Vísir - 06.11.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Blaðamenn Sfmi:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 6. nóvember 1940.
257. tbi.
ROOSEVELT ENDUR-
KOSINN FORSETI.
Varaforsetaefui republikana ©g andstæðingrablöð Roosevelts viður-
kenna, að bann liafi náð endurkosniiigii, þott fullnaðarúrslit séu
ekki fyrir hendi.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
FRANKLIN D. ROOSEVELT forseti hefir verið endurkjörinn forseti Banda-
ríkjanna og er það í fyrsta sinni, sem sami maður er kjörinn forseti þar í
landi þriðja sinn, og aldrei hefir það komið fyrir áður, að sami maður hafi
boðið sig fram nema tvisvar. En það voru hinar ískyggilegu horfur í heiminum, sem
réðu því, að Roosevelt gaf kost á sér í þriðja sinn og þar að auki áttu demokratar engan
mann, sem var nokkurn veginn viss um að komast að. Voru hér brotnar hefðbundn-
ar reglur og sýnir fátt betur hina miklu lýðhylli Roosevelts, að þjóðin skyldi una því,
að brotjð væri í bág við þessar óskráðu reglur. Það var alment talið, að það mundi
muna litlu hvor bæri sigur úr býtum, Roosevelt eða Willkie. En í nótt sem leið við)ar-
kendi vara-forsetaefni republikana, að Roosevelt hefði komist að. Hið sama gerði
New York Times, helsta blað Bandaríkjanna, og mörg blöð, sem studdu Willkie.
Fullnaðarúslit eru ekki fyrir hendi, er þetta skeyti er sent, en samkvæmt seinustu fregnum var
Roosevelt á undan, að því er atkvæðamagn snerti í f jölda mörgum ríkjum, New Yprk, Illinios, Ohio,
suðurríkjunum og víðar, og jafnvel í Indiana, þar sem Wendell L. Willkie er borinn og barnfædd-
ur. Alls hafði Roosevelt þá fengið 14.879.000 atkvæði, en Willkie 11.987.000 atkvæði. Ef miðað er
við kunn úrslit hefði Roosevelt 453 kjörmannaatkvæði, en Willkie 92. (Sá frambjóðandi, sem
sigrar í einhverju fylki fær öll kjörmannaatkvæði þess fylkis, þannig fengi t. d. Roosevelt 49 kjör-
mannaatkvæði í New York, ef hann hefði meirihluta kjósendaatkvæða í því fylki sem líkur eru
til).------¦
Franklin Delano Roosevelt,_
fyrsti maður í Bandaríkjunum
sem býður sig fram til forseta
þrisvar, og er kosinn þrisvar.
ÞaÖ var mikið, um að vera í Bandaríkjunum alla síðastliðna
nótt. Fáir Bandaríkjamenn tóku á sig náðir. Menn sátu við út-
varpsviðtækið eða menn söfnuðust saman á torgum og gatna-
mótum. Við Times Square í New York safnaðist saman svo
'mikill mannf jöldi, til þess að fylgjast með úrslitunum, sem aug-
lýst voru á byggingum, að öll umferð stöðvaðist. Lögreglan
reyndi fyrst í stað að halda opinni braut, en það tókst ekki og
klifu menn þá upp á sporvagna og bíla, til þess að sjá betur.
Gullu við fagnaðarópin, er Roosevelt hafði víðast betur, en
Roosevelt á mjög miklu fylgi að fagna í New York.
Eitthvert áhrifamesta blað !
landsins, Kansas City Star, sem
studdi Willkie, hefir viðurkent,
að hann hafi ekki komist að, en
Willkie hafði ekki sjálfur viður-
kent það er síðast fréttist.
Roosevelt forseti dvelur nú að
heimili sinu i Hyde Park, New
York ríki, en ættarsetur hans er
þar, ofarlega við Hudsonána.
Boosevelt kaus heima hjá sér og
fór kona hans og móðir með
honum iá kjörstað.
I nótt sem leið, er kunnugt
varð, að Roosevelt myndi verða
kjörinn á ný, fóru dalsbúar í
fylkingu að heimili hans, og
báru þeir hlys. Forsetinn ávarp-
aði þá og þakkaði þeim hollustu
þeirra, vináttu og trygð. Eg er
altaf hinn sami, gamli Frankie
Roosevelt, sagði hann, og bætti
því við, að það liti svo út, sem
.h'ann ætti eftir að verða forseti
hið þriðja sinn — og síðasta.
