Vísir - 03.06.1942, Blaðsíða 2

V I S I R
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstrœti)
Símar 1 6 6 0 (5 línur).
Verð kr. 3,00 á mánuði.
Lausasala 15 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
nDrengskapar-
rógurcc
p RAMS.ÖKNAHMENN kunna
orð yfir ýmsa hluti og nota
þau eftir þvi sem við á og þá
fyrst og fremst eftir því, hvern-
ig þeir draga í dilkana. Þegar
þeir hafa not af kommúnistum
til að tryggja framgang mála
eða kosningu þingmanns, er
þetta bara notkun, en njóti Sjálf-
stæðismenn einhvers slíks stuðn-
ings, þótt ekki sé nema óbeint,
er þar um að ræða misnotkun
é kommunum. Með öðrum orð-
um mætti segja að Framsókn
þykist eiga „patent“ á þessum
flokki manna, og er kommun-
um sjálfum ekki þolað að malda
í móinn né aðhafast neitt
það, sem úr verðgildi „patents-
ins“ gæti dregið.
Þegar Sjálfstæðismenn átelja
framferði einstakra þingmanna,
ráðherra eða opinberra starfs-
manna af Framsóknarflokki, er
það talinn rógur, en ef Fram-
sókn hegðar sér svipað gegn
Sjálfstæðismönnum heitir það
„drengskaparrógur“, sem er
miklu göfugra orð, og á senni-
lega að merkja að rógurinn stafi
af drengskap, enda er ekki um
annað að ræða hjá Framsókn-
armönnum.
Verði andstæðingum Fram-
sóknarmanna eitthvað á, er rek-
ið upp hýenu-gól, og ákefðin svo
mikil, að ruglað er saman nöfn-
um þriggja manna eða fleiri og
öllum slengt í eitt, til þess senni-
lega að spara orðin, en ná til
sem flestra. Sjálfstæðlsmenn
láta hinsvegar kyrrt liggja og
hirða ekki um þá, sem eitthvað
brjóta af sér, þótt þeir teljist
til andstæðinganna, að öðru
leyti en því, sem verða má þeim
til hjálpar, þannig að þeir geti
að nýju orðið nýtir þjóðfélags-
þegnar.
Það er m. a. þessi augljósi
munur á framferði, sem Fram-
sóknarmaðurinn átti við hér á
dögunum, og getið var hér í
blaðinu, er hann talaði um að
sjálfstæðismenn myndu ekki
vinna á í þessari kosningabar-
áttu, af því að þeir beittu hvorki
ósvífni né brögðum til þess að
draga fram sinn hlut. Tímanum
hefir þótt við eiga, að beina
þessum ummælum Framsókn-
armannsins til þeirra manna er
í sveitum búa, en skjóta þeim
undan, sem eiga, eða forystu-
mönnum Framsóknar, sem
flestir dvelja liér í góðu yfirlæti
í liöfuðstaðnum. Tíminn telur,
að Vísir telji sveitamenn
„sveitadóna“, en það hugtak á
Tíminn sjálfur, á sinn hátt og
formaður 'Framsóknar, sem
ræddi á sínum tíma um „bænda-
Iyddur“. 1 slikum hugtökum
vill Vísir engan þátt eiga.
Slíkur málflutningur, sem
þessi í málgagni Framsóknar-
manna, er á engan hátt nýr.
Flokkurinn hefir frá þvi fyrsta
íeitast við að ala á úlfúð milli
sjávar og sveita, og honum hef-
ir tekizt 'það að verulegu leyti,
en þó aðallega í sveitunum, þar
sem málgögn hans hafa komizt
á framfáeri, én hinsvegar að
engu í kaupstöðtím, þar sem
þeim er lítt sirint eða ekki.
,„Reykjavikurvaldið“ er alþekkt
hugtak, og löngu fyrir kosning-
ar þær, sem nú standa fyrir
dyrum voru norðanblöðin o. fl.
látin klyfa á því, að þetta vald
yrði að stöðva, og helzt draga
úr því að verulegu leyti. Af
þessum spkum hafa Framsókn-
armenn ]>orið fram margvísleg-
ar tillögur um að flytja helztu
menntastofnanir og opinberar
skrifstofur eða fyrirtæki út um
sveitirnar, með því að ósjálf-
rátt sköpuðu þessi fyrirtæki
Reykjavík óeðlilegt áhrifavald.
