Vísir - 29.01.1943, Side 2

Vísir - 29.01.1943, Side 2
VISIR DAGBLAÐ Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F. ♦ • •. Ritatjórar: Kristján Guðlaogaaon, Herateinn Pálsson. Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni. . Afgreiðsla Hverfisgötu 12 (gengið inn frá Ingólfsstræti). Símar: 1660 (fimm línur). Verð kr. 4,00 á mánuðL Lausasala 35 aurar. Félagsprentsmiðjan h.f. i Vernd barna og ungmenna. Frv. til laga um þetta eíni hefir verið lagt fyrir Alþingi. Frumvarp þetta hafa samið að tilhlutun ráðherra þeir Gissur Bergsteinsson hæstaréttardómari, dr. Símon Jóh. Ágústsson uppeldisfræðingur og Vilmundur Jónsson landlæknir og fylgir frumvarpinu greinargerð þeirra. Hér fer á eftir kafli úr álitinu: Bifreiða- einkasalan. Tíðindum [jótti það sæta er frumvarp til laga um bifreiðaeinkasölu, er borið var i'ram af Alþýðuflokks- og Fram- sóknarflokksmönnum, var fellt við þriðju umræðu málsins í neðri deild í fyrradag. Komm- únistar höfðu borið frám breyt- ingartillögu við fruinvarpið, sem þeir gerðu að einskonar úr- siitakostum, þannig að ef hún yrði ekki samþykkt, myndu Jjeir - heldur ekki veita frum- varpmu stuðning . sinn í gegn- um. þingið. Breytingartillagan var felld, og gegn henni stóðu ailir aðrir flokkar þingsins en kommúnistar, og tóku þeir því þann kostinn, að þeir sátu hjá við atkvæðagreiðslu um frum- varpið, og var það fellt með jöfnúm atkvæðum, en þrir þíngmenn Framsóknar og Al- þýðuflokksins voru fjai*verandi. Er frumvarpið þannig úr sög- linní á þessu þingi, en vafalaust á það eftir að stinga upp höfði síðar. I • . ’ >. J>að vaktj aimenna ánægjú ér fjármálaráðherrann fyrver- andi, .Jakoh Möller, lagði Bif- reiðaeinkasöluna niður. Iföfðu YÍnstri fíokkarnir fengið það samþykkt á þingi, að nefnd manna var skipuð, er hafa skyldi með höndum í samráði við ráðherrann bifreiðaúthiut- unina. Er samvinna þessara að- ila hófst, kom i ljós, að fulltrúar Fi*amsóknar og Alþýðuflokks- ins í nefndinni misskildu svo iierfilega iilutverk sitt, að þeir löjdu sig vera einskonar yfir- nienn ráðherrans, þannig að iionum bæri að fara í einu og óllu eftir þeirra vilja. iú'átt fyr- ir samvinnuvilja ráðherrans \arð sú raunin á, að nefndin gerði allt starf ómögulegt, þannig að í algert öngþveiti var komið, og' var þá ekki annað ráð fyrir hendi, en að leggja einkasöluna niður og grafa þannig .ineð róttækri aðgerð fyrir, rætur meinsins, Bifreiða- einkasalan var fyrir löngu orðin illa þokkuð, og liafði auk þess algjörlega brugðist því hiutverki, sem henni var ætlað. i • I>eir flokkar, sem harðast hafá harizt fyrir einkasölum, háfa haft þau meginrök fram áð færa, að þau tryggðu almenn- ingi góðar vörutegundir en fá- ari — í þessu tilfelli bifreiðar, ^4 en auk þess myndi einkásal- an ávallt verða birg af vara- hfutum og hjólbörðum, eða öðr- um þeim nauðsyújum, sem til bifreiðáreksturs {rarfnaðist. Reynslan talaði liinsvegar allt öðru máli. Tegundum bifreiða fjölgaði, varahlutir í sumar {æirra reyndust frá upphafi með öilu ófáanlegir, þannig að þess munu hafa verið allmörg dæmi, að nýjar hifreiðar liggja enn ó- nótaðar,með því að eitthvert það stykki biiaði í vélinni, sem ekki reyndist unnt að fá. Munu þann- ig • ýmsir vörubifreiðastjórar hafa þá sögu að segja. Fjöldi bifreiðanna reyndist ennfremur syo takmarkaður, að ávallt var mikill kurr ríkjandi meðal bif- reiðastjóra yfir afgreiðslu til Með lögum nr. 76 1933 voru gerðir nokkurir viðaukar og iireytingar á lögum um barna- vernd, nr. 43 1932. Loks var með hráðahirgðalögum nr. 122 1941 kveðið sérstaklega á uni eftirlit með ungmennum allt að 20 ára aldri og settur. á stofn sérstakur ungmennadómur