Vísir - 11.09.1940, Blaðsíða 3

VISIR
Kaupirðu góðan hlut
þá znundu hvar þú fékst hann.
Ný fataefni ai finustu gerð nýkomin.^
Mjög ódýp og góð föt fá allir, sem versla vid Alafoss
Þingholtsstræti 2.
Gæsla fengins f j ár
Þá afli kemur óvænt að,
eftir því sem méiri er,
sést þá oft og satt er það,
í súginn aldrei meira fer.
Efnið í grein þessari verður
lítið eitt um skatta, skattfrelsi
og stríðsgrþða togaranna, sem
nú er svo mildð talað um. Um-
talið er þó mest alt á þá einu
lilið, að krefja útgerðina um
skatta. Hitt er minna rætt og
hugsað, hversu best má ráðstafa
gróðanum lil varanlegra hags-
muna fyrir þjóðina.
Nú má þó „gróðinn“ ekki fara
eins og fyr, að nokkuru leyti í
súginn, í skatta og síðar í
kreppuhjálp, til ráðdeildarlitilla
manna.
Nú er afstaðan öll önnur og
verri en þá, um og eftir fyrra
stríðið, lijá útgerðinni: Skuld-
irnar margfalt meiri og skattar
alhr margfalt liærri, þegar ekki
er í gildi einhver undanþága.
Nú hefir framsóknarblaðið
„Tíminn“ krafist þess, að skatt-
frelsi togaranna verði tafarlaust
afnumið með hráðabirgðalög-
um.
Hversu yrði þá afleiðingin af
þessu frumhlaupi ? Afleiðingin
er augljós hjá þeim félögum,
sem þegar kunna að liafa grætt
nokkuð, eða gera það hér eftir.
Dæmið er séð og sannað frá út-
gerðarfélagi, sem undanþágan
náði ekki til. Það liafði nokkura
tugi þús. kr. í „gróða“ árið sem
leið, og því var gert að greiða í
skatta, ekki að eins allan „gróð-
ann“, heldur líka næstum
f jórðaparti meira.
Afnám skatlatakmörkimar
togarafél. (ekki meira en þau
greiddu 1938), að skattalögum
og reglum óbreyttum, verkaði
þvi þannig: Því hærri sem
„gróði þeirra væri talinn, þess
meira yrði raunverulegt tap
þeirra.
Ekkert félag eða fyrirtæki
einstakra manna getur þrifist
eða haldið uppi starfsemi undir
slíkum vitfirringalögum. Eng-
inn fæst til að leggja fé í nokkurt
nýtt gróðavænlegt fyrirtæki,
með slíkt hundsbit á hælum sér,
og öll shk félög sem nú eru til
og kunna að „græða“ álitlega
fúlgu, hlytu að hætta starfsem-
inni. Atvinna öll við sjóinn legð-
ist í kaldakol. Þetta er krafa
„Tímans“, Alþýðublaðsins og
kommúnista*). Er þetta gert
með vilja og samþykki forráða-
manna jæssara tveggja stjórn-
málaflokka? Eru þeir eun, eða
fjöldi þeirra manna, virkilega
svo djúpt ofan í vösum komm-
únista, að þeir vilji samþykkja
þetta?
Vegna undanþágunnar hefir
togarafélögunum verið kleyft
að halda áfram að draga til
bankanna miljónir króna upp í
skuldir sinar, og þar með milj.
kr. upp í skuldir hankanna í öðr-
um löndum. Og félögin verða að
hafa frið til þess, að greiða allar
skuldir sínar, innvinna aftur
tapaða hlutaféð og gera enn
nokkuð betur, ef tækifæri gefst
til þess.
Hvað yi'ði svo ríki og bæjum
úr öllum þessum bráðabirgða-
lagasköttum, sem fengjust 1 eða
2 ár — — meðan f jöldi manna
á ekki erfiðara en nú, að greiða
iitsvör og skatta? Þeim yrði
*) Getið skal þess þó, Alþbl.
til afsökunar, að nú í nærri
mánuð, síðan eg svaraði því í
Mbl. 7. f. m. hefir ritstj. þess
þagað um kröfur sínar. En þá
tekur „Tíminn“ við.
vafalítið varið í ekki minna
sukk en áður. Sukkið og fjár-
austur ríkis og bæja sýnist þó
nú þegar í kreppunni og öllu
skuldavafsinu, komið langt úr
liófi. Má þar til nefna m. a.
leikjafarganið, félagsstyrkina,
starfsmannafjöldann, óþörf
fyrirtæki, veisluhöld og margs-
konar ólióf og óþarfa.
