Vísir - 05.09.1942, Blaðsíða 3

VISIR
Landvarnir Rn§§a í An§tnr-A§ín
AÐ er alls ekki óhugsandi,
að árás Japana á Aleuteyj-
arnar sé raunverulega undirbún-
ingur að árás á Rússa í Síberíu
— bækistöðvar Japana á Kiska
og Attu eigi að verja þá fyrir
árás aftan frá af hálfu Banda-
ríkjanna.
Ef Japanir leggja til atlögu
við Rússa, og þá langar til þess,
þá munu þeir gera það af allt
öðrum livötum en þeim, sem
réðu því, að Þjóðverjar hófu
innrás í Rússland. Þjóðverjar
vildu uppræta heri Rússa og
komast yfir auðlegð landflæma
þeirra í Evrópu. Japönum, er
hinsvegar ljóst, að möguleg eða
raunveruleg auðæfi Austur-
Asíulanda Rússa eru ekki þess
virði, að lifi eins einasta jap-
ansks hermanns sé fórnað fyrir
þau.
Það sem Japanir hafa liins-
vegar í hyggju er að útmá eina
Evrópuríkið, sem á liluta af
meginlandi Asiu og liefir þar
landfræðilega aðstöðu til að
vera í veginum fyrir ætlunar-
verki Iands sólarupprásarinnar.
Hvorir eru „umkringdir“?
Japanir hafa árum, saman lit-
ið svo á, að samgöngum þeirra
við meginland Asíu og sérstak-
lega við Manchukuo stafaði
hætta af Rússum. Þessvegna
hefir stjórn hersins i Mansju-
kuo gert ítrekaðar tilraunir til
að skapa átyllu til að ráðast á
„hættuna“.
Þegar umbrotatíminn eftir
1917 er ekki meðtalinn, þá hefir
Rússum aldrei stafað hætta af
styrjöld á tveim vígstöðvum. I
stríðinu við Japani í upphafi
þessarar aldar var allt með
kyrrð og spekt við vesturlanda-
mærin. í heimsstyjöldinni sið-
ustu var samkomulag Japana
og Rússa meira að segja orðið
svo gott, að Japanir létu þá fá
hergögn til að nota gegn Mið-
veldunum í Evrópu.
Nú er svo komið, að Japan
og Rússland hafa 5000 km. löng
landamæri sameiginlega. Áður
voru sameiginleg landamæri
þeirra aðeins 130 krn. á lengd,
nefnilega þvert yfir eyjuna
Sakhalin, auk 17.6 km. með-
fram Tyumen-ánni á landamær-
um Koreu.
Stefnuhreytingin varð á árun-
um 1931—32, þegar Japan lagði
Mansjúríu undir sig og byrjaði
að færa sig vestur á bóginn
til Innri-Mongolíu, þar sem
stofnuð var leppstjórn, er var
sjálfstæð að nafninu til. Þetta
landflæmi var þá kallað „and-
kommúnistiskt“ svæði.
Þarf ekki annað en að líta á
landabréf til þess að sjá, hversu
injög aðstaða Tapana hefir batn-
að við þetta gagnvart Promorsk-
héraðinu, þar sem Vladivostok
er, og yfirleitt öllu landssvæð-
inu fyrir austan Baikalvatnið.
Tal Japana um að þeir sé „um-
kringdir“ af Rússum austur þar
er því hreinasta fjarstæða.
„Hervægilegar‘‘
járnbrautarlínur.
Engum skyldi til hugar koma,
að Rússar hafi setið auðum
höndum þenna tíma. Árið 1934
hættu þeir að gera sér vonir um
að geta gert Mansjukuo að hags-
munasvæði sinu. Þeir seldu
Austur-kínversku járnbrautina,
sem þeir áttu og var notuð til
að stytta leiðina til Vladivostok.
Jafnframt fóru þeir að styrkja
stjórnmálatengsl sín í Ytri Mon-
golíu með því að gera hernaðar-
bandalag við lýðveldið þar.
Landamæri þessa rikis áttu að
vera landamæri Rússlands, ef á
það yrði ráðizt. Molotov aðvar-
aði Japani um það árið 1939.
