Vísir - 21.03.1944, Blaðsíða 2

VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandí:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 16 60 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 áurar.
Féalgsprentsmiðjan h.f.
Menn og málefni.
Sumum mönnum hættir við
að halda að heimurinn snú-
ist um þá og þá eina. Sé rætt
um málefni taka þeir lof eða
last til sín. „Rikið það er eg“,
var sagt á sinni tíð af manni,
sem átti rikjum að ráða, en svo
virðist, sem mörgum hætti til
að segja hið sama, þótt þeir eigi
ekkert riki. Hér á landi hefir um
of kveðið að því i blaðamennsku,
að menn hafa frekar verið rædd-
ir en málefnin, og það er orðið
svo rótgróið, að er umbótamál
eru rædd, sem aldrei verða
rædd, nema þvi eins að bent sé
á ríkjandi ástand og leiðir til úr-
hóta, ætla ýmsir að þar sé um
persónulegar árásir að ræða, en
ekki vilja til að hrinda umbótun-
um í framkvæmd. Taka þar
sumir þeir upp þykkjuna, sem
yfir slíkt ættu að vera hafnir,
og ber ef til vill öllum öðrum
frekar að beita sér fyrir umbót-
unum í framkvæmdinni. Yið
þessu er það eitt að segja, að
með auknum þroska í þjóðlífinu
vaxa menn upp úr slíku. Hitt er
svo annað mál, að til eru flokk-
ar manna, sem reyna að snúa
öllum umbótamálum í persónu-
legan ávinning fyrir sig og á-
rás á aðra, — einstaklinga eða
floklca, — en þar skilur milli
feigs og ófeigs, þeirra sem raun-
verulega vilja vinna að umbót-
um og hinna, sem eru þær auka-
atriði og æskja þess jafnvel, að
ófremdarástandið haldist sem
lengst og verði sem verst.
Allt þetta hefir komið í ljós
í blaðaskrifum að undanförnu
um öryggismálin. Öllum ber
saman um að öryggi hkipa þurfi
að auka, endurnýja siglinga- og
fiskiflotann eftir þvi sem frek-
ast verður við komið, enda er
upplýst að flotinn er að mestu
eldri að árum en svo, að hann
geti talizt hæfa nútímanum. Um
þetta þýðir ekki að deila, en
miklu nær er liitt, að leita að og
finna lausn á málinu, sem allir
telja í sjálfu sér æskilega. Þar
er um sameiginlegt hagsmuna-
mál útvegsmanna, sjómanna og
allrar þjóðarinnar að ræða, en
fyrsta skilyrði til þess að eitt-
hvað verði gert er að almenn-
ingi skiljist að eitthvað verði að
gera. Þegar sá skilningur hefir
verið vakinn mun ekki standa
á nauðsynlegum ráðstöfunum
og framkvæmdum af opinberri
hálfu og einstaklinga. Hitt er
óðs manns æði, að ætla sér að
glæða skilning á rnálinu með á-
stæðulausum persónulegum á-
rásum, eða gagnrýni, sem ekki
á við rök að styðjast. Persónu-
legar árásir er hinsvegar ekki
um að ræða, þar sem réttlátri
gagnrýni er beitt, til þess eins að
vinna að endurbótum. Þjóðin
á að læra að meir er um vert að
búa tryggilega um alla hnúta,
en að sóðast af og tefla á tæp-
asta vaðið, þótt allt kunni að
ganga slysalítið. Það er okkur
afsökun, að fjárskortur hefir
hamlað öllum framkvæmdum,
en slíkt réttlætir á engan hátt
kyrrstöðu, er skilyrði til fram-
kvæmda og umbóta eru fyrir
hendi. Sú þjóð, sem ekki vill
eða skilur framfarir, er dauða-
dæmd, en umbætur eru fram-
farir og orð eru til alls fyrst.
Nauðsyn er að koma upp
gróðrarstöð fyrir Rvík.
Aiiaiisis- og bananarækt á firamtíð
fiyrir sér hér á lauili.
Viðtal við Sigurð Sveinsson garðyrkjuráðunaut.
Sigurður Sveinsson, hinn nýi garðyrkjuráðunautur Reykja-
víkur, er fæddur á Hvítsstöðum í Mýrasýslu 12. ágúst
1909. Hann stundaði nám í Danmörku, dvaldi þar samtals um
5 ára skeið og útskrifaðist frá Garðyrkjuskclanum Beder á Jót-
landi vorið 1935.
