Vísir - 19.12.1942, Síða 6

Laugardaginn 19. des. 1942.
VISIR
nú óðum að hverfa af sviði
þjóðlífs okkar og þó að þeir hafi
alltaf verið mestu aufúsugest-
ir hvar sem þeir áttu leið um,
munu tækni og auknar fram-
farir sjá svo um, að þeir hafi
lokið lilutverki sínu að mestu
leyti. Því fremur var það hið
þarfasta verk að forða frá
gleymslcu frásögunum um
dugnað þeirra og harðfengi.
Þegar fram líða stundir munu
þessar sagnir verða taldar ein-
stæð lieimild um mikilvægan
þátt í sögu þjóðarinnar.
Bók um Einar
Benediktsson.
Eg minnist þess, er eg sum-
arið 1930 var fjarverandi landi
mínú og þjóð, að ungur sviss-
neskur stúdent, sem nú er
reyndar orðinn prófessor í ger-
mönskum fræðum við einn há-
skólann í Sviss, rétti mér þýzkt
limaritshefti með grein um fs-
land og fslendinga eftir Andreas
Heusler prófessor.
Mig minnir að þetta hefti hafi
verið „Deutsihe Rundschau“,
þó man eg það ekki fyrir víst.
Hitt man eg, að þetta var ein
hin ágætasta grein og vinsam-
legasta í garð íslendinga, sem
eg hefi nokkuru sinni lesið. í
þessari grein, sem fyrst og
fremst er lielguð bókmenntum
og menningu íslendinga að
fornu og nýju, er Einars skálds
Benediktssonar getið. Og hans
er getið á þá leið, að íslending-
ar hefðu ekki aðéins átt forn-
bókmenntir sem hefðu skarað
fram úr öðrum menningarverð-
mætum sins tíma, heldur ættu
þeir og nútlma ljóðskáld sem ef
til vill ætti engan sinn líka í
heimsbókmenntunum.
Um Einar Benediktsson hefir
lítið verið ritað á íslenzka
tungu. Það er heldur ekki
heiglum hent, enda munu fáir
hafa treyst sér til að gera hon-
um viðunandi skil.
Nú liggur fyrsta hókin fyrir,
sem rituð hefir verið um þenna
sérstæða skiáldjöfur. Er það
ekkja skáldsins, frú Valgerður
Benediktsson, sem á mestan
hluta hókarinnar, en það eru
endurminningar og frásagnir
ýmsar, er Guðni Jónsson mag.
hefir fært í letur eftir
frúnni. En auk þess rita
þeir, Benedikt Sveinsson
bókavörður, Árni Pálsson pró-
fessor og Árni Jónsson frá Múla
þætti um Einar, en listamenn-
irnir Ásgrímur Jónsson, *Jó-
hannes Kjarval, Guðmundur
Einarsson frá Miðdal, Gunn-
laugur Blöndal, Eggert Guð-
mundsson og Jón Engilberts
liafa prýtt ritið með myndum.
Mér liefir ekki gefizt tæki-
færi til að lesa þessa hók, því
hún kom út í gær, en frágang-
ur hennar allur er útgefanda,
ísafoldhrprentsmiðju h.f., til
mikils sóma. Munú flestir að-
dáendur Einars skálds bíða
þessarar bókar með mikilli
eftirvæntingu.
Þ. J.
fyrrnefndu sögu að fullu er
liann lézt, en stutt efnisiágrip
sögulokanna er til eftir Þórð
Grimsson, eins og liöfundur
hafði sagt honum að hann
hugsaði sér framhald og lok
sögunnar.
Steingrímur J. Þorsteinsson
hefir með mikilli gaumgæfni
farið yfir og rannsakað handrit
sagnanna, og breytt ýmsu í út-
gáfu þessari í samræmi við það,
sem upphaflega hafði verið frá
| hendi höfundarins sjálfs. Er
j hið íslenzka hókmenntafélag
keypti söguhandrit að Manni og
lconu, til útgáfu, kaus það
þriggja manna nefnd til að búa
það til prentunar og var Jón
forseti Sigurðsson einn í þeirri
nefnd. Gerði hann ýmsar breyt-
ingar og leiðréttingar á hand-
ritinu, einkum að orðfæri, en
að þessu sinni hefir frumhand-
ritið sjálft verið lagt til grund-
vallar við útgafuna. „Greinar-
merkjasetning er samræmd
og réttritun höfð að nú-
tíðarhætti og einstaka orðmynd,
sem virðist frá riturum runn-
in, breytt í það liorf er höfund-
ur virðist nota, að því er ráða
má af bréfum hans og öðrum
handritum og annari prentun
Pilts og stúlku“, segir í formál-
anum.
