólk að varast að
láta það lenda í undandrætti, að
láta smámynt sína af liendi
samkvæmt ofansögðu.
stæði eitt eða tvö ár eða lengur.
Churchill lcvað Breta liafa fallist
á að leigja Bandaríkjamönnum
flugstöðvar í nýlendunum í
Vesturálfu og gaf í skyn, að
samvinnan myndi verða hin
nánasta. Hann gaf og í skyn að
von væri aukins stuðnings (lier-
skipá) o. fl.
Cliurchill kvað það óslc sina
og hæn að hreska stjórnin reynd-
ist verðug friðinum ef henni
yrði veitt það að sigra.
------- —BB—---------
Agiist. II. Iljarníi-
§ou lieiðraður.
Próf. Ágúst H. Bjarnasyni var
haldið samsæti í gærkveldi í
Oddfellowhúsinu í tilefni af 65
ára afmæli hans. Samsætið sátu
um 100 manns.
Rektor háskólans, próf. Alex-
ander Jóhannesson stjórnaði
samsætinu og flutti fj7rstu ræð-
una fyrir minni heiðursgestsins.
Rakti hann hinn langa og ötula
starfsferil próf. Ágústs, en auk
Iláskólarektors tóku margir
aðrir til máls. Próf. Sigurður
Nordal, sr. Friðrik Hallgríms-
son, er mælti fyrir minni frúar-
innar, próf. Árni Pálsson, er
mælti fyrir minni barna pró-
fessorshjónanna, Gunnlaugur
læknir Einarsson, Guðm. pró-
fessor Hannesson, Ásgeir banka-
stjóri Ásgeirsson, de Fontenay
sendiherra Dana og Hjalti Jóns-
son, er mælti fyrir minni Há-
konar, skógræktarstjóra. Próf.
Ágúst tók þrisvar til máls.
Vel á minst
— útvarpið!
Eg hefi verið að „velta því
fyrir mér“, hvort rétt sé að láta
óátaldar allar þær hrellingar,
sem útvarpið hérna vill bjóða
hlustendum sínum. Komst eg að
þeirri niðurstöðu, að réttara
væri að áminna það lílillega,
hvort sem árangurhm yrði
nokkur eða enginn. Það er ekki
Iiægt að ásaka sjálfan sig, þegar
maður situr heima hjá sér, arg-
ur og leiður yfir hugkvæmnis-
leysi útvarpsins, ef maður reynir
að leiðheina aumingja mönnlin-
um á einhvern hátt.
Skemtiatriði útvarpsins eru
aðallega fólgin i þrennu: Fyrir-
lestrum, sem eiga að vera til
skemtunar og fróðleiks, liljóm-
list, útvarpsleikritum og upp-
lestri, er heyra undir sömu grein
listarinnar. Er oft allvel til fyr-
irlestranna vandað og stundum
ágætlega, því athugandi er, að
líminn er takmarkaður og einn-
ig er takmarkaður sá fróðleikur,
sem almenningur getur tekið á
móti á þennan hátt. Verður ekki
annað með sangirni sagt, en að
útvarpið noti í mörgum tilfell-
um þá bestu krafta, sém völ er á.
Þá er hljómlistin. Hljómlistar-
menn þeir, sem \*ð útvarpið
starfa, hafa oft reynt að leið-
heina hlustendum hvað æðri
hljómlist snertir og er það bæði
gott og nauðsynlegt. Þarf eg þá
ekki að benda á neitt þvílíkt.
Eklci finst mér það lieldur á-
mælisvert, þó að reynt sé að
skaka á „draggarganið“, ef það
er gert i hófi, þvi að margir
hlustendur eru ekki hálærðari
í þessari göfugu list en svo, að
þeir hafa yndi af þessu. En það,
sem mér þykir þreytandi og
beinlínis ankanalegt er, að
söngvarar okkar, sem margir
eru góðir raddmenn, slculi
syngja sömu lögin dag eftir dag
og ár eftir ár, að eins af því að
þau eru íslensk. Þessa er vita-
skuld krafist af þeim af þeim
hluta fólksins, sem, er svo ó-
söngvið, að það getur ekki lært
nema svo sem tuttugu lög eða
hugsar meira um textann en
sjálfan sönginn eða lagið. Söng-
lagasmiðir okkar eru fáir og
ekki allir jafn-snjallir, svo að
mér finst algerlega rangt að
takmarka sönglagaþekkingu
manna við þá eina. Það er þann-
ig með hvað eina, að við erum
komin svo mikið inn i hringiðu
umheimsins, að oklcur veitir
ekkert af að kynnast þvi, sem
til menningar má teljast í þessu
efni sem öðrum.
Þá hefir útvarpið tekið upp
þá nýbreytni i sumar og síðast-
liðið sumar, að leika alt sum-
arið leikþætti eftir sama mann-
inn og meira að segja lála sörnu
mennina fara með það kvöld
eftir kvöld. Þetta nær ekki
nokkurri átt, ekki einu sinni þó
að bæði höfundar'og leikendur
séu ágætlega valdir, en þvi hef-
ir ekki verið að heilsa. í fyrra
tóku þeir höfund, sem var tæp-
ast meðalmaður og þvældu hon-
um út megnið af sumrinu. Einu
sinni eða tvisvar tóku þeir leik-
þátt eftir annan mann og var
það að minsta kosti í fyrra
skiftið, eins og sólskinsblettur í
leikstarfsemi sumarsins.
