Vísir - 06.11.1941, Blaðsíða 2

Vísir - 06.11.1941, Blaðsíða 2
VISIR 'VÍSIF7 DAGBLAÐ Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F. Ritstjóri: Kristján Guðlaugseon Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni Afgreiosla: Hverfisgötu 12 (GengiS inn frá Ingólfsstrseti) Símar 1 660 (5 línur). Verð kr. 3,00 á mánuði. Lausasala 15 og 25 aurar. Félagsprentsmiðjan h.f. Framsókn og frjálsa leidin- p RAMSÓKNARMENN mega vera nxeira en lítið tornæm- ir, ef þeir geta ekki lært ýmis- legt af því, sem fram hefir kom- ið síðustu vikurnar. Þeir liafa löngum viljað halda því fram, að innan Sjálfstæðisflokksins væri hinn mesti Agreiningur. Annarsvegar væru þeir, sem ekki vildu hafa neitt samstarf um, stjóm landsins, svokölluð „óróleg deild“, tómir ófriðar- seggir og áflogamenn. Hinsveg- ar væru hin „ábyrgari öfl“, menn, sem fyrir hvern mun vildu að friður ríkti og sam- vinna. Auðvitað átti öll gagn- rýni að vera runnin frá hinni „órólegu deild“. Sannleikurinn í þessu máli er sá, að enginn ágreiningur hefir verið innan Sjálfstæðisflokksins um það, að samstarf þyrfti að vera um stjórn Iandsins. Hitt kann að vera, að í upphafi liafi menn verið misjafnlega trúaðir á heilindi Framsóknarmanna, og það liafi þá fallið meira i hlut hinnar „órólegu deildar“ að benda á veilurnar í fari lienn- ar. — Þetta er allt saman liðin saga. Það er erfitt að benda á þann mann innan Sjálfstæðisflokks- ins, sem hefir mikla trú á heil- indum Framsóknar. Enda er það játað af þeim, sem bjart- sýnastir voru í þeim efnum við upphaf samstarfsins, að þeir hafi orðið fyrir vonbrigðum. Vopnin standa nú á Fram- sókn af hálfu Sjálfstæðisflokks- ins. Og það er ekkert frekar hin „órólega deild“, sem að þeim sækir. Framsóknarmenn munu játa, að Bjarni Benediktsson borgarstjóri, Jón á Akri og Pét- ur Ottesen séu þunghöggir, engu síður en aðrir flokksmenn þeirra. En það er vitanlegt, að þessir þrír menn voru allir tald- ir í „rólegu deildinni“, Jiegar samstarfið hófst. Framsókn ætti því að vera komin að raun uin það, að Sjálf- stæðisflokkurinn er ekki skiptur í neinar deildir. Hann stendur saman sem ein heild — „róleg“ eða „óróleg“, eftir því sem til- efni gefast til. „Leiflursókn“ sú, sem hafin var, er Hermann Jónasson baðst lausnar, hefir mistekist. Þær að- farir eru slíkar, að allir sjálf- stæðismenn, utan þings og inn- an, fordæma Jiær einum rómi. Hermann Jónasson færði þær ástæður fram fyrir láusnar- beiðni sinni, að samkomulag hefði ekki fengizt um dýrtíðar- málin. Hér hefir margsinnis ver- ið frá þvi skýrt, að daginn fyrir lausnarbeiðnina litu bæði Sjálf- stæðisráðherrarnir og Stefán Jóhanu svo á, að samkomulag væri fengið um hina frjálsu leið. Tíminn hefir til skamms tíma ekki fengist til að játa þetta, heldur farið í kringum það eins og köttur um heitan graut. En fyrir helgina var svo sorfið að blaðinu, að ekki þótti lengur stætt á því að þræta. Viðurkenn- ing Tímans er á Jiessa leið: „Ráðherrar Sjálfstæðisflokks- ins töluðu fyrst um það í alvöru að reyna frjálsu leiðina á ráð- herrafundi 18. þ. m. Framsókn- arráðherrarnir létu þá svo um mælt, að ef það væri tryggt áður en þingið færi heim, að frjálsa leiðin næði sama árangri og lög- festingin, mundu þeir geta sætt sig við hana.