Vísir - 07.05.1941, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Féiagsprentsmiðjan (3. hæð).
31. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 7. maí 1941.
Ritstjóri 1
Blaðamenn Simi:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla J
102. tbl.
STIMSON.
Stalin
íorsætisráð-
herra Sovét-
London í morgun.
1 gær var gefin út tilskipun
þess efnis, að Molotov hafi verið
leystur frá störfum sínuni sem
forsætisráðherra að eigin ósk,
að því er talið er. Hafi hann ekki
treyst sér til að gegna áfram
tveimur jafn imikilvægum em-
bættum og forsætisráðherra-
og utanríkisráðherraembættinu.
1 annari tilskipun er svo á-
kveðið, að Stalin taki við for-
sætisráðherraembættinu, og er
það í fyrsta skifti, sem hann
tekur opinberlega þátt í störfum
sjálfrar stjórnarinnar.
1 þriðju, tilskipuninni er svo
ákveðið, að Molotov verði vara-
forsætisráðherra.
1 London er þessi breyting tal-
in afar mikilvæg, sérstaklega að
Stalin hefir tekið við embætti
forsætisráðherra. Að sumra æt^-
an er breytingin talin benda til,
að líkumar sé að vaxa fyrir því,
að Rússar taki þátt í styrjöld-
inni.
Með breytingunni hefir
Stalin tekið í sínar hendur
forystu bæði þjóðar og
ríkisstjómar,
og er þetta gert þegar Þjóðverj-
ar eru farnir að hafa í hótunum
við Tyrki og sú hætta vofir yfir,
að Tyrkland missi jTirráðin
yfir Dardanellasundi. Rússum
er heldur ekki um það, að Þjóð-
verjar hafa nú raunverulega
strendur Rúmeníu og Búlgaríu
við Svartahaf í sínu valdi.
Fascistaforingi
myrtor í París
Franska blaðið „France“, sem
er málgagn frjálsra Frakka og
gefið út í London, birtir þá
fregn frá mjög áreiðanlegum
heimildum, að franski fasista-
foringinn Jean Fontenoy hafi
verið myrtur í Pai’ís. Vekur
fregn þessi nokkra athygli
vegna þess, að það var Font-
enoy, sem skipulagði fyrir Þjóð-
verja franskan fasistaflokk í
París skömmu eftir hemám
Frakklands. Hefir hans verið
saknað í hálfan mánuð, en lík
hans hefir nú verið slætt upp
úr Signufljóti, en því hafði ver-
ið fleygt í fljótið eftir morðið.
Þýzka fréttastofan flutti þá
fregn fyrir nokkru, að Font-
enoy væri á lífi og lifði undir
fölsku nafni í nafngreindri borg
í Frakklandi.
Ntimson herniálaráðliciTa Bauclaríkiaiiiia livetur cindregið til
»ð HandaFÍkJaflotfiiii verði látlnn
fylg*|a fliitiim^askip
inii til Bretlands
Líkur til, að fullnaðarákvörðun um þetta
verði tekin innan tveggja til þriggja
vikna. Afleiðingin að líkindum styrjöld
við Þýzkaland.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Henry L. Stimson hermálaráðherra Bandaríkjanna flutti í nótt ræÖu þá, sem
beðið hafði verið með mikilli eftirvæntingu um öll Bandaríkin og allan heim,
því að það hafði hálft í hvoru verið boðað, að Stimson hefði hinn mikilvæg-
asta boðskap að flytja. í gærkveldi átti Roosevelt forseti fund með helztu ráðherrum
sínum og ráðunautum og er talið víst, að á þeim fundi hafi Roosevelt og „stríðs-
stjórn“ hans fallist á ræðu Stimsons.
í ræðu sinni lagði Stimson eindregið til, að Bandaríkin hefðist þegar handa um að
nota flota sinn til þess að flytja hergögn og annað, sem Bretar þurfa, til Bretlands.
I brezkum blöðum og amerískum er bent á, að þegar slíkuf maður sem Stimson og
i hans stöðu, beri fram slíkar tillögur, en hann talar í rauninni fyrir munn stjórnar-
innar og leggur þessa tillögu fyrir þjóðina — hljóti það að hafa hin mestu áhrif á
almenningsálitið, sem allt af hefir verið að sveigjast í þá átt, að Bandaríkjaherskip
2tti að vernda flutningaskipin, því að tilgangslaust væri að verja tugum og hundruð-
um milljóna til þess að framleiða hergögn og horfa svo upp á það aðgerðarlausir að
þeim sé sökkt í sjó.