til að dæma mál út af lögbrotum og öðru misferli ungmenna. Bráðabirgðalög }>essi voru stað- fest með lögum nr. 62 1942, þó þaiinig, að unginennadómur dæmdi einungis mál þeirra, sem brotlegir urðu fyrir 18 tára aldur. Bamaverndarnefndir Iiafa nú starfað hér á landi i tíu ár. A jjessu tímabili hafa bæir vaxið ört vegna innflutnings manna þangað úr sveitum landsins. Jafnramt hafa löghrot barna og ungmenna og annað misferli þeirra aukizt, enda hafa ýms Uppeldismistök, t. d. eftirlits- leysi, miklu alvarlegi'i afleið- ingar fyrir siðferði harna í þétt- hýii en dreifbýli. Við þetta hæt- isí svo siðferðishætta sú, sem börnum og ungmennum, eink- um telpum, stafar nú sem stend- ur af fjölmennu, erlendu setu- iiði í Reykjavík og viða annars staðar. Af þessum ástæðum liafa störf barnaverndanefnda aukizt mjög í öllum kaupstöð- um landsins, og Iiafa þær látið þeirra, sem og útlilutun hifreið- enna, eftir að tekið var að út- liluta þeim á þann hátt, sem tíðkaðist síðustu árin. Fóru að öðru leyli ýmsar sögur af rekstri einkasölunnar, sem allar virtust benda í þá átt, að liún væri með öliu óþörf stofnun, sem reyndist frekar til trafala en hægðarauka og öryggis og beindist að lienni gagnrýnin úr öllum áttum. Flutningsmenn frumvarpsins háru hin sömu rök fram fyrir því á þessu þingi og áður hafði verið gert ,en auk þess inun fyrir þeim hafa vakað, að sýna ólví- ræðan vilja þingsins gegn ráð- stöfunum fyrrverandi fjármála- ráðherra, en allt fór á annan veg en ætlað var. Ekki verður séð að nokkur skynsemi inæli með endurreisn bifreiðaeinkasölunn - ar eins og nú standa sakir. Sann- ist {>að, að slíkir erfiðleikar reynist á innflutningi bifreiða og nauðsynja til þeirra, að ein- stakir innflytjendur geti ekki yfirunnið þá, er hægurinn hjá fyrir hið opinbei’a að skerast í leikinn, treysti það sér til frekai i afreka í þessu efni. Rikisstjórn- in liefir heimild til þess að taka að sér innflutning vara, ef nauð- syn ber tii, og er ekki vafi á því, að slík heimild verður not- uð undir slíkum kringumstæð- um. Þegar svo var komið virt- ist heldur engin ástæða til fyrir flokka þá, sem fyrir frumvarp- inu börðust, að fylgja þvi eftir af jafn miklu kappi og raun varð á, en þar réði úrslitum að ýmsir Framsóknarmenn eru þess sinnis, að ríkiseinkasölur eigi að útrýma annari verzlun í landinu, og eimir þetta eftir af kommúnismanum í þeim frá fyrri dögum. Þessir menn fengu ekki vilja sínum framgengt og var það óvænt gæfa. ýms uppeldismál til sín taka, eins og ráða iná t. d. af því, að ekki hafa færri en 13 sveitarfé- lög selt og fengið staðfestar reglugerðir um ljarnavernd. Þessi sveitarfélög eru: Reykja- vík, Hafnarfjörður, Akranes, Borgarnes, Hvaminstangi, Sauðárkrókur, Siglufjörður, Ólafsfjörður, Dalvík, Akureyri, Seyðisfjörður, Neskaupstaður og Vestmannaeyjar. Vafalaust hafa þessar aðgerðir komið að nokkuru gagni. Starf Barnaverndarnefndar Beykjavíkur er, sem vænta má, languinsvifaniest. Vaxa verk- efni hennar sífelll og verða æ fjölþættari, vegna Jjreyttra þjóðfélagsliátta og uppeldis- skilyrða, sem verða ekki nánar rakin. Barnaverndarnefnd Reykjavíkur tekur árlega til nieðferðar fjölda mála, sem varða börn og ungmenni, sakir lögbrota {jeirra og annars mis- ferlis, margvislegi'ar vanrækslu og ágalla á uppeldi þeirra i lieimahúsum, óholira áhrifa ut- an heimilis og freistinga, sem leiða þau rá siðferðilega giap- stigu. Nefndin liefir nú skrif- stofu, sem er opin daglega, og leita inenn þangað með inálefni sín. Hjúknmarkona, sem nefndin liefir í þjónustu sinni, hefir eftirlit með uppeldi og að- húð barna og lætur heimilinu i lé niargs konar lijálp og aðstoð. Sérfróður