Um allar þær breytingar, sem
gerðar kunna að hafa verið frá
fyrri útgáfum verður ekki
dæmt, nema að fram förnum
samanburði, en að sjálfsögðu er
æskilegt að fylgt sé frumliand-
riti, nema þar sem um auðsæjar
ritvillur eða minnisslcekkjur er
að ræða.
Elcki orkar það tvimælis að
hér er um hina ágætustu útgáfu
að ræða, og auk þeirra skáld-
sagna, sem að framan greinir,
er þarna að finna önnur ritverk
höfundar í óbundnu máli, sem
lítt munu hafa verið almenn-
ingi kunn til þessa. Ljóð Jóns
Thoroddsens ætti að gefa út á
sama hátt, þannig að heildarút-
gáfa fáist af öllum verkum
hans, sem aðgengileg sé almenn-
ingi.
Heyrst hefir að Helgafellsút-
gáfan hafi í hyggju að láta frá
sér fara vandaða heildarútgáfu
á verkum fleiri höfunda, sem
nú eru liðnir, og verður þá bætt
fyrir vanrækslusyndir nútíðar-
innar við moldir feðranna.
Útgáfan á skáldsögum Jóns
Thoroddsens virðist svo vel úr
garði gerð, að hún sé útgefend-
um til sóma, og spáir það góðu
um starfsemi félagsins í fram-
tíðinni.
K. G.
•
Indriði miðill. Endurminn-
ingar- Brynjólfs Þorláks-
sonar söngkennara. Þór-
bergur Þórðarson færði í
letur. Víkingsútgáfan.
Indriði miðill var svo kunn-
ur maður á sinni tíð, að enn
eimir eftir af frægð hans og
flestir liafa heyrt um hann tal-
að. Engir munu draga í efa að
hann liafi verið gæddur óvenju-
legum miðilshæfileikum. Heima
i héraði hans vissu þetta allir,
en fyrir tilhlutan Björns rit-
stjóra Jónssonar fluttist liann
af Skarðsströnd til Reykjavik-
ur og tók að nema liér prentiðn,
samhliða störfum sínum i þágu
sálarrannsóknanna.
Frá miðilsstarfi hans er svo
skýrt í hólc þessari, og óneitan-
lega eru sum fyrirbrigðin ærið
óvenjuleg og ótrúleg, þótt ekki
sé i efa dregið að hér sé rétt frá
skýrt í öllum aðalatriðum.
Þórbergur Þórðarson ritar
prýðilegt mál á margan liátt,
en ekki hefir mikið verið gef-
andi fyrir gagnrýni hans al-
mennt. Kemur skortur á gagn-
rýni þó eklci að sök í þessari
bók svo að séð verði, enda stuðst
við ritaðar samtímaheimildir
og þær samprófaðar frásögu
Brynjólfs.
Bókin er hin skemmtilegasta
og mun verða kærkominn gest-
ur jafnt hjá trúuðum og van-
trúuðum. Frágangur er góður
og pappírinn þykkur.
K. G.
Vitre Bendix Nielsen: Katrín.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
Þetta er unglingasaga, létt og
yfirlætislaus, er lýsir Katrínu
og fjölskyldu hennar, sem víða
hefir lagt land undir fót. Katrín
er þannig fædd í Noregi, en hin
börnin í Rómaborg, Suður-
Frakklandi og Danmörku. —
Dýrafræðingurinn faðir liennar
var meiri visindamaður en
fjármálamaður, og því gengu
efni hans til þurrðar, þannig að
nú gat liann vart leyft sér að
fara á vísindamót hvað þá að
taka fjölskyldu sína með sér
eins og fyrr.
Þótt Katrín liefði víða farið
þráði liún þó alltaf Noreg og
selin þar, og henni varð að ósk
sinni þrátt fyrir allar raunirnar
og baslið. Bókin er hentug jóla-
gjöf til ungra telpna. Frágang-
urinn er góður að öðru leyti en
þvi að pappírinn er frekar leið-
inlegur, en hvað er um það að
ræða á stríðstimum.