I engu landi mun þekkjast slík
flokksstarfsemi og Framsókn-
ar, sem unnið liefir að þvi beint
og óheint, um aldarfjórðungs-
skeið, að gera allt það sem verða
mátti höfliðstaðnum til óþurft-
ar, og helzl það eitt, sem að
því miðaði. Skilyrðin til slíkrar
iðju eru nú að liverfa úr sög-
unni. Þetta er nauðsyn, sem
allir kjósendur verða að skilja.
En mönnum má einnig vera
það minnisstætt, að er Fram-
-sóknarmenn afflytja málefni og
málstað höfuðstaðarins og kaup-
staða yíirleitt í- sveitum lands-
ins, er það ekki það, sem venju-
lega kallast rógur, heldur sér-
stök tegund af þessu hugtaki,
sem nefnist „drengskaparróg-
ur“, og hann á að ganga í liátt-
virta kjósendur.
íslenzkur vísinda-
maöur í Canada.
Fyrir sex árum hlaut ungur
Islendingur, ný-útskrifaður í
vísindum frá háskólanum í Ed-
monton námstyrk til fram-
haldsnáms í sex ár á Cornell-há-
skóla i jurtasýkla-fræði (Plant
Jóseph Björn Skaptason.
Pathology). íslendingurinn var
Joseph B. Skaptason, sonur
hjónanna Hallsteins og Önnu
Skaptason. Var námsmannsins
getið í Heimskringlu árið 1936,
er hann lagði upp í ferðina til
Cornell. Nú fyrir skömmu lauk
hann námi sinu, og hefir hlotið
stöðu hjá United States Rubber
Co. Er starf hans i jarðyrkju-
deild nefnds félags og lýtur að
efnafræðisrannsóknum i jarð-
vegi og möguleikum fyrir
gróðri. Geta ferðalög verið
þessu samfara, ekki einungis í
Bandaríkjunum, heldur einnig í
Canada. Joseph Skaptason hefir
aðal-umsjón þessa starfs með
höndum.
Jóseph var jafnframt náminu
við Cornell, aðstoðarkennari.
Hann er fæddur 8. okt. 1911
í'Winnipeg. En árið 1916 fluttu
foreldrar hans til Argyle-byggð-
ar og hlaut Jóseph þar sína
barnaskólamenntun. Nám ó
Búnaðarskóla Manitoba-fylkis
byrjaði hann 1929 og starfaði
að þvi loknu um skeið, ásamt S.
S. Sigfússyni heitnum við Til-
raunabú þessa fylkis i Brandon.
Árið 1931 byrjaði hann nám i
háskóla Alberta-fylkis í Edmon-
ton og hlaut þaðan meistara-
stigið (M. Sc.) í vísindum 1935.
Faðir hans, Hallstéinn, er son-
ur Björns bónda að Hnausum í
Húnavatnssýslu, Jósefssonar
héráðslæknis Skaptasonar, en
móðir hans hét Anna Frímann
og var kennari; foreldrar henn-
ar bjuggu i Selkirk, Manitoba.
(Heimskringla).
Eftirhreytur í Gutenbergs-
máiinu og nokkrar fokdreifar
'"V'é -’A -i
Fyrrverandi forsætisráðherra Hermann Jónasson ritar all-
langa grein í Tímann síðastliðinn laugardag, sem hann nefnir
„KoIIumál hin nýju“, en hefði efni sínu samkvæmt átt að heita:
„Er eg ekki píslarvottur?“ Þar kveður mjög við
annan tón, en tíðkazt hefir hjá honum, og í stað hrjúfs hroka
gætir nú að nokkru blíðrar undirgefni, enda stígur hann nú í
vænginn og biður lesendurna um vorkunnsemi.
Þau rök, sem hann færir fram
sér til málsbóta að þessu sinni,
varðaiidi leigumálann á Guten-
berg, er að „leigutakar greiði
hæsta fymingargjald, sem leyft
sé samkvæmt skattalögunum“.