Vegna þess hve Rússar hafa
óskaplega löng landamæri að
verja austur þar, ákváðu þeir
að liafa þar sérstaka lierstjórn,
sem skiptist í þrjár deildir. Ein
þeirra liefir aðalbækistöð sína í
Vladivostok, önnur milli Blago-
vesjensk og Khabarovsk við
Amur-fljót og sú þriðja hjá
Baikal-vatni. Auk þess er svo
sérstakt mongólskt-rússneskt
j herforingjaráð, sem starfar
j í Ytri-Mongólíu.
j Þarna austurfrá eru áuðvitað
ekki til neinar iðnaðarborgir,
j sem jafnast á við borgirnar í
I Vestur-Siberíu, suðaustur af
! Ural-fjöllum, en þó hefir iðn-
aðurinn þar tekið miklum fram,-
förum. Gullnám er þar all-
mikið, þótt það teljist ekki sér-
stíaklega hagnýtt í stríði, en
framfarirnar hafa verið mestar
í að auka kola- og járnfram-
leiðsluna.
Nokkrar olíulindir hafa fund-
izt á þessum, slóðum, en þær
eru þó ekki eins auðugar og
olíulindirnar á rússneska
(nyrðri) hluta Sakhalin. Síð-
ustu skýrslur sýna, að ársfram-
leiðslan þar muni nema 600:000
smál. og af þvi fá Japanir um
það bil helming.
I
Til varriar og sóknar.
Hvaða verndarráðstafanir
hafa Rússar tekið og hvert
munu Japanir stefna árás sinni,
ef af lienni verður?
Áður en Þjóðverjar réðust a
Rússa var það algeng skoðun,
að flatneskjur Rússlands mundu
verða árásarherjunum i hag.
Sama máli gegnir viða um
landið i Norður-Síberíu. I norð-
urátt er Amurfljót eina hindr-
unin fá náttúrunnar hendi og á-
rásir i áttina til Khabarovsk og
Blagovesjensk virðist ekki ýkja
erfið.
Á síðustu árum hafa Japanir
lagt járnbraut til Tunkiang,
suðaustur af jKhabarovsk, og
Heiho, andspænjs Blagovesjensk
við Auur. Þessi landamærahér-
uð Mansjúkuo eru svo strjál-
býl, að eingöngu hernaðarnauð-
syn getur hafa verið orsök járn-
brautarlggningarinnar. Sama
orsök er fyrir þvi, að járnbraut
hefir verið lögð til Hulin á aust-
urlandamærum, Mansjukuo, um
miðja vegu milli Vladivostok og
Khabarovsk. Aðrar járnbrautir
liafa verið lagðar til vestur-
landamæranna.
Það er áætlað, að Japanir hafi
lagt um 5000 km. járnbrauta
i Mansjukuo og um 20.000 km.
bílvega undanfarin 10 ár. Þessir
vegir og brautir stefna til Bai-
kal-svæðisins í norðri og vestri,
og Síberíubrautarinnar í austri.
Rússar liafa liinsvegar lagt
nýja járnbraut frá Taishet vest-
an Baikal-vatns, norður fyrir
það um Komsomolsk til Sovet-
skaya á Kyrrahafsströndinni. j
Er henni ætlað að vera til vara,
ef Japanir skyldu geta rofið
gömlu brautina, sem liggur
mjög nærri Mansjukuo.
Ef til styrjaldar drægi mundu
Rússar að öllum líkindum neyð-
ast til að láta sér nægja að vera
í vörn, ekki aðeins vegna þess,
liversu örðug aðstaða þeirra er
annarsstaðar, lieldur og vegna
þess, að innan landamæra
Mansjukuo mundu þeir bráð-
lega rekast á fjallgarða á þeim
eina stað, sem aðdráttarleiðir
leyfa sokn.
Hlutverk Vladivostok.
Skærur, sem háðar voru á
landamærum Síberíu og Man-
sjukuo árið 1937, voru að visu
óútkljáðar, en þ'ær urðu þó til
þess, að Japanir sáu, að rúss-
neski herinn væri ekki eins dug-
laus og þeir höfðu haldið. Tveim
árum síðar komust Japanir enn
betur að raun um þetta, þvi að
þá urðu þeir að lúta í lægra
lialdi i fyrstu reglulegu skrið-
drekaorustu sögunnar.
