Vísir - 27.05.1943, Blaðsíða 2

Ví S I R
VISIF?
D AG B LA Ð
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 6 60 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Vesalmennska.
Su ti-u virðist liafa legið í
landi að undanförnu, að
skítlegustu skrifin næðu flestra
cyruin ög væru liklegust til
áhrífa. Pannig er sagt að einn
áhrifainaftur, sein kunnur er
aðallegu ' fyrir rætni í skrifum,
Imfi gefið a þessu þá skýringu,
að i Íaiídinu va:ru tiltölulega fá-
ir memt, sem læsu greinar nieð
fullri gágnrýhi, — allur fjöld-
inn melti þær ekki, en tækju
þger, Sjein gÖðá og gilda vöru
hyerf; seÍTi' Ínnihaldið væri, og
fagnáði ÖÍIu því eiJ frekar væri
til lasts en lofs. Hvað sem sann-
leiksgildi þessara ummæla hef-
ir vefrið, er þau voru látin falla,
þá er hitt víst að þau hafa ekki
gildi nú. Þjóðin er fyrir löngu
leið á jskítlegustu skrifum blað-
anna, og hafa þau að vonum
sætt harðri en réttmætri gagu-
rýui fyrir atferli sitt. Alþingis-
mennimír, sem hæst hafa látið
að uiidanförnu í blöðum og á
mannfundum, Úafa ekki farið
varidúla áf‘ gagnrýninni, og er
nú svo komið, að þeir nota
livert tæliifæri tii að bera sig
upp úndán þeirri tortryggni frá
hálfu álmennings, sem þéím
hefir ínæft og mætir. daglega.
Af þesáú mættu þeir, er i blöð
rita úökiuið læra og taka sér
til iíintekta.
Tíminn, — málgagn Fram-
sóknarflokksins, — hefir löng-
um háinpað mest hinmn rætn-
islegú skrifum, og er ekki ann-
að að 'sjá, en að jmð stafi í upp-
hafi frá fullkomnu vantrausti
á almenningi, en síðar hafi van-
kantaúieím tekið við, sem gera
séf eúgá greiii fýrir hvað við
á, — hvað segja á eða láta ósagt,
þannig að ekki verði til van-
sæmdár blaðinu sjálfu. t síð-
asta blaði Tímans stendur eftir-
faraudi • klauáa: „Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir reynt að stela
sjálfstæðismálinu og eigna sér
það. Hann hefir, reynt að stela
íslenzká fánanum og eigna sér
liann. líú ætlaf haún líka áð
stelá; 17: ! júni, sCm á að vera
helzfi • þjóðliátíðardagurinn.
Flokkiii-inn ætlai-: nú að efna til
sérstakrar samkoniu þennán
dag. Hversu lengi á Sjálfstæðis-
floklcnum að haldast slíkur
þjófnaður uppi.‘‘ Orðbragðið
þarf ékki skýriúgar við og dæm-
ir sig sjálft, eu ekld virðist úr
vegi að athuga innihaldið
nokkrtt nánar. Hér or Sjálf-
stæðisfiokknum fundið það til
foráttu. að hann háfi yerið sjálf-
stæðismálinu trúr og brugðist
þar ekki. Er hægt að ásaka
flokkiúú fýrif þaS að standa
vei á Verðinum í þessu efní, og
væri eítki nær að beina skeytun-
um til þdrra fáu manna, er
sýnt' fiiáfá að Jþéir hafa ekki
skilniq^ á sjáífstæðiskröfum
þjóðáríúnar, en eru reiðubúnir
til að vínna í gegn þeim beint
eðá óbeint hvenær, sem tæki-
færi géfst, m. a. með því að
vekja alkyns ástæðulausar deil-
ur unl málið? Verður það yfir-
leitt tálin höfuðsynd eins flokks,
þótf 'hánn hafi sjálfstæðismálið
efst á úaugi, og þykjast ékki
allir stjómmálaflokkarnir gera
slíkt þið eama? Fyrir hvað er þá
verið að ásaka Sjálfstæðisflokk-
innf Þá ér það þjóðfáninn. í
Fækkun tegunda bátavéla
er nauðsynleg fyrir sjávar-
útveginn.
Er liirsí að
hér
á landi.
