Vísir - 15.08.1942, Side 1

Ritstjórar:
Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð)
Ritstjórar ] Blaðamenn Sími:
Auglýsingar ' 1660
Gjaldkeri 5 Iinur
Afgreiðsla
32. ár.
Reykjavík, laugardaginn 15. ágúst 1942.
162. tbl.
Eftir^árásir á Miðjarðarliafi
Belgrad er stjórnað af 7 vinnuveitendaféiagið
_ • 0 m I hafnaði tilboði
manna leynmefnd.
Oruistaii um
fjalla§körð
Káka§u§ er
að hefja§t.
E»jóðverjar hreiasa 1111 til við
fylkingararmaua.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Þjóðverjar vinna nú að því að tryggja aðflutn-
ingaleiðir sínar og f ikra sig til hægri og vinstri
við það svæði, sem þeir eru komnir syðst í
Norður-Kákasus. Með þessu eru þer að undirbúa úr-
slitaorusturnar um Kákasus, orusturnar um fjalla-
skörðin, eins og þær eru nefndar af hermálasérfræðing-
um erlendis.
Þessar orustur verða aðallega háðar af f jallahersveit-
um begg ja, manna frá Suður-Þýzkalandi og Austurríki
af hálfu Þ jóðver ja, en Kákasusmanna s jálfra af hálfu
Rússa. Landið er afarógreiðfært yfirferðar, en ffalla-
búar hei'skáir m jög og ekki vanir að láta hlut sinn að
óreyndu.
Rússar flytja tið sitt á brott
frá Krasnodor- og Maikop-
svæðunum, þar eð aðstaða þess
er orðin ómöguleg, vegna þess
að allar aðflutningaleiðir þess
eru tepptar. Á undanhaldinu
verjast Rússar vel og miðar
Þjóðverjum lítið, og sjálfir
skýra þeir mest frá loftárásum
á flutningaskip við Novoross-
isk og Tuapse.
í Donbugðunni kveðast Rúss-
ar berjast enn af kappi og
kemur frásögn þeirra því ekki
heim við aukatilkynningu Þjóð
verja unrt miðja vikuna. Yar
hún á þá leið, að orustunni í
Ðonbugðunni væri lokið með
fullum sigri Þjóðverja. Skýra
Rússar frá því, að Þjóðverjum
hefði tekizt á einum stað að
brjótast alla leið niður að Don,
en með því að gera árásir á
Þjóðverja á hlið, tókst Rússum
að rétta hlut sinn.
Á Kotelnikovo-svæðinu situr
allt við það sama, Rússar geta
hrundið öllum áhlaupum og
Þjóðverjar halda því heldur
ekki fram, að þeim miði áfram
þar. Hafa Rússar dregið að sér
ógrynni stórskotaliðs og mynda
„stálvegg“, að því ' er blaða-
menn síma, þegar Þjóðverjar
gera skriðdrekaárásir. Þar telja
Rússar sig hafa eyðilagt 100
skriðdreka, 35 brynvagna og
300 vörubíla.
Huað verður um
rússneska flotann?
Menn eru nú farnir að bolla-
leggja um það, liver verði ör-
lög rússneska Svartahafs-fiot-
ans, því að það verður æ erf-
iðara fyrir hann að athafna
sig vegna þess, hve Þjóðverjar
hafa náð miklu af bækistöðv-
um hans og nú má búast við
því, að sú stærsta þeirra, Novo-
rossisk, sem eftir er, falli þá
og þegar, auk annarar til, Tu-
apse.
Þrjár hafnir eru eftir, sem
flotinn getur notað, en ef Þjóð-
verjar ná þeim, þá verða Rúss-
ar að ákveða á hvern hátt þeir
koma í veg fyrir að Þjóðverj-
ar nái honum. Ein leiðin er að
þeir sökkvi skipunum sjálfir,
eins og Þjóðverjar fóru að í
Scapa Flow. Onnur er sú, að
þeir sigli þeim til tyrkneskra
hafna og láti kyrrsetja þau þar.
