Vísir - 28.02.1942, Blaðsíða 2

7
VISIR

VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(GengiS 'inn frá Ingólfsstræti)
Síjuar 16 6 0 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Faðir JónasB
FORMAÐUR Framsóknar-
flokksins er um þessar
mundir nálega klökkur yfir veg-
lyndi sínu og flokks síns. Tilefn-
ið mun vera það, að því hefir
fengizt framgengt, að meiri-
hluti niðurjöfnunarnefndar í
Reykjavík er nú í samræini við
meirihluta bæjarstjórnar, eins
og sjálfsagt liefir þótt í öðrum
bæjum landsins. Það er alveg
eins og formanni FramsókjiLar
finnist að með þessu sé bætt
fyrir allar gamlar syndir baas
sjálfs og samherja hans gegn
þessum bæ. Hann segir, a#
Framsóknai-flokkurinn hafi allt-
af verið „mannasættir“ í þess*
þjóðfélagi og þó vafalaust ald-
rei meiri en nú. Hitt er auðvit-
að frá lians sjónarmiði ekki
nema sjáifsagt réttlætismál, aS
Framsóknarflokkurinn eigi eiim
af 5 fulltrúum i niðurjöfnunar-
nefnd, þótt liaun eigi ekki nema
einn af 15 í bæjarstjórninni.
Já, það er alveg eins og Jónas
Jónsson eigi hvert bein í Sjálf-
stæðisflokknum. Hann segir
herum orðum: „Framsóknar-
menn (þ. e. J. J.) hafa komið
á núverandi flokkaskipun hér á
landi, nema því flokksbroti, sem
búið er til fyrir erlent fé.“ Það
er ekki sjaldan, sem ný sögu-
leg sannindi birtast, þegar Jónas
Jónsson tekur tll máls. Hingað
til hafa menn sannast að segja
haldið, að Jón Þorláksson hafi
átt meiri þátt i stofnun Sjálf-
stæðisflokksins en J. J. Og ineira
að segja hefir sjálfstæðismönn-
um til skamms tínia þótt anda
heldur kalt til sín úr þessum ný-
uppgötvaða föðurgarði.
Við vituni það þá, að Sjálf-
stæðisflokkurinn á tilveru sína
Jónasi Jónssyni að þakka. Og
hví ákyldum við raunar láta
okkur koma mjög á óvart, þótt
hann fari beinlínis að eigna sér
uppí’una flokksins, alveg eins og
hann hefir áður viljað eigna sér
sum af helztu málum hans.
Reykvíkingar hafa oft heyrt það
á undanfömum árum, að „faðir
Jónas“ liafi átt beztan þáttinn í
því, að koma upþ Sundhöllinni.
Og það á sjálfsagt eftir að heyr-
ast oft næsta hálfa mánuðinn.
Annars hafa sjálfstæðismenn
látið telja sér trú um, að hinn
mikli „mannasættir“ hafi verið
fretnur örðugur viðfangs í því
máli, meðan hann var og hét.
Og þá hefir „faðir Jónas“
vafalaust ekki siður komið
Sogsvirkjuninni upp. Það er
annars makalaust hvað þessi
íhaður hefir verið hrapallega
misskilinn! Hafa ekki ótuktar
sjálfstæðisblöðin sagt, að hann
hafi borið það fram til réttlæt-
ingar þingrofinu 1931, að nauð-
synlegt hafi verið að rjúfa þing-
ið til þess að fyrirbyggja það,
að Reykjavík gæti fengið ríkis-
ábyrgð til Sogsvirkjunarinnar?
Og þá er það hitaveitan. Auð-
vitað hefir „faðir Jónas“ átt
mestan þátt í því, að það mál
er komið áleiðis. En sjálfstæðis-
blöðin liafa sagt, að hann hafi
verið andvígur þessu höfuð-
framfaramáli Reykjavíkur. Þau
hafa sagt, að hánn og flokks-
menn Iians hafi verið á móti
lcaupunum á hitaveitusvæðinu
á Reykjum. Þau hafa sagt, að
hann og flokksmenn lians liafi
lafið fyrir því, að unnt væri
að bora eftir jarðhitanum. Þau
hafa jafnvel sagt, að „faðir J.“
liafi haldið því fram, eftir að
hitaveitusamningurinn var gerð-
ur, að hann væri „versla plagg-
ið“, sem til íslands hefði borizt.
Loks má ekki gleyma kjör-
dæmamálinu. Sjálfstæðismenn
minnir, að Jón heitinn Þorláks-
son liafi ekki viljað una því, að
flokksmenn hans væru „annars
(lokks borgarar“ í þjóðfélaginu.