maður annast rann- sókn á börnum og ungmenn- um og veitir foreldrum leið- ijeiningar um upjjeldi Jjein'a og meðferð. Nýlega var komið á fót eftirliti ineð hegðun ijarna og ungmenna, sem sérstakt iögreglulið annast. Er eftirlits- slarf þetta í nánum tengslum við barnaverndaniefnd Reykja- víkur og liefir bækistöð í sama Iiúsi og liún. Jafnframt réð harn averndamefnd Reykjavílc- ur fulltrúa til að annast dagleg störf nefndarinnar í umhoði liennar. Af {jessum staðreynd- um má ráða, hve starf til vernd- ar hörnúm og unginennuin í Reykjavík hefir aukizt mjög hin síðari ár. Msi gera ráð fyrir, að eftir ófriðinn verði verkefnin }jó enn meiri, einkum að því er tekur til pilta. Verður {jeiin sér- stök hætta búin, ef atvinnuleysi steðjar að efhT þá fjárveltu, sem nú er. Með {jví að skorta lxefir Jjótt á, eins og áður er að vikið, að lög nr. 43 1932, um barnavernd, væru nógu rækileg, og ástæða {jólti auk þess til að samræma þau ákvæðum laga nr. 62 1942, uni eftirlit með ungmennum o. fl., hefir ríkisstjórnin iilutazt til um, að lagafrumvarp {jetta væri samið. Hefir þetta frum- varp margs konar ákvæði að geyma, sem ekki eru í eldri iögum. Við samningu þess liefir verið stuðzt við reynslu {»á, sem fengizt hefir við framkvæind barnaverndar undanfarinn ára- tug, og að nokkuru við erlend lög, og loks hafa höfundar frumvarpsins leitazt við að setja sér fyrir sjónir ýms tilvik, sem fyrir kunna að koma og helzt krefjast úrlausnar við fram- kvæmd þessarar löggjafar. Við lesiur þessa frumvarps verða menn einkum að hafa í huga jjað, sem hér segir: Sam- kvæml 14. gr. laga nr. 19 1940 skal manni eigi refsað fyrir verknað, sem hann hefir fram- ið, áður en liann varð 15 ára. Gagnvart yngri mönnum verð- ur að beita uppeldisráðstöfun- um, svo sem nánar greinir i frumvarpinu og 267. gr. laga nr. 19 1940, og gagnavart ungmenn- um 15—48 ára getur eíhnig komið 61 álita að ljeita sams konar aðgerðum í stað refsing- ar. Samkvæmt 2. gr. laga nr. 60 1917 verður maður sjálfráða 16 ára. Ræður liann' því verustað ’sínum og er ekki lengur háður valdi foreldra sinna eða for- ráðamanna um annað en fé sitt. Rétt liefir {jví {jólt að svipta ekki sjálfráða mann frjálsræði sínu, nema nieð dómsathöfn, sbr. Jm') 30. gr. laga nr. 19 1940. Áður inátti að vísu dærna menn 15 ára og eldri tii refsivistar fyrir lögbrol, en ineð löguni nr. 62 1942 er uugmennadómi fengið valda til að dæma mann tii vistar á heimili, hæli eða ujjpeldissiofnun, bæði fyrir lög- hrot og ýmiss konar misferli, er ekki varðar við i'efsilög, en þyk- ir gefa efni 61 ujjpeldisráðstaf- ana og frelsissviptingar í sam- bandi við þær. Til frekara ör- yggis því, að menn 16 ára eða eldri séu eklci að ófyrirsynju sviptir sjálfræði, er heimilt að skjóta úrskurði ungmennadóms 61 hæstaréttar. Hins vegar er gert ráð fyrir því, að barna- verndanefnd liafi fullt vald á- frani samkvæmt nánari ákvæð- um laganna 61 að ráðstafa barni yngra en 16 ára, enda eigi ekki í lilut barn 15—16 ára, sem framið hefir lögbrot. Verka- skipting sú, er frumvarpið ger- ir ráð fyrir milli harnaverndar- nefndar og ungmennadóms, veidur því að vísu, að ráðstaf- anir verða flóknari í fram- kvæmd, en vegna réttaröryggis {jótti ekki verða Iijá þessu kom- izt. En 61 þess að hæta að nokk- uru úr þessu og gera fram- kvæmd laganna liðlegri, hefir verið gert ráð fyrir þeirri breyt- ingu á skijjun ungmennadóms, að menn úr barnaverndarnefnd tækju sæ6 í lionum sem sam- dómendur. Jafnframt þótti á- stæða 61 að tryggja að lögum ijetur en áður, að barnaverndar- nefnd Reykjavíkur, sem lang- meslum störfum hefir að sinna, yrði skipuð kunnáttumönnum. ALÞINGI Rafvirkjun til almenningsþarfa í Vestur-Skaptafellssýslu. Gísli Sveinsson her £1*8111 eft- irfarandi tillögu til þingsálylct- unar: „Neðri deild Alþingis ályktar /að fela ríksstjóminni að láta fram fara liið fyrsta rækilega atliugun á því, hvernig ijezt megi koma í framkvæmd alls- lierjar rafvirkjun í sveitum Vestur-Skaftfellssýsiu, og livort ljagkvæmara muni að {jessi sýsia verði við aðalvirkjunar- stöðvar Suðurlandsins eða fall- vötn virkjuð til almennings- þarfa í sjálfu héraðinu eða i nánd við það.