Vísir - 23.02.1942, Blaðsíða 2

V I S I R
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar 1 6 6 0 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánufii.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Arðbær vinna
og óarðbær.
I^ÍKISSTJORNIN tilkynnti í
útvarpinu í g^rkveldi, að
saniningar hefðu náðst vió
stjórpir hinna erlendu setuliða
hér á landi, uni að takinarka
þann fjölda verkaraanna, sem
lijá þeim ynnu, og voru menn
um land allt jafnframt varaðir
við að streyma hingað til bæj-
arins í atvinnuleit. Mun óhætt
að fullyrða, að liér hefir gæfu-
samlega til tekizt, og ætti engum
ágreiningi að valda flokka mill-
um, ef gengið er út frá því, að
allir vilji þeir hag þjóðar sinn-
ar sem beztan, þótt ágreiningur
kunni að vera um leiðir að þessu
marki.
Vafalaust er það, að lífsskil-
yrði hverrar þjóðar er að halda
atvinnuvegum sínum og fram-
leiðslu í. horfinu, og byggja þá
frekar upp, en rifa niður. Ef vel
á að vera, þarf atvinnulíf hvers
lands að vera með þeim hætti,
að afcvinnuvegirnir geti tekið
við þeirri fjölgun, sem með
eðlilegum hætti verður í land-
inu.
Nú á hinuin siðustu tímum
hefir þróunin verið öflug í þess-
um efnum. Framleiðslunni hef-
ir hrakað af þeim sökum, að
vinnuaflið hefir leitað til óarð-
bærri starfa, sem nóg hefir venð
af í landinu. Þessi störf hafa ver-
ið unnin á vegum hernaðaraðil-
anna og skapað óheilbrigt og ó-
eðlilegt atvinnulíf í landinu,
sem óhjákvæmilega er aðeins
stundarþróun, en engin fram-
búðarlausn. Áður en varir þrýt-
ur þessi vinna og livað tekur þá
við lijá öllum þeim fjölda, sem
hana hefir stundað?
Ríkísstjórnin hefir opin augu
fyrir þvi, að nauðsyn ber til að
draga ineð hyggilegum ráðstöf-
unum úr þeirri hættu, sem þjóð-
Iífi voru stafar af ástandi því,
sem skapast, er hin óarð-
bæra vinna þrýtur. Um þetta at-
riði hafa, öll blöð stjórnmála-
flokkanna rætt, og aldrei þessu
vant verið öll sammála um að
þetta væri síður en svo æskilegt
ástand í atvinnumálum vorum.
Það má því furðu gegna, að
strax og eitthvað er gert til þess
að beina málum þessum í rétta
átt, rísa þeir flokkar, sem þykj-
as berjast fyrir hagsmunum
verkamanna, gegn þvi, að af-
stýrt sé voðanum frá dyrum
þeirra, — voða, sem allir eru
sammála um að framundan sé,
jafnvel fyrr en varir.
Vegna þinnar miklu atvinnu,
sem verið hefir í landinu að
undanförnu, hefir verulegur
skortur á vinnuafli látið á sér
bera. Hefír þetta Ieitt til þess, að
margvislegar framkvæmdir
liafa orðjð að sitja á hakanum,
e. t. v. eiinnitt þær framkvæmd-
ir, sem beinlínis stuðla að því,
að skapa, atvinnuvegum vorum
betri slcijyrði í framtíðinni. Við
höfum rifið niður, í stað þess að
byggja upp. Á þau verðmæti hef-
ir verið gengið, sem fyrir hendi
eru í landinu, jafnvel hefir ekki
verið um að ræða eðlilegt við-
hald, hvað þá nýsköpun atvinnu-
fyrirtækja. Menn til sjávar og
sveita hafa elt gullkálfinn, —
malarvinnuna, — í þeirri trú, að
þeir væru með því að bæta hag
sinn, þótt raunin sé sú, að svo
er ekki, en jafnframt eru þeir
að vinna gegn hagsmunum liins
íslenzka þjóðfélags.
Á fundi, sem haldinn var i gær
í verkamannfélaginu Dagsbrún,
en mjög var fásóttur, voru sam-
þykkt mótmæli gegn jiessum
samningum, sem rikisstjórnin
hefir náð við herstjórnirnar. Nú
er lálið í veðri vaka, að störf
íslenzkra manna í þágu setuliðs-
ins séu hin mestu þjóðþrifastörf,
sem með engu móti megi meina
íslenzkum verkamönnum að
vinna. Öðru vísi mér áður brá.
