Vísir - 01.07.1941, Page 2

V ISIR
t
VÍSIF?
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Rltstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Úélagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar 1 6 60 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Flugsamgöngurnar.
rp UTTUGASTA öldin er öld
tækninnar, Framfarir hafa
aldrei verið neitt svipaðar á
umliðrium öldum ]>ví, sem af
er þessari öld, hvað tækni og
verklegar framkvæmdir snertir.
Þessar framfarir hafa náð til
Islands eins og annara nienn-
ingarþjóða heims. ísland er
iiætt að vera afskekkt, það er
hætt að vera út á hjara heims.
íslenzka þjóðin hefir lagað sig
og mótast af heimsmenning-
unni og tileinkað sér ýmislegt
af því bezta, sem komið hefir
fram á sjónarsviðið í tækni,
vélamenningu og verklegri
þróun. Það má jafnvel fullyrða,
að engin ein þjóð hafi skipt
jafnskjpttum ham og verið jafn
dugleg að ryðja sér braut á
sviði nútíma verklegrar menn-
ingar sem íslendingar.
Samanborið við fólksfjölda
og samanborið við strjálbýli,
efnahag og ýmsa örðugleika,
hafa skeð liér undur. Verk-
smiðjur hafa verið reistar unn-
vörpum, sími kominn inn til
afskekktustu dalabyggða, út-
varp á flest heimili og í flest
íliúðarliús landsins, akfærir
vegir um þvert og endilangt
landið, brýr yfir hinar mörgu
og vatnsmiklu ár, hafnarmann-
virki í ölluin eða nær ölluni
kauptúnum landsins, stórkost-
leg ræktunaraukning og aukinn
vélakraftur til allrar fram-
leiðslu.
Þannig getum við talið lengi.
En þjóð, sem er í vexti og sæk-
ir fram til aukinna stórræða og
aukinnar menningar, Iætur sér
ekki nægja að rifja upp það,
sem, gerzt hefir. Hún metur
meir það, sem framundan er,
og bíður úrlausnar. Hún heimt-
ar ný verkefni til að fást við,
hæði á sviði andlegra og verk-
legra menningar- og umbóta-
mála.
Eitt af þessum verkefnum, er
þjóðar vorrar bíða á næstunní,
eru flugsamgöngurnar.
Strax og flugtæknin óx, varð
það ljóst, að hér beið okkar Is-
lendinga verkefni, sem við urð-
um undir öllum kringumstæð-
um að tileinka okkur, og þvi
7 fvrr, því betra.
Víðáttur Islands eru miklar,
dreifbýli mikið og samgöngu-
erfiðleikarnir, einkum á vet-
urna, gifurlegir. Það varð því
öllum framsýnum mönnum
Ijóst, að hin öra flugtækniþró-
un beið okkar. Og þetta er eitt
af aðal-viðfangsefnum dagsins
í dag.
Nú er flugmálum þannig
háttað hjá okkur, að sem stend-
ur er ekki i notkun nema ein
flugvél til farþega- og póst-
ílutnings — flugvél, sem tekur
aðeins fjóra farþega.
Af skýrshim Flugfélags ís-
lands, sem berast mánaðarlega
til almennings, er það ljóst, að
þessi eina flugvél er svo að
segja alltaf á ferðinni, dag og
nótt, þegar flugfært er. Það er
lika ljóst, að þótt hér væru fjór-
. ar ilugvélar jafnstórar myndu
þær ekki gera meira en full-
nægja þeim pöntunum, sem
berast til félagsins. Og er þó ó-
talið verkefni flugvélanna í
þágu atvinnuveganna, svo sem
leit að síldartorfum o. s. frv.
En þótt hér sé enn skammt
á veg komið, og flugmálin í
mjög ófullnægjandi formi, þá
er svo mikill skriðpr kominn á
þessi mál meðal bjartsýnna og
stórhuga einstaklinga, að við
þurfum ekki að efast um, að
þessum málum er borgið. Ný-
lega fór hópur ungra og efni-
legra manna til flugnáms í
Vesturheimi, og þegar þeir
koma aftur að vestan, má
vænta þess, að þeir verði ekki
látnir standa aðgerðalausir,
lieldur fái þeir gnægð verkefna
lil að glíma við.