“ Braðabirgðafjárgredðslur. Frv. 61 laga um bráðabirgða- fjárgreiðslur í febrúar hefir ver- ið lagt fyrir þingið (stjómar- frv.). í 1 .gr. segir, að þar til samþykkt liafi verið og staðfest fjárlög fyrir 1943 skuli rikis- stjórninni heimilt að greiða úr ríkissjóði 61 bráðabirgða, í samræmi við ákvæði fjárlaga 1942 öll venjuleg rekstrargjöld ríkisins og önnur gjöld, sem tal- ist geta 61 venjulegra fastra greiðslna þess, þótt ákveðin séu eða heimiluð 61 eins árs í senn o. s. frv. Rafmagnseftírlitsmenn hafa leitað í ca. 3000 húsum. 20 rafmsisrn^uoteiidur hafa verid kærðir fyrir lögreglunni. Rafmagnseftirlitsmenn hafa nú farið í því sem næst 3000 hús hér í bænum 61 að athuga hvort rafmagnsofnar væru í sambandi á tímabilinu kl. 10—12 f. h. Vikuna 21.—27. þ. m. var farið i 819 hús og skoðað í íhúð- um, verzlunum, skrifstofum og vinnustöðvum. Á 19 stöðum fundust ofnar í sambandi og var þar nær eingöngu á vinnustöð- um, skrifstofum, verzlunum o. s. frv. Þá var farið í 17 staði, {jar sein áður höfðu fundizt ofnar í sambandi. Á þremur þessara siaða var um ítrekað brot að læða, og voru þau öll á vinnu- stöðvum (þ. e. verkstæðum, skrifstofum o. þ. h.). Það lætur nærri að eftirhts- menn Rafmagnsveitunnar fari í um 800—1000 hús á viku liverri, og alls er búið að skoða í 3000 íbúðum, eða þar um bil. Tuttugu tilfelli, ;{jar sem um íU*ekað hrot Iiefir verið að ræða, Iiafa verið fengin lögreglunni til ineðferðar. Rafmagnsstjóri kvað þessu eftirliti myndi verða haldið á- fram á meðan eklri rættist úr um rafmagnsleysið. Hann sagð- ist álita að i*afmagnseftirli6ð í liúsum liefði að verulegu leyti liaidið niðri notkun á rafmagni 61 uppliitunar síðustu klukku- stundirnar fyrir hádegið. Ann- ars sagði hami að það væri ekki gott um þetta að dæma, vegna þess hve vatnsmagnið í Elliða- ánum væri lítið að undanförnu, og vélarnar þvi ekki notazt sem skyidi. Óviðeigandí skrif vegna #• l * 1 Árásir nar á Owen Heilyer. I 4. tölublaði „Þjóðólfs“ frá 25. janúar þ. á. er meginmáli blaðsins varið til þess að átelja óviðurkvæmilega blaðagrein í „Daily Mail“ í sambandi við ágreining sem risið hefir út af fisksölumálum íslendinga og Breta. í grein þessari notar ritstjór- inn tækifærið 61 þess að veitast að útgerðarmanni Owen Hel- lyer og virðist vilja gefa i skyn að hann, vegna óvildar til Is- lendinga, standi á bak við allar brezkar ádeilui* á íslendinga, Jjæði fyrr og síðar. Af því að eg hefi nokkura aðstöðu til að þekkja betur innræti og starfs- aðferðir Owen Hellyer, vildi eg mega biðja yður, herra ritstjóri, að birta eftirfarandi línur í blaði yðar: Eg man vel þá tið er starf- seini Hellyer Bros. í Hafnar- firði var talin ijjargvættur at- vinnuvega þar, þótt svo færi síðar að þeirrar atvinnuaukn- ingar var ekki talin þörf vegna aukinnar útgerðar ísiendinga þar. Þetta er nú gleymt og eg tel ekki ástæðu 61 að rifja upp orsakirnar 61 þess að firmað liætli þar atvinnurekstri, sem aðeins liafði verið leyfður um takmarkaðan tíma. Þetta var mál milli ráðandi manna í Hafnarfirði og Hellyer-hræðra, og það er víst og áreiðanlegt að þeir bræður áttu enga sök á því að þeir neyddust til að liætta