M.
Kristján Gnölaugsson
Hœstaréttarlögmaðar.
Skrifstofutími 10—12 og 1—6.
Hverfisgata 12. — Sími 3400.
var íögnr ogr freist-
andi kona,
Bókiu
um Lady Hamilton er
einnig fögur, ogfreist-
andi að kaupa hana.
Ný bók:
„Feigð og fjör“
Hér er komin á bókamarkaðinn ein þeirra bóka, er mesta athygli hefir vakið á
erlendum bókamarkaði í þýðingu Guðbrands Jónssonar, prófessors.
Höfundurinn er meistari ítölsku skurðlæknanna, próf. Maj-
occhi. Er þetta æfisaga höfundarins — allt frá barnæsku og til
þess tima er liann var viðurkenndur hinn óviðjafnanlegi snill-
ingur, jafnt i föðurlandi sínu sem erlendis.
I bók þessari lýsir hann baráttunni við sjúkdómana jafnt á
skurðstofunni, sem í hreysum fátæklinganna. Hann skýrir frá
hinum risavöxnu framförum á sviði læknisfræðinnar, síðustu
árin — frá sjúkdómshættum þeim, er bíða óumflýjanlega hvers
og eins, sé ekki gætilega og skynsamlega lifað. Og eldd sizr
brýnir hann fyrir mörgum lækni, að vera mannvinur fyrst og
fremst — jafnframt þvi að vera sívakandi baráttumaður gegn
sjúkdómum og dauða.
Bók þe**i er óvenjulegt snilldarverk frá upphafi til enda.
Kleopatra
" eftir GÖRLITZ i þýðingu Knúts Arngrímssonar kennara og
Jláninn líöiii*
eftir STEINBECK i þýðingu Sigurðar Einarssonar, dósents.^
AÐEINS ÖRFÁ EINTÖK EFTIR.
Þessar hækur eru tilvaldar jólagjafir.
Bókarerzl. FInn§ Finariionar
Söguþættir
landpóstanna
eru að verða npp§eldir.
Tryggið yður eintak strax í dag.
Frestið því ekki fram yfir helgi.
Hetjur öræfanna.

Skáldsögur Jóns Thoroddsens.
Steingrimur J. Þorsteinsson
gaf út. Helgafellsútgáfan. —
Skáldsögur .Tóns Thorodd-
sens, — gamlir vinir allra
þeirra, sem í sveitum hafa alist
upp — birtast hér í heildarút-
gáfu, — í tveimur bindum. Hef-
ir Steingrímur J. Þorsteinsson
mag. art. séð um útgáfuna, sem
virtist vera prýðilega af hendi
leyst, en væntanleg er ennfrem-
ur frá hans liendi mikil ritgerð
um bókmenntastarfsemi Jóns
Thoroddsens, — brautryðjand-
ands í nútíma íslenzkri skáld-
sagnagerð.
Kunnustu j skáldsögur Jóns
Thoroddsens er „Maður og
kona“ og „Piltur og stúlka“, en
ekki hafði hann lokið við þá
Tawzan
umWi
tií
Nr. 59
Tarzan tyllti öðrum fætinum á ljóns-
skrokkinn og var i þann veginn að
reka upp apa-öskrið, til merkis um
unninn sigur. Þá barst honum til eyrna
neyðaróp Mary. Brá hann þegar við og
rann á hljóðið.
Mary hljóp sem fætur toguðu. En hún
vissi, að það var algerlega vonlaust, að
hún gæti komizt undan Ijóninu á hlaup-
um. Ljónynjan hentist áfram. Brátt var
öll von úti.
May flaug i hug, að nema staðar og
gefast upp. Nei, sagði hún svo og beit
á jaxlinn. Aldrei skyldi hún gefast upp
sem heigull — heldur hlaupa meðan
kraftarnir entust. En i þessum svifum
rakst hún á trjárót, sem feykt hafði
ofan af. Hún hnaut um rótina.
í fallinu kom hún niður á höfuðið
og bjóst til að rísa upp, en hana kenndi
mikið til og var magnþrota, en nú var
ljónynjan komin að lienni, og Mary
fann heitan andardrátt hennar á kinn
sér.