Þess má vænta, að Flugfélag-
ið, ríki og ríkisstjórn búi svo
unx þessi mál á næstunni, að
innan fárra ára ferðist menn
rneira með flugvélum, en
nokkru öðru samgöngutæld, er
við enn þekkjum. Flugvélarnar
eru án nokkurs efa samgöngu-
tælci framtíðarinnar — og við
íslendingar liöfum, það sem af
er þessari öld, samlagað okkur
því bezta, sem tæknimenning
heimsins hefir á að skipa — og
svo mun enn verða.
*
Átta daga íerð Ferða-
félags íslands til
Norðurlandsins.
Lagt á stað laugardaginn 5. þ.
m. kl. 8 árdegis. Ekið fyrir
Hvalfjarðarbotn um Borgar-
fjörð (Hvítárbrú, Laxfoss og
Hreðavatn) norður Holtavörðu-
heiði um Hnúk í Vatnsdal (eða
á suðurleið) og til Blönduóss og
gist þar. Daginn eftir farið um
Skagafjörðinn um Öxnadals-
heiði til Akureyrar, dvalið þar
um stund, síðan lialdið til
Húsavíkur og gist þar. Þriðja
daginn verður farið um Beykja-
heiði og Kelduhverfi áleiðis til
Ásbyrgis og Dettifoss og til baka
til Húsavíkur um kvöldið og
gist þar. Fjórða og fimmta deg-
inum verður varið við Mývatn
og gist á Mývátnsbæjunum.
Gengið í Dimmuborgir, farið á
bátum út í Slútnes, skoðaðar
Brennisteinsnámurnar og ann-
að markvert við Mývatn. Sjötta
daginn haldið til Akureyrar um
Goðafoss, Vaglaskóg og suður
Vaðlaheiði og dvalið 1 höfuð-
stað Norðurlands þann dag og,
ef tími vinnst til, ekið inn að
Grund. Sjöunda daginn lialdið
heim á leið um Öxnadalslieiði
og að Hólum í Hjaltadal og deg-
inum varið í Slcagafirðinum og
farið til Blönduóss um kvoldið
og gist þar. Áttunda daginn ekið
suður Holtavörðuheiði lím
Borgarfjörðinn og upp Reyk-
holtsdal að Húsafelli, skoðaður
Húsafellsskógur, þá ekið suður
Iíaldadál um ÞingvöII til
Reykjavíkur.
Áskriftarlisti liggur frammi
á skrifstofu Kr. Ó. Skagfjörðs,
Túngötu 5, en fyrir kl. 6 á
fimmtudaginn þ. 3. þ. m. verða
allir að vera búnir að taka far-
miða.
Þakkarávapp.
Hjartans þakkir færi eg öll-
um þeim, er á ýmsan hátt
glöddu mig í tilefni af 91 árs
afmæli mínu. — Sérstaklega
þakka eg Reykvíkingafélaginu
fyrir gjöfina, er Hjörlur Hans-
son færði mér frá því. Bið eg
algóðan guð að halda sinni alr
máttugu verndarhemdi yfir
Reykjavík og vernda hana frá
öllu grandi nú og ævinlega.
Guð blessi yklcur öll!
Málfríður Guðbrandsdóttir
frá Brennu.
Fæðingardeild Landspítal-
ans getur ekki
íullnægt þörfinni.
í henni þ^rftu að vera þrefalt
fleiri i'iiiu.
Viðtal við yfirljósmóðurina.
■p1 æðingardeild Landsspítalans, hefir nú starfað í
* rúmléga 10 ár, og er aðsókn að deildinni nú orð-
in svo mikil, að hún fullnægir á engan hátt þörfinni.
Vísir hefir snúið sér til yfirljósmóðurinnar, Jóhönnu
Friðriksdóttur, og átt viðtal við.hana um málefni deild-
arinnar. Fer það hér á eftir.
undirhúnings slíkri aukningu?“
„Méf er ekki kunnugt um, að
neitt bafi verið gert í því efni.“
„En hafið þér nokkrar lillög-
ur fram að færa?“
„Konurnar áttu drýgstan
þáttinn í því, að Landspítalinn
var reistur. Eðlilegast og líldeg-
ast til árangurs teldi eg það, að
þær tækju nú þetta mál í sínar
hendur og beittu sér fyrir því
á hverjúm þeim vettvangi, sem,
sigurvænlegur er. Almenn fjár-
söfnun kæmi þá einnig til
greina. Mætti þær þá fara að
dæmi prestanna, sem nú liafa
beitt sér fyrir fjársöfnun til
nýrra kirkjubygginga. Enda
þótt eg hafi hugsað mér ýms-
ar leiðir, sem fara mætti í þessu
máli, sé eg eklci ástæðu til að
greina nánar frá þvi á þessu
stigi.