“ Það sem komið hefir fram í málinu, bendir allt til Jiess, að frjálsa leiðin sé miklu liklegri til árangurs, en hin lögfesta. I þessu sambandi skiptir það mestu máli, að stærstu verka- lýðsfélögin á landinu hafa sam- þykkt að segja ekki upp kaup- samningum. Eftir að svo er komið, er fallin langstei-kasta röksemdin fyrir lögfestingunni. Þar með er þannig sýnt, að ráð- hprrar Sjálfstæðisflokksins sáu rétt, er Jieir báru fram uppá- stungu sína um hina frjálsu leið. Eftir því, sem mál þetta er lengur á döfinni, þrengir meira að Framsóknarflokknum, bæði um málefnalega aðstöðu lians og aðferðina, sem hann beitti til að knýja vilja sinn fram. Það er áreiðanlegt, að Framsóknar- „aktiurnar“ hafa aldrei staðið lægra í Sjálfstæðisflokknum.. a finfrtl haíiriar viiur i HuirfirOi Grafvél Reykjavíkurhafnar hefir undanfamar þrjár. vikur verið að vinna fyrir vitamála- stjómina í Hafnarfirði. Vélin hefir unnið að upp- mokstri og hefir mokað upp 16.500 teningsmetrum af möl, sem flutt hefir verið í undir- stöðu fyrir skjólgarðinn, sem verið er að koma upp í Hafnar- firði. Er verkinu lokið í dag. Er Jietta einn áfangi á fram- kvæmd verksins, að því er vita- inálastjóri sagði blaðinu í morg- un. Verður framkvæmd haldið áfram í vetur. líveikt á nýjnm viísi 1 dag verður að líkindum kveikt á nýjum vita á Amar- stapa á Snæfellsnesi. Viti Jiessi er lítill innsiglingar- viti, byggður í haust. Hafa Ijósatækin verið sett upp að und- anförnu og verður sennilega kveikt á Jieim í dag í fyrsta skipti. Skipstjórar strandferðaskip- anna höfðu oft látið i ljós óskir um að viti yrði settur upp þarna. Skemmtifundur Nor- ræna félagsins. Skemmtfundur var haldinn í Norræna félaginu í Oddfellow- húsinu í gær, og var þar fjöl- menni mikið saman komið. Þegar formaður félagsins, Stefán Jóh. Stefánsson, ráð- herra, hafði boðið gesti vel- komna, flutti Ulring, skipherra, fróðlegt erindi um innrásina í Noreg. Sagðist hann m. a. telja, að Þjóðverjar hefði haft á prjónunum áform um innrás hér í október 1940, en hætt hefði verið við hana, vegna þess, að norski flotinn náði á vald sitt veðurathuganaskipi, sem Þjóð- verjar höfðu sent norður í höf. Önnur atriði til skemmtunar voru einsöngur Gunnars Páls- sonar og upplestur Gunnars Gunnarssonar, en Guðlaugur Rósinkranz skýrði frá fyrirhug- uðu jólahefti N. F. 50 ára er í dag Marinus Buch, Njáls- götu 52A. Dr. Gunnl. Claessen: Hnndafár og: uianna. H undapest hefir gosið upp í landinu, og hefir heldur en ekki komið af stað uppnámi hjá stjómarvöldum landsins. At- vinnumálaráðuneytið lét það bcð út ganga, að vægðarlaust skyldi lógað öllum hundum á suðvestur-kjálka landsins. Síðar hefir eitthvað verið linað á þeirri fyrirskipan. Hver er ástæðan til, að svo rösklega er brugðið við og fyrir- skipaðar sóttvarnir, sem, munu koma við kaun margra? Hvar liggur fiskur undir steini? Svar- ið er: loðdýrin — refir og mink- ar. Lif Jieirra er talið í veði, ef Jiau skyldu sýkjast af hundun- uni, og Jiar með sú arðvænlega atvinnugrein. Fróðir menn telja, að pestin geti grandað Jieim kvikindum, ekki síður en hund- unum. Þarna er gróðavænleg at- vinna í húfi, og því tekið fastari tökum á sóttvörnunum en menn eiga að venjast. Er þáttur hpndanna Jiar með úti? Stafar ekki önnur sjúk- dómshætta af hundum, án þess að Jiví sé mikill gaumur gefinn? Jú, vissulega. En sá krankleiki varðar ekki atvinnurekendur frekar en aðra, og Jiví er farið sér liægt í sóttvörnunum. — Hér er átt við sullaveikina. , Tveir mannsaldrar eru liðnir siðan Dr. Jón Finsen, Jiá héraðs- læknir á Akureyri, og þróf. H. Krabbe færðu sönnur á, að sulla- veiki í mönnum og fénaði staf- ar af sérstakri bandormstegund í hundum (tænia