Stimson sagði, að það yrði að nota Bandaríkjaflotann
til þess að koma hergagnabirgðunum til Bretlands, því
að — bætti hann við —
það er hvorki meira né minna en frelsi vort
og framtíð, sem er undir þvi komið, að Bret-
land sigri í styrjöldinni um Atlantshafið. —
Stimson var ómyrkur í máli. Hann sagði, að það væri
ekki hinum minnsta vafa bundið, að áform Þjóðverja
væri heimsyfirráð, og þegar þeir hefði sigrað Bretland
kæmi röðin að Bandaríkjunum.
Hann ræddi um hversu mikilvægar vígstöðvar Atlantshafið
væri. Þeir, sem þar sigruðu, bæri og sigur af hólmi í lokaorust-
unni. Nazistar eru nú í þann veginn að geta beitt hámarkskröft-
um sínum, sagði Stimson — þeir getá ekki „sparað kraftana“
— þeir verða að gera það, sem þeir geta, og gera það nú, —
þess vegna megum við ekki bíða.
Vér eigum líf vort og framtíð undir því, að, siglirtgar haldist
yfir Atlantshaf, undir vernd Breta og Bandaríkjamanna. Vér
höfum enn tækifæri, enn vald til þess að grípa inn í, með vissu
um mikinn árangur.
En ef brezki flotinn er sigraður vofir það yfir oss, að floti
vor verði „annars flokks floti“ og Bandaríkin verði ekki lengur
stórveldi.
Brezk og amerísk blöð ræða
þegar í morgun mikið ræðu
Stimsons. New York Herald
Tribune segir t. d„ að það séu
næstu þrjár vikurnar, sem verði
hinar örlagaríkustu í sögu
Bandaríkjanna, og víðar kemur
fram, að menn ætla, að innan
þess tíma verði fullnaðar-
ákvörðunin tekin.
Blaðið segix-, að Bandaríkja-
menn verði nú að gera sér ljóst
hversu liorfurnar séu í raun og
veru, þeir megi ekki lengur vera
þeirrar skoðunar, að þeir geri
það, sem þeim ber, með þvi að
lána eða leigja hergögn, m,eð því
að framleiða sem mest af slíku,
þeir mega eklci treysta því, seg-
ir blaðið, að Bretar geti bjargað
Bandaríkjunum, ef Bandaríkja-
menn vilja eklci berjast. Blaðið
New Yoi-k Times fer svipuðum
orðum um þetta og segir, að ef
Bi'elar vei'ði sigraðir, muni
Þjóðverjar leitast við að leika
Bandaríkjamenn á sama hátt og
Pólverja, Tékka og aðrar þjóðir.
Mensies
fljdur ræðu.
Mensies forsætisráðherra
Ástralíu er nýkominn til New
Yoi’k og flxxtti bann þar ræðu
í gær, sem vakti mikla athygli.
Hann sagði, að þetta væri
ekki Evrópustyrjöld — styi'j-
öld um Evrópupólitik, beldur
styrjöld, sem vai’ðaði allar þjóð-
ir — allt íxiannkyn.
Eins og þér, sagði Mensies,
erum vér Ástralíumenn fjarri
vígstöðvunum, en vér höfum
farið lit í styrjöldina vegna
þess, sem í lnifi er fyi’ir allar
þjóðir.
Vér spyrjum, allur heimur-
ixxn spyr, hve nær þér verðið
búnir að koma framleiðslu yð-
ar í hámark —- og hvenær þér
verðið komnir í fremstxx víglínu.
I Bandax’íkjahlöðum er lögð
sérstök álierzla á þau ummæli
Stimsons, að ef Þjóðverjar næði
Bretlandi á sitt vald, myndi
þeir fi'amleiða þar ógrynni
vopna og hergagna og fá að-
stöðu til þess að byggja þar
langtum fleiri herskip og flxxtn-
ingaskip eu Bandaríkin, og gæti
Bandaríkin þá ekki varið land
sitt — aðstaða þeirra til þess
væri nxiklu hetri nú, en hún
m,undi nokkum tíma verða. Og
meðan Bandaríkin korna sér
upp öflugum flugher og land-
lier, geta þeir notað flotaim
einan.
FRETTIR
í STUTTU MÁLI
Horfurnar í Irak hafa batnað
að mun. Hersveitir Irakmanna
lxafa liörfað undan frá Habba-
nya. Og upppreistarmenn, sem
höfðu náð nokkurum, liluta
olíxxleiðslunnar á sitt vald, hafa
gefist upp.