Um þelta leyti i fyrra hömuðust
þessir sömu flokkar gegn vinnu
þessari, og ásökuðu stjórnar-
völdin fyrir afskiptaleysi í
þessu efni. Þótt vitað sé, ^að
skortur sé á vinnuafli til þeirra
hluta sem gera skal, og ýms-
ar framkvæmdir séu ófram-
kvæmanlegar beinlínis af þess-
um sökum, er stöðugt legið á
þvi lúalagi, af þeim sömu flokk-
um, að hér sé deyfð og van-
rækslu einni um að kenna og
engar ásakanir sparaðar, eftir
því sem á þarf að halda hverju
sinni, og við hvern talað er.
Hitt ættu menn að gera sér
ljóst, að slíkur áróður, sem að
ofan greinir, er á engan hátt lík-
legur til fylgisauka. Ef um at-
vinnuleysi væri að ræða mætti
slíkt ef til vill koma að notum,
en því fer svo fjarri, að hvert
sem litið er blasa við vanrækt
verkefni vegna skorts á vinnu-
afli, en að þessum vanræktu
verkefnum er verið að beina
hinu innlenda vinnuafli.
Þetta er nauðsyn þegnunum
og lífsnauðsyn þjóðinni.
Upplýsingar f yrir
sjálfstæðismenn
Aðalskrifstofa D-listans er í
Varðarhúsinu.
Á skrifstofunni liggur frammi
kjörskrá og þar geta menn feng-
ið allár upplýsingar viðvíkjandi
kosningunum.
Skrifstofan er opin daglega
kl. 9 f. h. til 7 e. h.
Sjálfstæðismenn, sem fara úr
bænum áður en kosning fer
fram, og dvelja utanbæjar fram
yfir kosningar, ættu sem fyrst
að kjósa hjá lögmanni. Geta
menn fengið allar upplýsingar
um fyrirframkosningu á skrif-
stofunni í Varðarhúsinu.
Munið að kjósa áður en þér
farið úr bænum. Vilji menn fá
aðstoð, t. d. farartæki eða þess-
háttar, ber að snúa sér til skrif-
stofunnar.
Frá Háskólanum.
Síra Sigurbjörn Einarsson flytur
2. fyrirlestur sinn um trúarbragða-
sögu á morgun (þriðjud. 24. þ. m.)
kl. 2 e. h. í III. kennslustofu há-
skólans. Öllum heimill aðgangur.
Mlle Salmon flytur þriðja fyrir-
lestur sinn á morgun, þriðjudag 24.
þ. m. kl. 6.15 í I. kennslustofu há-
skólans. Skuggamyndir sýndar. —
Öllurn heimill aðgangur.
Mishermi.
Það er á misskilningi byggt, sem
„Z“ segir í Bæjarfréttum Vísis í
gær, að I.S.I. hafi sent Mbl. frétt
um hverjir fengið hafa metmerki
Sambandsins 1941. Stjórn Í.S.Í.
hefir ekki enn sent blöðunum frétt
af þessu, vegna þess að ekki er bú-
ið að afhenda öll metmerkin; hið
síðasta verður afhent á sundmótinu
í kvöld. Það er fréttaritari Mbk,
sem komið hefir þessari umræddu
frétt af skemmtifundi K.R. í blað-
ið. Að sjálfsögðu mun stjórn Í.S.Í.
senda blöðunum greinargerð um
hverjir hafa hlotið metmerki Í.S.Í.
í hinu venjulega mánaðaryfirliti
sínu; og er þess þá að vænta að
blöðin birti frásögnina svo, að eng-
ar prentvillur finnist, en á því vill
oft verða misbrestur, þegar um töl-
ur er að ræða. 19. feb. '42. W.
Áheit á Hallgrímskirkju í Saurbæ,
afh. Vísi: io kr. frá B. S.
Amerískur vörður skýtur
á hafnfirzkan mann - - -
Varðmanninum þótti hann ekki vera nógu
snar í snúningum.
Sa atburður gerðist í Hafnarfirði í gær um klukkan tvö eft-
ir hádegi, að ungur maður var skotinn af amerískum varð-
manni við höfnina. Hlaut hann mikið sár og var þegar fluttur
í sjúkrahús.
Maður þessi, Viggó Björg-
úlfsson að nafni, gekk ásamt
kunningja sínum niður á eina
af bryggjunum við höfnina.