atvinnurekstri þar áður en leyfistíminn var á enda. í tilefni af árás fyrrv. rit- stjóra „Þjóðólfs“ á Owen Hel- lyer er uúverandi ritstjóri gerir að umtalsefni, átti eg um það leyli tal við Owen Hellyer og minntist á að einstaka menn hér virtust halda að hann bæri einiiverskonar hefndarhug til Islendinga ef6r veru sína í Hafnarfirði. Hann svaraði Jjessu þannig að slíkir menn þekktu 116ð 61 sín ef þeir héldu að hann bæri kala til nokkurs manns á íslandi, þótt honum og Hafnfirðingum kunni að hafa borið eitthvað á milli fyrir mörgum árum siðan. Slikt væri hvað sig sner6 löngu gleymt og grafið. Hann benti á að það mundi vera nokkuð algengt bæði hér og annarstaðar, að mönnum hæt6 61 að hafa liom í siðu þeirra er með dugnaði og ráðdeild hafa komizt áfram í lífinu. Persónulega kvaðst hann láta sig það litlu skipta þótt menn væru að narta í sig. en þetta liorfði öðruvísi við þegar hann væri sendimaður sinnar þjóðar, Jjá væri það ekki lengur einstaklingurinn Owen Heilyer, sem náðist væri á, held- ur á sæmd Bretlands, og þvi væri ekki unnt að láta slikt kyrrt liggja. Þetta hlyti liver velviljaður maður að skilja, því um þetta giltu sjálfsagt sömu regiur á íslandi eins og í öðrum siðuð- um löndum. Eg er nú heldur ekki í nein- um vafa um að ritstjóri „Þjóð- ólfs“ skilur {jetta manna ljezt — ef hann vill — en það er auð- sjáanlega eins með hann og blaðamanninn við „Daiiy Mail“, h'ann liefir ekki getað stillt sig uni að gera sem mest inatar- bragð að gi*ein sinni og bland- ar því Mi*. Hellyer inn í ádeilu sína á Iiið brezka hiað. Ritstjórinn gat sannarlega „skammað dónann“, eins og liann kemst að orði, án þess að hlanda Owen Hellyer í Jjað mái, áreiðanlega algerlega að ósekju, því Owen Hellyer kemur ávallt hreint og beint fram í sinu starfi og fyrirlítur allar ó- drengilegar starfsaðferðir, enda er slíkt liáttur merkra manna, ekki sízt í Bretlandi. Mér dettur ekki í liug að bera í bætifláka fyrir greininni í „Daily Mail“, liún er heimsku- legur áróður, en 61 þess eru vít- in að varast þau sjálfur. Þetta hefir ritstjóri „Þjóðólfs“, því miður, ekki haft nægilega hug- fast, en liefir Iátið blaðamann- imi í sér verða sér yfirsterkari. Eg get 'skilið þetta í sjálfu sér, eins og eg lika get skilið hvað vakað liefir fyrir blaðamannin- um við „Daily Mail“, en hvor- ugur gáir þess, að báðir eru að stofna til úlfúðar sem öllum er til óþurftar. Það má ekki gleymast, að það var fyrrverandi ritstjóri „Þjóðólfs“ sem gerði sig sekan um mjög óviðeigandi áróður gegn Owen Hellyer, þegar hann VISIR var sendur iiingað sem opinber samningamaður fyrir hrezku stjórnina. Slíkt frumhlaup var éjafsakanlegt, og mig furðar á að svo gegn og greindur maður, eins og Árni Jónsson, skuli sam- tímis algerlega afsaka frarn- ferði fyrirrennara síns en áfella liarðlega blaðmanninn við „Daily Mail“. Þetta veikir málstaðinn, sem var óþarft, en liitt er þó lakara, að liann skuli nota tækifærið 61 þess að vega aftur í knérunn Owen Hellyer, sem eg get full- vissað hann um að stendur ekki í neinu sambandi við greinina i „Daily Mail“. Reykjavik, 27. janúar 1943. Lárus Fjeldsted. Bcejar fréttír Slökkviliðið var þrívegis kvatt á vettvang í gærkveldi án nokkurs tilefnis. Dauðaslys. I gær varð 3ja ára drengur -fyrir bifreið í Vestmannaeyjum og tjeið bana af. Drengurinn hét Kristinn Breiðfjörð. Hafði hann koinið út um hlið og hlaupið út á miðja götu án þess að hyggja að sér. Bar bíl að í söntu svifum og gat bifreiðar- stjórinn ekki hemlað nógu fljótt til að afstýra slysi. Næturlæknir. Axel Blöndal, Eiríksgötu 31, sími 3951. Næturvörður er í Ingólfs ajjóteki. Skjaldarg-líma Ármanns. fer fram í Iðnó næstk. mánudag. Keppendur verða 12 frá eftirtöld- um félöguin: Ármanni, U.M.F. Dagsbrún, U.M.F. Ingólfur og Ungmennasambandi Kj ósarsýslu. Útvarpið í dag. Kl. 20.30 Otvarpssagan: Kristín Svíadrottning, II (Sigurður Gríms- son lögfræðingur). 