Vladivostok hefir raunveru-
lega verið breytt í virki. Það
mun að likindum verða hægð-
arleikur að einangra borgina, en
hún mun geta staðizt allar árás-
ir i langan tíma. Japanir óttast
hana ekki sem flotabækistöð,
heldur sem flugstöð, þvi að frá
henni er hægt að gera loftárás-
ir á allar samgönguæðar Japana
í Mansjuko og lieimalandið.
Eitt helzta mark rússneskra
árásarflugvéla mundi verða
hafnarborgin Rashin, sem Jap-
anir byggðu eftir töku landsins,
vegna þess hve hún er skammt
frá Japan, til þess að forðast
krókinn mikla suður fyrir Kor-
eu. Frá Rashin hafa verið lagð-
ar járnbrautir til allra helztu
iðnaðarliéraða landsins. Milli
Rashin og Vladivostok eru um
180 km., en Ieiðin frá Vladivo-
stok til hafnarborganna Ni-
gata og Tsuraga á vesturströnd
Japans er rúmlega 700 km.
Vegalengdin til Tokyo og Yoko-
hama er innan við 900 km. og
allt er þetta barnaleikur fyrir
sprengjuflugvélar vorra daga.
Það er hinsvegar ólíklegt, að
margar flugvélar Rússa verði
hafðar umhverfis Vladivostok,
þvi að þeim getur alltaf stafað
hætta af skyndiárás Japana, á
borð við Pearl Harbor. Flugvell-
ir eru víða norðar, svo sem hjá
Khabarovsk og á Kamchatka-
skaganum.
Flotinn og landherinn.
Rússar hafa haldið öllu
stranglega leyndu um flotastyrk
sinn í Vladivostok, en hann er
talinn eigi minni en 10 tundur-
spillar, 40 tundurskeytabátar og
50 kafbátar. Með góðri sam-
vinnu við flugherinn — þ. e.
að flugvélarnar njósnuðu um
skipaferðir, líkt og Þjóðverjar
gera — geta þessi skip áreiðan-
lega gert mikinn usla á flutn-
ingaleiðum Japana. Auk þess
hafa Rússar komið sér upp kaf-
bátabækistöðvum á Koma-
dorski-eyjum.
Ef Japanir neyðast til að hafa
mjög mikið lið á öðrum og syðri
vígstöðvum, þá er ekki óhugs-
par sem mim hafa
roir
milli V. R. annarsveg-
ar og flestra félaga verzlunaratvinnurekenda og einstaklinga
hinsvegar um launabætur til verzlunarfólks, eru félagar V. R.
beðnir að tilkynna skrifstofunni ef þeir ekki fá launahækkanir
samkvæmt samningnum.
Afrit af samningnum er hægt að fó á skrifstofunni.
STJÓRNIN.
Bæjar
fréttír
Messur á morgun.
Messað í dómkirkjunni á morgun
kl. ii, síra Friðrik Hallgrímsson.
Hallgrímsprestakall. Messað í
Austurbæjarskólanum kl. 2, síra
Sigurbjörn Einarsson.
Elliheimilið Grund. Messa kl. 2.
Dómprófastur setur séra Sigurbjörn
Á. Gíslason inn í embættið,
Fríkirkjan í Reykjaivík. Messað
á morgun kl. 2. síra Árni SigurÖs-
son.
Frjálslyndi söfnuðurinn. MessaÖ
á morgun kl. 5. Síra Jón Auðuns.
t kaþólsku, kirkjunni i Reykjavík
hámessa kl. 10, og í Hafnarfir'ði
kl. 9.
Fríkirkjan í Hafnarfirði. Mess-
að á morgun kl. 2. Síra Jón Auðuns.
Messað að Bessastöðum á morg-
un kl. 2. Síra Garðar Þorsteinsson.
Ncsþrestakall. Messað í Mýrar-
húsaskóla kl. 2)4 á morgun.
Hjónaefni.
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sína Jóna Sigurðardóttir, Hverfis-
götu 75 og Brynjólfur Magnússon
sama stað.
Ljósmæðrafélag Reykjavíkur.
Nýlega hafa ljósmæður hér í bæn-
um stofnað með sér félag, er nefn-
ist Ljósmæðrafélag Reykjavíkur.
Tilgangur félags þessa er að efla
samvinnu starfandi ljósmæðra í
höfuðstaðnum, og auka áhuga þeirra
fyrir öllu því, er að starfinu lýtur.