Það er rétt að í frumdrögum
samningsins eins og ráðherrann
gekk frá þeim er gért ráð fyrir
þessu. Bókfært verðmæti prent-
smiðjunnar, húsa, véla, letur-
birgða og allra annara gagna,
nemur samtals um kr. 200 þús.
og afskrift miðast við þá upp-
hæð, en ekki raunverulegt verð-
mæti eignarinnar, sem öllum er
ljóst að er margfallt meira en
hið bókfærða verð, og það er
inergurinn málsins. Hinn fyrr-
verandi ráðherra segir ennfrem-
ur að leigutökum Gutenbergs
liafi aldrei annað til hugar kom-
ið, en að greiða gjöld til lífeyris-
sjóðs prentsmiðjunnar, sem þeir
prentarar fá laun frá, er látið
liafa af vinnu fyrir aldurs sakir.
Um þetta stendur ekkert i samn-
ingnum, — það er ekkert skil-
yrði frá hendi ríkissjóðs, og"
hvað leigutökunum hefir dottið
í hug í þessu sambandi veit hinn
fyrrverandi ráðherra ekkert um,
með því að bersýnilega hefir
ekkert verið á það minnst við
samningagerðina.
Hinn fyrrverandi ráðherra
ræðir enn um tekjurnar af
handavinnu prentaranna, og
mótmælir því að aðaltekjur
prentsmiðjunnar séu af pappírs-
sölu. Tekjur prentsmiðjunnar
stafa af haridavinnu prentar-
anna að dálitlu leyti, en aðallega
af vélavinnu, pappirssölu, bók-
bandi o. fk og getur liver maður
sannfærzt um þetta með því að
leita um það upplýsinga hjá
Prentsmiðjueigendafélaginu.
Mun vera til sundurliðun á
þessu, sem auðvelt er að fá
upp gefna.
Þótt engin sérstök lagasetn-
ing sé til varðandi rekstur prent-
smiðjunnar réttlætir það á eng-
an hátt ráðstafanirnar um leigu-
málann. Ef tilboði ráðherrans
hefði ekki verið rift og samn-
ingar hefðu tekizt, myndi ríkið
hafa órðið að greiða fyrir prent-
ím hæsta taxta, jafnvel af verk-
um, sem sérstakir samningar
hafa verið gerðir um, t. d. nýtur
námsbókaútgáfan þar vildar-
kjara. Sama er að segja um
ýmsar ríkisstofnanir.
Eg sé ekki ástæðu til að'ræða
frekar afskipti ráðherrans af
skipaútgerðinni, bifréiðunum o.
fl., en vil aðeins víkja lítillega
að frumvarpinu um málflytj-
endur, sem ráðherrann neitar
að hafa liaft nokkur afskipti af,
og segir í því sambandi: „Eg
flutti það ekki á þingi.“ Mikið
rétt. Ráðherrann flutti það ekki
á þingi, en liann sá um að frum-
varpið var flutt. Fer hér á eftir
yfirlýsing frá Magnúsi Tliorla-
cius hrm., sem ráðherrann hafði
í höndum, er hann skrifaði
grein sína:
Það vottast hér með eftir
beiðni Hermanns Jónassonar
fyrrv. forsætisráðherra, að eg
hefi samið frumvarpið um mál-
flytjendur, sem nú er orðið að
lögum. í frumvarpinu var
ákvæði um það, að maður, sem
verið hefði hæstaréttardómari,
prófessor í lögum eða dóms-
málaráðherra, skyldi vera und-
anþeginn málflutningsprófi
fyrir liæstarétti.
Eg bað Hermann Jónasson að
flytja þetta frumvarp, en hann
fékk til þess Berg Jónsson bæj-
arfógeta. 1 samráði við liann var
frumvarpinu lítilsháttar hreytt.
Yið þriðju umræðu í Neðri
deild kom fram breytingartil-
laga um að víkka undanþáguna
til dómara í Reykjavík og bæj-
arfógeta, og var hún samþykkt.
Allsherjarnefnd Efri deildar
sendi hæstarétti og málflytj-
endafélaginu frumvarpið til
umsagnar. Dómendur hæsta-
réttar áttu fund með allsherjar-
nefnd og lögðu eindregið til, að
allar undanþágur frá málflutn-
ingsprófinu yrðu fejldar niður.
