Vísir - 19.07.1944, Blaðsíða 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BIAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.FI
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 660 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Fé og íiamfarir.
j^ýlega hefir merkur rithöfund-
ur haldið þvi fram í ritgerð,
að Islendingar væru auðug þjóð
— einhver auðugasta þjóð ver-
aldar að tiltölu við fólksfjölda.
Sé miðað við landrými, ári þess
að taka tillit til landkosta, kann
þetta að vera rétt, enda er nóg
olnbogarúmið. f>jóðin sveltur
heldur ekki i bili, og gerir það
vonandi aldrei, en það eitt er
ekki nóg, að ráða yfir nauð-
þurftum liðandi stundar, held-
ur þarf og að hyggja að hinu
að byggja upp og bæta lífsskil-
yrðin. Þegar rætt er um að
þjóðin sé fátæk, er ekki miðað
við afkomu einstaklingsins,
heldur framlag þjóðarinnar til
framkvæmda á alþjóðamæli-
kvarða fyrr og nú. Framleiðslu-
tæki og framleiðslan er sá raun-
verulegi mælikvarði, sem leggja
verður á auð hverrar þjóðar, —
miða þarf við framtíðina, en
ekki líðandi stund einvörðungu.
I því felst engin minnimáttar-
kennd, þó, að raunverulegt á-
stand sé látið njóta sannmælis,
og ber hvorki að skoða sem lof
eða last um þjóðina. Menn
mega ckki blekkja sjálfa sig,
Iivorki með gyllingum né bar-
lómi.
Framleiðslutæki þau, sem
þjóðin hefir yfir að ráða, eru
flest úr sér gengin og þá fyrst
og fremst þau, sem mestan auð-
inn hafa skapað til þessa.
Skipakost þjóðarinnar þarf áð
endurnýja og breyta á ýmsa
lund, miðað við reynslu liðinna
ára. Efnt Iiefir verið til sam-
keppni í þessu efni, og sýnir
það eitt og út af fyrir sig, að
breytinga er þörf, og til þess
finna þeir, sem mestan kunnug-
leilc hafa á málefnum útgerðar-
innar. Landbúnaðurinn hjakk-
ar enn í sama fari og fyrr að
verulegu leyti og víða um land,
þótt unnið sé að því að ger-
breyta rckstrinum með auknu
vélaafli í stað mannshandarinn-
ar og frumstæðra verkfæra.
Innlendur iðnaður er að veru-
legu leyti „gervi-iðnaður“, sem
hefir ekkert raunverulegt gildi
og er dauðadæmdur, enda
baggi á þjóðinni, sem gott er
að losna við. Slíkum iðngrein-
um hefir verið komið upp á
sjúkum tímum og þeim íviln-
að á ýmsa lund, en aftur á móti
hefirdítið verið gert til að efla
innlendan iðnað, sem er í eðli
sínu heilbrigður. -Þar skortir
fjármagn, --- afl þcirra hluta,
sem gera skal. Stofnkostnaðuri
slíkra fyrirtækja er í upphafi
mikill og vafasamt, að þau
geti staðið undir cðlilegum
vaxtagreiðslum, þannig að eðli-
legt væri að afskrifa þegar í
uppliafi nokkuð af stofnkostn-
aðinum, en þjóðinni til öryggis
þarf að koma upp slíkri fram-
leiðslu, svo og til að spara er-
lendan gjaldeyri eftir því sem
frekast verður við komið. Hér
í landi er engin fullkomin
skipasmíðastöð, engin áburðar-
verlcsmiðja, engin steinlíms-
verksmiðja, engin verksmiðja,
sem framleitt getur vörur úr
margs konar leir, þótt einstak-
lingur hafi sýnt, að þetta er
hægt að gera og flytja þurfi
árlcga inn vörur af slíku tagi
Herferð hafin gegn rusli á
göfum og torgum bæjarins
Frásögn iögrcglnitjóra.
IJagnger hreinsunarherferð er hafin á allt rusl á götunum, opn-
W um svæðum og einstökum lóðum hér í bænum, sagði Agnar
Kofoed-Hansen lögreglustjóri tíðindamanni Vísis í morgun.
Að hreinsun þessari er unnið
að tilhlutan horgarstjóra, bæj-
arverkfræðings, heilbrigðis-
stjórnarinnar og lögreglunnar i
bænum.