echinococcus). Ormurinn er ekki nema 5 milli- metra langur, og hefst við í hundsgörninni. Gangi ormurinn eða egg hans niður áf hundin- um, og berist í menn eða sauð- fé, myndast sullur, og er það annað lífsstig ormsins. Þetta vita íslendingar ógn vel. Lækii- arnir hafa margsagt það i ræðu og riti. Mjög hefir verið brýnt fyrir almenningi, að öruggt ráð iil að útrýma sullaveiki sé að korna i veg fyi-ir, að hundar ná'i að hálna í sig sollin innyfli úr sláturfé. Sé slitinn einn hlekkur í Jiróunar-rás sulldýrsins, tor- tímt einu tilverustigi bandorms- ins, er um leið ráðið niðurlög- um þessa hættulega snikjudýrs. En Islendingar hafa dauf- heyrzt við þessari aðvörun. Var- úð við slátrun mun víða ærið á- fátt, og má jafnvel sjá Jiess merki á sjávarbakkanum í Reykjavík, þar sem iðrum úr sláturfé er fleygt á víðavang. Nái nú áðvífandi hundur i solfna lif- ur eða lungu, fær hann i sig bandorm. En sá ormur kann að verða mannsbani siðar, eins eða fleiri. Sullaveikin hefir að vísu rén- að mjög hér á landi. Áður fyrr var 7. hver maður talinn sulla- veikur. Ennþá sýkjast menn Jió af þessari veiki, þjást af henni árum saman og missa stundum lífið. I ársskýrslu Landspitalans 1940 getur próf. G. Thoroddsen þess, að maður hafi verið skor- inn þar upp vegna sullaveiki. En skv. skýrslu próf. N. P. Dungal fundust auk Jiess á s.l. ári í 3 skipti sullir við krufningar á Landspítalanum. f síðustu Heil- brigðisskýrslum, árið 1938, telja læknar fram 24 sollna sjúklinga. Það er J)vi síður en svo, að Jæssi veiki sé kveðin niður. Menn verða líka að hafa J>að hugfast, að eigi allfáir liafa í sér sulli án þess að það komi til greina í framtali lækna. Sullaveikin er algengust í lifr- inni, en sullimir geta setzt að i hvaða líffæri sem er. Nýlega lézt maður hér í bænum af sullum i mjaðmarbeinum. Mikilli þjáningu mætti afstýra ef Jæir, sem fást við slátrun, gerðu skyldu sína, og eyddu sollnum innyflum. Því sker ekki heilbrigðisstjórnin upp herör á hverju hausti fyrir sláturtíðina, og gengur ríkt eftir, að heil- brigðisnefndir og slíkir aðiljar sinni sullvörnum? Hér á árunum var komið á hundabanni i Reykjavík með samþykki bæjarstjórnar. Og einstöku kauptún munu hafa farið að dæmi höfuðstaðarins. Sumlr litu á J>essa ráðstöfun sem ofsókn á saklaus kvikindi. En vitanlega var hér um sjúkdóms- vörn að ræða og J>rifnaðaratriði. Bannið hefir verið gagnleg á- minning um liina sífelldu hættu, sem vofir yfir. Að visu hefði mátt framkvæma J>að með rík- ari eftirgangssemi af hálfu lög- reglunnar. Og betur hefði mátt vera á verði gagnvart aðvifandi, útjendum hundum. Það fer að verða dýrkeypt þjóðinni að daufheyrast við eindregnum ráðum Magnúsar heitins Einars- sonar, dýralæknis, að hleypa engum útlendum skepnum hér á land. Sauðfjárpestirnar hefðu þá ekki gosið upp. Og vafalítið slafar hundapestin, sem nú geis- ar, frá útlendum rakka. Svonefnd hundahreinsun fer "WBBF rr - —VJ - ,f>’j-. fram árlega. En allt er i óvissu um gagnsemi hennar. Um J>að vantar vísindalegar athuganir. Einn héraðslæknir getur J>ess i síðustu Heilbrigðisskýrslum, að trassað sé að baða hundana eft- ir á, og árangurinn er yfirleitt 111 jög vafasamur. Of t er á J>að minnzt, að nær sé að koma i veg fyrir sjúkdóma, heldur en að reyna lækningar með lyfjum eða skurðaðgerðum, þegar í óefni er komið. Hér er tækifærið: Komið i veg fyrir, að hundar nái i sulli. Þá er band- orminum útrýmt, og sullaveiki um leið. Það, sem ber að keppa að, er að takmarka