Almennur fundur í málflytj-
endafélaginu samþykkti einnig
tillögu um, að allar. undanþágur
frá málflutningsprófinu yrðu
felldar brott úr frumvarpinu.
Þegar hér var komið, liöfðu
dóniarafulltrúar sent allsherjar-
nefnd umsókn um að fá að.vera
með í undanþágunni og lögðu
fast að nefndinni. Breytingar-
tillaga kom fram síðar um, að
sýslumenn fengju líka að vera
með í undanþágunni, og lýsti
einn úr allsherjarnefnd sig
henni fylgjandi.
Allsherjarnefnd Efri deildár
Alþingis liafði tillögur liæsta-
réttar og málflytjendafélagsins
að engu og bætti dómarafulltrú-
um við í undanþáguna. Þó lagði
hún til, að undanþágurnar væru
lagðar iá vald hæstaréttar, enda
hafði það sætt hvassastri-.gagn-
rýni dómendanna að svipta þá
rétti til að segja, hverjir væru
hæfir til að flytja mál fyrir
hæstarétti.
Eg átti tal við Hermann Jón-
asson um þetta, og var hann
mér sammála um, að málinu
væri stefnt í fullkomið óefni.
Samdi eg þá breytingartillögu
þess efnis, að hætiréttur mætti
veita manni undanþágu frá mál-
flutningsprófinu, ef dóminum
væri það kunnugt af lögfræði-
legum störfum hans, að hann
væri hæfur til að flytja mál fyrir
hæstarétti. Þessa tillögu flutti
Hermann Jónasson eftir minni
beiðni, og var hún samþykkt.
Reykjavík, 26. maí 1942.
Magnús Thorlacius.
Óþarfi er að ræða frekar leig-
una á Kleppjárnsreykjum. Það
er upplýst að hún brýtur i bága
við það sem tilgangurinn var er
jörðin var keypt, og torveldar
mjög að þar verði haft betrun-
arhæli, eins og eg hefi bent á
hér í blaðinu. Kemur ekkert það
fram í grein hins fyrrverandi
ráðherra, sem eg hafði ekki áð-
ur skýrt. Þótt hann reyni að
gera grein mína tortryggilega
og haldi þvi fram að eg vilji með
ísmeygilegri rætni gefa í skyn
ýmsar sakir honum á hendur,
þá eru það hans orð en ekki
mín. Ráðherrann lýsir yfir þvi,
að hann ætli að höfða á hendur
mér meiðyrðamál. Min er
ánægjan, en hann ætti að draga
það fram á haustið, þegar frek-
ara tilefni hefir gefizt til, og
skýring á síðustu málsgreininni,
— sem ráðherrann hneykslast
sva mjög á, — er komin fram.
Eg mun að sjálfsögðu ékki láta
minn hlut eftir liggja, er til
málaferlanna kemur, enda hefir
hinn fyrrverandi ráðherra gefið
mér til þess ým.s efni, að gjalda
í sömu mynt.
Að lokum vil eg segja þetta.
Það er ósmekklegt af ráðherr-
anum að vekja upp að nýju
' kollumálið sáluga. Hann veit
það manna bezt, að æðarkoll-
unni og mér á liann sinn ráð-
herradóm óbeint að þakka. Æð-
arkollan aflaði honum samúðar
Strandamanna, en eg náði til
Sjálfstæðisflokksins rúmum
100 atkvæðum umfram fyrri
frambjóðendur flokksins, en
hefðu þau atkvæði fallið á
Tryggva heitinn Þórhallsson
hefði hann náð kosningu. Á
fyrsta fundinum, sem haldinn
var í Ámesi, innleiddi ráðherr-
ann strax umræður um kollu-
málið. Eg lýsti þá yfir því að
einu tilfinningarnar, sem gert
hefðu vart við sig í mínu hjarta
í sambandi við það mál, hefðu
verið Yorkunnsemi við H. J.
yfir því, að hann skyldi missa
í riffilinn, sem hann skaut með,
! og var þetta hverju orði sann-
' ara. Við Tryggvi heitinn Þór-
1 hallsson vöndum H. J. svo fljót-
lega af að hampa þessu frekar
á fundum, þótt það væri gott
áróðursefni utan funda.