Hvar ætti svo að laka þvilíkar
tekjur á eftir, þegar búið væri að
koma atvinnufyrirtækjunum
fyrir kattarnef? Eiga viðbætur
atvinnuleysingjanna þá að gefa
af sér nýjar tekjur?
Ráðstöfun stríðsgTÓðans.
Eins og þegar er sýnt og oft
hefir verið sagt, er alveg vafa-
laust, að breyta verður veru-
lega skattalöggjöfinni og út-
svarsreglunum, á næsta alþingi.
En hvern veg á þá að breyta
þeim lögum? Og hvernig á að
fara svo með striðsgróða félag-
aiina, ef hann kynni aö verða
nokkuð mikill, svo að félags-
mönnum, starfsmönnum og allri
þjóðinni verði að bestum notum
og varanlegustum? Um það
þurfa að hugsa allir velviljaðir
menn og vitibornir. Og þeir einir
að framkvæma, sem til þess er
trúandi. En áður þurfa þó að
heyrast raddir og tillögur, um
ljós og ákveðin úrræði, til að
moða úr, i svona afdrifaríku
máli.
Fyrsta og sjálfsagðasta krafa j
útgerðarmanna skilst mér verði i
að vera sú, að þeir fái i friði að |
vinna upp útgerðartöp fyrri ára, !
ásamt vöxtum af eign sinni. Þar
næst að legga fé í varasjóð, til
endurtiýjunar gömlum skipum
og úreltum. í þriðja lagi er sjálf-
sagt að greiða skatta og útsvör
þegar vel hefir gengið, en þá
inuan ákveðinna og lióflegra
takmarka. Og í fjórða lagi verða
félögin þá Iíka að hafa eitthvað
eftir sjálf, til frjálsra nmráða.
Minni kjör eða lakari en þetta í
gróða árum, eru ekki boðleg
framleiðslufélögum, og ekki
heldur samboðin lögum og
stjórnarfari, í svo kölluðu lýð-
frálsu landi.
Þetta held eg að mætti fram-
kvæma einfaldast og öruggast,
með því að ákveða skifting árs-
hagnaðarins með vissum hundr-
aðshlutum (%) í hvern stað. Og
til þess að bera á borð einhverja
tillögu til athugunar og um-
ræðna, vil eg nefna þessar tölur:
1. í vexti af hlutafénu 5%.
Þar á eftir er fyrst hægt að tala
Um gróða, ef þá er meira af-
gangs, þegar reikningar fyrir-
tækis eru i fullu lagi og eignir
þess laldar með sannvirði.
2. Til varasjóðs gengi þá
15% af gróðanum.
3. í alla beina skatta 60%,
sem skiftist í ákveðnum hlutföll-
um milli rikis og bæjar eða
sveitarsjóða. Og þá varla meira
en 10—12% til ríkissjóðs, ef
hann Iiefir allar tolltekjur frá
félögunum.
4. Loks hefðu félögin sjálf
25% til frjálsra umráða. Með
því fé mætti flýta fyrir endur-
nýjun skipastólsins, og auka
liann. Eða mynda aðra sjóði,
styrkja líknarstai’fsemi og
tryggja Iiag og samheldni félags-
skaparins á ýmsan hátt.
Með þessu liku fyrirkomulagi,
gæti ekki fremur en nú, neinn
ímyndaður gróði eða óséður,
farið „í vasa útgerðarmanna“.
Taprekstur.
Um taprekstur slíkra félaga,
þarf eigi siður að setja fastar
skorður, svo ekki verði eins og
áður, heimtað takmarkalaust af
eignum þeirra, i allskonar skyld-
ur og skatta. Mætti takmarka
þetta þannig: Þegar tapið færi
yfir ákveðið mark, t. d. 2% af
eignum og hlutafé samanlögðu,
þá væri félagið skattfrjálst, og
greiddi enga vexti af hlutafénu.