hundahald strang- lega við nauðsynlega fjár- hunda. Hafa vakandi auga á slátrunarstöðvum. Og loks, láta fara fram visindalega rannsókn á gagnsemi (eða skaðsemi) svo- nefndra hundalælcninga. Vill ekki heilbrigðisstjórnin rumska eins myndarlega út af sullaveiki í mönnum eins og at- vinnumálaráðuneytið gerði út af pest í refum og minkum? Á ekki mannfólkið jafngott skilið og loðdýrin ? P Ingibjörg H. Bjarnason | skólastjóri Kvennaskólans i Reykjavík í 35 ár, er borin til hinstu hvíldar í dag. Æfistarfs hennar, sem arftaka frú Þóru Melsteð, stofnanda Kvennaskól- ans, og starfa hennar sem al- þingismanns mun verða ræki- lega minnst á öðrum vettvangi og af J>eim, sem vel eru að sér um J>au mál. En J>að er ein grein í Jiessum víðfeðma starfsmeiði, sem við, fimleikakennarar og íþróttavinir, við, sem meira og minna höfuni lært til og helgað starfskrafta okkar líkams- menntun J>jóðarinnar, viljum hér með minnast nokkuð, grein, sem alltof mörgum er ókunnugt um, því liún hefir falizt fleslra sýn i hinni Jiykku laufkrónu. Þessi grein er starf hennar fyrir hina líkamlegu menntun þjóðar- innar, fyrir íj>róttirnar, sérstak- Iega leikfimina, leikfimiiðkun kvenna. Þeir, sem athugulir hafa ver- ið, hljóta að hafa tekið eftir J>ví, að Ingibjörg heitin lét nær ald- rei niður falla leikfimikennslu í skóla sínum, Jiött skólinn ætti ekki — og eigi ekki enn — leik- fimihús, og oft væri erfitt að fá lmsnæði fyrir leikfimi skóla- stúlknanna. Víðast annarsstaðar var leikfimin látin sitja á hak- anum og lítið gert til J>ess að láta hana ekki niður falla, hvað þá sitja fyrir öðrum námsgrein- urn. Og ætið gætti hún J>ess vel, að stúlkurnar stunduðu leikfim- ina og að leikfiminni væri beitt þannig, að hún kæmi stúlkun- um að notum. Fáir munu J>ó hafa gert sér grein fyrir J>ví, á hvaða grund- velli þessi hugur Ingibjargar lieitinnar til likamsmenntunar- innar byggðist og þessi þekking hennar á leikfimikennslu. En vel skiljanlegt mun J>að verða öllum, er þeir fá að vita, að hún var fyrsti lærði leikfimikennar- inn íslenzki. Eins og öllum er kunnugt, var Ingibjörg heitin vel lærð kona, J>ótt ekki gengi hún hinn svo- kallaða „menntaveg“. Lærði hún bæði innan lands og utan. Á námsárum sínum í Danmörku komst hún i kynni við Lings- leikfimina, eins og hún var þá iðkuð í Danmörku. Hefir hún þá, — svo skynsöm og gjör- hugul kona, sem hún var á flesta lund, — Jiegar skilið hví- líkur aflvaki leikfimin er, rétti- lega notuð, og viðhald sesku- fjöri. Þennan aflvaka, þessa æskulind. vildi hún flytja heim til Fróns ásamt öðru þvi, sem hún hafði lært, og til framfara mátti verða. Þess vegna bætti hún J>vi á sig, að læra leikfimi- kennslu, gekk i Paul Petersens Institut í Kaupmannahöfn vet- urna 1890—’92 og tók leikfimi- kennarapróf þaéan. Eftir að hún kom heim hing- að, varð hún kennari við Kvennaskólann í Reykjavík og J>ar kenndi hún svo leikfimi, og i Barnaskólanum, þar til Ingi- björg heitin Brands (Guð- brandsdóttir) tók við af henni upp úr aldamótunum. — En Ingibjörg heit. Bjarnason liafði einmitt stult að því, að Jiessi nafna hennar og færasti nem- andi í leikfimi færi utan og lærði, til þess að liægt væri að auka að mun leikfimikennslu við skólana hér. Áður en Ingibjörg H. Bjarna- son fór að kenna hér leikfimi, hafði aðeins verið kennd leik- fimi hér heima við einn skóla: Latínuskólann i Reykjavik. Fyrsti kennari þar var danskur liðsforingi, sem aðeins kenndi danska herleikfimi. Þegar hann féll frá tók