Ýmsir leiðtogar demokrata
'hafa látið svo um mælt, að með
þessum kosningaúrslitum hafi
þjóðin vottað Roosevelt traust
sitt og samþykt stefnu hans í
utan- sem innanríkismálum.
Seinustu fregnir frá Banda-
ríkjunum herma, að Roosevelt
sé viss1 um sigurinn. Hann hefir
fengið um 18.500.000 kjósenda-
atkvæði, en Willkie um 15..400.-
000. Hefir því Boosevelt um 3
milj. kjósendaatkvæða fram yf-
ir Willkie.
v Auk þess, sem kosið var um
forseta, var kosið í % sæta öld-
ungadeildarinnar og alla full-
trúadeildina. Demokratar munu
halda meiri hluta atkvgeða í öld-
ungadeildinni, og þeir hafa þeg-
ar fengið 168 þingsæti í full-
trúadeildinni, en republikanar
sað eins 65.
Öllum fregnum ber saman
um það, að flokkarnir muni nú
leggja deilumálin til hliðar og
sameinast gegn hinni utanað-
komandi hættu. Verður höfuð-
málið efling landvarnanna. Þeg-
ar i kvöld koma helstu menn
beggja flokkanna saman á fund
sem haldinn verður í Carnegie
Hall, New York, og verður ræð-
unum útvarpað um öll Banda-
ríkin. Þykir það merki hinnar
þjóðlegu einingar, sem er að
skapast í landinu, simar frétta-
ritari United Press, að slíkur
fundur er haldinn.
Styrjöldin í
Grikklandi.
Fyrsta ræða Cliiircli-
i\Ym eftiv ávám Itala
á Qrikkland.
Vilja Bretar fá taekisíöði ar í Eire?
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Winston Churchill flutti í gær fyrstu ræðuna, sem hann
hefir haldið eftir að ítalir réðust á Grikkland. Ræða þessi var
eins konar yfirlit um styrjöldina og horfurnar og að sjálfsögðu
f jallaði hún að verulegu leyti um hina nýju Balkanstyrjöld.
Lýsti hann yfir því, að Bretar myndi styðja Grikki af fremsta
megni, þrátt fyrir það, að Frakkar og Bretar buðu Grikkjum
vernd sameiginlega, en Frakkar hafa nu ekki aðstöðu til þess að
veita Grikkjum neina hjálp.
Grikkir í sókn. Mik-
ið manntjón af völd-
um loftárása.
*
Grikkir hafa náð valdi á
fjallavíggirðingum skamt frá
Koritza og tekið marga fanga
og náð allmörgum fallbyssum,
og mjög mörgum vélbyssum
frá ítölum,.
Fát mikið kom á Itali, er
Grikkir hófu áhlaup sitt og
skutu Italir af skriðdrekabyss-
um sínum á ítalskar fótgöngu-
h'ðssveitir.
Grikkir hafa gert loftárásir
með miklum árangri á flugstöð
Itala við Koritza og á aðra flug-
stöð í Albaníu. Eyðilögðu þeir
fjölda margar flugvélar á báð-
um stöðunum og flugskála.
Seinustu fregnir herma, að
Grikkir séu áfram í sókn á Kor-
itszavígstöðvunum i nánd við
Álbaniu. Halda þeir áfram að
skjóta á Koritza. Þeir halda og
En Ghurchill kom viða við i
ræðu sinni. Hún fjallaði einnig
um warnir Bretlands, kafbáta-
hernaðinn o. m. fl. Mikla at-
hygli vakti sá kafli ræðunnar,
sem f jallaði um baráttuna gegn
kafbátunum, en Churchill sagði
að ef Bretar hefði bækistöðvar
á suður- og vésturströnd Ir-
lands (þ. e. í Eire), hefði þeir
miklu betri aðstöðu til þess að
vernda skip á siglingaleiðum
milli Bretlands og Ameriku, en
nú er, og kom það i ljós í ræðu
hans, að þessa byrði hefði ald-
rei átt að leggja á herðar Breta,
þótt breiðar væri. Einn af þing-
mönnum verkalýðsins, sem tók
til máls fyrstur þingmanna á
eftir Churchill, gerði þennan
kafla ræðunnar að umtalsefni,
og sagði m. a., að ef ekki væri
Bretlands vegna, hefði Eire
beðið sömu örlög og Hollands,
Belgíu og Frakklands, og ætti
að leiða athygli Bandaríkjanna
að því, hver hætta siglingum
milli Bandaríkjanna og Bret-
lands væri búin, af því að Bret-
áfram tilraunum sínum til þess
að innikróa Itali þar í fjöllun-
um og hafa tekið allmarga
fanga.