21.00 Strok- kvartett útvarpsins: Kvartett, Op. 125, Es-dúr, eftir Schubert. 21.15 Erindi: Var rétt að af nema ömtin ? (Jónas Guðmundsson, eftirlitsmað- ur sveitarstj.málefna). 22.00 Sym- fóníuleikar (plötur) : Tónverk eft- ir Dvorsjak. a) Symfónía nr. 4 í g-dúr. b) Slavnesk rapsódía. 23.00 Dagskrárlok. Svart silkiílauel Krókapör, Svartir húfu- prjónar og allt til peysufata bezt og ódýrast í verzlun GUÐBJARGAR BERGÞÓRSDÓTTUR, Öldugötu 29. Brocade-blúndur, Kragar, Belti, Pallíettur. H. Tof t Skólavörðustíg 5 Sími 1035 Stúlka óskast. — Uppl. í síma 5864. Húsið nr. 21 við Reykjavíkurveg, er 61 sölu 61 niðurrifs. Tilboð Vskast fyrir 3. febr. Réttur 61 þess að taka hvaða 61boði æm er, eða hafna öllum, er áskilinn. —• Húsið þarf ekki að flytja fyi* en i marz tii april. Fra hæsfarétti: Síldarverksmiðjur ríkisins dæmdar í 30 þús. króna slysabætur. Slysið að kenna óforsvaranlegum umbúnaði. I dag (29. jan.) var kveðinn ujjjj dómur í hæstarétti í mál- inu Síldarverksiniðjur ríkisins gegn Jóni Björnssyni. Atvik málsins voru þau, að haustið 1937 vann Jón Björns- son stúdent, ýmiskonar verka- mannavinnu lijá Síldarverk- siniðjum rikisins á Siglufirði. Dag nokkurn var hann ásamt öðrum manni sendur ujjjj á þak svonefndrar S. R. N. verk- smiðju 61 að skrajja og mála reykháf á suður lielmingi verk- smiðjuþaksins. Bar ekkert 61 tíðinda þann dag, en daginn eftir liéldu þeir áfram þessari sömu vinnu, en byrjuðu Jjó ekki fyrr en eftir hádegi ■ vegna skúraleiðinga að morgni. A vinnustað komust þeir með {jeim liætti, að þeir fóru upp stiga, sem reistur hafði verið ujjjj með norðausturhorni verk- smiðjunnai*, en sem ekki mun þó hafa náð upp á þakbrúnina, síðan úrðu þeir að skríða upp á mæni þaksins. Héldu síðan eftir mæninum vestur að svo- kölluðu „skeleiti“, en það er rimluð uppbygging úr þakinu, ætluð 61 loftræstingar og fikr- uðu sig meðfram því að reyk- háfnum, seni þeir unnu við. Rimlarnir í skelettinu munu vera það Jjéttir, að illt er að ná góðu taki á {jeim. Klukkan unt hálf fjögur byrjaði aftur að rigna og hættu þeir félagar því vinnu sinni og héldu af stað niður af þakinu sömu leið og þeir kontu. Er Jón Björnsson var kominn á móts við skel- ettið missti liann taks á því og rann niður af þakinu og kom standandi niður á skúrþak, sem var ca. 6 metum neðar en þak- brúnin. Brotnuðu bæði hælhein Jóns við fallið og lá hann lengi vegna þessara meiðsla og liefir örorka Iians verið metin 45%. Jón krafðist síðan bóta af hálfu síldarverksmiðjanna rá þeim grundvelli, að skort liefíi á öruggan útbúnað á verk- smiðjuþakinu og að aðhúnaður við vinnuna liefði verið ófor- svaranlegur. Urslit málsins urðu þau að síldarverksmiðj urnar voru dæmdar 61 þess að greiða Jóni kr. 30 þús. í bætnr og kr. 4000.00 í málskostnað með því að það var talið óverjandi af liálfu verksmiðjanna að láta Jón vinna eins og gert vai* án nokk- urs öryggisútbúnaðar. En hins- vegar var lalið að Jón liefði eklri sýnt fulla aðgæzlu, er hann ! fór til starfans án þess að lireyfa ■ neinum kvörtunum út af ör- ! yggisskortinum. | Hri. Einar B. Guðmundsson | flutti málið af liálfu síldarverk- smiðjamia, en hrl. Sveinbjörn Jónsson af hálfu Jóns Björns- sonar. Henrikka Andrea Finsen. MINNIN GARORÐ Nýlega er látin hér í bæ góð kona sem lítið fór fyrir og aldrei Ijarst milrið á, Hendrikka Andrea Finsen. Hún var borin og barnfædd í Reykjavík og dvaldi þar svo að segja