Vísir - 11.06.1943, Blaðsíða 2

V ISI R
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSXR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Páisson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 66 0 (fimm línuj).
I
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Afturhvarl.
Ð .I()RN íÓLÁFSSON fjármála-
ráðherra gerði ítarlega
grein fyrir aðstöðu ísle’nzku
þjóðarinnar í útvarpserindi því,
er hann flutti nú nýlega, en birt
var i gáer hér í blaðinu. Sannaði
tiann að ’ framfærsluvisitala er
hér miklu hærri en í nokkru
öðru landi, sein við höfum. skipti
við, en af því leiðir aftur að við
erum á engan liátt megnugir að
standast samkeppni þessara
þjóða, er atvinnu- og viðskipta-
lif leitar i fyrra far. Sýndi ráð-
herra fram á að eina færa leiðin
út úr ógöngunum væri að klifa
niður stigann, — reyna með
öllum ráðum að lækka vísitöl-
una og hefta verðþensluna í
Iandinu, og taka jafnframt upp
siðaðra manna háttu í liferni í
stað brjálæðis og tildur-
mennsku, sem aukinni fjárveltu
er samfara.
Yitað er það, að ekki er vin-
sælt að halda fram réttu máli,
gangi það gegn stundarhags-
munum manna, hvað þá ef það
skyldi hafa áhrif á fjárstraum,
sem renna kann í gegnum greip-
ar Jie’irra. Heyrzt hefír Jiegar að
nokkurrar óánægju gæti manna
á meðal, með ráðstafanir Jiær, er
ukisstjórnin hefir beitt sér fyr-
ir, og allir töldu i upphafi að
væru nauðsynlegar. Við þessu
mátti alltaf búast. Fyrirhyggjan
á alltaf og hefir alltaf átt í bar-
áttu við hinar lægri hvatir
manna, en þær verða ekki upp-
rættar þótt þjóðarnáuðsyn get:
baldið þeim niðri. En hvað er
Jiað, sem þessir menn vilja?
Ekki er I>að allskostar ljóst. Þeir
vilja græða og halda fé sínu, en
stórgróði og aukin verðþensla
getur ekki farið saman. Að sama
skapi sem krónufjöldinn eyksl
minnkar kaupgetan, en að sama
skapi og krónufjöldinn minnk-
ar eykst kaupmáttur hennar.
Þetta er ofur einfalt, og liitt
jafnljóst, að ef ekki eru reislar
skorðúr við aukinni verðþenslu
hlýtur að draga að allsherjar
hruni. Með þvi eiiiu móti að
þjóðin standi sameinuð í bar-
áttunni gegn því böli, er unnt að
bjarga við haghennar, og neyð-
in kennir mönnum að lála
stundarhagsmuni víkja fyrir al-
mennri nauðsyn, livort sem
Jieim likar betur eða ver.
Til þessa hefir um of gætt á-
sóknar einstakra stétta í pyngj-
ur annará, og liver liefir viljað
sínum tota fram ota í Jivi efni.
Þetta er Jijóðhæltulegt böl, sem
verður að vinna gegn með op-
inberum aðgerðuin. Það er ekki
æskilegt að ríkisvaldinu sé beitt,
nema til að afstýra fyrirsjáan-
legum vandræðuni ó vandræða-
timum, en þótt menn vilji efla
frelsi og sjálfræði einstakling-
anna á allan veg, er liitt auðsætt
að nauðsyn brýtur lög og undir
sérstökum kringumstæðum get-
ur hið æskilega einstaklings-
frelsj Jeilt til liruns. Menn verða
/
að aka seglum eftir vindi þegar
óveður geisar, verði heilu skipi
siglt i höfn. í liægum byr má
tjalda liverju skauli, en aukist
stormurinn verður að rifa segl-
in og jafnvel láta sigluna eina
nægja er í nauðir rekur, Jiótt
Jiað þyki ekki eins tilkomumik-
Frá hæstarétti:
Ríkissjóður dæmdur til
bótagreiðslu vegna mis-
taka lögreglumanna.
Dómur í máli Lárusar
Jótiannessonar hrm.