við kennslunni nem- andi hans, stúdent, Ólafur RóS'- enkranz (Ólafsson). Hann var fyrsti Islendingur, sem kenndi leikfimi, en var Jh> ekki lærður leilvfimilcennari. Hann komst fyrst utan á leikfiminámskeið sumarið 1898. Ingibjörg heitin Kvennaskóla- stjóri var þannig fyrsti islenzki leikfimikennarinn, eins og áður er sagt, og missti aldrei sjón né skilning á því, að líkami manns- ins er göfugasta og fegursta guðsmusterið á jörðunni, must- erið, sem sálin býr í á jarðvist- artíma sínum, musterið, sem hverjum einasta manni ber skylda til að halda sem hrein- ustu og fegurstu, sem honurn er unnt, ber að verja við saurgun og óheilnæmi á alla lund, þvi — að öðru jöfnu — býr „heilbrigð sál i hraustum likama“ og fegri sál, sem lengur helst ung. Eitt af áhugamálum Ingi- bjargar heit., áhugamál, sem til varð snemma á ævi hennar, hafði fest með árunum og var orðið staðbundið eftir að Kvennaskólinn loks hafði eign- azt eigin hús og lóð, áhugamál, sem til varð af J>ví, að hún hefir litið á líkamsmenntunina frá hinni fegrandi og göfgandi hlið leikfiminnar, var J>að, að Kvennaskólinn í Reykjavík eign- aðist sitt eigið leikfimihús. Öll við, sem unnum líkamsmenntun og lítum á hana frá líkum sjón- arhól og Ingibjörg H. Bjarna- son gerði, —- hvort sem við er- um aðeins áhugamenn, starf- andi íþróttakennarar eða fyr- verandi, getum stutt að J>vi að þessihugsjón hennar rætist sem fyrst, stutt að þvi með J>ví að „leggja steina í húsið“ hennar. Þannig munum við bezt geta heiðrað minningu hennar á. þann hátt, að henni þyki vænt um. Minnumst fyrsta íslenzka leikfimikennarans: Ingibjargar H. Bjarnason, skólastjóra, og. þökkum henni starf hennar fyr- ir J>etta og margt annað, sem að þjóðarheill hefir stutt, með J>ví, að hjálpa til J>ess, að Leik- fimiliús Kvennaskólans í Rvík komist upp! Vegna ísl. ij>róttakennara. \ St. Bj. Tvö knattspyrnufélög halda aðalfund. Síðastliðinn föstudag var haldinn aðalfundnr í Knatt- spyrnufélaginu Haukar í Hafn- arfirði. Stjórnarkosning fór á J>essa leið: Formaður var kosinn Guð? sveinn Þorbjörnsson, ritari Sig- urrós Oddgeirsdóttir, gjaldkeri Jón Egilsson, fjármálaritari Svavar Magnússon, varaformað- ur Karl Auðunsson og Kristín Þorvarðardóttir meðstjórnandi. Var stjórnin öll endurkosin. Endurskoðendur voru kosnir Hermann Guðmundsson og Kristinn Sigurjónsson. Fjör er mikið í starfsemi fé- lagsins og er fjárhagur þess á- gætur. Æfingar eru byrjaðar innanhúss og æfa þrír flokkar, karlar, stúlkur og drengir, leik- fimi og liandknattleik, undir stjórn Baldurs Kristjónssonar. Félagið hefir í hyggju að ráða til sín kennara í knattspyrnu og frjálsum iþróttum næsta sumar. Aðalfundur Víkings var liald- inn i fyrrakveld. Guðjón Einarsson var kosinn formaður, en meðstjórnendur eru Sigurður Þórðai'son, Agnar Lúðvíksson, IJaukur Eyjólfsson og Þorlákur Þórðarson. Ýmsir menn, sem voru í síð- ustu stjórn, gáfu ekki lcost á sér til endurkosningar. Blóðsöfnunin; Á 2. hundrað sjálfboðaliða komnir. Hátt á annað/hundrað manna hafa nú boðizt til að gefa blóð vegna blóðsöfnunar Rauða Kross Islands. Þar af eru allir eða næstum allir nemendur Stýrimannaskól- ans, en J>eir eru um 60 að tölu. Þá liafa allmargir slúdentar boðizt til að gefa blóð. Auk J>ess- ara námsmanna höfðu 80manns gefið sig fram í morgun. Þeir, sem ælla að gefa blóð ættu að láta skrifstofu Rauða Krossins í Mjólkurfélagshúsinu vita. Hún er opin kl. 10—12 og 2—4.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.