Vísir - 13.11.1944, Blaðsíða 1

Rltstjórar:
Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofun
Félagsprentsmiöjan (3. hæð)
Ritstjórar
BlaOamenn
Auglýsingar
Gjaldkerl
Afgreiðsla
Slmii
1660
5 linur
34. ár.
Reykjavík, mánudaginn 13. nóvember 1944.
228. tbl.
Hitler má ekki vera
að því að tala.
Himmler les ávarp
frá honum.
Þjóvarnaliðið þýzka var
látið sverja Iiitler hollustueið
víðsvegar um Þýzkaland í gær.
Hitler talaði ekki sjálfur, en
liann lét lesa ávarp frá sér.
Það gerði Himmler í Miinchen.
í ávarpinu segir Hitler, að hann
tali ekki vegna þess, að hann
megi ekki vera að því að fara
frá herbúðum sínum, þar sem
liann stjórni stríðinu til þess
að Þjóðverjar sigri.
Ilann minntist á það, að hver
bandamannaþjóðin af annari
hefði snúið við honum bakinn,
en af konungum væri raunar
ekki annars en svika að vænta,
því að vorir tíma krefðust leið-
toga, sem meira væri í spunn-
ið en þá.
Eftir fmorðtilraunina í sumar
hefði allt stjórnarkerfið verið
tekið til enduskoðunar og hver,
sem hugsaði sér að gera upp-
reist, mundi vægðarlaust tek-
inn af lífi.
Göbhels sagði, að þjóðvarna-
liðið mundi verða sent til allra
vígstöðva, innan Þýzkalands og
utan. '
Rússar 23 km.
frá Búdapest.
Sækja bæði að austan
og sunnan.
Rússar halda áfram að þok-
ast nær Budapest úr tveim átt-
am, austri og suðri.
1 gær var sagt í herstjórnar-
tilkynningu Rússa, að þeir ættu
55 km. ófarna til borgarinnar
að austan, en fyrir sunnan
hana væri þeir talsvert nær
lienni, því að þar væri þeir í
aðeins 20—25 km. fjarlægð.
Þarna mun átt vjð aðalher
Rússa, og eru framsveitir nær
• borginni.
Rússar tóku 30 borgir í gær
og var hin helzta þeirra braut-
arstöð á járnbrautinni frá Sol-
nok.
Hin nýja gjaldskrá
Rafveitunnar staðfest
Á fundi bæjarráðs Reykjavík-
ur 10. þ. m. var lagt fram bréf
frá atvinnu- og samgöngumála-
ráðuneytinu, þar sem tilkynnt
var, að ráðuneytið mundi stað-
festa hina nýju gjaldaskrá Raf-
magnsveitunnar, sem bæjar-
stjórn samþykkti í fyrra mán-
uði, með þeim breytingum:
að verð samkv. heimilistaxta
R 2 verði 14 aurar hver
klwstund, í stað 16 aurar,
og
að herbergjagjald samkv.
sama gjaldslírárliði verði
ákveðið 20 lcrónur á ári, í
stað 24 kr.
Bæjarráð vísaði málinu til
bæjarstjórnar með tillögum mn,
að þessar breytingar verði sam-
þykktar.
Wang Ching-wei
dauður.
Wang Ching-wei, forsætis-
ráðherra . . Ieppstjórnarinnar
kínversku, er lálinn í japönsku
sjúkrahúsi.
Wang Ching-wei var einn af
þekktustu lærisveinum Sun-
Yat-sens, föður kínverska lýð-
veldisins, en þótti það mjög
miður, að Chiang Kai-shek
skyldi verða erfingi hans. En
liann varðist þó Japönum til
ársins 1938.
Kínverjar gerðu margar til-
raunir til að ráða Wang Ching-
wei af dögum.
Japanskri skipalest
sökkt við Leyte.
Bandaríkjamenn hafa ger-
egtt skipalest, sem 'rar á leið
til Ormok á Leyte.
Skipalest þessari var ber-
sýnilega ætlað að komast til
hafnar í skjóli myrkurs, en
flugvélar Bandaríkjamanna
réðust á hana í dögun á laug-
ardag, þegar hún var að kom-
ast inn á Ormok-flóa. Öllum
skipunum var sökkt, fjórnm
stórum herflutningaskipum og
sex tundurspillum.