Veruleguiii vandkvæðum virðist það bundið, livað
margar gerðir bátavéla eru á markaðnum liér
á landi. Það er ekki einungis að vélarnar eru misjafn-
ar að gæðum, heldur líka það, að erfitt er að fá vara-
hluti í þær og ennfremur torveldar það nokkuð vél-
fræðikennslu, ef vélagerðírnar eru margar og breyti-
legar.
, Nýlega liefir Úlafur B.Björns-
son útgerðarmaður á Akranesi
skrifað ítarlega um þetta mál
í hlaði Akurnesinga, sein „Akra-
nes“ heitir.
Þar getur Ólafur þess m. a.
að hér á landi muni alls vera
í notkun um 70 tegundir mót-
orvéla í bátum og skipum, og
íeynist Jiessar vélar mjög mis-
jafnlega að gæðum, en í aðrar
öðrum Iöndum er það vel séður
siður einstaklinga jafnt og fé-
laga að halda Jijóðfánanum í
heiðri og hafa hann við liún
við hátíðleg tækifæri. Þetta þyk-
ir svo sjálfsagt að i rauninni
er talið að um siðferðilega
skyldu sé að ræða. Hér á landi
hafa hvorki einstaklingar né
stjórnmálafíokkar fullan skiln-
ing á þessu. Þannig hafa að
minnsta kosti tveir flokkar liér
á landi látið sér sæma að halda
uppi skrúðgöngum, án þess að
nokkur islenzkur fáni væri
hafður við hún, en hinsvegar
rauðar dulur með Iiaka og
sigð eða flokksmerki. Fram-
sóknarflokkurinn er að vísu
ekki undir þessa sök seldur.
Hann hefir ekkert flokksmerki,
sem .ef til vill skýrist af
því að flokkurinn hefir enga
stefnu, en hefir hinsvegar hall-
ast óþægilega mikið til vinstri,
ef hann vill telja sig þjóðhollan
flokk, er starfa vill á lýðræðis-
grundvelli. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefir aldrei skammast sín
fyrir að bera íslenzka fánann,
enda er fáninn og á að vera
tákn' Iiins þjóðlega jafnt á höf-
um úti seni í Iandinu sjálfu.
Enginn hneykslast á því að ís-
lenzk skip sigla undir íslenzkum
fána, en hví niega þá ekki is-
Ienzkir þegnar bera hann og
heiðra i landi? Þá er það loks
17. júní. Það er rétt að þann dag
á að halda liátíðlegan, en hví má
Sjálfstæðisfloklvurinn ekkihefja
landsfund sinn þann dag eins
og alla aðra daga? Hvað kemur
öðrum flokkum það við? Verða
þeir nokkuð þjóðlegri eða ó-
þjóðlegri fyrir það? Er hetra að
halda flokksfundi í febrúar-
mánuði um Ieið og Alþingi tek-
ur til starfa, þannig að tafin
verði þingstörfin á kostnað al-
þjóðar?
íslendingar hafa tahð það
höfuðnauðsyn að aukin verði
hjóðleg menning í landinu, og
jafnvel Tíminn mun þráfald-
lega liafa látið orð falla í þá átt.
Ber ekki að fagna þvi að aðrir
flokkar haldi uppi þjóðlegri bar-
áttu í hvaða mynd sem hún
birtist og á hvaða sviði sem er?
Yrði Framsóknarflokkurinn
þjóðhollur flokkur myndu
Sjálfstæðismenn fagna því, en
hitt ber að harma, að slíkur
vesaldómur skuli finnast í þessu
þjóðfélagi að hann þoli ekki að
sjá íslenzka fána, heyra rætt um
sjálfstæðismálið af heilum hug
og fullum skilningi, eða að
efnt sé til samkomu 17. júní,
—• á fæðingardegi sjálfstæðis-
hetjunnar Jóns Sigurðssonar,
sc því nær ómögulegt að fá
varahluti og sé hvorutveggja til
mikils haga fyrir sjávai’útveg-
inn.
í grein sinni s.tingur ólafur
upp á Jiví að annaðlivort verði
reynt að sern ja við góða erlenda
verksmiðju um að smíða liér
vélar, eftir þvi sem fær.t þætti,
og Jhafa þá jafnframt næga
varahluti á lioðstólum, eðk þá
að ákveðnir menn yrðu lög-
giltir vélasalar, á svipaðan hátt
og fasteignasalar eru löggiitir.
Yrði J)á jafnframt að tryggja
J>að, að J>eir seldu ehiungis vand-
aðar vélar, hefðu Jækkingu á
vélunum og næga varahluti í
þær.