Og þá minnir líka, að „faðir
Jónas“ hafi ekki viljað gera
neitt til að bæta úr þessu rang-
Iæti. Sennilega er þetta mis-
minni. En ef svo er ekki, þá er
hinn mikli mannasættir vafa-
laust reiðubúinn til að bæta úr
því, sem vangert kann a'ð reyn-
ast í þessu efni.
Það er gott fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn á þessum háskatimum
að vita, hvar skjóls er að leita,
góðvildar og föðurmildi. Ef
þeim finnst gengið á ldut sinn,
vita jieir alltaf hvar „faðir Jón-
as“ er. Hann lætur eklci traðka á
börnunum sínum. Það er ein-
hver munur eða vera föðurlaus.
a
ðtrarpsnmræðnr
nm bæjarmálefni
Útvarpsumræðumar í sam-
bandi við bæjarstjórnarkosning-
arnar fara fram næstkomandi
þriðjndag og miðvikndag, 3. og
4. marz, og fimmtudaginn fyrir
kosningamar, þ. e. 12. marz.
Búið var að ákveða, hvernig
umræðunum skyldi liagað, áður
en kosningunum var frestað og
mun það fyrirkomulag að öll-
um líkindum verða látið haldast.
Umræðurnar munu byrja kl.
20.20 og verður ræðutími hvers
flokks 50 mínútur. Fyrsta kveld-
ið skiptist hann í tvennt, 30 og
20 min., en hin kvoldin verður
hann fjórskiptur: 2Ö, 15, 10 og
5 mínútur.
Röðin verður þessi við um-
ræðurnar. Fyrsta kveldið: D-
íisti, A-listi, B-listi og C-listi.
Annað kveldið: B-listi, A-listi,
C-listi og D-Iisti. Þriðja kveldið:
D-listi, C-listi, A-listi og B-listi.
Ekki er til hlitar ákveðið,
hverjir tala af hálfu Sjálfstæð-
isflokksins. Þó munu þeir Bjarni
Benediktsson, borgarstjóri, og
Guðmundur Asbjörnsson, for-
seti bæjarstjórnar, tala fyrsta
kveldið.
Róðrar í Keflavík.
Síðastliðna Viku var róið 5
daga frá Keflavík og var afli
með bezta móti, frá 7 til 22 skip-
pund í róðri.
Tvær fyrstu vikur febrúar var
afii mjög tregur, frá 3 til 8 skip-
pund.
Mikil síld liefir til þessa verið
á miðunufn, en virðist nú, að
sögn sjómanna, 'vera í rénun.
Mikið af afla síðustu daga
hefir verið saltað og veldur þvi
bæði verkafólksleysi og skortur
á ís.
Verkamannaskýli í
Keflavík
Síðastliðinn Iaugardag var
opnað til afnota verkamanna-
skýli í Keflavík og er það við
Hafskipabryggjuna þar.
Skýlið er starfrækt af Verka-
lýðs- og sjómannafélaginu, með
styrk frá lireppnum, Útgerðar-
mannafélaginu og öðrum at-
vinnurekendum.
Húsakynni eru vistleg eftir á-
stæðum og geta þar setið um
50 manns undir borðum.
Skýlið selur allar algengar
Þýðing íslenzkra
rita á sænsku.
Eins og ýmsum mun kunnugt hefir sænskur kennari, Vimar
Ahlström í Marstrand í Svíþjóð, þýtt f jöldann allan af íslenzkum
ritum á sænsku. Áður en stríðið skall á hafði hann þýtt ævisögu
Jóns Steingrímssonar, rit Jóns Thoroddsens, auk Ieikrita og
sagna eftir nútíðarhöfunda íslenzka. Síðan tók fyrir samband-
ið við Svíþjóð að kalla, hefir ekkert heyrzt um þýðingarstörf
hins mikilvirka íslandsvinar.
f bréfi frá honum, skrifuðu
um miðjan desember s. 1., en
nýkomið hingað, segir nokkuð
frá tilraunum hans til að kynna
ísl. bókmentir í Svíþióð. Þó hon-
um hafi gengið erfiðlega að fá
útgefendur að þýðingum sinum,
heldur hann þýðingarstarfinu
áfram hinn ótrauðasti. Ilefir
hann lokið við þýðingu á skáld-
sögunni „Systurnar“ eftir Guð-
rúnu Lárusdóttur og sjónleikn-
um ,.Á heimleið“. Auk sjónleiks-
ins „Likkistusmiðurinn“ eftir
Sig. Eggerz, hefir hann nú þýtt
„Það logar yfir jöklinum“ eftir
sama höfund, „Tíu leikrit" eftir
Guttorm J. Guttormsson og
„Misskilningurinn“ eftir Krist-
ján Jónsson. Um leikrit Gutt-
prms segir liöfundurinn, að þau
séu býsna nýstárleg, sum áhrifa-
rik en önnur gamansöm, tekur
hann sérstaklega fram að
„Hringurinn“ sé snjöll lýsing á
öræfum.