í stjórn félagsins voru þessar Ijós-
mæður kosnar: Rakel P. Þorleifs-
son (formaður), Helga M. Níels-
dóttir og Guðrún Halldórsdóttir.
Næturlæknir.
í nótt: Úlfar Þórðarson, Sól-
vallagötu 18, simi 4411. Næturvörð-
ur í Ingólfs apóteki.
Aðra nótt: Halldór Stefánsson,
Ránargötu 12, simi 2234.
Helgidagslæknir.
Jónas Kristjánsson, Grettisgötu
81, simi 5204.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 19.25 Hljómplötur: Þjóðlög
frá ýmsurn löndum. 20.00 Fréttir.
20.30 Hljómplötur : Valsar. • 20.45
Upplestur: „Maður frá Brimar-
hólmi“, sögukafli (Friðrik Ás-
mundsson Brekkan rith.). 21.10 Út-
varpstríóið : Einleikur og tríó. 21.35
Hljómplötur: Gamlir dansar. 21.50
Fréttir. 22.00 Danslög til kl. 24.
Vélskólinn í Reykjjavik
tekur til starfa 1. okt. — Umsóknir sendisf
skólastjóra fyrir 20. sept. — tím inntöku-
skilyrði, sjá lög nr. 71, 23. júiií 1936, unri
kennslu í vélfræði, og reglugerð Vélskólans
frá 20. sept. 1936. Skólastjóri.

NJÓSNAKERFIÞJÓÐVERJA.
Frh. af 1. síðu.
cr talið, að starfið veki minni
eftirtekt.
Kennsla nýliðanna.
Heima í Þýzkalandi fer svo
fram kennsla þeirra, sem á að
senda út 'af örkinni og er hún
auðvitað nokkuð mismunandi
eftir þvi hvar maðurinn á að
starfa.
Fyrst er nýliðinn í læri hjá
gömlum „meisturum“, sem
starfað hafa í þeim, löndum, er
Þjóðverjar hafa lagt undir sig.
Þeir sem eiga t. d. að starfa í
Bandaríkjunum njóta tilsagnar
Thomsens, fyrrum sendiherra í
Bandaríkjunum. Þeir, sem send-
ir verða til Austurlanda, læra
lijá dr. Hans Grobba, fyrrum
sendiherra í Bagdad.
Á næsta stigi kennslunnar eru
þeh- í upplýsingadeildinni og
loks í verkfræðingadeildum, þar
sem, þeir læra meðferð sprengi-
efna, ljósmyndatökur, tilbún-
ing ósýnilegs bleks, nota áttavita
og kort, teikna kort, meðferð
talstöðva o. þ. h.
Þegar náminu er lokið er ný-
liðinn sendur til Spánar eða
Tyrklands, þar sem hann fær
frekari skipanir.
andi, að Rússar geti teflt fram
meira liði. Japanir hafa hins-
vegar stærri og öflugri iðnaðar-
héruð að baki sér og lið Rússa
i einni mikilvægustu bækistöð-
inni — Vladivostok — mundi
fljótlega verða svipt sambandi
sinu við þau iðnhéruð, sem það
á lif sitt undir.
Nýkomð ágætt úrval.
Bjarni Halldórsson
andaðist þann 31. ágúst, staddur i Fleetwood i Englandí.
Margrét Þórðardóttir. Halldór Auðunaðon og börn.
Maðurinn minn og faðir okkar,
MLarkús Einarsson stórkaupxnaðuxr
andaðist í gærmorgim.
Málfríður Ólafsdóttir.
Einar Markússon. Ólafur Markússon.
Konan mín, móðir okkar, tengdamóðir og anmia,
Kristín María Ásgeirsdóttir,
verður jarðsungin frá dómki.-kjunni ménudaginn 7. þ. m.
og hefst athöfnin á heimili hennar, Smyrilsvegi 22, kl. 1.15
e. h. — Athöfinni verður útvarpað.
Jarðað verður i Fossvogskirkjugarði.
Fyrir hönd vandamanna.
Guðbjartur Jónsson, beykir
Alúðar þakkir til allra þeirra er vottuðu mér samúð við
fráfall og jarðarför föður míns, 1
Brynjólfs Jónssonar.
Guðrún Brynjólfsdóttír.
Þökkum innilega hluttekningu við fráfall og jarðarför
móður okkar og ömmu,
Jafetínu Jónasdóttur.
Öskar Þowiteinsson.