Lítið fannst mér þá, og lítið
finnst mér nú leggjast fyrir
kappann Hermann Jónasson, er
liann hrópar á samúð af þeim,
sökum, að hann sé píslrirvottur,
en það gerir hann af því að hann
skortir rökin og treystist því
elcki til að verja eigin gerðir, er
hann framkvæmdi síðustu daga
ráðherradómsins.
K. G.
Sjómannablaðið, 7. júní 1942
er komið á markaðinn. Flytur
það margar fróðlegar og
skemmtilegar greinar. Eru þær
þessar: „Ávarp“, eftir Fr.
Halldórson, „Stjáni blái“, eftir
Örn Arnarson, „Heimili fyrir
aldraða sjómenn“, eftir Grím
Þorkelsson, „Horft um öxl“,
eftir Fr. Halldórsson, „Jarð-
skjálftarnir miklu í Japan
1923“, eftir Henry Hálfdánsson,
„Samstarf“, eftir Sigurjón Á.
Ólafsson, „Öryggi sjávarútvegs-
ins umfram allt“, eftirrHallgrím
Jónsson, „Hún situr hljóð“, eftir
Guðrúnu, „Mansöngur“, eftir
Svein Gunnlaugsson, „Þeir sem
aldrei komu aftur“, eftir Jón
Bergsveinsson, „Farið til Suður-
Afríku“, eftir Grím Þorkelsson,
„Þeir, sem grundvöllinn 'lögðu“,
þýtt úr ensku, „Sameinaðir
stöndum vér“, eftir Ásgeir Sig-
urðsson, „Fyrsta sjóferðin mín“,
eftir Geir Sigurðsson, „Lífgun
druknaðra“, eftir Jón Oddgeir
Jónsson, „Fiskiróður úr Odd-
bjarnarskeri“, eftir Hermann S.
Jónsson,/„Kappróður Sjómanna-
dagsins 1941“, eftir Þorvarð
Bjömsson, „Bókasafn í skip-
um“, eftir Sigurgeir Friðriks-
son, „Ur leiðisferð ó „Skað-
valti““, eftir Öm, „Aukið öryggi
fyrir sjófarendur“, eftir sjó-
mannafélaga nr. 247, „Reikn-
ingar Sjómannadagsins“ og
ýmislegt fleira. Sigfús Halldórs-
son tónskáld hefir gefið Sjó-
manna deginum lag eftir sig við
kvæði Arnar Arnarsonar,
„Stjáni blái“. Er mynd af tón-
skáldinu í ritinu og ávarp hans
til Sjómannadagsins.
Kia-ora
SVALADRYKKIR
GRAPE
LEMON
ORANGE
LIME
fást ennþá í
Stúlku
vanlar til að leysa ,af í sum-
arfríum í kaffisölunni í Hafn-
arstræti 16. Hátt kaup —
íbúð getur fylgt.
Ef þið viljið læra að þekkja
jurtirnar, ættuð þér að kaupa
Jurtagróður
eftir Geir Gígja kr. 1.75 og
síðan
Flóru íslands
eftir Stefán Stefánsson kr.
12.00 og kr. 15.00.
j Alþýðuhúsinu. — Sími 5325.
ungir menn geta fengið góða
atvinmi á Álafossi nú þegar.
Upplýsingar áafgreiðslu Ála-
fóss, Þíngholtsstræti 2. '
geta fengið atvinnu yið hrað-
saumastofuna á Álafossi. —
Hátt kaup. — Upplýsingar á
afgr. Álafoss, Þingholtsstr. 2.
Stúlka
vön algengri sveitavinnu, get-
ur fengið atvinnu við búið í
Belgsliolti í Melasveit riú þeg-
ar. Uppl. á Laugaveg 43, I.
hæð. —
Vörubíll
2 tonna til sölu og sýnis á
Ránargötu 15, frá kl. 5—8 í
kvöld. —
Dngrlcgr
stúlka
til húsverka óskast til Sveins
Ingvarssonar, Garðastrætí 35.
— Uppl. gefur frú Sigriður
j Fjeldsted, Suðurgötu 18, efri
' hæð. — Fyrirspurnrim ekki
svarað í síma.