Vísir - 04.12.1943, Blaðsíða 2

Vísir - 04.12.1943, Blaðsíða 2
VISIR DAGBLAÐ Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSlR H.F. Ritstjórar: Eristján Guðlangsson, Hersteiun Pálsson. Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni Afgreiðsla Hverfisgötc 12 (gengið inn frá Ingólfsstræti). Símnr: 16 60 (fimm línur). Verð kr. 4,00 á mánuði. Lausasala 85 aurar. Félagsprentsmiðjan h.f. Verdlækkunarskatturinn. y ERÐLÆKKUNARSKATT- URINN fann ekki náð að nýjn í augum Alþingis. Var hann felldur eftir ýmsar til- raunir til málamiðlunar og fær stjórnin þannig ekki nauðsyn- legt fé liánda á milli á þann hátt til þess' áð standa gegn hækk- andi vís’itölu, þar til aðrar hag- kvæmari og varanlegri ráðstaf- anir lil úrbóta verða gerðar. Spáir þessi afgreiðsla málsins i rauninni ekki góðu um, að greiðlega gangi að fá þingið til að hefjast handa i fullri al- vöru um aðgerðir í dýrtíðar- málunum, en með hverri stundu sem líður eykst þó nauðsynin á raunhæfum aðgerðum. Meðan flokkarnir eru svo sundraðir, sem raun ber vitni, er ósenni- legt að stjórninni takist að bræða þá svo saman að einhver viðunandi afgreiðsla fáist á dýrtíðarmálunum. Þess verður Alþingi þó að gæta, að menn gera ekki einvörðungu kröfur til aðgerða af hálfu ríkisstjórn- arinnar, heldur Alþingis sjálfs, sem löggjafarvaldið hefir með höndum, og skylt er að finna nýjar leiðir út úr öngþveitinu, þar sem öðrum er lokað. I fyrra var svo ráð fyrir gert að-verðlækkunarskatturinn gilti til eins árs, enda bjuggust menn þá við, að Alþingi hefði séð sér fært að þeim tíma liðnuin að rísa sæmilega einhuga gegn verðbólgu og dýrtíð. Svo varð þó ekki, og ekki er heldur vitað hvað flokkarnir liugsa sér að gera í þessu efni. Þjóðin un- ir því illa, að þær tilraunir séu að engu gerðar, sem að því miðaaðskapaviðundandi ástand í landinu og afstýra liruni. Slíkt er verri en engin úrlausn og leið- ir fyrr en varir fram af glötun- arinnar barmi. Rikisstjórnin getur ekki endalaust sýnt flokk- nuum umburðarlyndi og þolin- mæði. Af þeim verður að kref j- ast fullrar einbeittni í orðum og athöfnum að því leyti, sem, dýrtiðarmálin varðar. Menn vilja vita hver stefna þeirra er og hvers sé af þeim að vænta í framtiðinni. Enginn lifir til lengdar á aðgerðaleysinu, þar sem ekki vaxa sjálfsánir altrar, en fjarri fer því að svo sé nú hér. Gera verður ráð fyrir að reynd- ar verði nýjar leiðir til tekju- öflunar þegar á þessu þingi, sem væntarilega lýkur nú senn hvað líður, endá ekki til setunnar boð- ið, þar eð nýtt þing sezt á rök- stóla upp úr áramótunum, til þess aðafgreiða sjálfstæðismálið og leiða það endanlega til lykta. Fáist flóltkarnir ekki til þess að veita ríkisstjórninni nauðsyn- legt fé á hún ekki margra kosta völ en flokkarnir örugga kvöl, sem af nýrri stjórnarmyndun leiðir, og æskir enginn maður þess að skrípaleikurinn frá i fyrra endurtaki sig frammi fyr- ir alþjóð. Örlög verðlækkunar- skattsins spá engu um örlög rík- isstjórnarinnar. Ilún mun að sjálfsögðu grípa til annarra ráð- stafana í samráði við þing- flokkana og kann þá svo að fara að viðunandi lausn finnist. Þess