Haile Selassie hélt liátíðlega
innreið sína í Addis Ahheba í
fyrradag og voru þá að kalla ná-
Ixvæmlega. 5 ár frá því, er ítalir
settust að í borginni. Haile Se-
lassie afsalaði sér aldrei völdun-
um og verður því ekki krýndur
til keisara á ný. Cunningham
herforingi og synir keisarans,
krónprinsinn og hertoginn af
Hax’rar tóku á móti honum.
Mikil fagnaðarlæti voru í borg-
inni.
íalir verjast nú helzt á Amba
Alagisvæðinu og er þar barizt í
10.000 til 11.000 enskra feta
hæð. — Iriidverskar hersivedtir
sækja stöðugt fram, þrátt fyrir
mikla erfiðleika.
Níu þýzkar flugvélar voru
skotnar niður í nótt og alls 51 á
6 fyrstu nóttum mánaðarins og
239 fi'á ársbyrjun. Seinustu 4
mánuði ársins 1939 voru skotn-
ar niðxir að nætui'lagi yfir Bret-
landi 95 þýzkar flxxgvélar.
Bandaríkin liafa sent 4 eftir-
litsskip til Grænlands.
Vfgbúnaður Bandapfkjanna.

Þessar flugvélar, senx sjást á myridinni, eru að koma úr æf-
ingaleiðángri og hyggingin, senx þær fljúga yfir, er stjórnax’-
bygging Randolph-flugvallarins í Texas í Bandaríkjunum. Sá
flugvöllur er nxjög stór og fer þar fi'arn mikil flugkennsla og
hefir hann því fengið nafnið „West Pöint flughersins“ en í
West Point er liðsforingjaskóli Bandaríkjahei'sins.
Umræðurnar í brezka þmginu*
Churcliill mnn fljija
lokaræðnna í día^.
Traustsyfirlýsing var samþykkt í
efri málstofunni í gæp.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Umræðunum um styrjöldina í hrezka þinginu mun verða lok-
ið í kvöld. Churchill flytur lokaræðuna og má telja víst, að
ti'austsyfirlýsing verði samþykkt með yfirgnæfandi meirihluta
atkvæða. —
í gær töluðu fyrstir af hiálfu
stjórnarinnar Antliony Eden ut-
ani'iksmálax’áðliei'ra í neði'i mál-
stofunni og Movne lávarður,
nýlendumálaráðhei'ra, í lá-
varðadeildinni. Attlee flutti
lokaræðuna í neðri mólstofunni.
Meðal helztu ræðumanna þar
voru aulc Edens og Attlee, Lee
Smith, Hore-Belisha, fyrv. her-
málaráðhefra, Savery, Shin-
well o. fl.
Eden vai'ði stefnu stjói’nar-
innar að senda herlið til Gi'ikk-
lands og gerði grein fyx'ii' liversu
ástatt var, er Bretar urðu að
taka ákvörðun sína. Barst þeim
orðsending frá Grikkjum um
leið og þeir tóku Benghazi. Var
lxersveitum Wavells þá nauð-
syn að fá hvíld og vélaeftii’lit að
fara fx-am. Herinn hefði vei’ið i
eldinum um tveggja mánaða
skeið. Höfnin í Benghazi var eklci
nothæf og af þessu leiddi, að
ekki var unnt að halda áfram
til Tripoli.
Gi'ikkir báðu ekld um lijálp.
Þeir skýrðu frá afstöðu sinni —
að þeir myndi verja land sitt.
Bretar urðu að talca sína ákvörð-
un. Hún gat ekki orðið nema á
einn veg. Var það sameigin-
legt lálit stjói’nmálamanna og
hermálasérfræðinga. Milli Dills
og Edens var enginn ágreining-
ur. Enginn gerði sér neinar tál-
vonir, en er þeir Dill og Eden
fóru austur var von um árangur
og enn er eg þeirrar skoðunar,
sagði Eden, að ákvöi'ðunin var
í’étt. Eden rakti þvi næst hversu
illa fór í Júgóslavíu. Samtök um
varnir tókust ekki fyrr en nýja
stjórnin var komin að völdum.
Þá var allt of seint. Eden lofaði
Tyrki fyrir drenglyndi og lioll-
ustu í öllu. Framkoma þeirra
yrði vafalaust áfram hin sama
framvegis, sem verið hefir.
Eden ræddi og um írak. Gerði
hann grein fyi'ir afstöðu Breta.
Þeir eru þakklátir Egiptum og
Tyrkjum fyrir tilboð um að-
stoð til þess að leysa deiluna, en
fyrst verða írakmenn að draga
her sinn frá Habbanya og hætta
Frlx. á 2. síðu.