Homma, sem verið hefir yfir-
hershöfðingi á Filippseyjum,
liefir látið svo um mælt, að Jap-
anir hafi yfirráðin í lofti og
muni það veita þeim sigurinn
um síðir. Homma hefir þó ver-
ið settur af og Yamasita, sem
sigraði Breta á Malakkaskaga,
verið settur yfir herinn á eyj-
unum.
Þegar Goðafossi var sökkt
Allir um borð sýndu stillingu 09 æðruleysi.
Barn deyr af
brunasárum.
Það hörmulega slys vildi til
á Eskifirði s.l. miðvikudag, að
stúlkubarn, fimm ára gamalt,
datt í þvottapott og brendist
svo mjög, að það dó af bruna-
sárum í fyrradag.
Stúlkubarn þetta hét Kristín
Hjálmveig Ólafsdóttir.
Næturakstur.
Aðalstöðin, sími 1383.
Næturvörður
er í Reykjavíkur apóteki.
Háskólafyrirfesitur.
Símon Jóh. Ágústsson flytur fyr-
irlestur á morgun kl. 6.15 i I.
kennslusal Háskólans. Öllum heim-
ill aðgangur. «
Ráðizt a Brenn-
er iárnbrautina.
Bandamenn héldu áfram í
gær árásum á aðdráttarleiðir
Kesselrings á N.-ltaliu.
Rins og nú standa sakir, hafa
Þjóðverjar aðeins eina trygga
leið, suður Brennerskarðið, og
í gær var ráðizt á fjórar járn-
brautarbrýr á brautinni. Þess
er ekki getið í tilkynningu
bandamanna, hvern árangur
árásirnar liafi borið.
Minni flugvélar fóru einnig
i árásir, samlals 2200 árásir.
Áttundi lierinn á í mjög hörð-
um bardögum hjá Forli.
Neskirkja verður byggð eftir
uppdrætti Agústs Pálssonar
Minningartöflum verður komið fyrir í anddyri
kirkjunnar.
Rðalsafnaðarfundur Nessóknar var haldinn í háskólanum í gær,
og var þar meðal annars tekin ákvörðun um það, að byggja
Neskirkju eftir uppdrætti Ágústs Pálssonar.
Auk venjulegra aðalfundar-
starfa var rætt um væntanlega
byggingu Neskirkju, og skýrði
prófessor Alexander Jóhannes-
son, sem er formaður bygging-
arnefndar, frá störfum hennar.
Sýndi hann enn fremur líkan,
sem gert hafði verið eftir upp-
drætti Ágústs Pálssonar, og
samþykkti fundurinn að byggja
í höfuðatriðum eftir þeim upp-
drætti.
Formaður byggingarnefndar
taldi að fé til kirkjubyggingar-
innar mundi tiltækilegt með því
fé, sem safnazt hefir, en það er
um 100 þúsund krónur og með
sölu kirkjujarðanna Bygggarðs
og Bakka á Seltjarnarnesi, ef
viðunanlegt tilboð fæst í þær.
Þá gat formaður þess ennfrem-
ur, að fyrirhugað væri að koma
fyrir í anddyri kirkjunnar
minningartöflum, sem kæmu í
stað legsteina að vissu leyti.
Verða reitir fyrir tvö hundruð
töflur í anddyrinu, og verður
6
getur verið luilð eftir
áimði. segfir Churchill.
Hann var gerður
heiðursborgari
Parísar.
f*hurchill telur ekki með öllu
útilokað, að stríðið geti
verið á enda eftir sex mánuði.
I ræðu, sem hann flutti í gær
fyrir nefnd þeirri, sem stjórn-
aði vörn Parísprbúa gegn Þjóð-
verjum, meðan borgin var ,und-
ir stjórn þeirra, lét Churchill í
ljósi von um þetta.
Þessir dagar, sem Churchill
hefir verið í París, hafa verið
einhverjir mestu sigurdagar,
sem hann hefir lifað. Blaða-
menn segja, að sá maður muni
aldrei finnast, sem Parisarhúar
hafa nokkuru sinni hyllt eins
lijartanlega og Churchill, þegar
hann þefir látið sjá sig.
Heiðursborgari.
I gær var Churchill gerður að
heiðursborgara horgarinnar og
var gefinn nazistáfáni, sem
frelsisvinir í borginni tóku her-
fangi af Þjóðverjum, áður en
bandamenn héldu inn í borgina.
Churchill hélt ræðu við þetta
tækifæri. Ilann sagði, að hann
mundi muna til æviloka hinar
hjartanlegu viðtökur, s.em hann
hefði fengið.