Á næstunni verða birtar aug-
lýsingar í blöðum og útvarpi,
þar sem hlutaðeigandi fóllc
verður aðvarað um að fjarlægja
muni og dót innan ákveðins
tíma. Verður því sjálfu gefinn
kostur á að lrirða dótið og koma
því undir þak, ella verður það
fjarlægt á kostnað og ábyrgð
eiganda.
Gatna- og torghreinsuninni
fyrir hundruð þúsunda eða
milljónir, ekkert grjótnám til
húsaskreytingar, þótt slíkar
steintegundir séu nægar í land-
inu, en séu hins vegar fluttar
inn fyrir tugi þúsunda króna
á ári hverju, engin saltvinnsla,
sem vafalaust mætti koma upp
með auðveldu móti, engin lýsis-
vinnsluverksmiðja eða verk-
smiðjur, sem vinna nokkuð
verulega úr hráefnum sjávar-
afurða og þannig mætti lengi
telja. Sökum fjárskorts nytjum
við ekki landgæðin á nokkurn
hátt. Hét er unnt að vinna kol
og olíur úr kolum, enn fremur
járn og ef til vill fleiri málma,
en einstaklingarnir mega ekki
við miklu tapi í uppliafi og þvi
eru engar eða óverulegar til-
raunir gerðar til þess að hrinda
málunúm í framkvæmd. Tak-
markað fjármagn verzlunar,
útgerðar og iðnaðar leitar þang-
að, sem fé er fljótteknast sem
hagnaður, en langt er frá því
að slík fyrirtæki séu landinu
nauðsynlegust. Þjóðin ræður
ekki yfir nauðsynlegu fjár-
magni, sem verja verður í til-
raunaskyni, án þess að það
verði aftur heimt fyrr en síðar,
er full reynsla er fengin óg
menn hafa þreifað sig áfram
með tilraunum stig af stigi.
Vellíðan fólks kann að vera
hér almennt meiri en í öðrum
löndum, en engin þjóð mun
eiga jafnmikið ógert og við. I
framkvæmdum liðinna ára eiga
aðrar þjóðir sparifé sitt og
framtíð sína, en sá sjóður er
rýr hjá okkur Islendingum og
þjóðarauðurinn því raunveru-
lega ótryggður. Það þarf fórn-
fýsi til að ryðja nýjungum
brautina, og sem betur fer eig-
um við nokkuð af mönnum,
sem miða ekki allar aðgerðir
fyrst og fremst við eigin hag
í nútíð, heldur frámtíðarhag
heildarinnar. Þeir ménn hafa
verið nefndir skýjaglópap og
„spekúlantar“, en það eru ein-
mitt þeir, sem mest hafa unn-
ið og munu vinna í þágu heild-
arinnar, þótt þeir slceri sjálfir
oft og einatt ekki upp ávexti
af starfi sínu. Hins vegar er
æskilegast að hið opinbera geti
styrkt allar þær tilraunir, sem
miða að raunverulegum fram-
förum, þannig að öllum þung-
anum sé ekki varpað á herðar
einstaklinganna í því efní. Fjár-
skortur hefir kollvarpað mörg-
um efnilegum fyrirtækjum og
komið algerlega í veg fyrir
framkvæmdir þjóðnýtra hug-
sjóna. Strangar hömlur hafa
verið settar við innflutningi er-
lends fjármagns til landsins, en
af því ætti aftur að leiða aukn-
ar skyldur opinberra sjóða um
styrki til nýjunga og framfara-
mála.
• ■ - . . -v------. Á'
verður væntanlega lokið undir
liaustið og verður þá hafin
samskonar herferð á lóðirnar
kringum húsin og þeim gerð
sömu skil.
Slík hreinsunarlierferð hefir
þegar verið gerð á eina götu
bæjarins, en það er Tryggagata
vestanverð. Yoru flutt þaðan
mörg bíllilöss af allskonar drasli
sem legið hefir í óhirðu um
lengri eða skemmri tíma, jafn-
vel heilir bátsgarmar, sem engir
vissu deili á og engir fundust
eigendur að.
Munu víðar ekki óáþekkan
feng að finna og þarf ekki annað
en ganga um Skúlagötu til að
sjá hver brýn nauðsyn er að
þessari galnahreinsun.
Er gott til þess að vita að yfir-
völd bæjarins hafa látið þetta
mál til sín taka og vonandi
kemst óhirðan og kæruleysið i
umgengni bæjarbúa aldrei í á-
þekkt horf aftur.