En það er alveg víst og óvé-
fengjanlegt, að ástæðurnar í
fæðingardeildinni nú eru þann-
ig, að þörf er skjótra og góðra
aðgerða. Þótt nauðsynjamálin,
sem styðja þarf, séu mörg, þá
vænti eg þess, að engurn dyljist,
að eitt hið almennasta nauð-
synjamál, sem nú krefst lausn-
ar, er það að tryggja sem bezt
afkomu og heilbrigði sængur-
kvenna og barna þeirra.
Yeit eg, að karlmennirnir
munu ekki láta sitt eftir liggja,
að styðja okkur konurnar i bar-
áttunni fyrir umbótum í jjessu
máli, og með samtökum allra
mun hin nýja, aukna fæðingar-
deild brátt geta risið.“
„Deildin tók til starfa um leið
og Landspítalinn var opnaður
almenningi til afnota, þ. 20. des.
1930, en fyrsta barnið fæddist
þar 5. jan. 1931. 1 þeim mánuði
lögðust aðeins 8 konur í deild-
ina.“
„Hvað olli þessari tregu að-
sókn?“
„Almenningur var þá ókunn-
ugur starfsemi fæðingardeilda í
sjúkrahúsum og munu því
margar konur, sem annars
hefðu komið til okkar, bafa kos-
ið heldur að ala börn sín í lieima-
liúsum sínum, eins og jafnan
hafði verið venja. En þetta
breyttist fljótlega. Fyrstu sex
mánuði ársins 1931 ólu hér 100
konur börn sín en 154 seinni
helming sama árs, eða alls á
fyrsta árinu 254. Til saman-
burðar má geta þess, að s. 1. ár
liöfðum við 477 sængurkonur
og með deginum í dag, 30. júni,
þ. e. á fyrstu 6 mánuðum þessa
árs, höfðum við tekið á móti
258 konum í ár. Með sama
áframhaldi kemst talan i ár
Upþ yfir 500. Eins og tölur þess-
ar bera með sér, liefir aðsóknin
að deildinni meira en tvöfaldast
á þessum árum.“
„Hefir uokkurntima orðið að
úthýsa konum?“
„Já, því miður, margoft. S. I.
ár urðum við t. d. að neita 40
fæðandi konum um rúm. Auk
þess höfum við orðið að neita
mörgum konum sem óskuðu, —
og þurftu, — að liggja á fæðing-
ardeild undir eftirliti læknis og
Ijósmóður vegna meðgöngu-
sjúkdóma. En vegna þrengsl-
anna hér hafa margar þessara
kvenna orðið að liggja heima,
sumar vikum saman, og gátum
við ekki tekið þær liingað fyr
en á síðustu stundu, og jafnvel
hefir komið fyrir, að þá urðum
við að úlhý»sa þeim vegna rúm-
leysis hér.“
„Hve mörg rúm eru í deild-
inni?“
„Upphaflega voru 10 rúm
ætluð sængurkonum og 2 rúm 1
í fæðingarstofum, eða alls 12 ^
rúm. Þegar á öðru starfsári
urðu oft vandræði vegna rúm-
leysis. Var þá tveim tvibýlis-
stofum bætt við. En brátt
reyndist það einnig ófullnægj-
andi. Þá urðum við að tjalda
því, sem til var. Var þá oft bú-
ið um sængurkonur á varð-
stofu ljósmæðranna, stundum
í ganginum, sem er á milli fæð-
ingarstofanna, og þegar þar
þraut skjólið, urðum við að
leggja þær í rúm eða á legu-
bekki í fremri ganginum. Og
eins dæmi eru það sannarlega
ekki, að börn hafi fæðst í lier-
berginu mínu! Og komið liefir
það fyrir, að konur hafi alið
börn sín í kennslustofu lækna-
deildarinnar og í biðstofu eða
skiptistofu handlæknisdeildar-
innar.“
„Eftir hvaða reglu og í hvaða
röð eru konur teknar inn, sem
óskað hafa eftir rúmi þar?“
„Yfirleitt eru aðeins teknar
inn þær konur, sem, undanfarið
hafa verið undir eftirliti og um-
sjón deildarinnar, og þær eru
teknar inn í þeirri röð, sem þær
veikjast. Undantekningar eru
þó gerðar, þegar um er að ræða
mjög aðkallandi, hættuleg til-
felli, — ef þá eru nokkur tök
á að taka við konunni.“
„Hvað verður um þær kon-
ur, sem þið verðið að útliýsa?“
„Þær verða oftast að ala börn
sín í beimahúsum, hvernig sem
þar kann að vera ástatt. Getur
hver sem vill gert sér í hugar-
lund, hvernig þetta kemur sér,
þar sem konurnar hafa treyst á
það, að þær gætu komist inn i
fæðingardeildina. Oft eru þetta
fátækar konur, margra barna
mæður, sem hafa stórt heim-
ili en enga eða ófullnægjandi
hjálp. Stundum eru þetta ein-
stæðings stúlkur, sem einhver
hefir skotið skjólshúsi yfir
þangað til þær þyrftu að leggj-
ast á sæng og gæti fengið rúm
í fæðingardeildinni. En jafnvel
þótt um sé að ræða konur, sem
búa við sæmileg eða góð efni,
þá er vinnukonueklan hér svo
mikil, að oft reynist ömögulegt
að útvega nauðsynlegustu heim-
ilishjálp á meðan konan liggur
á sæng.