I æstiréllur kvað í morgun upp dóm í máli Láusar
Jóhannessonar linn. gegn bæjarsjóði og ríkis-
sjóði. Er inálið risið út af meiðslum, sem Lárus hiaut
af völdum lögregluinanna.
Bæjarsjóður var sýknaður á Jieim grundvelli, að lögreglu-
menn eru ekki Iiáðir stjórnvölduin Reykjavíkur, enda starf
þeirra þáttur ríkisvalds. Rikissjóður var aftur á móti dæmdur í
bótaskyldu, og cr þetla í fyrsta skipti, sein slíkur dómur gengur.
í forsendum dómsins segir
svo:
„Lögreglumenn þeir, sem í
máli Jiessu greinir, voru að
rækja störf sín i lögreglu
Reykjavikur, þegar gagnáfrýj-
andi hlaut lenistur sitt. Yfir-
stjórn lögreglu Reykjavíkur og
ákvarðanir um framkvæmd
bennar eru falin handhöfum rík-
isvalds. Athafnir lögreglu þess-
arar eru því Jiáttur i bdting rík-
ísvalds, enda eru lögreglumenn-
irnir um meðferð starfa síns
ekki háðir stjórnvöldum
Reykjávíkur. Eru þess vefgna
ekki efni til Jiess að greiða gagn-
áfrýjanda bætur úr bæjarsjóði
Reykjavíkur og breytir ]>að ekki
Jiessari niðurstöðu, Jiótt annar
lögre'glumannanna taki laun
sin úr nefndum bæjarsjóði og
bæjarstjól-nin liafi liaft bönd i
bagga um skipun hans. Ber því
að sýkna borgarstjóra Reykja-
víkur f. h. bæjarsjóðs, en máls-
kostnaður gagnvart honum þyk-
ir eiga að falla niður.
Kemur ]>á til álita krafa gagn-
ið úr landi séð. Vafasamt er
hvort ekki hefir verið of
skannnt gengið í ]>vi að hefta
kaupmáttinn og draga úr eftir-
spurn allmargra vöruflokka.
Hefði vel gelað komið til álita
að taka upp frekari skömmtun,
en gert héfir verið á ýmsum
nauðsynjum, seni fyrirsjáanlega
vqrða lítt fáanlegar í framtíð-
inni, með J>ví að stríðsþjóðirnar
hafa dregið úr eða liætt með
öllu framleiðslunni, þannig að
varan er Jirotin á liinum erlenda
markaði. Slíkar vörur er llér
enn unnt að fá, en almenningur
gerir ráð fyrir að J>ær muni
senn ófáanlegar, og af eðlilegum
ástæðum reynir hver einstakl-
ingur að afla sér þeirra og jafn-
vel hirgja sig' upp af J>eim lil
næstu ára. Þetta er eðlilegt, en
óhyggilegt. Menn þurfa ekki
annað, en að ganga fram hjá
verzlunum, seni nýjar vöru-
sendingar fá. Aðsóknin er Jiar
svo mikil strax og opnað er, að
lögreglan verður að taka stjórn-
ina í sínar Iiendur til J>ess að
alll fari skikkanlega fram. Ó-
hófleg vörukaup einstaldinga
geta aftur lteitt til ]>ess, að aðrir
fái ekkert og skorti síðar til-
finnanlega þau gæði éða nauð-
synjar, sem aðrir sitja að í ó-
hófi, en vel hefði getað nægt
landslýðnum öllum, ef hófs
liefði verið gætt. Slíka skömmt-
un liafa aðrar J>jóðir tekið upp á
ldæðnaði, ské>fatnaði og ýmsu
fleiru, af ]>ví að J>að var nauð-
syn, en sé það framleiðendun-
um sjálfum nauðsyn, þá hvað
um okkur, sem kaupum?
Þeir menn, sem hæst barma
sér nú, vilja í skammsýni sinni
sigla fullum seglum út í rauðan
dauðann í slað þess að hverfa
aftur til sama lands. Um þetta
týennt er að velja og annað
ekki. Almenningur verður að
hafa vit fyrir þeim einstakling-
um, er þannig Iiugsa.