Eftir að Sigurður kom heim, stundaði hann fyrst garðyrkju-
störf að Reykjum í Mosfellssveit, var síðan garðyrkjustjóri um
eins árs bil við garðyrkjustöðina á Reykjanesi við ísafjarðar-
djúp og loks kennari og yfirgarðyrkjumaður á Reykjum í Ölfusi
í 4 </2 ár.
í Danmöi'ku kynntist Sigurð-
’ur m. a. banana og ananasrækt
og telur hann að hvorttveggja
lega þai*f í bæjargarðana, þar
með talin bæði blóm og trjá-
plöntur, sem árlega þarf mikið
muni eiga framtið fyrir sér í ! af til endurnýjunar og aukning-
gróðurhúsum hér á landi.
Um garðyrkjumál Reykjavík-
ur segir Sigurður:
ar, eftir þvi sem fleiri svæði
verða tekin fyrir skrúðgarða,
eða til skreytingar (þó ekki sé
„Nú er orðið það áliðið vetr- j um skrúðgarða að ræða), t. d
ar, að garðavinna fer að hefjast.
Öll verkfæri þurfa að vera i
lagi. Menn þurfa að tryggja sér
nægilegan áburð í garðana, hafi
þeir ekki þegar gert það, láta
klippa og úða trén o s. frv. —
Margir bæjarbúar hafa líka á-
liuga fyrir því, að koma sér upp
i meðfram götum eða gangstig-
um, við torg o. þ. 1. Garðyrkju-
stöðin hefði einnig á hoðstólum
plöntur fyrir bæjarbúa, einkum
! á vorin, eftir því sem ástæður
leyfðu.
Það þarf að gera ítarlegar ráð-
stafanir til þess að auka skjólið
smá gróðurhúsum á lóðum sín- * hinum stærri skrúðgörðum
um, í því trausti, að alltaf verði
nægilegt vatn til upphitunar.
Þörf er á meiri fræðslu í öll-
um greinum garðyrkjunnar,
ekld sízt fyrir unga fólkið. Skól-
ar, sem þess óska, þyrftu í fram-
tíðinni að geta átt kost á þeirri
fræðslu. Ræktunarráðunautur
bæjarins, Jóhannfrá Öxney, hef-
ir haft hér kennslu í matjurta-
rækt. Fleiri greinar garðyrkj-
bæjarins, t. d, (Hljómskálagarð-
inum, t. d. með limgirðingum.
Þegar trén vaxa, veita þau tölu-
vert skjól, auk fegurðar. Ann-
ars er trjárækt víða í bænum
vægast sagt í lélegu ástandi,
enda hefir stundum eklci verið
nægilega til liennar vandað þeg-
ar í upphafi. Tré hafa verið
gróðursett þar sem jarðvegur er
sára lítill, oft með löngu milli-
unnar þurfa að koma með, og ^ili kersvæði, og ekki heldur
ekld livað sízt, ef byggt yrði hér fengið nægilegan áburð. Ákjós-
anlegt væri að nota meira af hús-
dýraáburði lianda trjánum en
gert er almennt og blanda lion-
um vel saman við moldina. Þetta
á einkum við þar sem um ný-
rækt er að ræða. í þeim görðum,
þar sem rækt er í góðu lagi get-
ur verið varhugavert að bera of
mikinn köfnunarefnisáburð í
jarðveginn. Nú ætti fólk ekki að
draga Iengur að láta úða tré og
mikið af gróðurhúsum á næstu
úrum, því bygging þeirra er allt-
af kostnaðarsöm, og því áríð-
andi að vel takist með ræktun-
ina.
