Vísir - 15.03.1941, Blaðsíða 1

(
Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
31. ár.
Reykjavík, laugardaginn 15. marz 1941.
61.
..Oi*ii*t;iii iiiii Aílanz-
hafið að hyrja“.
Báðir aðilar búa sig undir orustuna,
sem úrslit styrj aldarinnar velta á
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Sir Percy Noblehefir verið skipaður flotaforingi
á siglingaleiðum frá Yesturálfu til Bretlands-
eyja (Western Approaches Command) og er
fjetta nýtt embætti.
Sir Percy er einn af færustu mönnum Breta. Hann
hefir verið flotamálaráðherra og yfirmaður Asíuflota
Breta og gegnt fleiri mikilvægum embættum.
1 Bretlandi er litið svo á, að þar sem stofnað hefir
verið embætti það, sem að ofan greinir, sé Ijóst, að
brezka stjórnin líti svo á, að „orustan um Atlantzhaf-
ið“ sé í þann veginn að byrja. Og hún velur einhvern
sinn bezta mann til þess að stjórna flotadeildunum, er
verja flutningaskipin, sem flytja hergögnin, sem nú
fara að koma í „stríðum straumum“ frá Bandaríkjun-
um.
Þjóðverjar hafa boðað, að, þeir muni beita öllum ráðum til
þess að hindra hergagnaflutningana. Þeir segjast sökkva hverju
skipi, sem flytur hergögn frá Bandaríkjunum. Bandaríkin segja,
að hergögnin skuli komast á ákvörðunarstað og Bretar grípa
fil sérstakra ráðstafana til þess að vernda skipin. Og um það er
í rauninni enginn ágreiningur, að úrslitin í styrjöldinni eru und-
ir „orustunni um Atlantzhafið komin“.
liftárás á Breneo
New York Times
um láns- og
leigulögin:
„Það er alveg Ijóst af orð-
sendingu Roosevelts til fulltrúa-
deildarinnar, að sá tími er Rð-
inn, er vér aðeins látum samúð
vora í Ijós með orðum. Það er
augljóst, að liér eftir munum
vér taka öll þau skref, sem bezt
þykja, lil þess að tryggja það,
að Bretar sigri í þessari styrj-
öld. Möndulveldin ályktuðu
skakkt, er þau komust að þeirri
niðurstöðu, að Bandaríkin
myndi aldrei hefja íhlutun í
þessari styrjöld. Þau álykta
einnig skakkt, ef þau ætla, að
vér framleiðum mikið af full-
komnustu vopnum til þess að
láta sökkva þeim í Atlantzhaf.
Ef á reynir, mun koma í ljós,
að vér munum koma hergögn-
unurn til Bi'etlands einhvern
veginn.“
Fyrsta hergagnasendingin
komin af stað.
Stimson hermálai’áðlierra til-
kynnti hlaðamönnum í gær, að
fyrsta hergagnasendingin sam-
kvæmt láns- og leigulögunum
væri þegar komin af stað.
Sókn á Abessiniu-
vígstöðvunum.
London í morgun.
Hersveitir Haile Selassie, sem
tóku Buxye, eru nú komnar ná-
lægt Debra Mai'kos, sem er 120
enskar mílur norðvestur af
Addis Abeba, en milli þessara
hæja er ágætur vegur.
Hersveitii'nar, sem tóku
Azosa í Vestui'-Abessiniu sækja
fram til Mendi, og hersveitirn-
ar, sem tóku Jevello í Suður-
Abessiniu sækja norður á bóg-
inn.
Ágreiningur
milli franskra
leiðtoga.
Neogues herforingi í Marokko
•er sagðpr mótsnúinn Weygand.
Abrial og Katova, frönsku
flotaforingjarnir, styðja Darlan
hvað sem á dynur, að áliti frétta-
ritara D.Telepi-agh, en Dai'lan er
einnig mótsnúinn Weygand. —
Frakkar búast ekki við, að
Þjóðverjar geri tilraun til þess
að ná Marokko á sitl vald að
svo stöddu, lieldur treysta að-
Þjóðverjar
ogr Arabar.
