Vísir - 29.05.1942, Blaðsíða 2

VlSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
5LAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar 1660 (5 iínur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Féiagsprentsmiðjan h.f.
Það, sem var.
p RAMSjÓKNARMENN dreym-
ir stóra drauma um sigur i
kosningum þeim, sem fyrir
höndum eru. Vel kann svo að
fara, að þeir kunni að þessu
sinni að afla sér nokkurs fylgis
í sveitum landsins, en hitt er
vissara, að því fyigi mun hraka
til stórra muna. Jakob Mölier
fjármálaráðherra vakti athygli
landsmanna á því i útvarpsum-
ræðunum, hvilíkum eindæma
aðferðum þessir menn beittu í
baráttu sinni, og hélt þvi jafn-
framt fram, að slíkur flokkur
liefði ekki rekið starfsemi í
landinu frá því á Sturlungaöld.
Þótti djúpt tekið í árinni en tví-
mælalaust er þetta rétt.
Nokkru eftir útvarpsumræð-
urnar ræddi háttskrifaður fram-
sóknarmaður við sjálfstæðis-
mann um kosningahorfurnar.
Báðum kom þeim saman um,
að kosningahríðin myndi verða
hörð, og allsendis óvíst um úr-
slit víða í sveitakjördæmum.
Framsóknarmaðurinn lauk máli
sínu með þessum orðum: „Eg
tel víst, að Framsókn sigri. Þið
eruð ekki nógu miklir dónar
sjálfstæðismenn.“ Lék euginn
vafi á því, að hér fylgdi hugur
máli.
Leitt er til }>ess að vita, að á
undanförnum, árum hefir
reynslan á ýmsan hátt sýnt,
að langt er hægt að komast með
ósvífnum málflutningi í blöð-
um og á framboðsfundum. Hitt
er þó ánægjulegt, að þótj slikt
framferði fái nokkra uppskeru,
brestur hún eins og hvað ann-
að, sem iila er fengið. Það er
unnt að blekkja kjósendurna
um skeið, en aldrei til lang-
fráma.
1 þeirri kosningabaráttu, sem
nú er fyrir höndum er það nýi
tíminn, sem glimir við hinn
gamla. Rangfengin forréttindi
hverfa úr sögunni, jafnvajgi
skapazt, Alþingi verður skipað
réttkjörnum fulltrúum -þjóðar-
innar í þeirra orða beztu merk-
ingu, og vænta ma þess að
bjartari tímar bíði framundan
í þjóðlífinu í heild. Eymdar-
tímabil Framsóknarflokksins
verður þá aðeins „það, sem
var“, en finnst hvorki i nútið
né framtíð.
Ekki er óliklegt, að vinstri
flokkarnir kunni nokkuð að
vinna á, fyrst eftir stjórnar-
skrárbrqytinguna. Þeir fá þó
aðeins þá þingmannatölu, sem
þeim ber, þannig að um aukið^
kjósendafylgi verður ekki að
ræða. Hitt er sennilegt, að er
frá líður hraki fylgi þeirra stór-
lega, með því að það hefir skap-
azt vegna þeirrar óaldar, sem
ríkjandi hefir verið i landinu,
fyrst og fremst vegna forrétt-
indaaðstöðu Framsóknarflokks-
ins. Ein syndin hefir í þessum
efnum boðið annarri heim.
Það er því auðsætt, að til
mikils er að vinna í þessari
kosningabaráttu, og enginn má
liggja á liði sínu, þannig að
hreinsað verði til i ruslakompu
Framsóknar. Menn verða að
skilja það, að nú er barizt fyrir
mannréttindum, sem þeir hafa
verið sviftir, og þeir eiga sið-
ferðilegan rétt á að sækja í

Mæðradagnrinn;
Koma þarf upp mæðra-
heimili í Reykjavík,
og sumarheimili fyrir mæður í sveit.
Viðtal við frk. Lanfeyjn Valdimarsdóttnr.
Mæðrastyrksnefndin hefir um margra ára skeið barizt fyrir
margháttuðum umbólastörfum í þágu reykviskra kvenna.