Þriðja leiðin er að reyna að
sleppa suður Bosporus og til
Miðjarðarhafsins, en það má
telja óframkvæmanlegt, nema
e. I. v. fvrir kafbáta.
Það er ekki ósennilegt, að
einhver brezku herskipanna,
sem itölsku og þýzku flug-
vélarnar gerðu árásir á nú i
vikunni, líti þannig út eftir
viðureignina. Myndin er af
brezka beitiskipinu Penelope,
eftir að það liafði orðið fyrir
miklum og löngum loftárás-
um við Malta og á Vestur-
Miðjarðarhafi. Trétöppum
liefir verið stungið í sum göt-
in eftir sprengjuhrot á hlið
skipsins.
H1111 kveðar upp (lanðadónia ogr
ntiegrar Hiliailovich nýliða.
Lundúnabiaðið Daily Telegraph birtir grein úr Belgradblað-
inu „Novo Vreme“ (Nýskipunin), sem sýnir að Þjóðverj-
um hefir jafnvel ekki tekizt að bæla niður mótspyrnu Serba í
sjálfri Belgrad hvað þá annarsstaðar. Ljóstar blaðið því upp, að
sjö manna ráð starfi að tjaldabaki að stjórn borgarinnar. —
Þjóðverjar taka norsk
sjúkrahús,
Blöðin í Stokkhólmi birta þær
fregnir, að þýzku yfirvöldin í
Noregi leggi undir sig æ fleiri
sjúkrahús fyrir særða hermenn
frá Rússlandi.
Síðasta sjúkrahúsið, sem þeir
hafa tekið til sinna þarfa, er
fylkissjúkrahúsið á Þelamörk.
Auk þess hafa þeir tekið Tásen-
elliheimilið hjá Oslo.
En þeir taka ekki einungis
sjúkrahús, heldur og ýmsar
stórbyggingar, sem að gagni
geta komið, eins og t. d. Histor-
isk Museum í Oslo.
Það kom fyrir i kvikmyrida-
húsi í Oslo nýlega, er sýnd var
mynd til að vegsama kvislinga
fyrir svikin 9. april 1940, að
ungur maður hrópaði: „Guð
varðveiti konunginn og ættjörð-
ina.“ Ljósin voru strax kveikt
og kona ein benti á hver hefði
kallað þetta. Var hann handtek-
inn, en þegar sýning hófst aftur
gengu allir út nema nokkrir
Þjóðverjar og kvislingar.
í§lcnzkn líka?
Hermálaráðuneytið í Was-
hington hefir ákveðið að all-
ir hermenn, er verði sendir til
landa þar sem töluð eru önn-
ur mál en enska, skuli læra
undirstöðuatriðin í þeim
málum með aðstoð grammó-
fón-platna.
Hverri sveit verður séð
fyrir grammófóni og plötum,
og hverjum manni verður út-
hlutað handbók, þar sem
prentuð verða ýms orð og
setningar, sem koma fyrir á
plötunum, og í sömu röð og
á þeim.
Frásögn Novo Vreme skýrir
frá þvi, að þótt Belgrad sé full
af setuliðsmönnum, sé borgar-
búum raunverulega stjórnað af
sjö mönnum — einum fyrir
hvert hverfi borgarinnar —,
að liver fjölskylda leggi jafnan
fé af mörkúm til þessarar starf-
semi og að jæssi sjö manna
stjórn sé svo voldug, að hún
hafi sína eigin dómstóla og
framfylgi öllum dómum, jafn-
vel dauðadómum.
Novo Vreme skýrði frá þessu
í sambandi við handtöku 80
föðurlam.svina, karla og kveima
á öllum aldri, en játar jafn-
framt, að í félagsskapnum. sé
fólk svo þúsundum skipti.
Hver hinna sjö hverfisstjóra
hefir yfir hverfisnefnd að segja,
en hún stjórnar aftur undir-
nefndum, sem aftur greinast
niður i deildir. Eru deildirnar
auðkenndar með tölum, en ein-
staklingar innan jæirra með
bókstaf.