Italir hafa hert loftárásirnar
á Piræus, Saloniki og Kastoria.
AHs hafa 291 maður beðið bana
af völdum loftárásanna, en 690
særst.
ar hefði ekki bækistöðvar á
ströndum Eire.
Churchill sagði, að hinn it-
alski einræðisherra hefði fyrir-
skipað árás á Grikki, fræga og
friðelskandi þjóð, sem ekki
hefði neitt til saka unnið. Kon-
ungur Grikklands og forsætis-
ráðherra hefði tekiS þá ákvörð-
un að verja frelsi og heiður
þjóðar sinnar, og stæði öll
gríska þjóðin einhuga með
þeim í þeirri baráttu. Nýjar
skyldur hefði mi verið lagðar ó
herðar Bretum, því að þeir
hefði heitið Grikkjum stuðn-
ingi af fremsta megni og þeir
myndi standa við skuldbinding-
ar sínar gagnvart Grikkjum,
þótt vernd sú, sem Grikkjum
var heitin, hafi verið sameigin-
leg vernd Frakka og Breta.
Churchill ræddi albtarlega
hversu aðstaða Breta hefði orð-
ið erfiðari vegna uppgjafar
Frakka. Allar hernaðarlegar á-
ætlanir við Miðjarðarhaf hefði
bygst á bresk-franskri sam-
vinnu. Bretar hefði svo verið
svif tir stuðningi landhers
Frakka i Norður-Afríku og Sýr-
landi, aðstöðu til að- nota flug-
hafnir og flotastöðvar þeirra,
og aðstoð franska flotans. —
Churchill kvaðst aldrei hafa
reynt að leyna hættum og erf-
iðleikum, en hann gæti sagt, að
aðstaða Breta þar eystra væri
betri nú, en er Frakkar gáfust
upp. Breski flotinn hefði alger
Þannig hrapaði hann — !
Tveir breskir flugmenn, sem eru nýkomnir úr bardaga við
þýskar sprengjuflugvélar lýsa bardögum sinum. Sá til hægri
virðist vera að segja fré því, hvernig andstæðingur hans hrap-
aði til jarðar. V
yfirráð á Miðjarðarliafi og
þótt ekki hefði komið til stór-
átaka milli Breta og Itala, hefði
Bretar haft betur í öllum við-
ureignum og tjón Itala væri
tuttugu sinnunx meira en Breta.
Ekki hefði tekist að fá italska
flotann til að leggja í orustu.
Tyrklandi kvað hann mikið ör-
yggi í því, að Bretar hefði öfl-
ugan flota í austurhluta Mið-
járðárháfs. Churchill lýsti yfir
þvi, að Bretar hefði sett á stofn
flug- og flotastöðvar á Krít, og
árásir væri byrjaðar á herstöðv-
ar ítala á Suður-Italíu og þær
yrði sífelt auknar hér eftir."
Þá sagði Churchill, að þrátt
fyrir það, að þurft hefði að
koma upp miklum her á Bret-
landi og innrásarhættan stöð-
ugt vofað yfir, hefði verið hald-
ið uppi stöðugum herflutning-
"um frá Bretlandseyjum og öðr-
um breskum löndum, til land-
anna við austanvert Miðjarðar-
haf — í tugþúsundatali hefði
verið flutt lið þangað, mánuð
eftir mánuð, og mikið af her-
gögnum.