Þegar tapið væri minna en þetta,
og eins þegar ágóði væri minnl
en til vaxta, mætti greiða vexti
aí' hlutafénu úr varasjóði — ef
ekki væri sérstakur sjóður til
Jiess ætlaður. En i slíkum kring-
umstæðum, og eins þegar mjög
htill gróði yrði til sundurliðun-
ar, þá færi hami óskiftur í
skatta. En aldrei mætti þó, á
einu ári, fara dýpra ofan í vasa
útgerðarmanna til skatta-
greiðslu en svo, að næmi t. d.
2% af félagseign þeirra.
V. G.
Kristinn Ármannsson: Latnesk
málfræði. 200 bls. í stóru 8
bl. broti. ísafoldarprentsm.
Reykjavík 1940.
Hér er sannarlega bætt úr
brýnni og langri þörf, þvi kenn-
aragrammatíkin er löngu ófá-
anleg og var aldrei hentug. Hér
hefir þvi orðið að nýtast við er-
lendar kenslubækur, aðallega
málfræðina i byrjendabók Mik-
kelsens, sem að vísu var noklcuð
góð, það sem hún náði, en hún
náði skamt og slcilgreiningar
á hugtökum voru þar með öllu
ónógar.
'Nú er það kunnugra en frá
þarf að segja, að unglingum vill
veitast erfitt að skilja ýms fyrir-
brigði latneskrar málfræði,
jafnvel þó þau séu sæmilega
skýrð, svo að hér veitti ekki af
að gera góð skil. Eg hefi farið
yfir alla bókina, list prýðilega á
hana endanna á milli og hlakka
til að kenna á hana, ef að því
rekur. Skýringarnar eru yfir
liöfuð allar glöggar og að mér
finst, sagt frá með svo óbrotnum
hætti, að þær sé algerl. heinlaus
biti, en það hefir viljað brenna
við, einmitt hjá málfræðingum,
að þeim sé allólagið að koma
svo orðum að skýringum sínum,
að þær reynist auðmeltar. Hér
er á annan veg.
Eg vildi þó benda á nokkur
örfá atriði. Eg fæ ekki betur
séð, en að í 5. og 8. og 9. línu á
bls. 50 eigi að standa þátíð eða
framtíð, en ekki þátíð og fram-
tíð, enda þótt svo til engu máli
skifti. 1 202. gr. 4) segir: „stað-
arfall táknar hvar og hvenær
eitthvað er að gerast“; loca-
tivus hinn forni merkir auðvitað
að eins hvar eitthvað er eða ger-
ist, og runninn saman við abla-
tivus verður hann að ablativus
loci; hvenær eitthvað gerist er
aftur á móti staðarfallinn og
ablativus loci óviðkomandi, því
þar kfemur ablativus temp-
oris til greina. Þetta skiftir
svo sem heldur engu máli,
þvi það er annarsstaðar greint
frá þessu hárrétt, enda staf-
ar það auðvitað ekki af öðru
en augnabliks meinloku. Þá er
það væntanlega elcki nema
prentvilla, að Februarius er
feldur niður úr mánaðatalinu a
hls. 184—85, því hann var tek-
inn upp í rómverska timatalið
samtímis Januarius, enda þótt
hann lenti fyrst á öðrum stað i
mánaðaröðinni, en hann er nú.
Það hefði og í því sambandi vel
mátt nefna liinn einkennilega
hlaupmánuð Mercedonius eða
mensis intercalaris, eins og hann
var venjulega nefndur; höf. mið-
ar við julianskt rím, en þar á
Mercedonius ekki heima. Ef
miðað er við julianskt rím hefði
hinsvegar verið óhætt að minri-
ast á lilaupársdaginn og tiltaka,
hvernig hann var tilgreindur
(ante diem bis sextum cal.
Mart.) og nefna nafnið á hlaup-
árinU bissextilis.
Að lokum vil eg geta þess af
afturhaldi og vana, að þó eg viti,
að sá framburður latínunnar,
sem kendur er í þessari mál-
fræði sé talinn fræðilega réttur,
þá þykir mér hann frábærlega
ljótur, en hinn ahnenni fram-
| burður latínunnar (kirkjufram-
•burðurinn), sem mun tilkominn
einhvern tíma á miðöldum, er
miklu fallegri. Framburðurinn
liefir auðvitað ekki þá þýðingu,
sem væri, ef Jatínan væri enn lif-
andi; hún er þó að vísu að þvi
leyti lifandi, að kaþólska kirkj-
an notar hana til allra brigða —
líka sem skrjfstofumál — og að
því leyti mætti segja, að fram-
hurður sá, sem hún notar, ætli
nokkurn rétt á sér.