Áttu þeir ekkert sérstakt erindi
þangað, en höfðu gengið þang-
að sér til skenmitunar, eins og
bæjarbúar gera oft.
Á bryggjunni var staddur
ameriskur varðmaður og skip-
aði hann Viggó og félaga hans
að liafa sig á brott. Þeir hlýddu,
cn ekki í tíma og hleypti þá
varðmaðurinn skoti á þá. Lenti
kúlan í öðru læri Viggós, braut
lærlegginn, svo að brotið er op-
ið, og fór síðan út.
Viggó var þegar fluttur á
sjúkrahús, og hefir Vísir heyrt,
að það liafi þurft að gefa hon-
um blóð, vegna þess hversu |
mikið hafði blætt úr sárinu. Er
það mjög stórt, þar sem kúl-
an fór út.
Opinber rannsókn liefir ekki
farið fram á málinu, að því er
I Jóhann Gunnar Ólafsson, full-
trúi bæjarfógetans í Hafnar-
j firði skýrði blaðinu frá í morg-
un. Hafði þá ekki verið hægt
að taka skýrslu af Viggó, en
það verður vonandi hægt áð-
ur en langt um líður, og verð-
ur þá auðvitað skýrt frá rann-
sókninni opinberlega svo og þvi,
sem ameríska herstjórnin hér
kann að tilkynna um þetta mál.
Viggó Björgúlfsson er' rúm-
lega tvítugur að aldri og er lær-
lingur í Vélsmiðju Hafnar-
fjarðar.
Frá hæstarétti:
Máli vísað heim til
»löglegri meðferðara.
Á fimmtudaginn var kveð-
inn upp dómur í hæstarétti
í málinu Kaupfélag Eyfirðinga
gegn Hríseyjarhreppi og urðu
úrslit málsins þau, að héraðs-
dómur var ómerktur og málinu
visað heim til löglegri meðferð-
ar og dómsálagningar af nýju.
Segir svo í dómi hæstaréttar:
„Meðferð máls þessa í liéraði
hefir farið mjög aflaga og lög-
um andstætt. I stað þess að á-
kveða málflutning munnlegan
eða skriflegan samkvæmt 109.
gr. laga nr. 85/1936 og veita
málflytjendum sameiginlegan
frest til gagnasöfnunar sam-
kvæmt 110. gr. sömu laga, hef-
ir dómari Iátið það viðgangast,
að málflytjendur fengju fresti
og framhaldsfresti á víxl og
skiptust á skriflegum svonefnd-
um „greinargerðum“, 12 alls,
auk bókana og skriflegra grein-
argerðar aðilja sjálfra, sem í
raun og veru einar veita, auk
matsgerða og vitnisburða,
fræðslu um staðreyndir málsins,
að svo miklu -leyti sem eigi
skortir fræðslu um þær. Að Iok-
um er svo eftir allt þetla ákveð-
inn munnlegur málflutningur 3.
des. 1940, sem fram fór 14- s.
m. Dómur var loks kveðinn upp
31. janúar 1941, eða fullum hálf-
um öðrum mánuði eftir hinn
munnlega málflutning og dóm-
töku málsins. Með þessum
drætti á dómsuppsögn hefir hér-
aðsdómari freklega brotið fyr-
irmæli 191. gr. laga nr. 85/1936,
og getur munnlegur málflutn-
ingur ekki komið að því gagni,
sem til er ætlazt, ef dómsupp-
saga dregst svo lengi. Ber harð-
lega að víta héraðsdómara, Sig-
urð bæjarfógeta Eggertz fyrir"
dómsglöp þessi, og lögfræðing-
ana Jón Sveinsson og Friðrik
Magnússon? sem einnig bera á-
ábyrgð á hinum aflaga mál-
flutningi, og að ómerkja dóm
og málsmeðferð frá og með
þinghaldi 15. apríl 1940 og
skylda dómarann til að taka
málið til löglegrar meðferðar og
dómsuppsögu af nýju“.
Hrm. Sveinbjörn Jónsson
flutti málið af hálfu áfrýjanda,
en hrm. Einar B. Guðmunds-
son af hálfu stefnda.
Frá Vestur-
íslendingum.
Kjörinn froseti bræðrafélags.
Dr. Ricliard Beck, prófessor í
norrænum málum og bók-
menntum við ríkisháskólann í
North Dakota, hefir verið kjör-
inn forseti bræðrafélags þess, er
kallast North Dakota Fraternal
Congress; er hér um afar fjöl-
menn og þýðingarmikil samtök
að ræða, sem ná yfir North Da-
kota ríkið þvert og endilangt.