Þegar vinna þarf eitthvert
skemmdarstarf, t. d. sprengja
upp þýzkar skotfærabirgðir, er
valinn einn maður úr hverri
deild, og þess alltaf gætt, að
mennirnir þekki ekki hver ann-
an. Gerir þá ekki til, j)ó að Þjóð-
verjar handtaki tvo eða þrjá
mannanna, jiví að jieir geta ekki
sagt til hinna.
1 marz-mánuði kváðu leyni-
dómstólar upp þrjá dauðadóma
— yfir lögreglustjórum. borgar-
innar, sem þóttu í meira lagi
handgengnir Þjóðverjum.
Mennirnir — Di-agoljub Ster-
tiuh, Djordje Kosmajatcli og
Bretar missa
beitiskip.
En skipalestín komst
til Malta.
Bretar skýrðu í gær frá harð-
vítugum árásum, sem flugvélar
og kafbátar Þjóðverja og ítala
gerðu á skipalest, ér var á leið
til Malta. Bretar misstu beiti-
skipið Manchester.
Áður höfðu Bretar viður-
kennt missi flugstöðvarskipsins
„Eagle“, en jiví var sökkt dag-
inn áður en aðalárásin hófst.
Skipalestin var mjög vel varin
af orustuskipum, flugstöðvar-
skipum og minni herskipum.
Hópar kafbáta og aragrúi
flugvéla gerðu árásirnar og
tókst að laska svo 9300 smál.
beitiskipið Manchester, að ekki
tókst að halda því á floti. Auk
jiess sást til ítalskrar flotadeild-
ar, sein i voru beitiskip með 0
og 8 þuml. fallbyssum, en er
flugvélar réðust á j>au, liéldu
j>au undan i skyndi. Brezkur
kafbátur varð á vegi jieirra.
Skaut hann tundurskeytum að
skipunum og hæfðu vtö þeirra.
Nánari fregnir verða birtar
af viðureign j>essari, þegar
fjandmönnunum koma þær
ekki lengur að gagni.
Obrad Zalad — voru allir skotn-
ir úr launsátri.
En auk j>ess að framkvæma
slíka dauðadóma starfar þessi
leynifélagsskapur mjög að þvi,
að hjálpa mönnum til að kom-
ast í lið Mihailovich, en j>eir sem
heima sitja leggja fé af mörkum
svo að nemur tugúm j>úsunda
króna á mánuði, til j>ess að
hægt sé að halda áfram barátt-
uiini.
Anterí§kir licr-
Biieiiu (lænnlir
I Euglandi.
Þrjátíu og þriggja ára gamall
hermaður í Bandaríkjahernum
í Bretlandi var í gær dæmdur
fyrir manndráp.
Það var herréttur, sem dæmdi
manninn hann hafði skotið
lierlögreglumann til bana — í
sex mánaða þrælkunarvinnu.
Þetta er annar dómur ame-
riks herréttar í Englandi. Hinn
var kveðinn upp í fyrradag.
Var hermaður sýknaður af
nauðgunarákæru.
Dagsbrúnar.
Framkvæmdanefnd Vinnu-
veitendafélags íslands barst í
gær uppkast að nýjum samn-
ingi milli félaganna, en Vinnu-
veitendafélagið' liafði óskað
eftir, að stjórn Dagsbrúnar
legði fram samningsuppkast
(sbr. Vísi í gær).
I uppkastinu að nýja samn-
ingnum eru m. a. gerðar kröf-
ur um hækkun á grunnkaupi
um allt að 90%. Eftirvinna
reiknast frá kl. 17—20 í stað
frá 18—22, en næturvinna frá
20—8 í stað 22—7. Fyrir hvern
byrjaðan vinnudag greiðist fullt
dagkaup, en á laugardögum sé
dagvinnu lokið kl. 12 án skerð-
ingar á dagvinnu.