Um birtingu þýðinganna tek-
ur Vimar Ahlström það fram, að
hann hafi átt í samningum við
bókaforlag Gleerups i Lundi, en
það hafi óskað samvinnu við
Samfundet Sverige—ísland um
útgáfu einstakra hóka. Hafi
Dagur Strömbáck dósent látið
i ljósi, að félaginu myndi vera
ánægja að stuðla að útgáfu
ýmsra þýðinganna, þegar það
hefði ráð á því, fjárhagsins
vegna. Um leikritin er það hins-
vegar að segja, að „Radioteat-
ern“ (sænska útvarpið) hefir
fengið sum þeirra til yfirlestrar
og er trúlegt að sjónleikurinn
„Hatturinn og Dóra“ eftir Einar
H. Kvaran verði fluttur í útvarp-
inu i sambandi við útsendingu
norrænna leikrita nú í haust.
Þýðingar Vimar Ahlström’s
munu nú nema allmörgum
bindum, ef út væru gefnar og
eru þær þessar: ‘
Æfisagá Jóns Steingrímsson-
ar. Maður og kona og Piltur og
stúlka eftir Jón Thoroddsen.
Málleysingjar Þorsteins Erlings-
sonar. Fjórar sögur eftir Einar
H. Kvaran og leikritiðHallsteinn
og Dóra. Guð og lukkan eftir
Guðm. Hagalín. Skuggasveinn
eftir Matthias Jochumsson og
Nýársnóttin eftir Indriða Ein-
arsson. Tvær sögur eftir Frið-
rik Brekkan. Leikritin Þrir
prestar og á heimleið eftir Lár-
us Sigurbjörnsson. Óskastundin
eftir Kristínu Sigfúsdóttur, Syst-
urnar og smásögur eftir Guð-
rúnu Lárusdóttur. Straumrof
eftir Haljdór K. Laxness. Leik-
ritin Líkkistusmiðurinn og Það
logar yfir jöklinum eftir Sig.
Eggerz, Tíu leikrit eftir Guttorm
J. Guttormsson og Misskilning-
urinn eftir Kristján Jónsson.
Islenzkir stúdentar geta
sér gott orð vestan hafs
Frá aðalfundi „Íslenzk-ameríska félagsinst£.
Íslenzk-ameríska félagið hélt aðalfund sinn í Háskólan-
um í gærkveldi. Formaður félagsins, Sigurður prófessor Nor-
dal, gaf skýrslu um starfsemi félagsins á liðnu ári.
Formaður skýrði frá því, að
um áramótin hefði 2 íslenzkir
stúdentar fengið meðmæli fé-
lagsins til amerískra háskóla og
sumir fengu jafnframt aðstoð
til þess að fá styrk vestra.
Þá fór félagið fram á það við
Landsbókasafnið, að það keypti
ýms amerísk timarit. Hefir
safnið orðið við þessum tilmæl-
um félagsins og liggja þessi
tímarit nú frammi á lestrarsal
safnsins almenningi til afnota.
Félaginu liefir borizt tilkynn-
ing um það frá „Institute of
International Education" i
Bandarikjunum, að það ráði nú
yfir meira fé en áður til þess
að styrkja erlenda stúdenta til
náms þar í landi. Kemur þetta
sér auðvitað vel fyrir þá íslenzka
námsmenn, sem eru einhvers
styrks þurfi.
Eftir fregnum þeim af ís-
lenzkum stúdentum að dæma,
sem hingað hafa borizt, hafa
þeir stúdentar staðið sig vel,
sem voru þar við nám á árinu,
er leið. Þeir h^fa állir getið sér
gott orð og lialda heiðri Islands
vel uppi.
Islenzk-ameríska félagið var
stofnað til þess að hjálpa stúdenl
um, er vildu stunda nám vestra,
veitingar aðrar en mat, við mjög
vægu verði.
Starfsemi þessi er rekin í
leiguhúsnæði, en ætlunin er að
byggja svo fljótt, sem auðið
verður.