munu allir æskja, sem ekki sjá Iausn vandans í hruninu, sem fram undan er með hækk- andi vísitölu og vaxandi dýrtíð. Fullveldlsávapp hp, Péturs Benediktssonai* P"TUR BENEDIKTSSON, sendiherra íslands í London, flutti eftirfarandi ávarp á íslenzku í brezka útvarpið síð- astliðinn sunnudag, 28. nóvember, í tilefni af fullveldisafmæl- inu. Hlustunarskilyrði voru svo slæm, að Vísir gerði ráðstaf- anir til að fá allan texta ræðunnar sendan frá Englandi og birt- ist hún hér öll: Eg minntist á það i fyrra í kveðju þeirri, sem eg fékk að senda heim í brezka útvarpinu i tilefni fullveldisdagsins, að þá væru hinar lcúguðu þjóðir Ev- rópu að sjá fyrstu dagsbrún á lofti. Þótt stríðslukkan sé völt, mun það nú flestra mál, að það hafi ekki verið sjónhverfing. Það sem þá var von eftir ör- vænting, er nú meðal þessara þjóða vissa um sigur rétllætis- ins. Þrumuský þau, er nú hafa safnazt yfir meginlandi álfunn- ar, eru örlagaþrungin, og nú þegar eru reiðarslögin svo liörð, að ógnir þær er Lundúnaborg og aðrar borgir á Bretlandi máttu þola á árunum 1940 og 1941 blikna við samanburðinn. Og þó vitum við að þessar ógn- ir hafa. engan veginn náð liá- marki sínu. Talsmenn frjálslyndis og lýðræðis — þeir, sem „heimía lcotungum rétt“, livort heldur innan þjóðíelagsins eða í félagi þjóðanna, liafa nú smíðað sverð úr plógblöðum og eru ekki í neinum vafa um sigur að lok- um, þótt þeir viti, að miklar fórnir er enn eftir að færa i liin- um ógurlega liildarleik. Svona er ástandið þegar ís- lendingar halda upp á 25 ára afmæli þess, að önnur smáþjóð Danir, viðurkenndu fullveldi þeirra. Samningurinn, sem þá kom í gildi var gerður undir merkjum réttlætisins. Þótt ým- islegt bæi-i á milli og mörgum góðum íslendingi þætti of skammt gengið, skal það ekki gleymt, að samningurinn var drengskáparbragð af Dana hálfu. Tímamótin eru að því leyti merkileg, að samningur- inn var í raun réttri — þegar flókin uppsagnarákvæði eru rétt lesin — gerður til 25 ára. Atvik, sem hvorki Danir né Is- lendingar eiga sök á, hafa hag- að því svo, að liann entist ekki út þenna tíma. Rás viðburðanna h.efir tekið fram fyrir hendur manna í sambandsmálinu. Af sambandslögunum er aðeins innantóm slcelin eftir. Það er engin ástæða fyrir íslendinga til að hælast um yfir þessu, og við gerum það ekki. Á þúsund ára hátíð landnáms á íslandi kvað þjóðskáldið Matthías Joch- umsson kvæði fyrir minni Dan- merkur: „Samskipta vorra sé endir bróðurlegt orð.“ Þessi vísuorð, sem faðir minn kenndi inér í barnæsku, sýna, liygg eg, réttilega liugarþel okk- ar til frændþjóðarinnar við sam- bandsslitin. Eftir svartsýni og kvíða hefir trúin á það að réttlætið sigri að lokum, vaknað aftur og orðið að vissu. Margir sjá í þessu algildá meginreglu. Eg játa, að mér er ekki gefin slík bjartsýni. En þar fyrir er sannfæringin um góðan málstað einn liinn mikil- Aerðasti aflgjafi. Og það sem íslendingar eiga sérstaklega að minnast: Góður málstaður er liið eina vopn lítilmagnans.