Höf. er alls góðs maklegur
fyrir þessa bók. En nú gerði
liann vel, ef hann hætti enn og
semdi latnesk-íslenska orðabók,
því bæði er nucleus ófáanlegur
og óhandhægur, og enn meiri
þökk mundi mönnum verða á
íslensk-latneskri orðabók.
G. J.
Þaö var Skoti, sem sagöi svo
frá nískasta manninum í heimi:
Sá haföi þann siö að gefa syni
sínum penny til aö fara aö sofa,
tók svo aurinn af honum, þegar
hann var sofnaður — og flengdi
drenginn svo á morgnana fyrir aö
týna peningnum!
★
Setuliðið yar að skotæfingum í
fyrsta skifti. Mennirnir skutu í
mark, sem var 500 m. í burtu, en
enginn hæfði það. Næst reyndu
þeir á tvö hundruð metra færi,
en enginn hæfði að heldur. Þá var
reynt á iöo m. færi, en alt fór á
sömu leið.
„Stándið rétt“, öskraði liðþjálf-
inn. „Bregðið byssustingjunum!
Gerið áhlaup! Það er eina vonin
fyrir ykkur!“
lEöfmai fyi'ii’llgg;ijaii«li
Rúgmjöl
H. Benediktsson & Co.
Sími 1228
:#
Gjarðajárn
1” og iy4”
fyrirliggjandi.
J. ÞORLÁKSSON
& NORÐMANN.
Sími 1280.
KALK
óleskjað I dlúnkum á 100 kg.
nýkomið.
J. ÞORLÁKSSON
& NORÐMANN.
Sími 1280.
fiuglýsing
um
lausar lögregluþjónastöður í
Reykjavík.
Samkvæmt ákvörðun rikisstjómarinnar
verður lögregluþjónum í Reykjavík í.jölg-
að um 16. Eru stöður þessar því lausar til
umsóknar og er umsóknarfresfur til 25.
þ. m. Umsóknir skulu stilaðar til lög-,
reglust jórans í Reykjavík, og liggja
frantmi hjá honum sérstök umsóknar-
eyðublöð. Aldurstakmark er 28 ár og enn-
fremur skulu umsækjendur vera hraust-
ir, meira en meðaimenn á íiæð o^ vel
vaxnir.
Lögreglustjórinn i Reykjávik,
10. sept. 1940.
AGNAR KOFOED-HANSEN.
Þær

sem eiga hatta í viðgerð lijá okknr gjöri svo vel og
sæki þá fyrir kl. 1 á laugardag 14. þ. m.
HATTA OG SKERMAVERSLUNlhl, Laugaveg 5. —
Hafnfirðingar.
Allir þeir, er eiga á uppfyllingu okkar í Hafn-
arfirði kol, báta, skipsskrúfur, skúrbygging-
ar eða annað, gefi sig þegar fram við hr. Guð-
jón Arngrímsson, sími 1053,
Kveldúlfur.

Konan min,
Kristín PálsdóttÍF
andaðist á heimili oltkar, Sjafnargötu 11, mánudaginn 9.
þ. m. — Jarðarförin fer fram frá I>)nikirkjunni, og hefst
Id. 1 e. h. Iaugardaginn 14. þ. m.
Theodér Jakobsson.
Jarðarför mannsins míns,
Magnúsar Magnússonar
framk væm dastjóra,
fer fram frá dómkirkjunni föstudaginn 13. þ. m. og hefst
með húskveðju á heimili okkar, Ingólfsstræti 8, kl. 1 y2 e. h.
Ragnheiður GuSmundsdóttir.
Við þökkum innilega fyrir auðsýnda iduttekningu við
andlát og jarðarför
Ðf. phil Ben. S« Þófapinssonar.
Hansína Eiríksdóttir, börn, tengdaböm og bamaböm.
Þökkum innilega auðsýnda samúð við fráfall og jarðar-
för mannsins míns og föður,
Þópðar Hjartar,
stýrimanns.
Aurora Hjaríar og dóttir.