Ólafur telur að innlefndur
verksmiðjurekstur, hversu aíski-
legur sem liann amiars kann að
vera, eigi ennþá langt i land.
En hann vill þó að tilraunir
verði gerðar i þessa átt hér-
lendis svo að reynzla fáist um
gæði þeirra og endingu. í grein-
inni kemst Ólafur m. a. svo að
orði:
„Eg tel réll og sjálfsagt og
mikið unnið með því að Lands-
smiðjan smíðaði smátt og smátt
og sem fyrst t. d. eina 50 hk.
mótorvél. Af því mætti margt
læra og vafalaust gæti einmitt
slík tilraun að miklu leyti skor-
ið úr um: I fyrsta lagi hvort
þetta væri notliæf vél, hvaða
göllum eða kostum hún væri
búin og hvort nokkur meðal-
vegur væri til um samkeppni í
verði. Þessa tilraun tel eg sjálf-
sagða. Landssmiðjan ætti að fá
leyfi til slíkra tilrauna af ár-
legum rekstrarafgangi. Að
slíkri reynzlu væri mikill feng-
ur. Ætli að nota slíka vél til
kennslu í Fiskifélagshúsinu og
láta hana ganga in,ikið.“
I sambandi við þessa tillögu,
Ólafs má geta þess, að Skipu-
lagsnefnd atvmnumála atliug-
aði möguleika fyrir smíði inn-
leiidra mótorvéla i samráSi við
forstjóra Landssmiðjunnar og
vélfræðiráðunaut Fisklfélagsins.
Komst nefndin að þeirri niður-
stöðu að þella sé ekki aðeins
framkvænianlegt, heldur bendi
likur lil þess, að innlend háta-
vélaframleiðsla geti orðið hinn
mesli hagnaður fyrir hæði
iðnað og útgerð, auk þess sem
það skipti miklu fyrir gjald-
eyrisjöfnuð landsins.
lOiDni.
Verðiaunasamkeppni
Búnaðarfélagsins.
BúnaSarfélag íslands efnir til
opinberrar samkeppni um tillög-
ur með igreinargerð um framtíð-
arskipun landbúnaðarmála hér
á landi, og áætlun um fram-
kvæmd hennar.
Skulu tillögurnar miðast við
það fvrst og fremst, að þeim
umhótum verði komið á í skip-
un landbúnaðarins, félagslegum
samtökum til framfara i sveit-
um, húrekstri og viðskiptahátt-
um, að landlninaðurinn geti
jafnan verið samkeppnisfær at-
vinnuvegur í þjóðfélaginu, svo
að afkoma hænda og starfs-
manna þeirra verði hliðstæð af-
komu manna í öðrum þeim
starfsgreinum, er krefjast álika
starfsmenningar.
Þó er það ekki skilyrði fyrir
því, að ritgerð verði tekm til
greina, að öll ofangreind atriði
verði tekin til meðfei-ðar.
Dómnefndinni er heimilt að
verja til verðlauna allt að kr.
10.000.00, og gerir nefndin ráð
fyrir að veita 3 verðlaun. Auk
þess mun nefndin grejða hæfileg
ritlaun fyrir aðrar þær ritgerðir,
er henni þykir rétt að Búnaðar-
félag íslands fái umráð yfir.
Ritgerðir þær, sem verðlaun eru
veitt fyrir eða sérstök ritlaun,
skulu vera eign félagsins.
Jafnframt hefir Sveinn Jóns-
son hóndi á Egilsstöðum, lieitið
kr. 1000.00 til verðlauna í þessu
skyni, og hefir liann íhlutun um
hvernig því fé verður varið.
Ritgerðirnar skulu komnar á
skrifstofu B. I. í Reykjavík fyr-
ir 7. janúar n. k. Skál Iiver rit-
gerð merkt dulmerld, en nafn
höfundar fylgja í lokuðu um-
slagi, merktu sama dulmerki og
ritgerðin.
Tillögup um endurbætur.
Eg er einn af hinum mörgu
gestum Sundlauganna við
Reykjavík . Hvern dag er sólar
nýtur, eru laugarnar miðdepill
heilla herskara yngri og eldri,
sem leiia þessarar einslæðn
paradísar i ríki höfuðstaðarins.
I svælu og reyk þokast mann-
fjöldinn i áttina til fyrirheitna
landsins, gangandi, akandi og
hjólandi, allír á sama götuslóð-
aniim. En Reykvíkingar eru
ýmsu vanir og þegar sandélin
eru sem svörtust, er dokað við
þar til aftur rofar til og greina
má götuslóðann.