Gengst hún einu sinni á ári fyrir fjársöfnun, starfsemi sinni til
handa, á svokölluðum mæðradegi, en hann verður að þessu
sinni á sunnudaginn kemur. Það er venja að halda mæðradag-
inn fjórða sunnudag í maímánuði ár hvert, nema þegar hvíta-
sunnuna ber upp á þann dag, þá er mæðradeginum frestað til
sunnudagsins næsta á eftir — og svo er það að þessu sinni. —
Annars er það siður víðsvegar um lönd, að helga mæðrum einn
dag á ári, og eru það þá ekki sízt bömin, sem leggja sig í fram-
króka til að sýna mæðrum sínum þann heiður, sem þau fram-
hendur ofstopamanna. Hér er
ekki um aðra hagsmunabar-
áttu að ræða. Þótt Framsóknar-
flokkurinn reyni að láta það
heita svo, að verið sé að ganga
á fyrri rélt sveitanna, er það
augljós og vísvitandi blekkiug.
Sveitirnar tryggja einmitt
gengi sitt með því að fá aukið
áhrifavald í öðrum flokkum en
Framsókn, og þeir flokkar
munu taka að sér forystu i öll-
um framfaramálum er sveitirn-
ar varða.
Það, senx var, á að liverfa úr
sögunni, en nýtt að koma í stað-
inn, í samræmi við sígilt lög-
mál lífsins. Framsóknarflokk-
urinn er dauðadæmdur sem for-
réttindaflokkur. Hann á að hafa
sömu aðstöðu og aðrir stjórn-
málaflokkar, og það verður að
skipa honum þar á bekk, sem
líann á að sitja. Um það eiga
kjósendurnir að sameinast, og
vinna ótrauðlega að framgangi
réttlætismálanna við þessar
kosningar.
Minningarorð.
Guðm. S. Guðmundsson for-
stjóri Hampiðjunnar var fædd-
ur að Kirkjubóli i Hvitársíðu 10.
nóv. 1895. Þar bjuggu þá for-
eldrar hans. Faðir hans var
Guðmundur, lengi formaður í
Þorlákshöfn og þjóðhagasmiður
(síðast í Ólafsvik og drukknaði
þar á bezta aldri 1907) Guð-
mundsson, bónda og formanns
á Gamla-Hrauni Þorkelssonar í
Mundakoti Einarssonar spítala-
haldara í Iíaldaðarnesi Hannes-
sonar lögréttumanns þar Jóns-
sonar. Kona Guðmundar Þor-
kelssonar á Gamla-Hrauni var
Þóra Símonardóttir á Gamla-
Hrauni Þorkelssonar ,skipa-
smiðs þar Jónssonar.
Meðal niðja Þorkels eru ó-
venjulega margir smiðir og hag-
leiksmenn.
Móðir Guðmundar forstjóra
var Sigriður Einarsdóttir bónda
á Miðfelli í Ytrahrepp Magnús-
sonar, en kona Einars í Miðfelli
var Margrét Magnúsdóttir al-
þingismanns í Syðra Langholti
Andréssonar, systir Helga bónda
í Birtingaholti og þeirra syst-
kina /
Guðmundur kvæntist 1922
eftirlifandi konu sinni Láru Jó-
hannesdóttur frá Stykkishólmi,
en móðir Láru er Katrín Einars-
dóttir frá Högnastöðum í Ytri-
lireppí Magnússouar alþingis-
manns í Syðra Langholti And-
réssonar. Voru þau hjón því
þremenningar að frændsemi frá
Magnúsi Andréssyni.
Þau eignuðust þrjú börn og
eru tvö hin eldri við nám í
Menntaskólanum.
Með Guðm. S. Guðmunds-
syni er fallinn í valinn mikil-
hæfur og duglegur maður. Hann
hafði þá eiginleika að hafa
brennandi áhuga á þvi að vera
að sem mestu liði fyrir land sitt
og þjóð. Hann hafði yndi af þvi
að smíða og gera við vélar, enda
var hann mikill hagleiksmaður.
Hann lærði vélstjórafræði og
var vélstjóri um mörg ór, síðar
varð hann verkstjóri hjá Vél-
smiðjunni Héðinn hér i bænum,
og undir hans umsjá voru mörg
Frh. á 3. siðu.
ast geta.
í tilefni af . mtæðradegin-
um á sunnudaginn sneri tíðiuda-
maður Vísis sér til frk. Laufeyj-
ar Valdimarsdóttur, formanns
Mæðrastyrksnefndar, og spurði
hana um störf nefndarinnar að
undanförnu og helztu áhugamál
hennar, .