Fyrrverandi Parísar-fréttarit-
ari Daily Telegi-aph í London
símar blaði sínu, að þýzldr
„agentai’" streymi nú til Norð-
ui'-Afríkulanda Frakka, einlc-
anlega Marokko, og leitast við
að koma sér í mjúkinn hjá leið-
togumlAraba. Reyna Þjóðverj-
ar, segir fi’éttaritarinn, að telja
þeim trú um, að Þjóðverjar
liafi áhuga fýrir sjálfstæðis-
málum Araba. Sömu aðferðum,
er beitt í Sýrlandi — og allstað-
ar bola Þjóðvei'jar fulltrúum
ítala frá. Dr. Auer, fyi’rverandi
starfsmaður í þýzku sendisveit-
inni í Pai'ís, er formaður nefnd-
ar þeirrar, sem Þjóðvei’jar liafa
i Casablanca. Nefnd þessi hefir
ýms störf með lxöndum og hef -
ir leitast við að þafa afskipti af
flugmálum Frakka í Norður-
Afríku o. fl.
stöðu sína þar, og ná völdunum
þar síðar. Hinsvegar liyggja
sumir, að íxiarkmið Þjóðverja
sé að ná völdum i Bizerta hið
fyrsta til þess að hafa þar kaf-
bálastöð, og Dakar í Vestur-Af-
i'iku, til þess að geta ógnað
Bandaríkjunum.
London í morgun.
Brezkar sprengjuflugvélar
gerðu árás á Bremen í nótt.
Þýzkar flugvélar voru yfir
Bretlandi í nótt á ýmsum stöð-
um, en munu hafa valdið
mestu tjóni í borgum við Clyde.
4 þýzkar flugvélar voru
skotnar niður.
Brezka flugmálaráðuneytið
hefir birt skýrslu, sem sýnir, að
nú vei'ður loks verulega ágengt
í baráttunni gegn flugvélum ó-
vinanna, sem koma til árása að
næturlagi. Alls voru skotnar
niður að nætui'lagi undanfax’na
ínánuði (tölur í svigum flugv.
skotnar niður af bi'ezkum oi’-
ustuflugvélum (nigbtfigbters)):
Júní 20 (12), júli 4 (1), ágúst
11 (4), september 29 (6), októ-
ber 27 (2), nóvémber 24 (0),
desember 10 (3), janúar 13
(2), febrúar 16 (4) marz (til 14.
marz að eins) 33. Þessi mikla
breyting verður í það mund,
sem tilkynnt er, að nýjar og
fullkomnari flugvélar hafi verið
teknar i notkun. Alls eru þetta
187 (47). Er það mjög glæsi-
legur árangur ,sem náðst hefir
í marz.
Það hefir verið bjart af
tungli undangengnar nætur —
en það hefir komið fyrir áður
er árásir voru gerðar að nætur-
lagi á brezkar borgir. Vafalaust
er árangurinn og að þakka
þessu:
1. Flugmennirnir vei’ða æ
betur æfðir í árásarflugi að
nætui’lagi.
2. Beti’i og fullkomnai'i flug-
vélum.
Aýir óiigrar
Ifala í Alluiníu.
i-
t
London i morgun. j
Útvarpið í Aþenuborg skýrði j
fi'á því í gæi', að ítalir Iiefði
gert áköf gagnáhlaup á 17 mílna
löngum vigstöðvum í Albaníu,
og var teflt fram liðí, sem er
nýkomið fi’á ítaliu, en þvi vai'
tvistrað í ákafri skotbrið. —
Fyrsta áhlaupið var hai'ðast, en
Grikkir hopuðu hvergi. Var þá
teflt frarn meix’a liði, en það fór
á sömu leið, og Grikkir hröktu
Itali til sinna fyi'ri stöðva.
Hehningur 5 ítalskra her-
fvlkja, sem barizt liafa undan-
farna 5 daga á vigstöðvunum,
við Tepelini og Klisura, er fall-
inn, særður eða tekinn til fanga,
sagði talsmaður grisku lier-
stjórnarinnar i gærkveldi,
Brezkar flugvélar hafa skotið
niður 14 ítalskar flugvélar (í
fyrradag), en 2 skutu Grikkir
niður. Þótt brezku flugvélarnar
væri færrí réðust þær til atlögu
við ítölsku flugvélarnar, sem
voru alls um 50 — sprengju-
flugvélar varðar orustuflugv’él-
um. Engin brezku flugvélanna
var skotin niður.
ítalir viðurkenna, að italskt
flutningaskip hafi orðið fyrir
skemmdum í loftárás á Vall-
ona.
Inneignir Frakka
í Bandaríkjunum.
