Vísir - 21.03.1942, Síða 2

Ví SIR
m
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR II.F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Simar 1 660 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Jafndægur.
N Ú er svo komið, að Dagur
ogiNótt skifta jafnt með sér
rikjum. Fyrir 3 mánuðum var
nóttin svo að segja allsráðandi.
Hér á norðurhjara heims þreng-
ir svo að deginum í svartasta
langnættinu, að stundum verður
fullerfitt að greina hann. Allar
liorrpnuar þjóðir hafa þá sögu
að segja, að myrkrið lamar þær
og dregur úr þeim máttinn. I
fornum sögum má sjá þess ýms
dæmi, að jafnvel mestu kapp-
ar urðu miður sín, þegar veldi
myrkursins stóð sem hæst. Þeir
sátu þá þegjandalegir við lang-
eldana og fengu meira að segja
hálfgerða ólyst á ölinu. Og þó
var ölið hér um bil eina upp-
bótin, sem þeir /engu á missi
hirtunnar. Já, hvernig hefði far-
ið, ef „ríkið“ hefði verið lokað
á þeim árum?
X
Nú höfum við Sogsvirkjun-
ina, sem, mjög er i árbókum
frægt. Svo myrkrið nær ekki
framar þeim heljartökum, sem
áður var, meðan engar gerfi-
sólir liöfðu komið til skjalanna.
En eittlivað eimir þó eftir af
gamla skammdegisdrunganum.
I Noregi, að minnsta kosti norð-
an til, er talað um „mörkesyke“
— myrkurveiki. Svona hefir
skammdegið leikið J>essa frænd-
ur vora, alveg fram á þennan
dag. Við getum nú ekkert býsn-
ast yfir þvi, að við finnum stund-
um eitthvað til sömu einkenn-
anna.
En nú hefir dagurinn náð sér
á strik. Hann er ekki acma rétt
hálfvaxinn. Næstu þrjá mán-
uðina á hann fyrir sér að vaxa
og eflast, þangað til svo fer, að
hann útrýmir keppinaut sínum
með öllu og hér verður „nóttlaus
voraldar veröld, þar sem viðsýn-
ið skín“. í rauniani ættu þessi
tímamót að vera hátiðisdagur
norrænna þjóða, því nú hefst
„vorsólcn“ birtunnar svo um
munar.
Og ætli okkur veiti af því?
X
Fyrir hundrað árum var hér
„hnípin þjóð í vanda“. Nú væri
rangt að segja, að þjóðin væri
„hnípin“. Hinu verður tæplega
neitað, að hún sé „i vanda“. I
gær birtu blöðin auglýsingu frá
rikisstjórninni, sem hefst með
þessum orðum: „Þar sem ófrið-
arhættan er nú að áliti hernað-
aryfirvaldanna sízt minni en
siðastliðið sumar“, o. s. frv. í
gær sagði líka forsætisráðherra
frá því á þingfundi, að lier-
stjórnirnar teldu landið í „veru-
legri liættu“. í fyrradag skrif-
aði formaður Framsóknar-
flokksins grein um fyrirhugað
stórhýsi, sem ameríski „Rauði
Krossinn“ hyggst að reisa hér
og gefa okkur að styrjaldarlok-
um. Jónas Jónsson leggst gegn
því, að við tökum við þessari
gjöf og bendir meðal annars á,
að vel geti komið fyrir að stór-
hýsið verði komið í rústir eftir
loftárásir, þegar við eigum að
fá það til afnota.
Nei, það er því miður ekki
ófyrirsynju, að hafa loftvarnar-
byrgi í sumum nýju lúxusvillun-
um. Ríkisstjórnin er ekki að
rekast í því að nauðsynjalausu,
að reynt verði að koma bömun-
Tigriileg* snilld imðkennir
breytin^arnar a
Be§sa§töðnm.
IVæmt listamamiianga ojr frábær §mekkvísi mota
ríkisstjórabústaðinn ogr hvern hlnt í honnm.
Dg íkisst jórah jónin buðu blaðamönnum í gær til
9 9 Bessastaða til |>ess að skoða staðinn og breyting-
ar þær, sem þar hafa verið gerðar, eftir að sú ákvörðun
var tekin að þar skyldi vera ríkisst jóraselur. Dvöldu
blaðamennirnir þar í tvær stnndir og skoðuðu heim-
kynnin öll, og munu menn hafa lokið upp einum
munni um það að vel hafi tekizt um alla skipan, er
mótast af listamannssmekkvísi og óven.julegri þekk-
ingu á stíl og stílfegurð. Heildarsamræmi er í húsi og
húsmunum, og munu Bessastaðir einstakt setur í sinni
röð, sem mikið má af læra fyrir alla þá, sem stílfegurð
láta sig nokkuru skipta. Hefir hér verið lagður grund-
völlur að því sem verða á: að skapa ríkisstjóraaðsetur
við hans hæfi, sem virðulegasta embættismanns þjóð-
arinnar. ..