Churchill vék að því i ræðu
sinni, að Hitler hefði hótað að
leggja borgir Bretlands i rústir,
ef Bretar gæfist ekki upp. Vafa-
laust hefir Hitler haldið, að
bann gæti þetta, en borgir Bret-
lands standa enn. Aðeins 300
hermenn hafa beðið b'ana, en
500 særst. Sýnir þetta Ijóslega,
] að ekki hefír verið lögð nein á-
hersla á, að varpa spréngjum á
hernaðarlega mikilvæga staði.
Breska þjóðin hefir ekki látið
neinn bilbug á sér finna. Kvaðst
Churchill ekki harma það, að
Hitler hafi reynt að drepa i
henni kjarkinn, því að hún hafi
þegar sýnt, að honum tekst það
aldrei. Hann vitnaði í orð
verkamanns, sem sagði, að alt
laundi fara vel, ef „við látum
engan bilbug á okkur finna."
Vér gætum valið einkunnarorð
í þessa átt í vetur. Ög vér mun-
um velja oss önnur næsta vet-
ur og þar næsta, ef óvinir vor-
ir hafa ekki gefist upp þá. —
Churchill kvað það mikið á-
nægjuefni, að manntjón af
völdum loftárása færi mink-
andi. Að meðaltali hefði særst
og beðið bana á viku hverri i
september 4500 manns og 3500
í október, í fyrstu viku septem-
ber úm 6000, en í seinustu viku
október 2000. Flugvélatjón
Þjóðverja hefði orðið svipað
og hann bjóst við (3 móti
hverri breskri), én flugmanna-
tjónið miklu meira (10 gegn 1).
— Þjóðin hefir ekki bugast,
framleiðsla hefir aukist og við-
skifti og engin starfsemi, sem
þjóðin á líf sitt undir, hefir bil-
að. Vissasta leiðin að sigur-
markinu er að ná yfirráðum i
lofti. og það mun takast, með
sivaxandi flugher og flugvéla-
framleiðslu, og auknum inn-
flutningi flugvéla.
Um innrásarhættuna sagði
Churchill, að það væri ekki ein-
göngu versnandi flugskilyrði,
er vetraði, sem þakka mætti að
dregið hefði úr tjóni af völdum
loftárása, heldur bættum loft-
vörnum og síharðnandi mót-
spyrnu flughersins.
Churchill kvað mikinn her
æfðan, ekki aðeins i Bretlandi,
heldur líka i Kanada, Ástralíu,
Nýja Sjálandi, Suður-Afríku og
Indlandi. Heimavarnarherinn
væri orðinn öflugur. I honum
væri 1.700.000 manna og helm-
ingurinn uppgjafahermenn, er
hefði bárist á ýmsum vígstö&v-
um i heimsstyrjöldinni. 1 mil-
jón manna i heimavarnarliðinu
hafa fengið riffla og vélbyssur
að vopnum. — Hvatti hann al-
menning og blöð til þess að á
engan hátt yrði dregið Úr þvi, -
að vinna að fullnaðarsigrinum,
Þrír menn detta
af bíL
Síðdegis í gær slösuðust þrír
menn með þeim hætti, að þeir
duttu aftan af bíl. Var einn
mannanna breskur hermaður,
en hinir voru íslenskir verka-
menn.
íslendingarnir voru þegar
fluttir á Landspítalann og var
búið um meiðsli þeirra. Annar
gat siðan farið heim til sin, en
hinn liggur enn á Landspítalan-
um.
Maður þessi heitir Guðm,und-
ur Stefánsson. Hefir sennilega
orðið einhver blæðing í lungiin,
én auk þess vár hann marinn
og hafði slasast á höfði.
Guðmundi leið bærilega í.
morgun, en í gærkveldi hafði
hann allmiklar kvalir, bæði i
baki og fyrir brjósti.
Bæjarráð
hélt fund s.l. föstudag og sam-
þykti þá m. a. að taka boði at-
vinnu- og samgöngumálaráðuneyt-
isins um að ráðuneytiÖ fari meÖ
kröfu bæjarsjóðs á hendur setuli'Ö-
inu um skaSabættir fyrir sérstakt
slit á vegum bæjarins. Borgarstjóra
og bæjai'verkfræÖingi var falið a8
gera kröfurnar og fara meÖ mál-
iÖ við ríkisstjórnina.
s