Annríkið hjá okkur tel eg
ekki erfiðast. Sárast þykir mér
það, að hafa engin tök á að lið-
sinna þessum mæðrurn, eða
verðandi mæðrum, og verða að
úlhýsa þeim, livernig sem kann
að vera ástatt á heimilum
þeirra."
„Hvað er hæg't að gera til að
ráða bót á þessum vandræð-
um?“ •
„Með þeim 16 rúmum, sem
deildinni raunverul. eru ætluð,
er hægt að taka á móti um 300
konum á ári þ. e. nál. 25 á mán-
uði til jafnaðar. Það, sem af er
þessu ári, höfum við tekið á
móti 43 konum á mánuði, þ. e.
72% fleiri en ætlast mætti til
eftir rúmafjölda. En eins og eg
sagði áður, er aðsóknin að
deildinni sívaxandi. Beiðnir um
rúm eru nú um, 100 á mánuði,
eða fjórum sinnum fleiri en
rúrnin leyfa. Eru það bæði
beiðnir frá fæðandi lcoiium og
kbnum, sem þyrftu að liggja
]iar vegna meðgöngusjúkdóma.
Konurnar, sem til okkar leita,
koma víðsvegar að. Flestar eru
þær vitanlega úr Reykjavik, en
margar úr Hafnarfirði og nær-
sveitunum. Sumar koma jafn-
vel úr fjarlægum byggðarllög-
um. /
Til þess að bæta úr brýnustu
þörfinni, er aðeins ein leið til,
og hún er $þ, að auka nú þegar
húsnæði deildarinnar, svo að
þar verði um 50 rúm í stað 16
nú, þ. e. að þrefalda rúmafjöld-
ann. Með slíkri aukningu ætti
fyrst um sinn að verða unnt að
fullnægja eðlilegri aðsókn
nokkurn veginn. En þó er það
nú ekki meira en svo.“
„Hvað hefir verið gert til
Adalfundur j. S. t.
57 fulltrúar frá 16 sam-
bandsfél. sátu fundinn.
/% rsbing Iþróttasambands Islands var haldið hér í
bænum dagana 27. og 28. þ. m. Á þinginu mættu
57 fulltrúar frá 16 sambandsfélögum. Þá mætti og á
þinginu Þorsteinn Einarsson íþróttafulltrúi.
Forseti sambandsins, Ben. G.
Waage, setti þingið og bauð
fulltrúa velkomna, einnig beindi
hann árnaðaróskum til iþrótta-
fulltrúans.
Fundarstjóri var kosinn Er-
lendur Pétursson, og til vara
Jens Guðbjörnsson. Fundar-
ritarar voru kosnir Haraldur
Matthíasson og Þorsteinn Bern-
harðsson.
Siðan var gengið til dagskrár.
Forseti 1. S. í. lagði fram
prentaða ársskýrslu fyrir liðið
starfsár. Urðu um hana miklar
umræður, og kom fram í þeim
eindreginn vilji um að efla
gengi sambandsins svo sem
verða mjá.
Gjaldkeri í. S. í., Sigurjón
Pétursson, skrifstofustóri lagði
fram og skýrði reikninga sam-
bandsins, sem að nokkurum
umræðum loknum voru sam-
þykktlr eiriróma. Ennfremur
lagði gjaldkeri fram fjárliags-
áætlun fyrir næsta sarfsár, og
var henni vísað til fjárhags-
nefnda þingsins.