Er blaðamenn gengu til kaffidrykkju ávarpaði ríkisstjóri þá,
og skýrði þeim frá starfi því sem unnið hafði verið á staðnum.
Var auðheyrt að, ríkisstjóri og frú hans voru ánægð með heim-
kynnin og hvernig til hefði tekist um skipan alla, og í einkavið-
tali lét ríkisstjóri ánægju sína í ljós yfir ágætu starfi byggingar-
meistarans Gunnlaugs Halldórssonar, sem umsjón hefir haft
með breytingum á staðnum, og farist það prýðilega úr hendi.
Er slíkt snilldarbragð á öllum frágangiað einstakt er, og er í
senn vottur um nútíma smekkvísi og þekkingu fornra verð-
mæta, þannig að hið nýja fellur inn í og samræmist að fullu
hinu forna.
Hér fer á eflir sá þáttur úr
ávarpi ríkisstjóra til blaðamann-
anna, sem fjallar um breytingn
á staðnum, val húsgagna og
skipa o. fl.
Avarp ríkis§tjóra
Er ríkisstjórnin liafði ákveðið
að taka við Bessastöðum fyrir.
ríkisstjórasetur, með skilyrðum
þeim, sem gefandinn setti, fól
hún, með bréfi dags. 18. júní
1941, þá nýkosnum ríkisstjóra
að láta „í samráði við þann
liúsameisiara, sem séð hefir um
endurbætur á húsum á Bessa-
stöðum, lialda áfram þessum
breytingum, og breytingum sem
telja verður nauðsynlegt til þess
að húsið verði liæfilegur bústað-
ur ríkisstjóra“. Ennfremur „að
láta gera þær umbætur á staðn-
um, að öðru leyti, sem nauð-
synlegar eru til samræmis við
húsabæturnar“. Eins að hann
léti reisa, í samráði við umrædd-
an húsameistara, sérstakt hús
fyrir ráðsmann á jörðinni og
starfsfólk. Loks var rikisstjóra
falið, að láta sjá um kaup á hús-
gögnum í ríkisstjórabústaðinn.
Var þegar hafizt handa um
málið, sem reyndist nokkrum
erfiðleikum bundið vegna þess
óvenjulega ástands, sem nú er.
í Iok októbermánaðar varð eg
að flytja að Bessastöðum, þótt
allt væri þar epn í smíðum, og
flest liúsgagna ókomin.
Húsameistarinn, sem hyrjað-
ur var á umbótunum, og hélt
þeim áfram samkvæmt ákvörð-
tin ríkisstjórnarinnar, er Gunn-
laugur Halldórsson húsameist-
ari.
Kom okkur fljótt saman um
um úr hænum upp í sveit. jÚt-
litið er ekki slíkt, að við séum
vissir um að geta haft „business
ax usual“, hversu fegin sem við
vildum.
Við skulum, vera við því búin,
að þurfa á næsta ársfjórðungi
að taka á sálarþreki okkar. Er
það þá ekki bót í máli, að sólin
liækkar á lofti dag frá degi?
Vorið fer í hönd með birtu og
gróandi. Reynum að njóta yls-
ins og sólarinnar, eftir föngum.
Það eykur bjartsýni okkar og
viðnámsþrótt. Vel* getur komið
fyrir, að við þurfum á þvi að
halda. a
það livert stefna skyldi um
breytingarnar og umbæturnar
á íbúðarhúsinu. Það er talið
byggt kringum árið 1760 eftir
uppdráttum eins liæfasta lmsa-
meistara Dana síðustu 3 aldirn-
ar, og upprunalega vel byggt.
Höfðu verið gerðar á því ýmsar
breytingar síðan. Höfðu þær
ekki verið allar til bóta. Sam-
komulagið var, að koma hús-
inu sem næst þvi, sem það var
upprunalega, með hæfilegu til-
lili til tækni nútímans, og til
þess, að það yrði sæmilega
virðulegur bústaður ríkisstjóra.
M. a. var þakið Idæll tigulstein-
um í stað bárujárns, sniðið af
endum þaksins á göflum,bitaIoft
í búsinu áður látin koma fram,
en bitamir höfðu verið faldir
undir borðaklæðningu. Lagt
nýtt eikarbútagólf. Herbergja-
skipun breytt. Byggt nýtt and-
dyri framan við liúsið o. s. frv.