áfrýjanda á hendur ríkissjóði.
Það verður ekki talið lögreglu-
mönnunum til áfellis, Jiótt J>eir
skærust í leikinn, er gagnáfrýj-
andi ör af víni var að skipta sér
af ölvuðum erlendum sjóliða,
seiu IieTlögreglumaður var að
taka fastan. Hinsvegar Jiykir það
sýnt, að lögreglumennirnir hafa
lekið gagnáfrýjanda of hörðuni
lökum og Jiað jafnvel J>ótt ó-
Jirakin sé sú staðhæfing þeirra,
að Iiann hafi reynt að gera til-
raunir til mótspyrnu.
Réttlátt þykir og eðlile’gt, að
þjóðfélagið beri ábyrgð á mis-
tökum sem þessum, að J>ví leyti
sem J>au leljast opínberum
starfsmönnum til ógæini, en
verða ekki rakin . til háttsemi
þess aðilja, sem tjónið bíður.
Virðist sú meðferð máls og
leiða lil aukins öryggis J>jóðfé-
lagsj>egnum og miða til varn-
aðar.“
Samkvæmt dómsniðurstöðu
greiði ríkissjóður Lárusi Jó-
hannessyni 17.000 kr. bætur og
3000 kr. í málskostnað.
Alraennt kennaraþing: til urarædn
nm ísl. tiingii og þjóðerni verður
sett 19. þ.ra.
Almennt kennaraþing verður haldið í Reyk javík dag-
ana 19.—22. júní n. k. að tilhlutun Sambands ís-
lenzkra barnakennara. Aðalverkefnið á þinginu verður
að J>essu sinni tungan og jýjóðernið, en það eru nú sem
stendur tvö helztu vandamál, sem að kennarastéttinni
steðja. Þykir st.jórn Sambandsins mikið um vert að
sem flestir kennarar sæki þingið til áð í’æða þessi miklu
vandamál.
Almenn kennaraþing eru haldin öðru hverju, en þó ekki siðan
styrjöldin braut út. Hinsvegar Iiafa fulltrúaþing kennara verið
Iialdin nær árlega og hafa venjuí. mætt þar um 50 fulltrúar,
en kennarar á öllu landinu eru nú é 5. hundrað að tölu.
A J)inginu flytja fyrirlestra
J>eir Eiuar Amórsson, kennslu-
málaráðberra, JakoJ) Kristins-
son, fræðslumálastjóri, Björn
Sigfússon, magistér, £ig. Thor-
laeius, skólastjóri og Ársæll
Sigurðsson, kennari.
Sýning verður opin í Austur-
bæjarskólanum á barnateikn-
ingum, teiknifyrirmyndum o.
fl., frá Handíðaskólanum.
Skólakvikmyndir verða sýndar,
farið i skemmtiferð o. fl.
Fundir verða baldnir i Aust-
iirbæjarskólanum, en J)ingsetn-
ing fer fram i hátíðasal háskól-
ans að kvöldi hins 10. júní, þar
flytur fræðslumálastjóri, Jakob
Kristinsson, ræðu. Friid, blaða-
fulltrúi segir fréttir af norskum
kennurum, Sig. Tborlacius,
skólastjóri, minnist Alþjóða-
sambands kennarav Haraldur
Björnsson leikari o. fl. flytja
leikj>átt, Páll Halldórsson og
Jóhann Tryggvason, söngkenn-
arar, leika saman á fiðlu, orgel
og píanó, og blandaður kór, er
Jóhann Tryggvason stjórnar,
syngur nokkur lög.
Stjórn S. I. B. skipa þessir
menn: Ingimar Jóhannesson
formaður, Sigurður Thorlacius
varaformaður, Guðm. S. Guð-
jónsson ritari, Pálmi Jósefsson
gjaldkeri og , meðstjórnendur
]>eir Arngrimur Kristjánsson,
Gunnar M. Magnúss og Jónas B.
Jónsson.
JZ
Scrutator:
‘Hojddlh. cJbnejMwys
Brezka sýningin.