Loks grillir í lágvaxna þústu,
seni skyndilega breytist i heims-
frægt mannvirki, Sundlaugarn-
ar við Reykjavík, þar sem sjóð-
heitt vatnið sprettur upp iú’
iðrum jarðar og snilli tækninnar
hefir tekizt að bnigga liæfilega
lieitt baðvatn og smíða baðker,
sem heill Iiópur manna og
kvenna getur komizt fyrir i. —
Hver minnist nú ekki goðanna
og öndvegissúlna Ingólfs Arnar-
sonar?
Og margir Reykvíkingar
kunna vel að meta guðs gjafir
og snilli sinna beztu sona. Mann-
fjöldinn losar sig i skyndi við
hinar ryk- og sandorpnu flikur
og eftir fá augnablik er kerið
fullt — svo fullt, að vart verður
skotið upp höfði. — Hvílík dá-
semd, að finna svitann og rykið
smá losna við kroppinn í glóð-
volgu vatninu og stíga síðan upp
á bann kersins, næstum því
hvítþveginn og fá síðan, ef
heppnin er með í spilinu, að
leggjast i afgirta griphelda rétt
og láta sól og vind leika um
hörundið. — — Hvílík para-
dis!
Jafnvel eru sumir svo lieppn-
ir, að komast undir svonefndar
„sturtur“ með volgu og köldu
vatni, en flestir verða að láta sér
nægja að renna augum tiíþeirra
um leið og þeir hverfa aftur út
i rykið.
En lögmál lífsins eru órask-
anieg — og sagan endurtek-
ur sig. Vanmat og vanþakklæti
eru lestir, sem hafa fylgt mann-
kindinni frá fyrstu tíð — og það
fólk er til í höfuðstaðnum, sem
leyfir sér að lieimta „medra ljós“
— enn fullkomnari sundlaugar
og betri aðhúnað fyrir baðgesti.
Til þess að gefa lítið sýnis-
horn af þanka þessa fólks vil eg.
til viðvörunar fyrir liinar frómu
sálir, drepa hér á nokkrar af
kröfum þeim, sem eg liefi heyrt
fram bornar af baðgestum i
sjálfum aælustaðnum:
n
Scrutator:
XjoudxLix Gdímjwnwty

Samvinna um byggingar.
Það var bent á það hér í blað-
inu fyrir nokkru, a‘Ö allflest félög
þessa bæjar væru liúsnæðislaus og
hefðu ýmsar ráðagerðir uppi um
byggingar. Mörg íélaganna hafa
sáfnað myndarlegum sjóðuin í
þessu skyni, en eins og stendur
munu fæstir þessara sjóða hrökkva
nema örskammt upp í hinn stór-
aukna byggingarkostnað. Blaðið
hvatti þess mjög að félög þau,
sem vinna að ýmiskonar menning-
armálum og æskulýðsmálum,
tækju upp samvinnu um að reisa
eitt sameiginlegt hús — eða fleiri.
Síðan þetta var ritað, hefir kom-
ið skriður á söfnun til tónlistar-
hallar. Gætu ekki Tónlistarfélagið
og Útvarpið sameinazt um slíka
byggíngu. Tónlistarmenn hafa
jafnan notið aðstoðar Útvarpsins
og það með réttu. Þessir aðilar
ættu erfitt um starf hvor án ann- i
ars. Báðir eru húsnæðislausir, en
það ætti að vera einfalt verk að
samræma byggingu, er héntaði
báðum, því að mörg lítil útvarps-
herbergi, sem væru ónotuð að deg-
inum, mætti nota sem kennslustof-
ur fyrir Tónlistarskólann. Þessari
hugmynd er beint til velviljaðrar
athugunar formanns Útvarpsráðs,
sem einnig á sæti í skólaráði Tón-
listarskólans og sem jafnan hefir
borið tónlistina mjög fyrir brjósti.
Höll sumarlandsins.