aila ævi. Dót6r Öia I5. Finsen fyrsta jjóstmeistara landsins og síðari konu hans Maríu Kristínu, dótt- ur Þórðar Jónassen liáyfirdóm- ara. Alsystkini hennar eru á lífi: Frú Sojjliia Hjaltesteð, Carl Finsen forstjóri og Vilhjálmur sendiherra i Stokkhólmi. Hálf- bróðir hennar er og einn á iífi, Ólafur Finsen fyrv. héraðslækn- ir á Akranesi. Hendrikka er fædd i Reykja- vik eins og áður segir, 19. apríl 1877 og dvaldi í föðurhúsum þar 61 faðir liennar lést 1897, en siðar með móður sinni meðan liennar naut rið. Eftir lát lienn- ar dvaldi hún hjá háifsystur sinni Maríu Ámundason, en eftir lát {jeiira lijóna beggja „Iiélt hún hús“ fyi*ir systkina- syni sína Móritz og Gísla. En síðustu árin eftir að lieilsan var að mestu þrotin dvaidi liún í skjóli systur sinnar Sopliiu í Suðurgötu 7. Á unga aldri fékk Hendrikka alla þá menntun sem ungar stúlkur áttu beztan kost i Reykjavík á þeim árum. Auk {jess dvaldi liún nokkuð við.nám í Kaupmannahöfn og var þvi mjög vel að sér um kVenlegar menn6r. Hún lærði 61 hlýtar að leika á fortepianó og gerði það vel, enda músikölsk eins og fleiri í þessari ætt. Munu margir eldri Reykvíkingar minnast undrleiks hennar í mör ár hér á Gámla bíó meðan þöglu mynd- imar voru sýndar. Var engan veginn sama hvemig það starf var af hendi leysL og þótti hún gera það af mikilli prýði. Hendrikka var ágæt húsmóð- ir, þrifin og sparsöm og gerði mikð úr lillu. Hefir sjálfsagt snemma verið vanin við það, þvi jafnvei á embættismanna- heimilum i þá daga var ekkert 61 að hruðia með. Hún Ijjó 61 óvenjugóðan mat án íburðar, og á ekki saman nema nafnið liver álieldur i {jeim verkahring eins og aliir vita. Hendrikka Finsen var ákaf- lega dul, fáskijjtin um annara hag og fyrirætlanir, hafði ekki trú á að liægt væri né liyggilegt að vera sem ojjin bók um liarma sína ' eða liugðarefni yfirleitt. Hún var svo umtalsfróm um annað fólk, livort sem hún þekkti það eða ekki, að fátítt, ef ekki einsdæmi mun vera. Að trúa henni fyrir leyndarmáli stóru eða smáu var jafnörugt sent steini væri sagt, eða ósagt iátið. Hendrikka hefir ekki með lifi sínu valdið kapitulaskiptum í sögu laiHÍs vors fremur en svo margur annar. En hún liefir samt ekki lifað til einskis, því með trölitryggð sinni, trúfesti sinni og góðvild, hefir liún gefið fagurt fordæmi um sígildar dyggðir sem sönn mannást og {jjóðleg menning má sízt án vera á öllum timum. Iíún andaðist á Landakots- spítala liinn 7. þ. m. Margir af nánustu ættmennum liennar og vinum er farið á undan henni, það batt hana því ekki margt við heiminn, og er gott 61 þess að vita að liún þurfti ekki að vera lengi upp á aðra komin skylda eða vandalausa, því vafa- laust hefði ekkert verið heijni þyngri raun. Eg mun lengi minnast þess- arar ágætu konu. Ó. B. B. Greinargerð frá viðskiptamála- ráðuneytinu. Vegna þess að nokkrar um- ræður hafa orðið í blöðum um iivaða verð eigi að vera gildandi á koravöru og sykri, hinum svonefndu skömmtunarvörum, vill ráðuneytið gefa eftirfarandi ujjjjlýsingar. Síðan tekið var upjj eftirlit með verðlagi nefndra skömmt- unarvara og hámarksáiagning ákveðin, hefir jáfnan öðru hverju verið tvennskonar verð, og hvorttveggja löglegt, á þess- um vörum, vegna þess að eldri ljirgðir má ekki hækka í verði þótt nýjar birgðir komi sem eru í liærra verði. Slikt hefir aldrei verið leyft. Verzlahir eru skyld- ar að tialda liinu lægi*a verði meðan þær birgðir endast sem verðið er miðað við. Síðasta verðbreyting á skömmtunarvörum var gerð 2. desember s. 1. og þá auglýst af dómnefnd í verðlagsmálum. Várð þá nokkur verðhækkun á sykri, haframjöli, hveiti og rúgmjöli. Eins og jafnan liefir verið áður í sambandi