Það eru ekki nema örfáar mynd-
ir óseldar á brezku sýningunni, og
í gærkveldi heyrði eg marga gesti
vera að barma sér yfir því, að bæk-
nrnar skuli ekki vera til sölu líka.
En eins og kunnugt er, verða bæk-
urnar gefnar Landsbókasafninu og
Háskólabókasafninu að sýningunni
lokinni. Það engin ástæða til að
vandræðast út af bókunum, ]>ví að
]>áð er hægt að panta þær í hvaða
bókaverzlun sern er.
Augustus John. X
Meðal J)eirra fáu mynda, sem ó-
seldar eru, tók eg eftir gullfallegri
andlitsmynd af mijlaranum Percy
Wyndham Lewis eftir Augustus
John, og er furða að hún skuli ekki
hafa selzt fyrir löngu. Augustus
John er talinn langsarnlega fremsti
núlifandi málari Breta. Hann er
ættaður frá Wales og á heima í
listamannahverfinu Chelsea í Lon-
don. Augustus John hlaut æðsta
listamannaheiðursmerki Breta í
fyrravor, Order of Merit. Það er
meðal annars merkilegt um andlits-
myndjna af Wyndham Lewis, að
hún er aðeins prentuð í tveim ein-
tökum, og J)arf |)ví engan að undra,
])ótt hún sé með dýrustu myndun-
um á sýningunni.
ListamannaskáJinn.
Og úr þvi eg er farinn að ræða
um sýninguna, get ek ekki annað
en lýst aðdáun minni á hinni snyrti-
legu umgengni i skálanum og við
hann, enda er það hinn alkunni
smekkmaður, Jónas Lárusson bryti,
sem þar ræður húsum. Hann hefir
plantað blómum meðfram stéttinni
heim að skálanum á mjög smekk-
legan hátt, og verður að þessu hin
mesta bæjarprýði, þegar fram vind-
ur. Það er ekki svo margt, sem prýð-
ir hlessaðan bæihn okkar núna, að
])að muni ekki um það, sem minna
er.
Nóg- vatn.
„Eg er í vandræðum með kött-
inn ininn,“ sagði ísak fsax i morg-
un. „Síðan kettlingarnir vorn dreon-
ir, er hann alltaf að vatna músum.“
Ræktun reiðhesta-
kyns á íslandi.
Heslamenn hér á Suðurlandi
hafa ákveðið að efna til sam-
keppnissýningar á stóðhestum á
Þingvöllum árið 1950. Þrenn
verðlaun verða veitt, 3000 kr..
2000 kr. og 1000 kr. fyrir bezta
hesta.
Tildrög þessa máls eru þau,
að á hestamannamótinu á Þing-
völlum 1941 komu fram ein-
dre’gnar óskir um J)að, og liesta-
mannafélögin og aðrir áhuga-
menn liefðu forgöngn og rækt
og kynbætur íslenzks reiðhesta-
kyns. En grundyöllurinn fyri-r
myndun öruggs reiðhestastofns
er að koma sér upp kynföstum
graðhesti með se’m flcslum
beztu eiginleikum reiðhestsins.
Ef slíkur hestur yrði síðan not-
aður með ströngu makavali, í
þeim tilgangi að mynda af hon-
um réiðhcstakvn, þá mætti ná
miklum árangri á slcömmum
tíma.
Á samkeppnissýningunni 1950
verða hestarnir dæmdir til verð-
launa eftir ætterni, útliti, bygg-
ingu og eiginleikum.
Til ágóða fyrir liina væntan-
legu reiðhéstaræktun, sem
hestamannafélögin Fákur, Faxi,
Sleipnir og Glaður hafa for-
göngu i, verður efnt til liapp-
drættis og verða miðar seldit-
á Skeiðvéllinum við EUiðaárnar
á annan í Hvítasunnu.
Happdrættisgripurinn er fyr-
irtaks reiðliéstur, sem reyndur
verður í kappreiðunum.
»Wir fahren gegen
Engelandu
Norsk skip hafa verið notuð
við flutninga þýzkra fanga frá
Norður-Afríku til Englands.