Þurfti að haga svo innréttingum
og útbúnaði, að húsið yrði
„hæfilegur bústaður ríkis-
stjóra“. Til þess þurftu þær að
vera myndarlegar og lialdgóð-
ar. Girðingar, skjólagarðar o.
fl. kringum liúsið hefir verið
tekið burt, svo húsið njóti sin
betur. Bak við húsið hafði safn-
ast ýmislegt, sem komið var
sumstaðar upp undir glugga.
Því var mokað burt og sléttað.
Gera þurfti sérstakar ráð-
stafanir um rafveitu, þvi öll
eldun fer fram við rafmagn;
sömuleiðis hitun á starfsmanna-
húsi, og síðar, einnig á aðalhús-
inu. Bílveg vantaði heim að
liúsi og símasamband, sem
hægt væri að nota.
Hert var á framkvæmdum,
svo sem unnt var, en gekk þó
seinlega vegna fólkseklu, erf-
iðra aðdrátta á efni o. s. frv.
Upprunaleg áætlun, um að liús-
ið yrði tilbúið i október, fór al-
veg út um þúfur. Nú loks er því
lokið að mestu, þótt margt sé
ógert, sérstaklega utanhúss.
Hefir listrænt auga húsameist-
arans og virðing fyrir því
gamla, sem vel er gert, verið
mikils virði.
H úsg-agnakaupin.
Þá var annað atriði, sem
einnig var erfitt viðfangs nú,
húsgagnakaupin. í húsið þurfti
mikil og vönduð húsgögn, borð-
búnað allan m. m. Hér gat verið
um tvennt að ræða:
1. Að fá þau búin til hér á
landi.
2. Að reyna að fá þau frá
útlöndum.
í
Þau vandkvæði voru á fyrri
leiðinni, að sökum anna, fólks-
eklu og erfiðleika á aðdráttum
efnis, var litt sennilegt, að hægt
væri að fá þetta gert hér, svo
lokið yrði í náinni framtíð. Inn-
anstokksmunirnir þurftu helzt
að vera i sem beztu samræmi
við hið 200 ára gamla hús; en
húsgagnasmiðir hér hafa lítt
lagt stund á smíði slíkra hús-
gagna, og liefðu þvi átt erfitt
með að fullnægja þvi sem ósk-
að var í því efni. Loks virtust
talsverðar líkur á því, að með
verðlagi liér, samanborið við
verðlag í Bretlandi, mundi
kostnaðurinn verða miklum
mun meiri, ef unnið væri hér,
heldur en hægt væri að útvega
frá Bretlandi. Þar var einnig
hægt að fá góða notaða hús-
muni ódýrara en nýtt mundi
kosta. Enn var ókleyft, vegna
nauðsynlegs samræmis, að
blanda saman húsgögnum, inn-
lendum og útlendum.
Var því snúið að því að rann-
saka síðari möguleikann, talað
við sendiherra Breta hér, sem
tók strax vel í málið og símaði
um það til utanríkisráðuneyt-
isins í London. Jafnframt var
Pétri Benediktssyni, sendi-
fulltrúa í London, símað og
skrifað um málið.
Niðurstaðan varð sú, að
sennilegt þótti, að fá mætti allt
sem þyrfti í BretlandL Utan-
ríkisráðuneytið brezka hét að-
stoð sinni, og hverskonar fyrir-
greiðslu. En undir einu ráðu-
neyti er sérstök stjómardeild,
sem hefir það starf eitt að sjá
um innkaup á innanstokks-
munum í bústaði ráðherra
Brela erlendis, og fleiri liús og
hallir. Hefir því sérstaka þekk-
ingu á þessu sviði, nýtur sér-
stakra kjara lijá seljendum (og
lét ríkisstjórabústaðinn njóta
þeirra sömu kjara) o. s. frv.
Samvinna lókst nú um málið
milli Péturs Benediktssonar, er
annaðist kaupin, og manns
þess frá greindri stjórnardeild,
sein tilnefndur var til þessarar
samvinnu. Jafnframt naut Pét-
ur aðstoðar konu, sem sérfróð
var um innanhússskreytingu
(Miss Moore-Dillon, sem komin
er af Dillon þeim, sem byggði
húsið nr. 2 við Suðurgötu í
Reykjavík, svokallað Dillons-
hús).
Fóru nú mörg bréf og sím-
skeyti á milli. Eg tel skylt að
geta þess, að sendiherra Breta
hér, Mr. Howard Smith, var
jafnan boðinn og búinn til þess
að veita hverskonar aðstoð,
einnig að hjálpa til þess að
greiða fyrir útvegun ýmsra
hluta sem þurfti utanhúss. En
Pétur Benediktsson sendiherra
he'fir lagt mikla vinnu í að ann-
ast lcaupin og gert það af mik-
illi alúð. Sigursteinn Magnús-
son, konsúll í Leith, hefir og
lagt mikla alúð við að annast
sendíngarnar.