Eins og reyndar áður hefir
verið bent á, þarf bærinn að Iáta
byggja og starfrækja gróðrar-
stöð. Þetta mál er að mínum
dómi beint aðkallandi, ef garð-
jrrkja bæjarins á að komast í við-
unanlegt hörf. Hlutverk garð-
yrkjustöðvarinnar ætti að vera
margþætt, og með hjálp hennar
gætu skrúðgarðar bæjarins orð-
ið mikið fegurri en þeir hafa áð-
ur verið, t. d. mætti flytja fall-
egar fjölærar blómjurtir og
runna, sem illa eða alls ekki þola
íslenzka vetrarveðráttu úti, inn
að liaustinu og hafa í gróður-
húsi yfir veturinn og jafnvel
framan af vori. Plöntur þessar
mætti rækta t. d. í vírkörfum
eða öðrum heppilegum ílátum,
með tilliti til þess að ræturnar
biði sem minnst tjón við flutn-
inginn, og gróðursetja plönturn-
ar það djúpt í garðinum, að
körfurnar sjáist ekki. Ennfrem-
ur ætti garðyrkjustöðin að ala
upp allar þær plöntur, sem ár-
Öryggismálin eru viðkvæm
og vandi að ræða þau þannig,
að engum svíði undan. Það er
þó í rauninni algert aukaatriði,
en hitt mergurinn málsins, hvað
unnt er að gera til úrbóta í fram-
tíðinni. Blöðin hafa hrundið
málinu af stað, en nú verða aðrir
aðilar að taka við, þar sem þeirra
geta þrýtur og reynir þá fyrst
og fremst á hyggilegar ráðstaf-
anir af hálfu löggjafans, annars-
vegar til að endurnýjun flotans
geti átt sér stað og hinsvegar að
hún verði sem tryggilegust með
tilliti til framtíðarinnar. Hitt má
enginn ætla, að slíkar umbætur
verði lcveðnar niður af óþarfa
viðkvæmni einstaklinga, eða
með öðrum orðum að málefnin
eigi að víkja fyrir mönnunum.
SIGURÐUR SYEINSSON.
runna í görðum sínum. Vetrar-
úðun er alltaf töluverð trygging
fyrir áframlialdandi hreysti
trjánna, þó ekki geti hún nema
að takmörlcuðu leyti komið í
stað sumarúðunar. Nokkrir erf-
iðleikar hafa verið á að útvega
nægilega mikið af plöntulyfjum
til landsins, en von er á nýjum
birgðum innan skamms. Það
lyf, sem nú er aðallega notað til
vetrarúðunar, er trjályfið Ovi-
cide. 1 hluti af lyfinu móti 1514
liluta vatns eigi úðunin að koma
að fullum notum, verður liún að
vera framkvæmd í þurru og
frostlausu veðri. Jarðvegurinn
i kringum trén ætti líka að
vökna, því oft liggja fiðrilda-
púpur þar í dvala. — Lyfíð
eyðir einnig eggjum blaðlúsa og
maura og hreinsar börk trjánna.
Barrtré skyldi eklci úða með lyf-
inu. Þegar hlýnar í veðri ættu
allir að taka sig til og hreinsa
vel til í görðunum; það setur
svip á bæinn. Munið, að aukin
ræktun og hirðusemi sýnir
aukna menningu. Verum öll
samtaka.“
Háskólafyrirlestur.
Mme. de Brezé flytur þri'Öja fyr-
irlestur sinn í fyrstu kennslustofu
Háskólans miðvikudaginn 22. þ. m.
kl. 6 e. h. Efni: Nútima franskir
rithöfundar. Öllum heimill aðgang-
ur.
Bridgefélag Reykjavíkur.
SpilaÖ í kvöld kl. 8 í V.R. (Ekki
keppni).
Karl Ó. Niknlásson
konsúll
Karl Ó. Nikulásson, fyrrum
kousúll Frakka á Akureyri, and-
aðist hér í hænum 13. þessa
mánaðar og verður jarðsunginn
í dag. Hann fæddist í Reykjavík
18. desemher 1871, sonur þeirra
hjónanna Nikulásar Jafetssonar
gestgjafa og frú Hildar Lýðs-
dóttur. Var Nikulás sonur Jafets
borgara Einarssonar, Jónssonar
stúdents Sigurðssonar prests á
Rafnseyri, og voru þeir bræðr-
ungar, Jafet og Jón Sigurðsson
forseti, en hann átli Ingibjörgu,
systur Jafets.
Foreldrar Karls létust, er
hánn var í æsku, og kom hann j
í fóstur til Mortens Hansens
skólastjóra, er reyndist honum
sem bezti faðir. Karl lauk stúd-
entsprófi 1891 og sigldi til dýra-
læknanáms. Dýralæltningar
stundaði hann um skeið en sneri
sér brátt að kaupsýslu og var
lengi í þjónuslu Thomsens-
verzlunar, síðast forstjóri. Síðar
fluttist hann til Akureyrar og
starfaði þar lengi.
Hann var kvæntur frú Val-
gerði Ólafsdóttur, kaupmanns
Jónssonar frá Hafnarfirði, og
voru með þeim miklir kærleikar,
enda var hún ágætiskona mesta
og annáluð fyrir myndarskap.
Konu sína missti hann 1937, og
fluttist hann þá til Reykjavíkur
,á æskustöðvar sínar, en hér
naut hann ástríkrar umönnunar
venzlafólks síns, og mun lion-
um þó ekki hafa verið sársauka-
laust að hverfa að norðan, því
að þar átti hann margt vina.