Þeir menn, sem liér eiga hlut
að máli, og geyma eitthvað af
dóti utanhúss ættu að sjá sóma
sinn í því að hirða það sjálfir
og bjálpa þannig lögreglunni í
hreinsunarstarfi sínu.
Norski sendiherrann leggur
embættisskjöl sín fyrir forsetann.
þriðji sendiherrann, sem leggur fram embættisskilríki sín,
við forseta íslenzka lýðveldisins, hr. August Esmarch,
sendiherra Norðmanna, gekk fyrir forseta kl. 12,30 í dag
aS 'Bessastöðum. Fer hér á eftir tilkynning utanríkisráðu-
neytisins um athöfnina.
Forseti Islands tók í dag, ld.
12.30, á móti sendiherra Norð-
manna, herra August Esmarch,
í liátíðasal Bessaslaða. Afhenti
sendherrann ný embættisskil-
ríki frá Hákoni VII Noregskon-
ungi, stiluð til forseta íslands.
U tanríkisráðherra Vilh j álmur
Þór var viðstaddur athöfnina.
Sendiherra hélt við þetta
tækifæri þessa ræðu:
gömlu tengslum, er tengt hafa
Noreg og ísland, heldur lýsir
hún einnig þalcklæti þjóðar
vorrar fyrir hina miklu samúð,
sem komið liefir fram frá allri
íslenzku þjóðinni í garð vor
Norðmanna á þeim undanförnu
árum, er vér liöfum barizt fyrir
frelsi voru og sjálfstæði.
Samúðin hefir meðal annars
komið fram í liirini hughlýju*
Herra forseti! Mér veitist sá i viðleitni lil að veita oss efnalega
heiður að afhenda yður bréf
Norgskonungs. í bréfi þessu bið-
ur hann yður að veita mér mót-
töku sem sérstökum sendiherra
og ráðherra méð stjórnarum-
boði lijá ríkisstjórn Islands.
Eg vil gjarnan taka það fram,
a'ð sú ósk Hans Hátignar Há-
könar konu.ngs um að efla og
styrkja hin góðu og vinsamlegu
samskipti, sem verið hafa milli
Noregs og íslands, byggjast
ekki eingöngu á þeim alda-
aðstoð að svo mildu levti sem
unnt liefir verið.
Persónulega er eg þeirra skoð-
unar, að ef eg í áframhaldandi
starfi mínu hér mæti sama vel-
vilja og hjálpfýsi, sem mér bef-
ir verið sýnt hingað til, muni
það starf að Imýta æ fastar vin-
áttubönd milli þjóða vorra og
ríkja veitast mér mjög auðvelt.“
Svarrræða forseta var á þessa
leið:
„Sendiherra! Mér er ánægja
að því að taka við brcfi Hans
Hátignar Noregskonungs, sem
staðfestir, að þér séuð sérstakur
sendimaður og ráðherra með
stjórnarumboði hér á landi.
Það gladdi mig og marga
landa mína, að verða var þeirr-
ar samúðar, með hinni norsku
bræðraþjóð vorri, sem látin var
i ijós í tilefni af framkomu yðar
að Lögbergi 17. júni. Eg hygg
að| vart muni hugsast betri tján-
ing á tilfinningum vorum en þá
var í ljós látin af þeim fimmta
hluta íslenzku þjóðarinnar, sem
þar var saman kominn. Þar var
í Ijós látið þakldæti til konungs
Noregs og ríkisstjórnar fyrir af-
stöðu þeirra til endurstofnunar
liins íslenzka lýðveldis og jafn-
framt þær hlýju tilfinningar í
garð norsku þjóðarinnar, sem
vér höfum ávallt í brjósti borið,
ekki livað sízt á hinum langa
þjáningatima henriar meðan
liún liefir sýnt slíka hreysti og
frelsisást.
Þess verður vonandi ekki
langt að bíða að norska þjóðin
öðlist aftur frjáls umráð yfir
landi sínu, gamla Noregi, og
vonum við þá og treystum, að
nánari samvinna en nokkru
sinni áður megi takast til gagns
fyrir báðar þjóðirnar.
Persónulega er eg á sama máli
og þér, að framtíðarstarf yðar
hér muni verða heillarikt. Meir
en 20 ára persónuleg kynni af
yður styrkja þá sannfæringu
mína.