Þetta eru einföld orð, en sönn. Tím- inn milli styrjaldanna, „The long wcekend“*, eins og brezkur rithöfundur hefir skýrt hann, átökum er það skylda hans var tími réttinda, allir heimtuðu rétt sinn, einsalílingar, stéttir, þjóðir, en minna var talað um skyldurnar. En þetta tvennt verður að fara saman, réttur og skylda. Það verða að vera eink- unnarorð hins nýja tíma, ef vel á að fara. Eg lít á það sem gleðilegt tímanna tákn, að íslendingar hafa nýlega ákveðið að taka þátt i viðreisnarstarfinu eftir ófrið- inn og hafa kjörið fulltrúa til þátttöku í þeirri starfsemi. Það má vera, að hlutur okkar verði smár, að það muni ekki meira um hann en um dropa i hafinu. En enginn er of lítilmótlegur til að leggja fram sinn skerf. Þótt litlu rnuni i liinum almennu alökum er það skylda lians gagnvart sjálfum sér, eg vil meira að segja ganga feti fram- ar og*segja, að það sé helgasti íéttur hvers einstaklirigs og hverrar þjóðar að fá að leggja f-ram krafta sína þar sem þeir kom að beztu haldi í hinum sameiginlegu átökum. Ef við byggjum á þessum grundvelli, íslendingar, þurfum við ekki að vera feimnir við að standa fast á rétti okkar að öðru leyti. * „Langa helgin.1 Verðlagsstjóri svarar Jóh. Jósefssyni. Eftirfarandi greinargerð hefir Yísi borizt frá verð- lagsstjóra: I tilefni af greinargerð, sem birtist í blaði yðar 27. nóv. s.l., frá Jóhannesi Jósefssyni um dóm þann, sem nýlega var kveð- inn upp yfi'r lionum fyrir brot á verðlagsákvæðum, vill verð- lagseftirlitið taka fram það, sem hér fer á eftir. Meðferð máls þeSs, sem hér er um að ræða, liefir verið al- gjörlega liliðstæð því, sem átt liefir sér stað í öðrum slíkum málum. Hér er því ekki um annan „eltingarleik“ að ræða en þann, sem allir þeir, sem brjóta verðlagsákvæði, verða að sætta sig við. Gestgjafinn segir brot sitt að- allega liafa verið fólgið í því, að hann hafi bætt veitingaslcatti við auglýst hámarksverð, og virðist telja sér heimilt að gera það, þótt dómur hafi verið lcveðinn upp um, að það sé ó- lieimilt. I greinargerð sinni er hann þvi fyrst að deila við dóm- arann. En það ætti að mega telj- ast augljóst, að hámarksverð er það verð, sem kaupendum ber að greiða i hæsta lagi, svo að óheimilt er að bæta þar við einstökum kostnaðarliðum, nema það sé sérstaklega tekið fram. Þeim, sem eiga við verð- lagsákvæði að búa, er þetta yfir- leitt ljóst, enda er vei’ðlagseftir- litinu ekki kunnugt um, að aðr- ir .gestgjafar en 'Jóhannes Jós- eísson liafi leyft sér að bæta veitingaskattinum við hámarks- verðið. Gestgjafinn gefur ennfremur í skyn, að vanrækt liafi verið að lilkynna llonum, að liann mætti ekki bæla skattinum við liá- marksverðið. Hótel Borg var kært fyrir brot á verðlagsákvæð- um skömmu eftir að þau voru sett, og eftir það verður varla talið, að gestgjafinn liafi getað verið í vafa um, hvað verðlags- eftirlitið áleit honum heimilt og hvað ekki. Verðlagseftirlitið á binsvegar enga sök á því, hversu lengi liefir dregizt, að dómur væri upp kveðirin í málinu. Til þess liggja aðrar ástæður, og ein þeirra sú, að mikinn hluta sumars var ekki hægt að halda réttarpróf sökum fjarveru gest- gjafans úr bænum. Að síðustu skal það tekið fram, að dæmt var fyrir fleiri brot en þau, að