Nýafstaðið ársþing þessa á-
minnsta félagsskapar var haldið
i Fargo.
i
Vinnur að þýðingu íslenzkrar
lögbókar á enska tungu.
íslendingum mun það fagn-
aðarefni, að dr. Sveinbjörn
Johnson, prófessor í lögum við
ríkisháskólann í Illinois (Uni-
, versity of Illinois) hefir um
skeið unnið að því að snúa á
enska tungu hinni miklu og
frægu lögbók vor íslendinga,
Grágás. Er hann kominn vel á
veg með það merkisverk, og
vann liann á síðastliðnu sumri
að þýðingunni á Fiskebókasafn-
inu íslenzka í Cornell. Þarf ekki
að efa, að þýðing þessi verður
vel af hendi Ieyst, landi voru
og þjóð tjl sæmdar.
Meðritstjóri
merks amerísks fræðirits.
Dr. Stefán Einarsson, prófess-
or í enskum fræðum og norræn-
um við John Hopldns University
í Baltimore, Maryland, varð fyr-
ir nokkru síðan einn af meðrit-
stjórum hins mikilsmetna
fræðirits, „The Journal of Engl-
ish and Germanic Philology“,
sem ríkisháskólinn í Illinois
stendur að. Flytur ársfjórðungs-
rit þetta alltaf öðru hvoru rit-
gerðir og ritdóma eftir hann,
sem löngum fjalla um norræn
efni.
Karlakór Reykjavíkur
heldur fimmta samsöng sinn í
Gamla Bíó á morgun kl. 11.30 e. h.
Aðgöngumiðar eru seldir í Bóka-
verzlun Sigfúsar Eymundssonar og
Bókaverzlun ísafoldar.
Hjónaefni.
Ungfrú_Guðný Þórðardóttir, Sel-
vogsgötu 1, Hafnarfirði og Guð-
mundur Gíslason frá Siglufirði op-
inberuðu trúlofun sína nýlega.
50 ára afmæli Bræðra-
félags Kjósarhrepps,
S. I. laugardag var haldin 50
ára afmælishátíð Bræðrafélags
Kjósarhrepps að Reynivöllum
og var þar margskonar gleð-
skapur. Bárust félaginu margar
gjafir og heillaóskir.
Félagið var stofnað til að
vinna að ýmsum menningar-
málum og starfaði það fyrst i
líkum anda og ungmennafélög-
in síðar, en nú er það aðallega
lestrarfélag. Má því telja að
þetta félag hafi verið í raun og
veru fyrsta ungmennafélag
landsins.
Hvatamenn að félagsstofnun-
inni, munu hafa* verið þeir And-
rés Ólafsson frá Bæ, í Kjós, og
Erlendur Jónsson Káraneskoti,
og sátu þeir í fyrstu stjórn þess,
ásamt Eggert bónda Finnssyni
á Meðalfelli. Auk þessara
manna, mun liafa gætt áhrifa
um félagsstofnunina, frá síra
Þorkeli Bjarna®rni á Reynvöll-
um.
Síra Halldór Jónsson á Reyni-
völlum hefir verið bókavörður
fél. í full 40 ár, og gegnt því
starfi, sem öðrum, með hinni
mestu prýði og skyldurækni.
Félagið á nú allmyndarlegt
bókasafn og margt góðra bóka.
Stjórn félagsins skipa nú: Steini
Guðmundsson, Valdastöðum,
form., Gestur Andrésson, Hálsi,
ritari, og Magnús Blöndal,
Grjóteyri, féhirðir.
□ EDDA 59422247 = 2.
Bi idgekeppnin
heldur áfram í kvöld kl. 8.45 í
Alþýðuhúsinu við Ingólfsstræti.
Munið
að hvarvetna, þar sem loftárásir
hafa verið gerðar, hefur eignatjón
orðiÖ mest af völdum eldsvoÖa. I
loftárásum getur eldur komið upp á
í margan hátt, en alvarlegustu brun-
arnir eiga þó venjulega upptök sin
þar, sem íkveikjusprengjum hefir
verið varpað niður. Baráttan gegn
íkveikjusprengjunum er því einn
þýðingarmesti liður loftvarnanna.
Einasta efnið, sem nothæft er
gegn ikveikjusprengju, er sand-
ur. Til þess að almenningur hafi
hann við hendina, hafa nú verið
flutt sandílát og skóflur í öll hús
bæjarins. En það hafa ekki allir
skilið nauðsyn þessa og margir hafa
vanrækt að taka ílátin inn í hús sín.