I brezkum blöðum er að þvi
vikið, að innstæður Frakka í
Bandarikjunum liafi ekki verið
frystar og þetta fé sé notað ekki
aðeins til þess að greiða laun
franska sendiherrans og
franskra ræðismanna, heldur
líka til undirróðurs gegn aðstoð
við Breta og lýðræðisríkin.
Fá Grikkir
Suður-Albaníu?
í fregn frá Belgrad er því
haldið fram, að Hitler leggi að
Mússólíni að fallast á, að Grikk-
ir fái •Suður-Albaniu, svo að
unnt verði að leiða styrjöldina
á Balkanskaga til lyktal Á þetta
liefir Mússólíni ekki viljað fall-
ast enn sem komið er.
FRÉTTIR FRÁ DANMÖRKP:
Erfiðleikar,
§em leiða af
li e r n ám I im.
Bústofninn eydist, en þýzkip
pappírsseðlar koma í stadinn
Brezka tímaritið „The Economist" birtir hinn 22. febrúar
síðastliðinn grein um ástand og horfur í Danmörku, ásamt
uppíýsingum er fengizt hafa hjá fréttaritara þess í Stockhólmi,
með bréfi, er hann skrifaði hinn 11. febr. s. 1. Hér er um mjög
athyglisverðar upplýsingar að ræða, sem við íslendingar höfum
gott af að kynna okkur með tilliti til eigin búskapar. Kemur hér
greinilega í Ijós hvert stefnir í atvinnumálum Dana og f jármál-
um. Fer grein „The Eronomist“ hér á eftir:
Hafnir Eire.
129 kunnir Bandaríkjamenn
af írskum ættum hafa sent Va-
lera skeyti, sem svo bljóðar:
Við óskum þess, að Eire veiti
Bretum afnot af böfnum sinum
— ekki vegna Englands, heldur
vegna írlands og Bandarikj-
anna og fyrir öll lýðræðislönd
heimsins. Frgmtíð og frelsi
þjóðanna er undir því komin, að
siglingar lialdist milli Bret-
landseyja og Bandaríkjanna, og
til þess að verja siglingaleiðirn-
ar þarf hafnir í Eire.
Hvert fóru
4. *
afurðirnar?
Eingöngu 4 lönd keyptu af
okkur framleiðslu okkar í janú-
ar síðastliðnum, en árið 1940
skiftist hún milli 10 þjóða.
Þjóðir þær, sem heltzt hafa úr
lestinni frá í fyrravetur, eru
auðvitað fyrst og fremst Norð-
urlandaþjóðirnar, Danir, Norð-
menn og Svíar, og svo Færey-
ingar, auk ítala og Kanada-
manna.
Verzlunin við Bretland var í
janúar s.l. fimmfalt meiri en í
jan. 1940. Á þessu ári var hún
17.092 þús. kr., en árið áður
3.340 þús. kr. Verzlunin við
Bandaríkin rúmlega tvöfaldað-
ist á sama tíma, úr rúml. 578
þús. kr. í 1229 þús. kr.
Þær vörur, sem við keyptum
í janúar, komu frá 8 nafn-
greindum þjóðum, en dálítið
kom frá ónafhgreindum. Árið
áður hafði innflutningurinn
komið frá 15 nafngreindum
löndum.
Dáiiskt fjármálalíf er í alvar-
legi'i hættu vegna hinnar miklu
peningaveltu, sem stafar af þvi,
að Danir hafa verið neyddir til
að selja bústofn sinn og aðrat
eignir, aðallega sem landbún-
aðarframleiðslu til Þýzkalands.
Útflutningsverðið hækkar stöð-
ugt, en jafnhliða hækka allar
vörur, sem frá Þýzkalandi eru
fluttar. Þar sehi Þýzkaland
borgar innflutning sinn frá
Danmörku með dansk-þýzkum
„clearing“-viðskiptum, liefir
verðhækkunin ekki í för með
sér neina éhættu fyrir Þjóð-
verja. Samkvæmt seinasta
clearingreikningi skuldar
Þýzkaland Danmörku nú kr.
432 millj. Ennfremur sýnir
jafnaðarreikningur danska
þjóðbankans að „aðrir skuldu-
nautar“ bafa liækkað um kr.