veitingaskatti væri bætt við hámarksverðið, þótt greinargerð gestgjafans fjalli aðallega um það atriði. Verðlagsstjórinn. ( n Scrutator: O TlaJjcljbi cdtbnjwnwfyS Pétur Benediktsson. Vísir birtir i dag fullveldisávarp sendiherrans'i London, herra Pét- urs Benediktssonar, en ávarp þetta flutti hann á sunnudagirln var i ís- lenzku dagskrá brezka útvarpsins. Ávarp hans munu menn lesa með athygli, enda er það samið af hóg- værð og festu, og kemur þar fram önnur hlið sjálfstæðismálsins, sú, að það er ekki nóg að standa fast á rétti sínum, heldur er það engu síður mikilvægt að rækja skyldur sinar af fulluin þegnskap. — Fyrir nokkru flutti sendiherrann ýtarlegt erindi um sjálfstæðismál íslendinga fyrir Dönum í London, og voru þar greindar allar staðreyndir málsins, án þess að af tepruskap eða mis- skilinni kurteisi væri dregin fjöður yfir neitt, sem máli skiptir. Má full- yrða, að það erindi hafi orðið til að gera málið ljósara flestum þeim Dönum, sem í London dvelja, en meðal þeirra eru margir, sem síðar meir eiga eftir að hafa mikil áhrif á stjórn Danmerkur. Ráðstefnur. Þrjár ráðstefnur hafa verið haldnar í röð upp á síðkastið, fyrst Moskva-ráðstefnan, síðan Kairo- ráðstefnan og loks stendur nú yfir ráðstefna í Iran. Ráðstefnan í Moskva boðaði harðnandi loftárás- ir á Þýzkaland. Kairó-ráðstefnan boðar hernaðar- og stjórnmálaað- gerðir gegn Japönum, en Iran-ráð- stefnan mun að öllum likindum haldin til að gera fullnaðarákvörð- un um innrás Bandamanna á megin- land Evrópu vestanvert, samkvæmt eindregnum tilmælum Stalins. Loft- árásir jafn-stórkostlegar og þær, sem gerðar hafa verið á Berlín og aðrar þýzkar borgir undanfarið, eru auðvitað ekki gerðar út í bláinn, þótt svo sé sagt í gamni, að Churchill hafi „pantaði' áframhaldandi loft- árásir á Berlín, til þess að skapa sér umræðugrundvöll við Stalin. En miklu sennilegra er, að loftárás- irnar tákni raunverulegan undir- búning undir innrás, enda þótt ekki sé horft fram hjá þeim möguleika, sem vitanlega er fyrir hendi, að þær einar og út af fyrir sig muni nægja til að koma Þýzkalandi á kné. Samt má öruggt telja, að ráð- stefnan i Iran verði síðar talin upp- hafið að innrás í vestanverða Ev- rópu, „aðrar vígstöðvarnar“, eins og þær hafa löngum verið nefndar. íþróttir fornmanna. „Hver er frægasti hesturinn í Njáls sögu?“ spurði ísak ísax og setti upp nordalskan svip. „Er það ekki hesturinn, sem Gunnar atti mót Austmönnum ?“ spurði Obadías. „Onei, onei. Það var kinnhesturinn, sem hann laust Hallgerði,“ svaraði ísak ísax og rak upp hrossahlátur. Sjötugur: Reynivöilum. Séra Halldór Jónsson, sókn- arprestur á Reynivöllum í Kjós, er sjötugur á morgun. Hann er fæddur að Stóra-Ár- móti 5. des. 1873, sonur Jóns bónda Eiríkssonar og konu lians Hólmfríðar Árnadóttur. Hann Vígðist aðstoðarprestur séra Þorkels Bjarnasonar á Reyni- völlum í Kjós 15. okt. 1899 og fékk svo veitingu fyrir þvi brauði vorið næsta á eftir. Hefir hann gegnt því embætti siðan við vaxandi vinsældir og traust sóknarbarna sinna. Séra Halldór Jónsson á nú 44 prestsskaparár að baki. Hefir lifandi áhugi fyidr málefnum