Karl var fríður maður sýnum
og glæsimenni í framgöngu,
enda var hann meðal þeirra, er
setti svip á bæinn, hvort heldur
var hér í bæ eða í höfuðborg
Norðurlands. Hann var gleði-
maður og vinmargur, enda
maður opinskár og hjarta-
hreinn. Hann var í einu orði
sagt drengur góður.
B. G.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir leikritiS ,Eg hef komið hér
áður í næstsíðasta sinn annaÖ kvöld.
Aðgöngumiðasala hefst kl. 4 í dag.
Scrutator:
@

óvarlegar skotæfingar.
Kunningi minn kvartar sáran
undan óvarlegum skotæfingum
setuliðsins. Hann var í vikunni sem
leið ásamt mörgu fólki á skíðum
nálægt Lögbergi. Ekki vakti það
neina furðu skíðafólksins, að öðru
hverju heyrðust skotdynkir, því að
fólk er orðið þessu mjög vant. En
skyndilega kallaði stúlka ein upp
yifr sig af ótta. Hún var stödd
ofarlega í brekkunni, þegar hún
heyrði skot og byssukúla flaug rétt
hjá henni. Þegar athugað var, kom
í Ijós, að Ameríkumenn voru að
skotæfingum þarna rétt hjá og skutu
í mark upp eftir brekku. Þegar kúl-
urnar hittu ekki markið, fóru þær
yfir brekkubrúnina og yfir höfuð
skíðafólksins, nema í þetta skipti,
þegar stúlkan fór efst í brekkuna
sínu megin og fann hinn ónotalega
hvin af kúlunni á andliti sínu. Ekki
voru skotæfingar þessar auglýstar,
og ekkert vár þar í grennd til merk-
is um að óviðkomandi fólki væri
bannað aÖ vera þarna, og er furða,
að á ekki þéttbýlla landi en íslandi
skuli ekki vera hægt að finna hent-
uga staði fyrir skotæfingar, sem
hægt væri að merkja greinilega og
banna umferð um. Það skal tekið
fram, að þetta var vélbyssuskot-
æfing, en ekki stórskotaliðs.
Skrítin uppeldisfræði.
Kunningjakona mín tjáði, mér að
í barnatíma á sunnudaginn, hefði
verið lesinn sá þáttur Grettlu, er
hermir viðskipti Grettis við föður
sinn og merina Bleikálu. Þótti henni
sem margt væri hægt að finna feg-
urra og fremur við barna hæfi í
fornritum vorum en þau ógeðslegu
viðskipti, og er það mála sannast.
Að þessu sinni voru það nemendur
Kennaraskólans, er önnuðust tim-
anna, en eigi er kunnugt, hver valdi
sögukafla þennan til lesturs. Þá á-
taldi kona þessi það harðlega, að
fyrir skömmu voru leiknar hljóm-
plötur með söng á íslenzku, og var
söngurinn svo hljóðvilltur, að hann
hafði með hinni mestu reglusemi
endaskipti á hljóðstöfunum i og e
annarsvegar en u og ö hinsvegar.
útvarpið hefir sýnt lofsverðan á-
huga fyrir vöndun móðurmálsins,
en hér hafa orðið slæm mistök.
Skjaldarmerki.
Reykvikingur skrifar mér:
„Hin góða hvatning í blaði yðar
14. þ. m. um notkun íslenzka fán-
ans gefur mér tilefni til að vekja
máls á öðru málefni, ekki óskyldu,
og fara þess á leit, að þér vinsam-
lega takið til birtingar eftirfarandi
hugleiðingar og sjónarmið viðvíkj-
andi skjaldarmerki hins nýja ís-
lenzka lýðveldis.
Skjaldarmerki Islands hefir á
umliðnum tímum verið töluverð-
um breytingum undirorpið. Eitt
sinn var það mynd af flöttum
þorski. Kann það að hafa’þótt við-
eigandi, en virðulegt var það ekki,
né sérstaklega til þess fallið, að auka
metnað þjóðarinnar, enda var sú
breyting gerð, að í stað flatta
þorsksins kom íslenzki fálkinn í
skjaldarmerkið. Var það sannast að
segja mjög gagngerð breyting, því
að fegurra, virðulegra og íslenzk-
ara skjaldarmerki en mynd af ís-
lenzka fálkanum er naumast hægt
að hugsa sér.
En árið 1918 gerðust þau tíðindi,
að ísland varð sjálfstætt konungs-
riki, í konungssambandi við Dan-
mörku.