450 millj. Þessi reikningur sýnir
kostnað þýzka hersins í Dan-
mörku, —- allar greiðslur Dana
fyrir 10 mánaða vernd Þýzka-
lands nema því nú um 850 mill-
jónum, þegar teknar eru til
greina smáupphæðir á þessum
reikningum fyrir innrás Þjóð-
verja.
Verðbólguhættan,
Hin vaxandi hætta á óviðráð-
anlegri verðbólgu (inflation)
kemur berlega i ljós á þvi að
seðlavelta þjóðbankans var i
síðastliðnum desemberménuði
741 millj. króna mót 599 millj.
árið 1939. Samtimis þvi sem
seðlaveltan eykst fara vöru-
birgðir minnkandi. Birgðir hrá-
efna og hálfunninna efna hafa
mjög skerzt og af þessu hefir
aftur leitt samdráttur i iðnaðar-
framleiðslunni, einkanlega
neyzluvörum. Visitala iðnaðar-
framleiðslunnar var þegar í
nóvembermánuði komin ofan i
91 í stað 116 í nóv. 1939. Te,
coco og suðusúkkulaði gekk til
þurðar eftir jól og eru nú engar
birgðir til af jieim vörum.
Kaffibirgðir endast sennilega
þangað til i april, ef skömmtun
er í gildi, — 125 grömm á mán-
uði lieldur éfram. Á viku hverri
er einstaklingnum ætlaður
liveitibrauðsskammtur 525 gr.,
en af rúgbrauði fær liann 1%
pund, af sykri 365 gr., en af
smjöri og smjörlíki 345 gr.
Eftirfarandi tafla sýnir út-
flutning ýmsra landbnúaðaraf-
urða á árinu 1939 og 1940.
Kr. Tonn. Kr.
tonn. milj. milj.
Smjör, tonn 150.000 291 180.000 329
Svinakjöt, tonn 190.00 394 143.000 311
Egg í miljónatali .... 1.704 146 1.344 129
Fjöldi svína á fæti .... 132.800 25 753.000 115
Nautgr. á fæti og slátr. 242.000 — 440.000
Síðasta talan áætluð. vinnuleysi sem nú er í Dan-
Yerðhækkunin á landbúhað- mörku. Um 30.000 manna njóta
Byggmgarsamvinnufél. Rvíkur
heldur aðalfund í Kaupþingssaln-
um á mánudag kl. 8)4 síðd.
arafurðum, sem nemur a armu
1940 31% á smjöri, 40—50% á
ostum, 30% af slátruðum naut-
gripum og 12% á slátruðum.
svinum, þýðir það ekki að
dauski bóndinn liagnist, sem
hækkun þessari nemur. Fram-
leiðslukostnaðurinn hefir stór-
aukizt, og að lokum er bústofn
lians eyddur, en í hans stað fær
hann pappírsseðla hjá danska
þjóðbankanum, sem er neyddur
til þess að standa undir útflutn-
ingnum til Þýzkalands.
Mikið atvinnuleysi.
Erfiðasta þjóðfélagsviðfangs-
efníð í Danmörku er atvinnu-
leysið. Atyinnuleysingj afj öldinn
hækkaði úr* 132.000 í s.l desem
ber í 193.000 í janúar. Af öllum
þessum fjölda njóta 179.000 at-.
vinnuleysistrygginga, en í þeim
félögum eru 504.000 meðlimir.
Þetta sýnir þó ekki allt það at-
nú atvinnu með því að vinnu-
stundafjökli liefir verið lækkað-
ur í iðnaðinum og 25.000 verlca-
menn bafa leitað til Þýzkalands.
Atvinnuleysingjaföldinn nálg-
ast þvi i rauninni 250.000
manns, eða m. ö. o. að annar
liver maður, sem nýtur atvinnu-
leysistryggingar, nýtur ekki at-
vinnu. Þeir 25.500 Danir, sem
leitað bafa til Þýzkalands, búa
við allt önnur vinnuskilyrði en
tíðkast í Danmörku. Þeir búa í
verkamannaskálum, og eru
sendir hvert á land sem er, þar
sem Þjóðverjar þurfa þeirra
með, alveg án tillits til verk-
kunnáttu þeirra. Þeir eru látnir
vinna i 60 stundir á viku eða
meir, en þó er fullyrt, að dansk-
ur verkamaður afkasti því á 8
stundum, er Þjóðverjar aflcasta
á 10 stundum. Hitt er annað
mál, live lengi afköst danska
Frh. á 4. síðu.