í fyrrahaust lék Leikfélagið
hér Ieikrit eftir nýjan liöfund,
sem sýndi ótvíræða hæfileika,
þó að ýmislegt mætti að því
finna. Nú hefir útvarpið tekið
þennan liöfund i sumar og
þvælt honum þannig út, að all-
ir eru orðnir hundleiðir á hon-
um. Því að það er hvorttveggja,
að erfitt er að fá nothæfar hug-
myndir einu sinni í viku og svo
er hitt, að útvarpið hefir ekki
látið sér nægja þetta, heldur
hefir það látið hann lesa upp
kvæði og sögur og halda fyrir-
lestra. Er ekki annað sjáanlegt,
en að útvarpið hafi ætlað að
koma því svo fyrir, að maður-
inn ætti sér ekki uppreisnarvon.
Alveg sama máli er að gegna
með Jeikendurna. Hver leikandi
hefir sin séreinkenni, sem geta
verið ágæt og skemtileg innan
um annað, en ef menn eiga að
hlusta á þau og ekkert annað,
þá leiðist mönnum þetla svo
mákið, að leikandinn er þá bú-
inU að „spila, sína rullu“. Af
hverju útvarpið gerir þetta, veit
eg ekki, en annaðlivort hlýtur
það að vera af grunnhygni eða
leti. En ef það stafar af því
síðarnefnda, þá veit eg ágætt
ráð, sem gæti verið þeim til létt-
is í erfiði þeirra og það er að
ráða sama manninn sem þul,
leikara og upplesara — eg veit
meira að segja af sérstökum
manni, sem væri ágætlega til
þess fallinn, að drepa alla í leið-
indum — því þá mundu allir
loka fyrir útvarpið hjá sér og
þeir þyrftu ekki að sjá um neitt
útvarpsefni framar og færi
þeim þá eins og manninum,
sællar minningar, sem brendi
upp atvinnuna fyrir sjálfum
sér. Kona.
Vísir vill taka það fram, að
álit blaðsins á hinum unga leik-
ritahöfundi, sem nú starfar hjá
útvarpinu, er að hann sé allra
eftirtektarverðasti rithöfundur
og slcáld, sem komið hefir fram
á síðari árum hér á landi, enda
vikur frúin ekki að því. Að öðru
leyti sér blaðið ekki ástæðu til
athugasemda. Ritstj.
HARLEY
DAVIDSON
mótorhjól í góðu
standi til sölu. -
Tækifærisverð!
K. v. á,
Yíirforingi
i breska setuliðinu í Reykja-
vík óskar eftir íbúðarherbergi
með aðgangi að baðlierbergi,
æskilegast að inngangur væri
sér. Þriggja rnánaða fyrir-
framgreiðsla. Uppl. í
noDæiifiiar
ÍIIRINGS OFFICER.
Sími 4106.
LINGUAPHONE-
TUN GUMÁL ABÆKUR
fyrirligg-jandi.
PJðtur. Nálar.
FJAÐRIR í GRAMMÓ-
FÓNA.
STRENGIR bogahár.
PLEKTARA STEMMU-
GAFFLAR.
SAXOFON OG KLARINET
BLÖÐ.
BANGO HARMONIKA
(fimmföld, í góðu standi).
Nytt:
Dilkakjöt
Lækkað verð.
Nordalsíshús
Sími 3007
Buð
fyrir tóbaks- og sælgætis-
verslun, með litlu veilinga-
plássi, vantar sem fyrst. Til-
hoð merkt: „Commander“
fyrir laugardag á afgr. Vísis.
BúsáhSId
EMAILLERUÐ,
NÝKOMIN.
Hamhorg
Laugavegi 44.
Niöursuduglös
Sultuglös,
Tappar, allar stærðir,
Flöskulakk og
Betamon.
VUIR
Laugavegi 1.
IJTBÚ, Fjölnisvegi 2.
Auglýsing
frá ríkisstjórniuui.
Ríkisstjórnin hefir samið við bresku myut-
sláttuna um að slá íslenska skiftimynt og nma
vera von á henni hingað eftir ea. 2 mánuðL
Með því að eins og* stendur er hörguR á
skiftimynt, en allmikið af hemni mun Iiggja í
sparibaukum þeim, sem bankamir hafa seh,
eru það tilmæli ríkisstjórnariwnar til almeun-
ings, að eigendur sparibaukanna leggi hið'aDra
fyrsta innihald þeirra inn í bankann.
Ennfremur eru það tilmæli til fyrírtækja
þeirra, sem nota skiftimynt í viðskiftum sínstm
að nokkru ráði, að þau af hendi clagíega í bauk-
ana alla þá skiftimynt, sem þeim er auðíð awS
missa vegna viðskifta sinna.
REGLUR
um farþegaflutninga með skipum vorum fii
Bandaríkja Norður-Ameríku samkvæmt ósk
ríkisst jórnarinnar:
1. Allir farþegar skulu komnir til skips eœ-
um klukkutíma fyrir brottför skipsins.
2. Frá þeim tíma að farþegar skiilvi vera
komnir til skips, er engum manni Iieímíif
að fara um borð í skipið eða fara úr sfcip-
inu, nema að hann hafi skrlflegt leyfs frá
framkvæmdastjóra eða skrifstofusíjöra
skipafélagsins.
3. Leyfi það, er um ræðir i 2. lið verður að
eins veitt þeim mönnum, sem sýna fram á,
að þeim sé nauðsynlegt vegna verslunar-
reksturs síns að fara um borð í skipið á
framangreindu tímabili.
4. Ef það skyldi koma í ljós að farþegar eða
aðrir hafi flutt bréf á laun um borð i sfcíp-
ið verður þeim ekki leyft far með skipinij.
Reykjavík, 13. ágúsí 1940.
EIMSKIPAFÉLAG ÍSLANDS.
M\iú - flkiireyri
Hraðferðir alla daga.
Bifreiðastöð Akureyrar. Bifreiðastöð Steindórs,
*
)) EfegiHm i Qlseim m
4