Hann sagði enn fremur, að
Frakkar yrðu að koin,a sér upp
stórum, öflugum her í skyndi,
])ví að augnahlikið er komið til
þess að Frakkland taki aftur
sæti sitt með heiðri í hópi Ev-
rópu-þjóða.
„Eg skil ofboð vel, að Frakk-
ar vilja að menn þeirra taki
sem mestan þátt í þeim stóror-
ustum,“ sagði hann enn frem-
ur, „en eg get ekki lofað ykkur
löngu stríði, því að vel getur
svo farið, að Þjóðverjar verði
brotnir á bak aftur áður en sex
mánuðir eru á enda.“
Eining.
I lok ræðu sinnar hvatti
Churchill Frakka eindregið til
samheldni og samvinnu, og hét
á þá að fylkja sér um hinn
glæsilega foringja sinn, De
Gaulle hershöfðingja.
Churchill tilkynnti Frökkum,
er hann kom þangað, að banda-
menn hefði afráðið, að Frakkar
skyldu eiga sæti í stjórnar-
nefnd Evrópu.
hver reitur seldur á eitt þús-
und króniir. Mundi á þann hátt
fást um tvö hundruð þúsund
krónur til byggingarinnar.
Dr sóknarnefndinni gengu
þeir Sigurður Jónsson skóla-
stjóri, Helgi Ti'yggvason kenn-
ari og Guðjón Þórðarson, en
hann er fluttur burt úr sókn-
inni. 1 þeirra stað voru kosnir:
Ingimar Brynjólfsson stórkaup-
maður, Magnús Andrésson
verzlunarfulltrúi og Karl Torfa-
son aðalbókari. Fyrir í sóknar-
nefndinni voru þeir Guðmund-
ur Ágústssson framkvæmda-
stjóri og Lárus Sigurbjörnsson
fulHrúi.
Fiskverðið í Bret-
landl
★
Búist við meiii verð-
lækkun en venjulega.
Fisksöluverðið í Bretlandi
breytist 21. okt. s. 1. upp í svo-
kallað vetrarhámarksverð, sem
stendur fram í marzmánaðar-
byrjun. Hækkun þessi nemur
tæpum shilling pr. stónið eða
úr 5 sh. 5 pense í 6 sh. og 4
pence.
Ofangreint verð er miðað við
verð á þorski og ýsu, en aðrar
fisktegundir hækka í hlutfalli
við það.
Er það venja, að fiskverðið
Iiækkar í Bretlandi á veturna
vcgná þess að þá berst minna
að af fiski heldur en á haustin.
1 ]æssu^ sambandi má geta
]æss, að matvælaráðuneytið
brezka liefir gefið út tilkynn-
ingu um þetta mál, þar sem m.
a. er ákveðið að rannsókn fari
fram á fiskverðinu. Gert er ráð
fyrir að rannsókn þessi verði til
þess að lækka fiskverðið til
muna næsta vor.
Þegar Vísir fékk tilkynningu um það á laugardaginn,
að hægt væri að birta fregnina um að Goðafossi hefði verið
sökkt, var orðið svo áhðið, að ekki vannst tími til að skýra
nákvæmlega frá slysinu eða birta viðtöl við einhvern þeirra,
sem af komust. Síðan hefir málið allt skýrzt, og fer hér á
eftir nánari lýsing af slysinu.
Er okkur var bjargað um borð
í björgunarskipið fengum við
þar mjög góðar viðtökur og
skjóta læknishjálp handa þeim
sem þurftu.
Vil eg sérstaklega geta þess,
að allir um borð í Goðafossi
tóku æðrulaust þeim hlutum, er
að liöndum þar.“
Engin lik
rekin ennþá.
Slysavarnafélag Islands hefir
gert ráðstafanir til þess að
ganga á fjörur suður með sjó,
ef ske kynni að lík hefðu rekið
að landi úr Goðafossi. En er
blaðið fór í prentun hafði enn
ekki frétzt að sú leit hefði bor-
ið árangur.
Samúðarkveðjur
vegna Goðafossslyssins
Ríkisstjórninni hafa borizt
mörg samúðarskeyti og kveðjur
vegna hins hörmulega slyss og
manntjóns er varð er Goðafossi
var sökkt. Meðal þeirra, sem
sent hafa samúðarkveðjur, eru
allir sendimenn erlendra ríkja,
er hér dvelja og fjöldi annara
aðiíja.