við slíkar verðbreytingar hefir misjafnt staðið á um það hversu verzlun- um Iiafa enst liinar eldri birgð- ir, bæði í Reykjavík og út um land. Þegar lögin um verðfesting- una frá 19. desember koimi til framkvæmdú, munu eldri hirgð- irnar yfirleitt iiafa verið að mestu seldar, en á þvi liafa þó verið undantekningar þó sér- stakiega á stöðum út um land. Þegar breytingin var gerð á lögum nr. 79, 1942, og í þau sett bann gegn verðhækkun til 28. febrúar, var rikisstjórninni ljóst hvernig á stóð um skömmtunarvörurnar og þvi var sett i lögin i 1. gr. fyrstu málsgr.: „Ef ágreiningur eða vafi verður um það, við livaða verðlag skuli miða, sker dóm- nefnd úr.“ Hámarksverð það sem auglýst liefir verið af dónmefnd í verð- lagsmálum, varðandi umrædd- ar vörur, telur ráðuneytið vera það verð sem lieimilt er að setja á þessar vömr, enda sé þá jafn- framt fylgt ákvæðum um liá- marksálagningu. frv. nm síoínnn tímarils tilröMaunMsmál Flutningsmenn frumvarps þessa eru {jeir Jón Pálmason og Emil Jónsson. 1. gr. er svohljóð- andi: „Ríkisstjórn íslands er heimilt að stofna 61 útgáfu timarits til rökræðna um stjórn- mál, hagkerfi landsmanna, meðferð mála á Alþingi og ann- að það, er horfa má til aukins þroska og aukinnar hæfni al- mennings til áhrifa á stjórn landsins og atvinnuþróun.“ ^tnlknr vantar á Landssímastöðina. Nokki-ar stúlkur, á aldi’inum 17.—22. ái*a, geta komizt að sem nemendur á langlinumiðstöð landssímans i Reykjavik. — Umsækjendur verða að liafa lokið prófi við gagnfræðaskóla eða verzlunarskóla eða kvennaskóla eða hafa samsvarandi menntun. Umsóknir sendist ritsímastjóranum í Reykjavik fyrir 5. fe- brúar næstkomandi. RE6.U.S. PAT.Off. DUPONT ,»FABRIKÓ1D“ er sérstök tegmu.l gerfileðurs, sem þolir afar mikinn núning, má þvo úr sápuvatm, ormést ekki og endist jafnvel hetur en ekta leður. Stórt iití-i og gerðaúrval á húsgögn, bílsæti, i töskur og veski allskonar o, fl. Berið Dupont ,.FABRIKOID“ ekki saman við venjnlega leðuriikingu, það er ekkert líkt. Jóh. Ólafsson €o, Reykjavík Simar: 1630 og 1984. NÝKOMNIR Samkvæmis- «>« eftirmiðdasrisik|ólar í miklu úrvaii. Sanmastofa €«nðriinar Arngfrímsdléttnr Bankastræti 3II. Neftóhaksumhwiðir keyptar. .*• *M *Z.T~ . • . ‘ X.- Kaupum fyi*st um sinn neítóbaksuimJbúSir sem hér segir: 1 /10 kg. skrkrukkur ... með loki kr. 0.55 1/5 kg. glerkrukkur ..:.. — — — 0.65 1/1 kg. blikkdósir ....... — — — 3.00 1/2 kg. blikkdósir ...... — — — 1.70 1/2 kg. blikkd. (undan óskornu nel't.)— — — 1.30 Dósirnar mega ekki vera ryðgaðar og glösin verða að vera óbrotin og innan í lokum þeirra samskonar pappa- og gl jápappírslag og var upphaílega. Umbúðirnar verða keyptar í tóbalisgerð vorri í Tryggvagötu 8, f.jórðu hæð (gengið inn frá Vesturgötu) alla virka daga kl. 9—12 árdegis. •W/ a ríkisini Pelsar Hefi tekið upp ný ja sendingu af pelsum. Verðið eins og undanfarið hið lægsta fáanlegt, fira 850 krónur. M. a. hefi eg nokkur-stykkii af sérstak-. lega fallegum Beaver Lamb, Karakti og Genet. Notið tækifærið og fáið yður pels raeðan hann er ekki dýrari en kápa. KjartanMilner Sími 5893. Tjarnargötu 3. Sími 5893. Hér með tilkynnist vinum og ættingjum, að Guöm. Helgi Pétursson prentari andaðist á Landakotsspitala fimmtudagimi 28. janúar 1942.. Ragnheiðnr Jónsdóttir. Pétrnr Hafliðason. Jarðarför liOa drengsins okkar, Lárusar Ómare fer fram frá lieimili okkar, Grettisgötu ló, á morgun, laug- ardag, kl. 1% e. li. Andrea Jónsdottir. Ragnar Lárusson. Innilega þökkum við öllum þeim, er sýndu samúð \ið fráfall mannsins mins, Brynjólfs Sighvatssoxuar Eiginkona og aðrh’ vandamenn.

x

Vísir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.