Mun þá hafa þótt tilhlýðilegt, ef
til vill ekki sízt með tilliti til um-
gengnishátta við sambandsþjóðina
og einnig aðrar þjóðir, að stofnuð
yðri íslenzk orða.
Varð sú orða, eins og kunnugt
er, kennCd við fálkann, en fálkinn
jafnframt látinn hverfa úr skjald-
armerkinu, og i hans stað lcomu
landvættirnir fjórir, sinn úr hverju
horni skjaldarmyndarinnar, með ís-
lenzku fánalitunum.
Væri nú ekki vel til fallið, þegar
íslenzkt lýðveldi verður stofnað á
ný, að breyta aftur til, binda enda
á Fálkaorðutimabilið, og hefja ís-
lenzka fálkann til síns fyrra vegs,
með því að fá honum aftur sæti
í skjaldarmerki þjóðarinnar?
Ekkil virðist nein nauðsyn bera
til að viðhalda Fálka-orðunni af til-
liti til annará þjóða, því að vitað
er, að ekki .tíðkast orður með öll-
um þjóðum, og m. a. hefir stærsta
lýðveldi Vesturálfu komizt af án
þeirra. En ef einhverjum kynni að
þykja, að við værum með þessu að
semja okkur óþarflega mikið að
siðum Bandaríkjamanna, þá mætti
m. a. svara því til, að „orðuvesen"
var einnig óþekkt í hinu forna ís-
lenzka lýðveldi.
Sagan um landvættina er auðvit-
að þjóðleg og ágæt í sjálfu sér, en
alltaf hefir mér fundizt myndin af
þeim í skjaldarmerkinu gera það
alveg óþarflega „fráhrindandi", og
spái ég, að svo sé um fleiri. En
íslenzki fálkinn, sitjandi, eða hefj-
andi sig til flugs af íslenzku stuðla-
bergi, væri efni í glæsilegt og þjóð-
Iegt skjaldarmerki fyrir hið nýja
íslenzka lýðveldi."
Nkiðamot
!Sig:la€|arðar.
Skíðamót Siglufjarðar hófst í
fyrrad. Fór þá fram sgíðaganga
fyrir fjóra aldursflokka, 11—12
ára, 13—14 ára, 17—19 ára og
20—32 ára (a og b flokkur).
Sveit Sldðafélags Siglufjarðar
vann göngu a og b flokks á 2
klst. 19 mín. 45 sek. Sveit Sldða-
borgar var 2 klst. 26 min. 55
sek.
Urslit i einstökum floklcum
voru sem hér segir:
11—2 ára
(2Y2 km., 9 þáttakendur).
1. Öm Nordal (Siglufj.) 7
mín. 38 sek.
2. Svavar Færseth (Slcíða-
borg) 7 min. 58 selc.
3. Vigfús Sveinsson (Siglufj.)
9 mín. 20 sek.
13—14 ára
(4 km., 8 þátttalcendur):
1. Sverrir Pálsson (Siglufj.)
16 mín. 50 sdc.
2. Hafsteinn Sæmundsson
(Slcíðab.) 18 min. 31 selc.
3. Einar Þórarinsson (Siglu-
fj.) 19. mín. 6 sek.
17—19 ára
(12 km., 2 þátttalcendur, báðir
úr Slciðafél. Siglufjarðar):
1. Haraldur Pálsson 30 mín.
32 sek.
2. Valtýr Jónasson 35 min. 28
selc,
20—32 ára
(a og b flolckur, vegalengd og
braut sú sama og hjá 17—19 ára
aldursfloklci. 8 þátttakendur):
1. Ásgrímur Stefánss. (Siglu-
fj.) 32 mín. 57 sek.
2. Jón Þorsteinsson (Siglufj.)'
33 min. 47 selc.
3. Jónas Ásgeirsson (Slciðab.)
34 mín.
Mótið heldur áfram um næstu
helgi.
Sí 111 k ;i
getur fengið atvinnu nú þeg-
ar í kaffisölunni, Hafnar-
str.æti 16.
Húsnæði ef óskað er. —
Uppl. á staðnum eða Lauga-
veg 43, 1. hæð.
Stúlká
óskast á hótel nálægt bæn-
um, til lijálpar í eldhúsi. —
Uppl. í síma 3827.
Togspil
í 60 tonna mótorbát. Uppl. á
Hótel Vík, herbergi nr. 7. —
Rósótt
Gluggatjaldaefni
(Hör)
Grettísgötu 57.
Briðgre - bóhln
kennir yður að spila betur.