Eg bið yður að flytja Hans
Hátign konungi, Hans Konung-
legu Tign Ólafi ríkserfingja og
stjórn yðar alúðar kveðjur mín-
ar og íslenzku þjóðarinnar með
beztu óskum um framtíð norslcu
þjóðarinnar sem frjálsra
manna.“
Að athöfninni lokinni liöfðu
forsetahjónin hádegisboð fyrir
norska sendiherrann og frú
Esmarch og utanríkisráðherra
og frú Þór.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 19.25 Hljómplötur: Óperu-
söngvar. 20.30 Útvarpssagan (Hjelgi
Hjörvar). 21.00 Hljómplötur: ís-
lenzkir einsöngvarar og kórar. 21.10
Erindi: Frá Krýsuvík (Stefán Stef-
ánsson túlkur. — Þulur flytur).
21.35 Hljómplötur: Svíta úr Pétri
Gaut, nn. 2, eftir Grieg.
° r
Scrutator:
c*

TIgucLcIJx aÉm&nwnfys
Kirkjugarðarnir.
Felix Guðmundsson sendir Vísi
eftirfarandi athugasemd:
í Vísi 11. þ. m. gerir Jón Arn-
finnsson umhirðu og útlit á trjá-
gróðri í kirkjugarðinum aS um-
talsefni, undir „Raddir almetjnings".
Er svo að sjá sem Jóni þessum
finnist ástand garðsins í þessum
efnum heldur bágborið. Og meira
en það, því hann telur öllum trjá-
gróðri í bænum stafa hætta af
þessu háttalagi. Sakar kirkju-
garðsstjórnina um trassaskap og
tilfinningaleysi gagnvart fólki
sem reiti á í garðinum.
Hann heldur auðsjáanlega að
hanq viti hvað hann megi bjóða
sér maðurinn sá, þegar hann tal-
ar um trjárækt og um hirðu trjáa.
En ef til skyldi vera fólk sem hef-
ir á Jóni sömu skoðun og sjálfur
hann í þessu efni, vil eg taka fram
eftirfarandi:
Fyrir rúmlega þrem árum ré'öi'
krkjugarðsstjórnin þekktan skóg-
fræðing til starfa við kirkjugarð-
ana; hefir hann starfaö við þá síð-
an og starfar viÖ.þá ennþá. Þessi
maður, sem er lærður skógfræ'S-
ingur, og hefir starfaS vi® skóg-
rækt árum saman, er þar aS auki
þekktur aS samvizkusemi og
skyldurækni; hefir áreiSanlega
miklu betri skilyrði til aS vernda
trjágróSur garSanna svo vel sem
vera má, heldur en Jón Arnfinns-
son. Enda er eg þess fullviss aS
Jón veit, aS til þess hafa veriS
gerSar þær rá'Sstafanir sem lík-
legastar eru til úrbóta. RáSstafan-
ir, sem hann hefir heyrt talaS um
og svo'ráSlagt öSrum. Eg skal enn-
fremur tjá bæjarbúum þaS, aS
neytt mun verSa allra þekktra
ráða til aS vernda og auka trjá-
gróSur í görSunum undir forystu
skógfræSingsins — 0g eftir fyrir-
mælum og í góSri samvinnu viS
kirkjugarSsstjórn.', ViS Jón Arn-
finnsson vil eg Wo aS síSustu
segja þetta: Ástand kirkjugarSs-
ins er sem betur fer ekki svo bág-
boriS, sem hann heldur fram, og
firrur hans um þá hættu, sem trjá-
gróSri annarsstaSar í bænum stafi
af þessu tel eg ekki ástæSu til aS
svara, því sjúkdómar í trjám nú
í sumar og vor eru ekkert eins-
dæmi um kirkjugarSinn eSa þar
fremur en í öSrum görSum. Þá vil
eg segja Jóni Arnfinnssyni þaS,
aS þaS er viS fleiri örSugleika aS
stríSa i umhirSu kirkjugarSanna,
en sjúkdómana i trjánum þó slæm-
ir séu. Eitt af þeim örSugleikum
er umgengni einstakra manna,
jafnvel manna, sem sjálfir hafa
skýrt sig garSyrkjumenn. Ef til
vill man Jón eftir því, aS hann tók
sér fyrir hendur fyrir nokkurum
árum aS grisja og kurla af trjám
i þessum umrædda garSi. Og nú
skal eg fræSa hann á því sem hon-
um þykir ef til vill ekki trúlegt,
eftjr þeirri kröfu, sem hann gerir
til annara. AS þessi umræddu
vinnubrögS hans í kirkjugarSin-
um gengu svo nærri tilfinningum
allmargra er tré áttu í garSinum,
aS eg hefi ekki orSiS þess var aS
þeim hafi nokkurntíma veriS
meira misboSiS. Af þessum og
fleiri ástæSum verSur Jón Arn-
finnsson að afsaka það, þó að for-
sjá hans um verndun og ræktun
garSanna hafi ekki veriS frekar
leitaS.