Þá urðu og nokkurar umræð-
ur um breytingar á lögum sam-
bandsins.
Ivosningar í stjórn sambands-
ins föru þanníg, að Ben. G.
Waage var endurkosinn forseti í
16 sinn, Erlingur Pálsson var
endurkosinn, og í stað Konnáðs
Gíslasonar, er baðst undan end-
urkosningu, var kosinn ’Þórar-
inn Magnússon. Voru Konráð
þökkuð vel unnin störf i stjórn
sambandsins. Fyrir voru i
samb.stj. Frímann Helgason og
Sigurjón Pétursson skrifstofu-
stjöri.
Varastjórnin var endurkosin
þeir Pétur Sigurðsson, Kristján
L. Gestsson og Kristján Ó.
Skagfjörð.
Endurskoðendur og varaend-
urskoðendur voru og endur-
kosnir.
í íþróttadómstól til næstu
þriggja ára voru kosnir:
Einar B. Guðmundsson hrm.
og er hann dómstjóri.
Garðar Þorsteinsson, hrm.
Ólafur Sveinsson, prentari.
Hörður Þórðarson, lögfr.
Sigurður Nördal, lögrþj.
Einar Pálsson, verkfr.
Konráð Gíslason, verzl.m.
Þórður Guðmundsson, verzl-
unarm. og Sigurður S. Ólafsson,
prentari.
Varamenn í dómstólinn voru
kosnir:
Axel Sveinsson, verzlm.
Þórir Kjartansson, lögfr.
Ólafur Sigurðsson, fátækra-
fulltrúi.
Jón Sigurðsson, verkfr. og
Stefán Runólfsson, rafvirki.
í þinglok laugardagskveldið
28. júni var fulltrúum sýndur
þáttur úr litkvikmynd I. S. 1.
Var þátturinn frá forsetamót-
inu 1940, tekinn af hópgöngu
íþróttamanna um hæinn við
leiði Jóns Sigurðssonar, á
íþrótlavelinum og við Háskól-
aiin. Ben. G. Waage skýrði
mnydina, og þótti mönnum
mikið til hennar koma.
Þar sem samhandið á aðeins
kvikmyndatökuvél, en enga til
sýninga, þótti fulltrúiun að eklri
mætti lengur við svo búið standa
og skutu þeir saman nokkurri
fjárupphæð til kaupa á sýninga-
vél handa sambandinu.
Þinginu lauk með liófi í boði
sambandsstjórna. Ávarpaði for-
seti, B. G. W. fulltrúana og
starfsmenn þingsins og þakkaði
þeim gott samstarf, en Jens
Guðbjörnsson þakkaði Erlendi
Péturssyni góða og röggsam-
lega fundanstjórn og tóku full-
trúar undir með ferföldu húrra-
hrópi. Síðan gaf Erlendur Pét-
ursson yfirlit um störf þingsins
og óskaði fulltí’úum góðrar
heimferðar. Sleit hann síðan
þinginu, en fulltrúar lirópuðu
ferfalt húrra fyrir 1. S. í.
Mörg mál voru til umræðu og
afgreiðslu á þinginu, og verður
þeirra gelið nánar hér í blaðinu,
svo og skýrslu sambandsstjórn-
ar.
Líkn.
Ungbarnavernd Líknar er opin
hvern þriöjudag og föstudag kl. 3
—4. — Ráðleggingarstöð fyrir
barnshafandi konur opin fyrsta
miðvikudag í hverjum mánuði kl.
3—4, Templarasundi 3.
Þingvallaför Heimdallar.
Þátttökukort seld í dag og á
morgun á skrifstofu Varðar, Varð-
arhúsinu kl. 1—5. Sími 2339.
Næturlæknir.
Þórarinn Sveinsson, Ásvallagötu
g, sími 2714. Næturvörður í Ing-
ólfs apóteki og Laugavegs apóteki,
Bæjarráð
hefir synjað heiðni Skúla Jó-
hannssonar um leyfi til að hafa aug-
lýsingaturn á torginu við Vatnsþró.
Þing-vallaför Heimdallar.
Þátttökukort seld í dag og á
morgun á skrifstofu Varðar, Varð-
arhúsinu kl. 1—5. Sírni 2339.
Hæstiréttur.
Einar Arnórsson, hæstaréttar-
dómari, hefir verið kjörinn forseti
hæstaréttar frá I. sept. þ. á. til 31.
ágúst 1942.