„Störf Mæðrastyrksnefndar- 1
innar eru margþætt,“ sagði frk. *
Laufey. „T. d. höfum við á ann-
an tug ára haldið opinni skrif-
stofu, þar sem konum eru gef-
in ýnlisleg ráð og upplýsingar,
sér í lagi að því er varðar þjóð-
félagslega og réttarfarslega
stöðu kvenna. Á síðari árum
hefir skrifstofan notið styrks úr
ríkis- og hæjarsjóði. Höfum. við
til þess sérstakan lögfræðilegan
ráðunaut, er starfar á skrifstof-
unni á vetrum, en það er frú
Auður Auðuns cand, jur. En
konurnar leita yfirleitt til okkar
með ýms önnur vandamál —
og i vetur hefir það einkum
verið áberandi hve bamshafandi
konur og stúlkur, sem voru hús-
næðislausar og áttu hvergi höfði
sínu að að hálla, hafa leitað til
okkar.“
„Getið þið ráðið úr vandræð-
um jjeirra?“
„Við getum bætt úr ýmsu, en
úr húsnæðisvandræðunum get-
um við ekki bætt. Eg sé það
aldrei betur en nú, hve brýna
nauðsyn okkur ber til að fá hér
'vandað mæðraheimili, þar sem
barnshafandi bágstaddar könur
og stúlkur eiga athvarf, og þar
sem þær geta dvalið og hvilt
sig nokkum tíma eftir barns-
burðinn.
Mikil höt gæti verið að því
i sambýlishúsum þeim, sem eft-
irleiðis verða byggð, ef komið
yrði fyrir i þeim vöggustofu,
þar sem mæðurnar gætu komið
börnum sínum í umsjá, á með-
an þær þurfa að sinna búverk-
um og öðrum nauðsynjastörf-
um.“
„Vitið þér hvað það eru marg-
ar konur, sem leitað hafa ráða
hjá skrifstofu Mæðrastyrks-
nefndar?“
„Þær eru eitthvað á annað
þúsund alls, en heimsóknirnar
eru hinsvegar miklu fleiri, því j
að oft koma sömu konurnar aft7
ur og aftur.“
„Auk þessa starfar Mæðra-
styrksnefndin að þvi, að koma
mæðrum, og börnum til sum-
crdvalar í sveit?“
„Já, og það er eitt af vinsælli
verkum okkar — og hefir verið
það undanfarin ár.
Árið 1936 byrjuðum við að
reka sumardvalarheimili fyrir
inæður og börn austur í Hvera-
gerði og rákum það í tvö ár í
skólahúsinu þar, en Afmælisfé-
lagið var svo vinsamlegt að lána
okkur það endurgjaldslaust. —
Svo keypti lireppurinn skóla-
húsið og við urðum að leita fyr-
ir okkur um nýjan stað. Þann
stað fundum við að Beykholti
í Biskupstungum. Þar höfum
við rekið sumardvalarheimili
fjögur undanfarin sumur, í
fyrra að vísu sanxeiginlega með
Sumardvalarnefnd, og hafa kon-
ur og hörn hafst við í skólahús-
inu, en að noklcru leyti einnig í
tjöldum. IJafa um og yfir 60
konur og börn notið þar sólar og
sumars á okkar vegum árlega.
Þá höfðum við það lika orð-
ið fyrir fasta reglu, að koma
50—60 efnalitlum, og þreyttum
konum fyrir í viku sumarfrí að
Laugarvatni á hveru sumri. Yf-
irleitt eru þetta konur, sem
aldrei hafa getað tekið sér frí
frá störfum og aldrei notið áð-
ur sumardvalar í sveit. Hefir
dvölin að Laugarvatni Jafnan
orðið þeim ógleymanleg. En í
fyrra og í ár hefir Laugarvatn
verið tekið til annarra nota, svo
að koma verður konunum fyrir
annarsstaðar, ef á því er yfir-
leitt nokkur kostur.
Hugsanlegt er, að hægt væri
að koma þeim fyrir i vikutíma í
Menntaskólaselinu, en þar hafði
Mæðrastyrksnefndin í fyrra á
sínum vegum mæður með ung-
börn um tvegga mánaða skeið.
Þar á meðal voru 13 börn á
fyrsta aldursári, sem höfð voru
í sérstakri vöggustofu og undir
sérstöku eftirliti.
Til sumarstarfsemi sinnar
hefir Mæðrastyrksnefndin
ekki notið annars opin-
bers styrks en 3000 krónur
frá riki og hæ, sinn helminginn
frá livoru — og í fyrra greiddi
Sumardvalarnefnd, samkvæmt
samningi, 90 krónur með hverju
bami, sem Mæðrastyrksnefndin
hafði á sínum vegum.