Iin þaS skilst mér, aS honum
hafi fundizt helzt áfátt í rekstri
þeirra.
Skipulagsstjóri.
HörSur Bjarnason arkitekt hef-
ir veriS skipaSur skipulagsstjóri
kauptúna og sjávarþorpa. Hefir
hann unniS undanfariS aS skipu-
lagsmálum 'og sýnt aS hann hefir
glöggan skilning á þeim, auk
fræSilegrar kunnáttu, sem hann
hefir aS sjálfsögSu aflaS sér meS
námi. Er þar réttur maSur á rétt-
um sta'S. Ótalin eru þau verSmæti,
sem fariS hafa forgöSum vegna
vitlauss skipulags í kauptúnum og
sjávarþorpum víSa um land.
Venjulega blasa fyrst viS augum,
er á land er komiS, ljótar 0g óásjá-
legar krár, komnar víSa aS hruni,
byggingar, sem snúa hornum aS
götu, skaga út í þær eSa standa
þvert fyrir þeim, en öllu þessu
hefir veriS tildra'S upp án þess aS
nokkurt bæjarskipulag eSa gatna-
gerS væri haft í huga. Öllu þessu
þarf a'S rySja burtu til þess <aS
skapa skilyrSi fyrir vaxandi bæj-
um, framförum og e'SIilegri þróun.
Skipulagsnefnd hefir þegar unniS
mikiS starf til þess aS koma mál-
um þessum í sæmilegt horf, en
margt er ógert aS vonum. Gefast
HerSi Bjarnasyni mikil verkefni,
sem hann er manna færastur til
aS leysa, og Vonandi mæta um-
bótatillögur hans skilningi af hálfu
bæjarstjórna og bæjaryfirvalda, en
góS samvinna þesSara aSila er
fyrsta skilyrSi til aS árangur verSi
góSur af starfinu. Yfirleitt er nú
lagt kapp á aS fegra kauptún og
sjávarþorp víSa um land og þvi
fyrr sem hafizt er handa því betra.
Fagur bær ber vott um þroskaSa
íbúa, en ljótur bær og sóSalegur
um skort á fegurSartilfinningu og
þrifnaSi. íbúana má dæma eftir
bæjunum og byggingunum.
Góður súgfirzkur
riklingur
tjil sölu í Verzlun Guðjóns
Jónssonar, Hverfisgötu 50.
Símar 3414 og 4781.
Sanngjarnt verð.
Bíll
Yfirbyggður sendiferðabíll í
góðu standi til sölu. Til sýn-
is í dag. Uppl. í síma 1440.
1
8 cylinders
Ford mótor
óskast til kaups strax. Uppl.
í síma 4408.
Tvær nýjar amerískar
rafmagnselda-
vélar
eru til sölu. Sá, sem getur
útvegað nýjan ísskáp, geng-
ur fyrir. Tilboð sendist bláð-
inu, merkt: „Eldavél — 2“,
fyrir mánaðamót.
STÚLKA
óskast i matvörubúð. Tilboð
með upplýsingum um fyrri
atvinnu sendist blaðinu fyr-
ir 24. júlí, merkt:
„Ágúst — 2“.
Vegna fozfalla
vantar stúlku á sjúkrahús
Hvítabandsins nú þegar. —
Húsnæði getur fylgt. Uppl.
hjá yfirhjúkrunarkonunni.
Verkíærasiitt
hentug fyrir heimili, í sum-
arbústaÖi og bifreiðar.
Stoíuskápai.
Nokkrir vandaðir, póleraðir
skápar eru nú til sölu.
Tvær stiilknr
óskast til afgreiðslu i matar-
og búsáhaldaverzlun. Helzt
vanar. Umsóknir sendist af-
greiðslu blaðsins fyrir laug-
ardag, merkt: „Afgreiðsla".