En sandurinn er ónothæfur til að
slökkva með, ef hann ekki er þur,
því að votur sandur getur valdið
sprengingu. Enginn veit, hvenær á
þessum tækjum þarf að halda, og
þeir, sem láta jfau eyðileggjast fyr-
ir vanhirðu, eiga það á hættu, að
hús þeirra og eignir verði eldinum
að bráð að óþörfu. Og þessir menn
leggja ekki eingöngu sitt eigið hús
i hættu, heldur einnig hús nágranna
sinna. Munið þess vegna, að geyma
sandílátin inni á þurrum stað, þann-
ig að hægt sé að grípa til þeirra á
hvaða hæð hússins sem er. Með því
að gera það, aukið þið öryggi yðar
og annarra.
Næturlæknir.
Gunnar Cortes, Seljavegi n, sími
5995. Næturverðir í Ingólfs apóteki
og Laugavegs apóteki.
Áheit á Strandarkirkju,
10 kr. frá Ger., 5 kr. frá Ebbu,
10 kr. frá Inga, 20 kr. frá J. J.
Ólafsfirði, 5 kr. frá B. K., 5 kr.
frá S. Þ., 20 kr. frá Þ. V. S. (gam-
alt áheit).
Áheit á Hallgrrímskirkjn í Reykjavík,
afh. Vísi 5 kr. frá sjúklingi.
Gjafir til bágstöddu ekkjunnar.
2 kr. frá Á.H., 2 kr. frá K.H.,
10 kr. frá ónefndum, 50 kr. frá
Gylfa, 10 kr. frá K.J.
Minningarorð
1
um Elísabetu Bjömsdóttur frá
Marðarnúpi í Vatnsdal.
Elísabet sáluga var fædd á
Marðanúpi 23. marz 1878. Hún
var dóttir hiiina góðkunnu
hjóna Björns Levi Guðmunds-
sonar smiðs frá Ytri-Völlum og
konu hans, Þorbjargar Helga-
. dóttur frá Gröf í Víðidal.
Elísabet og liúsfrú Halldóra á
Geithömrum í Svínadal Yoru
yngstar af börnum þeirra hjóna
— voru tvíburar — en Guð-
mundur landlæknir elstur. Þau
, lijón fluttu að Marðarnúpi í
Vatnsdal vorið 1874, og dvöldu
þar til dauðadags. Björn dó'í
september 1927 en Þorbjörg
kona lians 28. apríl 1929.
Æviatriði Elísabetar voru fá-
Ættarspilið.
Leikfang, sem hefir menning-
argildi.
íslendingar eru kyngöfug
þjóð. Forfeður okkar — land-
námsmennirnir — fóru hing-
að, vegna þess að þeir þoldu
ekki ofríki Haralds hárfagra.
Þeir vildu heldur ýfirgefa ætt-
jörðu sina en láta frelsið.
Þjóðin okkar hefur lftngum
gert sér það að metnaðarmáli,
að vita nokkur deili á ætt sinni.
Slíkt á að vera hverjum sönn-
um íslendingi metnaðarmál. En
i hafróti síðustu tíma virðist
meðvitundin fyrir ætt og upp-
runa íslendipga vera tekin að
sljófgast. Það er t. d. altítt, að
börn og unglingar hafi enga
liugmynd um, hverra manna
þau eru. Þau vita rétt aðeins
'um nöfn foreldra sinna, en
stundum ekki einu sinni um
nöfn afa síns og ömmu! Slíkt
andvaraleysi um ætt sina bend-
ir til andlegrar úrkynjunar.
Hér verður að gerast breyting
á. Hið nýja ættarspil, sem nú
er komið á markaðinn, er
merkileg tilraun til að vekja
umhugsun manna um ætt sina
og á erindi til livers einasta
fslendings. Það er vel fallið til
þess að skapa vakningu meðal
barna og unglinga. Eftir
nokkra daga á þetta merkilega
spil að vera komið inn á hvert
einasta heimili fslands. Við það
vinnst tvennt: Fólk skemmtir
sér og eykur þekkingu sína á
ætt sinni og stöðu í Jijóðfélag-
inu. Adv.

SMIP/IUTGERO
Súðin
fer til Vestmannaeyja um
miðja þessa viku.
Vörumóttaka á morgun.
Hermóður
fer til Stykkishólms á morg-
un.
Vörumóttaka fyrir hádegi.