Framkvæmdanefnd Vinnu-
veitendafélagsins taldi sér ekki
fært að ganga að tilboðinu, m.
a. vegna þess, að álita verður,
að stjórn Dagsbrúnar sé ófáan-
leg til þess að gefa tryggingu
'fyrir, að riýir samriingar yrðu
haldnir, t.d. þannig, að ef Dags-
brúnarfélagár gerðu hópsamtök
u mað knýja fram nýjar kaup-
hækkanir á samningstimabilinu,
j>á skyldi Dagsbrún beita gegn
þeiní refsiaðgerðum samkvæmt
lögum Dagsbrúnar (fésektum
éðá brottrekstri).
Hreinsið umhverfís
húsin.
Síðustu fregnir frá Anzac-
svæðinu herma, að landgöngu-
lið ameríska flotans (U.S. Mar-
ines) og aðrar sveitir, sem berj-
ast á Salomonseyjum, starfi af
kappi að því að styrkja aðstöðu
sína og búa sig undir loka-
átökin.
Flotinn heldur aðdráttarleið-
unum opnum, en flugvélar hans
og frá næstu bækistöðvum
bandamanna halda uppi loft-
árásum á flugvelli Japana,
bækistöðvar og skip. í gær voru
t. d. gerðar þrjár dagárásir á
litla japanska skipalest undan
ströndum Nýja Bretlands. Veð-
ur var vont, er þetta gerðist,
svo að flugmennirnir gátu ekki
séð afleiðingarnar.
Japanir tilkynntu í gær, að
búið væri að sökkva meira en
30 skipum fyrir bandamönn-
um, þar af 13 beitiskipum. í
Bandarikjunum er gert gys að
þessari sigurtilkynningu.
Flækingsdúfur
verðá drepnar.
Á morgun hefst heilbrigðis-
vikan, eins og fólki mun vera
kunnugt af fyrri skrifum blað-
anna.
Mun lögreglan fara um bæinn
og athuga hvernig umliorfs er í
kringum húsin, og ef eitthvað
er ábótavant við hreinlætið,
vérður heinsað til á kostnað
húseiganda. Menn eru áminntir
um að liafa sorpílát í lagi og að
liafa á þeim lok.
Á mánudainn verður farið um
eftirtaldar götur: Austurbær:
Laufásvegur, Smáragata, Sól-
eyjargtaa, Fjólugata, Hring-
braut, frá Gróðrarstöðinni að
Skothúsvegi. Vesturbær: Mýr-
argata, Nýlendugata, Vésturgata
frá Ægisgötu að Framnesvegi,
Framnesvegur. *
Þá hefir og verið ákveðið að
allar flækingsdúfur skuli drepn-
ar, þvi margar kvartanir hafa
bórizt um það, að húsþök séu
illa útleikin eftir dúfhadritið og
súmir segjast ekki geta málað
hús sín vegna þessa. Ðúfna-eig-
endur eru því alvarlega áminnt-
ir um að Ilafa dúfur sínar í haldi
framvegis, þvi annars mega þeir
búast við því, að þær verði
drepnar.
Meistaramótið
hefst í kvöld.
Eins og skýrl var frá liér í
blaðinu í gær, hefst Meistara-
mót Í.S.l. í kvöld kl. 8. Verð-
ur þá keppt í þessum greinum:
200 m. hlaupi, hástökki, kúlu-
varpi, 800 m. hlaupi, j>rístökki,
spjótkasti og 500 m. hlaupi.
Keppendur og starfsmenn
eru áminntir um að mæta tím-
anlega á völlinn.
Öldungadeild J>jóðþings
Bandaríkjanna liefir samþykkt
uppástungu Roosevelts forseta
um að gera Leland Morrs að
sendiherra á íslandi. — Jafn-
framt samþykkti deildin, að
Thomas Wilson skuli verða
sendiherra í Irak.
Fyrrum sendiherra Vichy í
Ankara lagði í gær af stað til
Beirut í Sýrlandi til að ganga
í lið með de Gaulle.