Eitt félagið enn hefir byrjað á
byggingaplönum. En því finnst,
sem von er, nóg um byggingar hér
í bænum, að minnsta kosti ljótar
byggingar, og hefir því ákveðið
að byggja sína „norrænu höll“ við
Þingvelli. Norræna félagið á II
þúsund krónur í sjóði, samkvæmt
skýrslu ritara til aðalfundar. Álíka
fjárhæðum er nú heitið sem fyrir-
fram leigu fyrir smáíbúðir hér í
bænum, og allt að helmingi upp-
hæðarinnar er jafnvel heitið sem
verðlaunum handa þeim, sem geti
útvegað slikar íbúðir. Hins vegar
eru mörg félög, sem gætu lagt
fram álitlegar upphæðir til sam-
eiginlegra bygginga, auk þess sem
auðsótt má telja að fá nokkurn
opinberan styrk til slíkra fram-
kvæmda. Félagið ætti að athuga,
hvort ekki væri nær að leggja eitt-
hvað í höll bæjarlandsins og láta
sumarlandið um sinn ósnortið af
hálfu þeirra, sem ennþá standa
þeim að baki, goðunum, sem reidd-
ust.
Lúxus.
Maður getur ekki varizt þeirri
hugsun, að það sé hálf-fánýtt að
vera að setja ströng verðlagsákvæði
um kvenhatta og kjóla, að minnsta
kosti aðra kjóla en þá, sem eru al-
ger nauðsynjavara. í Englandi er
verðlagsákvæðum alls ekki beitt um
annað eh nauðsynjar. Hins vegar
getur hver sem vill keypt þar lúxus-
vöru, sem hann (eða hún) kærir sig
um, en þá greiðir hann bara 2/>, af
andvirðinu til viðbótar, og rennur
það beint til ríkissjóðs. Þessi sölu-
skattur er svo þungur, að hann ger-
ir tvennt: dregur úr áhuga kaup-
andans og veldur því, að verzlanir
og framleiðendur reyna að hafa
verðið sem allra lægst, til að geta
komið vörunum út. Þá er hitt enn ó-
talið, að ríkissjóður græðir, og hef-
ir víst enginn þar í landi neitt á
móti því.
1) Stærri sundlaug, dýpri
sundlaug.
2) Tvær stórar sundlaugar,
aðra til æfinga fyrir íþrótta-
menn í sundlist og sundkeppni,
hina fyrir gesti og gangandi.
3) Stærri og hreinlegri salar-
kynnr fyrir afgreiðslu, og fleiri
Iiúningsklefa.
4) Stærri sólskýli fyrir konur
"og karla og betur búin.
5) Fleiri sáldir fyrir heitt og
kalt vatn og greiðari aðgang að
Jieiin; sérstakar sáldir fyrir kon-
ur. —
6) Afgirt verði rúnigott svæði
umhverfis laugarnar, búið
hekkjum og hvílustólum og
prýtt með trjálundum og gras-
völlum.
7) Lokað verði fyrir umferð-
arsamband við Laugamesveg
meðfram Sundlaugunum.
8) Rúmgóðu bila- og reið-
hjólastæði verði komið fyrir í
hæfilegri fjarlægð frá laugun-
um.
9) Vegurinn frá bænum að
laugunum verði breikkaður og
stevptur eða malhikaður og
meðfram honum komið fyrir
gangstíg annarsvegar og reið-
bjólabraut hinsvegar.
10) Vaktaskipti verði höfð hjá
starfsfólki lauganna og Iaug-
arnar hafðar opnar frá kl. 8—20
alla daga, vor og sumar, nema
ef brýn nauðsyn ber til vegna
lireinsunar, sem ekki er unnt að
framkvæma eftir lokun.
t>annig hljóða kröfur hinna
vanþakklátu og mega allir sjá,
að það er vandgert við sumt
fólk, sem sýknt og lieilagt heimt-
ar umbætur og framfarir.
Gestur.
Mjög vandaður
itmaii
rúm 4 tonn, er til sölu.
Uppl. gefur
KRISTJÁN GUÐLAUGSSON
hæstaréttarlögmáður.
Hafnarhúsinu, Reykjavílc.
Uppl. ekki gefnar í síma.
Vikur
HOLSTEINN
EINAN GRUNAR-
PLÖTUR
fyrirliggjandi.
Pétur Pétursson
glerslípun & speglagerð
Sími 1219. Hafnarstræti 7.
Amerlsk:
KARLMANNAFÖT
DRENGJAFÖT
VINNUFÖT
SKYRTUR
Elnskir:
DÖMUKJÖLAR
TELPUKJÖLAR (léreft)
NÁTTFÖT — UNDIRFÖT
SLOPPAR.
Verzl. Valhöll
Lokastíg 8.