Mikill kostnaður hvílir þó á
þessum heimilisrekstri, ekki
hvað sizt þegar heimilin eru tvö,
eins og í fyrra. M. a. starfa 5
stúlkur á hvoru heimili, hús-
móðir, er sér um samhf heim-
ilisins og aðdrætti, ráðskona, er
annast matreiðslu, kennari, sem
kennir sund og hjálpar til við
gæzlu barnanna og tvær starfs-
stúlkur. En mæðurnar þjóna
sjálfar börnum sinum, líta eftir
þeim og ræsta herbergi sín.
Reynzla undanfarinna ára
hefir sýnt, að þótt i ýmsu sé á-
bótavant og ekki jafn fullkomið
og við liefðum æskt, þá hefir
samlifið haft þroskandi áhrif
á þæi' konur, sem lijá okkur
hafa dvalið, mataræði hefir yf-
irleitt þótt ágætt og aðbúnað-
urinn vonum framar. Við verð-
um samt aldrei ánægðar fyr en
við getum komið upp okkar eig-
in Sumardvalarheimili, sem við
liöfum alger umráð yfir.“
„Og hvað ætlist þið fyrir i
sumar?“
„Að reyna að halda starfsem-
inni áfram eins og að undan-
förnu. Að því fráskildu þó, að
Menntaskólaselið getum, við ekki
rekið á sama hátt og í fyrra,
sökum fjárskorts. Við hleyptum
ckkur í miklar skuldir i fyrra
þess vegna — og höfum ekki
efni á því aftur.
En starfsemin í ár fer mjög
eftir þvi, hverra vinsælda við
njótúm á Mæðradeginum og
hve ríkulegur skerfur bæjarbúa
þá verður i okkar garð.
Bæjarbúar hafa yfirleitt ver-
ið rausnarlegir við okkur, og
þáð erum við þakklátar fyrir,
en þvi meira sem við fáum, þeim
mun meira gott getum við látið
af okkur leiða. Og á sunnudag-
inn fara böm um götumar og
selja blóm, til ágóða fyrir starf-
semi okkar. Við væntum þess,
i að bömin ljái okkur liðsinni
sitt til að hjálpa bágstöddum
mæðrum — og þeir fullorðnu
með því að kaupa blómin af
börnunum.“
Stjórn Mæðrastyrksnefndar-
innar skipa: Frk. Laufey Valdi-
marsdóttir formaður, frú Guð-
rún Pétursdóttir og frú Unnur
Skúladóttir varaformenn og frú
Kristin Sigurðardóttir og frú
Steinunn Bjartmarsdóttir með-
stjórnendur.
Sendisvein
vantar.

Embættismaöur óskar 3000 kr. láns i 6 mán- uði. — Háir vextir. — Þag- mælsku heitið. Tilboð, merkt: „Embættis- maður“, sendist afgr. Vísis fyrir laugardag kl. 12.
7 manna
fólksbíll
model 1931, til sýnis og sölu
við Rlli- og hjúkrunarheimil-
ið Grund, eftir kl. 6 í kvöld.
í góðu standi til sölu. — Til
sýnis á gatnamótum Hring-
brautar og Bræðraborgar-
stigs.
500,00 kr.
fær sá, sem getur útvegað
barnlausum hjónum, sem
bæði vinna úti, litla ibúð eða
2 samliggjandi herbergi eða
1 stórt. Tilb., merkt: „1888“,
sendist afgr. Vísis hið fyrsta.
Opinbert uppboð fer fram
að Blöndulilíð hér við bæinn
á'morgun kl. 2 e. h. og verða
þar seldar: 8—10 kýr, einn
dráttarhestur, heyvinnuvélar,
vagnar, aklýgi, 2 vörubilar
o. fl.
Greiðsla fari fram við
hamarshögg.
LÖGMAÐURINN
I REYKJAVK.
Mikið úrval af kvenkápum.
Verð kr. 275.00. Pelsar með
góðu verði. Einnig nýkomið
grátt astrakan, kameluB i
mörgum litum. Ljóst elftai i
peysufata-swaggera eða káp-
ur. — Ódýrar kventöskur.
óskast
Saumastofan
TAU & TÖLUR.
Lækjargötu 4.
5111 tíll
til sölu (model’30). Nýstand-
settur. Til sýnis á reiðhjóla-
verkstæðinu Óðinn, Banka-
stræti 2, milli 6—8 í kvöld.
BOstjóri
vanur keyrslu, óskar eftir at-
vinnu. Uppl. í sima 2433, frá
kl. 6—8 e. h.
1 sundlauginni í -Reykholti.