Forstöðumaður er Ólafur
Gíslason.
svo og þeim ameriskum náms-
mönnum, er- vildu koma hingað
til náms. Nú hefir þetta breytzt
svo við þátttöku Bandaríkjanna
í stríðinu, að engir stúdentar þar
fá styrk til náms í Skandinavíu,
en tsland telst til hennar.
Á fundinum í gær var öll
stjórn félagsins endurkosin. —
Hana skipa: Sigurður Nordal,
prófessor, formaður, Steingrím-
ur Arason, kennari, varafor-
maður, Ragnar Ólafsson, lög-
fræðingur, ritari, og meðstjórn-
endur: Ásgeir Ásgeirsson banka-
stjóri, Ingi Bjarnason, efnafræð-
ingur, Jakob Kristinsson,
fræðslumálastjóri og Sigfús
Halldórs frá Höfnum.
(
Bæjarbúar
full 40.000.
Bæjarbúar fylltu fertugasta
þúsundið við síðasta manntalið,
nú fyrir áramótin — og rúmlega
það. —
Manntalsskrifstofa bæjarins
hefir ekki enn getað fengið
glöggt yfirlit yfir fólksfjöldann
í bænum og eru henni enn að
berast tilkynningar um fólk,
sem ekki náðist til af ýmsum
ástæðum, þegar manntalið fór
fram.
Þó að enginn vafi sé á því, að
það fólk, sem í bænum var tal-
ið, hafi verið yfir 40.000 þúsund,
þá má samt telja það víst, að
rnikill fjöldi teljist heimilisfast-
ur annarsstaðar.
Deila hefir staðið um það að
undanförnu, hve hárri upphæð
þau gjöld næmu, er Dagsbrún
þyrfti að greiða fyrir hvern fé-
laga vegna inngöngu í Alþýðu-
sambandið.
.Tón Sigui'ðsson starfsmaður
Alþýðusambandsins hefir sent .
Vísi greinargerð, þar sem þvi
er haldið franx, að gjöldin nenxi
samtals kr. 4.89 og vísast þar til
greinar Sigurðar Guðnxxindsson-
ar, er birtist hér í blaðinu í |
fyrradag, sem er að öllu saixia ;
efnis, að öðru leyti en því, að ;
viðurkennt er að samtals nemi
gjöldin ki'. 6.89.
I ávarpi er „Nýtt dagblað“
birti í gær frá stjórn Dags-
brúnar segir svo orðrétt:
„Verkamannafélagið Dags-
brún hefir saxnþykkt að.
liækka árgjald hvers félags-
manns úr kr. 20.00 upp i
30.00. Þessi liækkun félags-
gjaldanna er nauðsynleg af
tveimur höfuðástæðum: í
fyrsta lagi hefir félagið á-
kveðið að ganga í Alþýðusam-
band Islands, en því fylgja út-
gjgld, sem munu nema kr.
6.80 fyrir hvei-n fullgildan
Dagsbrúnarmann. ... “
I þessu sama blaði birtir Jón
Sigurðsson grein sína. Dags-
brúnarstjórnin staðfestir full-
yrðingar Vísis. — Jón mótmælir
þeim, af því að fyrir Dagsbrún-
arkosningarnar hélt liann því
fram að gjöldixx næmu samtals
kr. 4.89. Með þlví að hér er unx
þýðingarlitla deilu að ræða úr
því sem komið er og hið sanna
hefir komið í ljós, — að gjöldin
nema samtals kr. 6.89, — lætur
þetta blað útrætt um málið, en
Dagsbrúnarstjórnin og Jón
jafna vafalaust reikningaxxa sín
á milli, og væntanlega krefur
hann f. h. Alþýðusambandsins
Dagsbrúnarstjóx’nina, ekkinema
um kr. 4.89 og gerir Alþýðu-
sambandinu skil á þeim grund-
velli!!!
Frá störíum
Fiskiþings.
S.l. miðvikud. voru til umræðu
landlielgis- og björgunarmál, óg
var Arngrímur Fr. Bjarnason
framsögumaður. I umræðum
um þetta mál bar Gisli Sighvats-
son fram tillögu um að athugað
yrði um friðun Faxaflóa fyrir
veiðum með dragnót og i botn-
vöi'pu, og lagði fram áskorun
frá öllum útvegsmönnum í
Gerðahreppi til Fiskiþingsins,
um að beita sér fyrir því, að
friðun Faxaflóa yrði nú lögleidd.
Las Gísli upp bréf frá Árna
Friðrikssyni fiskifræðingi, þar
sem friðunin er einhuga studd.
Mál þetta féklc góðar undirtektir
Fiskiþingsins.
Þá voru til umræðu vitamál.