1 fréttum af þessu er sagt frá
því, að sumir fanga þeirra, sem
fyrst voru fluttir til Englands,
hafi verið látnir fara um borð
17. maí. Norsku skipin voru þá
fánum skreytt og hermennirnir
vissu ekki af hverju þetta gæti
stafað. Einn Þjóðverjanna
spurði norskan sjómann, hverju
J>etta sætli, en hann svaraði:
„Wir fahren gegen Engeland“.
Sektir fyrir brot
á verðlagsákvæðnm.
Eftirgreindar verzlanir hafa
nýlega verið sektaðar sem hér
segir, fyrir brot á verðlags-
ákvæðum:
Veitingasalan í Sýningarskála
Myndlistamanna fyrir of hátt
verð á veitingum, kr. 500.00.
Bifreiðasala Haraldar Svein-
björnssonar fyrir of hátt verð á
varahlutum, kr. 1500.00.
Verzlunin Drangey, fyrir of
háa álagningu á silkisokkum,
kr. 300.00.
Saumastofa Kristínar Giss-
urardóttur, of hátt erð á képu,
kr. 200.00.
Hattabúð lngu Ásgeirs,
Laugaveg 10, of liátt verð á
lcvenhöttum, kr. 400.00.
Tízkuhúsið, Laugaveg 5, fyrir
of hátt verð á kvenhöttum, kr.
800.00.
Veitingahúsið ValhöII, Þing-
völlum, of hált verð á veiting-
um, kr. 300.00.
Samkomuhús Vestmanna-
eyinga, fyrir of liátt verð á
veitingum, kr. 200.00.
Prestskosningar.
Úrslit eru kunn úr 3 prestaköll-
um og hlutu J>essir kosningu: Síra
Eiríkur Helgason í Bjarnarness-
prestakalli, 212 atkv. og 19 atið (af
399), síra Þorgeir Jónsson í Hólma-
prestakalli, 270 atkv. og 12 auð (af
731) °g" Gunnar Gíslason cand.
theol. í Glauinbæjarprestak'alll'. Þar
voru greidd 115 atkv. af 167. Hlaut
Gunnar 73. síra Guðm. Benedikts-
son á Barði 38 og síra Sigurður
. Pálsson í Hraungerði 3. Einn seð-
ill ógildur.
H v í t a r
kvenblússur
komnar.
H. Toft
Skólavörðustíg 5 Sími 1035
og hjálparstúlka óskast ú
hótel úti á landi. Uppl. á Hofs-
vallagötu 20. Sími 2840.
Nýtt ferðatæki
lil sölu. Meðalholt 4, kl. 5—6
i dag.
Harmonikur
Nokkrar pianóharmonikur,
litlar og stórar, verð frá kr,
650,00. Einnig 5-föld hnappa-
harmonika, 120 hassa (sænsk
gerð) eru til sölu.»
Njálsgötu 23 (steinhúsið).
I.O.O.T.
Teraplarar
SJÁLFBOÐALIÐAR
óskast til vinnu að
JAÐRI.
Farið frá Templaraliúsinu
kl. 9 á annan í livitasunnu
og síðan hvern sunnudag í
júní é sama tíma.
Þess er óskað að þeir sem
ætla sér ekki að vinna komi
ekki fyrr en eftir 1. júlí.
Stjórn Jaðars.
Kjúklingar
Nokkurir úrvals íiana-
kjúklingar til sölu. Slátrað
í dag. Uppl. í síma 4001.
IJppboð
Opinbert upphoð verður liald-
ið við vörugeymsluhús Eim-
skips á hafnarbakka á morg-
un kl. 2 e. h. og verða þar seld-
ir ca. 200 kassar af appelsín-
um, sem skémmst hafa. —
Greiðsla fari fram við ham-
arshögg.
Lögmaðurinn
í Reykjavík.
HMirðir
Á hvítaunnudag: Engin ferð.
Á anuan í hvitasunnu:
Frá Reykjavík kl. 7 árd.
Frá Akranesi kl. \)]A árd.