I september fóru fyrstu send-
ingarnar að koma, og hafa síð-
an komið smátt og smátt, með
vissu millibili, með skipum frá
Leith. Var frá upphafi svo ráð
fyrir gert, að senda sendingarn-
ar með mismunandi ferðum, til
þess að dreifa áhættunni, ef ein-
hverju skipanna hlekktist á; af-
greiðsla á ýmsu tafðist þó í
Bretlandi. Engri sendmgin hefir
enn lilekkzt á.
Sumt er ókomið enn frá Bret-
landi. En um kaupin í Bretlandi
tel eg óhætt að segja að þau hafi
tekizt vel. Eru innan um hrein-
ir kjörgripir, að mínum dómi
Myndir á veggjum eru að
mestu eign Þjóðminjasafnsihs.
Símasamband við sjálfvirku
miðstöðina í Reykjavík fæst
með streng yfir Slcerjafjörð.
Önnur hús á staðnum.
Þetta var um sjálfan ríkis-
stjórabústaðinn.
En eins og kunnugt er þá eru
Bessastaðir bújörð með kirkju.
Rétt þótti að halda aðgreindu
búinu og ríkisstjórabústaðnum,
svo sem föng væru á. Fellur
umsjón búsins ekki undir rikis-
stjóra, heldur undir landbúnað-
arráðherra.
Þar sem aðalhúsið, sem áður
var eina íveruhús jarðarinnar,
verður nú eingöngu notað sem
ríkisstjórabústaður, þurfti að
byggja sérstakt starfsmanna-
hús fyrir búið. Er smiði þess
langt komið.
En peningshús og önnur hús,
sem búið þarf, eru nú lítt not-
hæf. Þarf því að byggja þau
hús að nýju á öðrum stað, en
breyta því af liúsunum, sem
notliæft er til ýmsra þarfa rík-
isstjórabústaðarins. Enginn
kjallari er undir Bessastaðahús-
inu. Vantar því alla geymslu,
þvottahús og annað. Óumflýj-
anlegt verður að framkvæma
þessar breytingar í vor og sum-
ar.
Þá er lcirkjan. Hún verður að
vera í sæmilegu ástandi á þess-
um stað. Bæði af því hér er tim
að ræða ríkiseign, ríkisstjóra-
bústað — og af sögulegum
ástæðum. Eru það aðallega inn-
anhússaðgerðir sem hún þarfn-
ast. Er það von mín, að ekki
verði látið dragast að gera við
liana.
Meistarar.
Iðnmeistarar er starfað hafa
á Bessastöðum að viðgerð og
nýbyggingum:
Jón Bergsteinsson múrara-
Að KIcppi
vantar vélgæzlumann, við-
gerðaniann og hjúkrunar-
mann. Uppl. á skrifstofu rík-
isspitalanna og lijá yfirhjúkr-
unarkonunni á Kleppi.
Umsóknir sendist fyrir 31.
þ. m. til skrifstofu ríkisspít-
alanna.
Beitusild
önglar, ný og notuð lína til
sölu. Uppl. i sima 4642. —
Atvinna
2 menn vantar til aðstoðar
við bílamálningu.
I
I
H.f. Egill Vilhjálmsson. |
I
Vil kaupa
lítið hús
eða íbúð í Austurbænum. —
Skifti á litlu húsi í Fossvogi
með erfðafestulandi og nú-
tíma þægindum geta komið
til gj-eina. Tilhoð með upp-
lýsingum sendist á afgreiðsln
blaðsins f.yrir mánudags^-
kvöld merkt ,,MiUiliðaIan»t“. <
______________ i
»Dettifoss«
fer vestur og morúiv á
þriðj udagskvöld.
Vörur afhendist þe*»Í£:
Á ntánudag til Akureyrm^
Seyðisfjarðar og IsafjmtlHF,
og á þriðjudag til ImfjmdJim
og Patreksfjarðar.
Kristján GnðlaafssoB
Hæstaréttarmálaflutnkigsmafcur. *
Skrifstofutími 10-12 og 1-6.
Hverfisgata 12. — Sími 3400. ;
EGGERT CLAESSEN
EINAR ÁSMUNDSSON
hæstaréttarmálaflutningsmean.
Skrifstofa í Oddfellowhúsinu
(Inngangur um austurdýr).
Sími 1171.
Kvei* - kápur!
Kven-Frakkar
Karlm. Kápur
Karlm. Frakkar
Grettisgötu 57.
meistari hefir staðið fyrir utan-
hússbreytingum aðalhússins og
byggingu sfarfsmannahússins,
en Olgeir Sigurðsson húsa-
smíðameistari er yfirsmiður víð
þau verk.
Magnús Jdnsson húsasmíða-
RÍKISSTJÓRASETRIÐ