Framsögumaður var Friðrik
Steinsson. Emil Jónsson vita-
málastjóri gaf á þinginu yfirlit
um vitabyggingar síðustu ára
og starfrækslu vitanna. Þakkaði
Benedikt Sveinsson upplýsingar
vitamálastjóra. Magnús Gamalí-
elsson vakti máls á því, að nauð-
syn bæri til að fá vita á Ilrólfs-
sker og Gisli Sighvatsson benti
á, að nauðsynlegt væi'i að fá
ljósbauju á Garðsskagaflös.
I fyrrad. var á dagskrá Fiski-
þingsins efling Fiskifélagsins.
Framsögumaður var Davíð Ól-
afsson, forseti Fiskifélagsins.
Gat framsögumaður um hina
nýju stjórnskipuðu nefnd, sem
taka skyldi til athugunar fyrir-
komulag fiskveiðimálanna.
margir fulltrúar tóku þátt i um-
ræðunum. Lögðu flestir þeirra
áherzlu á, að máli þessu yrði
lokið á viðunandi liátt, áður en
Fiskiþingið hættir störfum. Auk
fulltrúa í’æddu um málið þeir
Kristján Jónsson erindreki og
Sigurjón Jónsson. Málinu var
vísað til stai'fsmálanefndar.
Ennfremur var á dagskrá ör-
yggi sjómanna, og hafði Einar
Guðfinnsson framsögu. Rakti
liann xiauðsyn þess, að vegna
þess séi-staka ástands, sem nú
væri á hafinu umhverfis ísland,
yrði gaumgæfilega athugað,
hvað unnt væri að gera til þess
að draga úr liættunum og auka
þannig öryggi sjómamxa. Aðrir
fuíltrúar, sem ræddu um málið
tókjLi í streng með framsögu-
nxanni. Málinu var vísað til sjáv-
arúlvegsnefndarl
Þá var rætt um váti'yggingu
vélbáta. Framsögunxaður var
Einar G. Sigurðsson. Miklar um-
ræður urðu um málið og var því
visað til allsherjarnefndar. Loks
vár rætt um liafnar- og lending-
arbætur, og hafði Helgi Pálsson
framsögu. Gerði hann grein fyr-
ir óskunx fjórðungsþings Norð-
Iendinga um þessi mál, en Magn-
ús Gamalíelsson gerði grein fyr-
ir nauðsyn hafnarbóta i Ólafs-
firði. Árni Vilhjálmsson lýsti
óskum fjórðungsþings Austfirð-
inga um hafnarbætur á Aust-
fjörðum og í Hornafirði.
Elías Þorsteinsson
í Keflavik er fimmtugur á morg-
un, þó að vart megi það á hon-
um sjá.
Hann er senur þeirra Mar-
grétar Jónsdóttur og Þorsteins
Þorsteinssonar, kaupmanns ú
Eyrarbakka, og er fæddur þar,
en fluttist ungur með foreldr-
um gínum til Keflavíkur og hef-
ir síðan ávallt dvalið þar, svo
að segja vaxið upp með þorpinu
o^ átt sinn mikla þátt í vexti
þess og viðgangi.
Elías hefir á x;ndanförnum ár-
um verið lífið og sálin i fjöl-
mörgum gagnlegum fram-
kvæmdum i Keflavík og einn
af ötulustu forystumönnum í
' útgerðarmálum byggðarlagsins,
jafnt á hinum. erfiðu og góðu
tímum.
Ávallt liefir Elías notið fyllsta
trausts, bæði sinna samverka-
manna og hverra þeirra, sem
lxann hefir lxaft einhver skipti
við, og er það ekki óverðskuld-
að, því hann er xnaður sérlega
vandaður og hógvær í allri fram-
komu og laus við að gera sér
nokkurn mannamun, enda
munu þeir allnxai'gir nú orðið,
sem notið hafa hjálpar og að-
stoðar Elíasar á einhvern hátt,
og þótt einliver Iiafi brugðizt
trausti lians, þá liefir hann tekið
því með sömu góðmenhskunni
og aðstoðin var veitt.
Elías var aðalhvatamaðut- að
stofnun hraðfi’ystihússins „Jök-
ull“ og er stjórnandi þess. Þá
veitir hann fox-stöðu fiskimjöls-
vérksmiðjunni „Þórólfur“ og
rekur vei-zlun föður síns að
liálfu og er nú einnig forstjóri
fyrir fiskumboði Suðurnesja.
Auk sinna daglegu starfá hefir
liann gegnt fjölmörgum trúnað-
arstöðum, bæði i þágu hreppsfé-
lagsins og annarra félaga og.
stofnana, og í hverju starfi er
/