kirkjunnar og sérstök sam- viizkusemi í öllum embættis- í’ekstri einlcennt allan hans em- bættisferíl, frá þvi fyrsta til liins síðasta. Hann tók þegar í upphafi ástfóstri við þetta starf og ann því enn í dag af öllu hjarta. Hann hefir alla daga verið sannur prestur, kennimað- ur góður og sérstaldega grand- var bæði til orðs og æðis, enda átt miklum vinsældum að fagna í sóknum sínum. Séra Halldór á mörg áliugamál, bæði andlegs og tímanlegs efnis. IJann hefir árum saman í ræðu og riti, unnið að auknum ldrkju- söng með þjóðinni og er sjálfur tónslcáld gott. Þá er liann og liöfundur hinnar svonefndu „tíu ára áætlunar“, sem Lands- banki íslands tók upp og mörg- um er kunn. En jafnfram.t því sem séra Ilalldór hefir verið liinn ágæt- asti embættismaður, hefir hann verið stoð og stytta sveitar sinn- ar. Hann liefir í öll þessi ár þótt sjálfkjörinn í lireppsnefnd, sýslunefnd og skólanefnd. Iiann hefir árum saraan verið oddviti hreppsnefndar, er það enn þann dag í dag, og hefir efnahagur sveitarinnar mjög blómgazt undir aðgætinni fjármálastjórn hans. Mun þess lengi verða minnzt í Kjósinni, hve farsæl af- skipti hans voru af málefnum sveitarfélagsins og hversu fús hann var til þess að helga þvi starfskrafta sína af einlægri þrá eftir að vinna því gagn. Þess má vænta, að séra Hall- dór eigi eftir að gegna embætt- isstörfum, enn um nokkurra ára skeið, þótt náð hafi þessum aldri, þar sem hann bæði er ern og með óbilað starfsþrek. Og það verður fjölmennur hópur marina, í sóknum hans og utan þeirra, sem samfagnar honum á morgun í tilefni af afmæli hans og hyllir liann jafnframt sem einn af ágætustu og nýtustu mönnum i íslenzkri kenni- mannastétt. Hálfdán Helgason. ísland í frönskum bókmenntum, Alexander Jóhannesson pró- fessor flytur á morgun kl. 2 e. h. fyrirlestur í hátíðasal Háskólans um „ísland í frönskum bók- menntum.“ Prófessor Alexander hefir kynnt sér þetta efni mjög ræki- lega. í fyrirlestri sínum á morg- un mun liann m. a. skýra frá ýirisu, sein franskir ferðabóka- höfundar hafa skrifað um Is- land á. síðustu öldum. Kennir þar margra grasa og er margt af því bráðskemmtlegt. Þá mun prófessorinn ræða um skáldsögur og skáldrit á franskri tungu, sem fjalla um islenzk efni. Er hér um bráðskemmtilegt og athyglisvert viðfangsefni að ræða, sem marga mun fýsa að heyra. Aðgangur er öllum heimill. Eikartunnur tómar, hentugar í beitu- stampa til sölu. SANITAS, Lindargötu. Sími 3190. Fallegnr brnðarvöatliii* voru fyrstu blómin er seld voru í NÝJU BLÓMABÚÐINNI, Austurstræti 7. Sími 2567. Silkirúm- ábreiður komnar aftur. H. TOFT Skólavörðustíg 5. Sími 1035. Fnadar verður lialdinn á morgun, sunnudaginn 5. þ. m., lcl. 2 e. h. í liúsi Sjálfstæðisflokks- ins, Thorvaldsensslræti 2. F undaref ni: Félagsmól. STJÓRNIN. Þvottavindur rottugildrur, músagildrur, herðatré, nýkomið. VERZLUNIN G. ZOEGA. Samsæti til heiðurs biskupnum verður haldið í skólanum annað kvöld kl. 8. ANTONIUSFÉLAGIÐ. Krlstján Qnðlaagsson Hœstaréttarlögmaðnr. Skrifstofutími 10-12 og 1-ð. Hafnarhúsið. — Sfmi 840«.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.