Skipinu var sökkt um kl. 1
á föstudaginn af þýzkum kaf-
báti. Fékk skipið á sig tundur-
skeyti og hæfði það mitt skip-
ið. Skipið var statt á Faxaflóa
um tveggja klst. siglingu frá
Rvík.
Samtals fórust 24 manns. Af
31 manns skipshöfn björguðust
17, en 14 fórust. 12 farþegar
voru með skipinu, en aðeins
2 af þeim björguðust, en 10 fór-
ust. Á meðal farþeganna, sem
fórust var dr. Friðgeir Ólason
læknir, kona hans Sigrún og
3 börn þeirra ung.
Eins og áður er sagt, kom
tundurskeytið á mitt skipið
bakborðsmegin. Reif það stórt
gat á það og er líklegt, að kynd-
arar þeir og vélstjórar, er fór-
ust, hafi þá strax látist. Flest
fólkið var uppi við, eða í reyk-
skála skipsins. Mönnum tókst
brátt að losa alla björgunar-
fleka skipsins, 5 að tölu.
Strax eftir sprenginguna tók
skipið að síga mjög í sjó að aft-
an, og var mönnum þegar ljóst
hvert stefndi. Loftskeytastöð
skipsins eyðilagðist við spreng-
inguna, svo að ekki var hægt
að senda út neyðarskeyti. Menn
tóku nú að henda sér fyrir borð
og klifra upp á björgunarflek-
ana.
I nafnaskár þeirri, sem Vísi var
látin í té á laugardag, var nafni
eins skipverja — Lofts Jó-
hannssonar, kyndara —t ofauk-
ið. En það var tekið út jafn-
skjótt og blaðið gekk úr skugga
um, að hann hefði ekki verið
með skipinu.
Viðtal við
Guðmund Árnason.
Vísir hefir átt tal við Guð-
mund Árnason, sem var skip-
verji á Goðafossi og fer frásögn
hans hér á eftir:
„Eg var staddur i eldhúsi skips-
ins ásamt Sigurði Oddssyni, I.
matsveini, Guðmundi Finnboga-
syni, II. matsveini, Láru
Ingjaldsdóttur ]>ernu og Sigríði
Þormar, sem var þar að hita
mjólkurpela fyrir frú Sigrúnu
konu dr. Friðgeirs Ólasonar.
Þegar sprengingin varð þeytt-
ist eg til og féll um stund i öng-
vit. Þegar eg rankaði við mér
hljóp eg strax út á þilfar og
lcomst þaðan upp á efra þilfarið.
Þar voru fyrir skipverjar og
eitthvað af farþegum. Komst eg
hrátt út á fleka, sem var við
skipshliðina og var fyrir í hon-
um Baldur háseti. Síðan bættust
fleiri á þennan sama fleka, alls
um 10 manns að eg tel. Var þá
fyrst gripið til þess ráðs að losa
árarnar á flekanum, og hituðu
menn sé síðan við róður. Við
gerðum okkur ljóst, að við vor-
um fullmörg á flekanum, sök-
um þess að sjór var næstum far-
inn að fljóta yfir hann. Náðum
við til annars fleka og skiptum
okkur.
Glímunámskeið fyrir
fSSy. byr jendur.
Á undanförnum árum hefir
Glímufélagið Ármann efnt til
glímunámskeiða fyrir byrjend-
ur, sem hafa verið mjög vel sótt
og horið ágætan árangur.
Nýtt námskeið hefst á mið-
vikudaginn kemur í liúsi Jóns
Þorsteinssonar við Lindargölu
og verða æfingar eftirleiðis á
miðvikudögum og laugardögum
kl. 8 til 9. Kennari verður Jón
Þorsteinsson, íþróttakennari, en
honum til áðstoðar kenna ýmsir
beztu glímumenn Ái-manns.
Þá hefir. félagið nýlega hafið
kennslu í glimu fyrir ungliilga
14 til 16 ára og er kennai’i þeirra
lir. Ingólfur Jónsson.
Nv bók.
Islenzk samvinnufélög hundr-
að ára — heitir nýútkomin bók,
sem Arnór Sigurjónsson hefir
samið, en Snælandsútgáfan gef-
ið út.
Rit þetta er gefið út í tilefni
af því, að 4. nóv. s.I. voru 100
ár liðin frá því að fyrsta verzl-
unarfélagið hér á landi var
stofnað í Háls- og Ljósavatns-
hreppum.
Þessi saga hinna fyrstu sam-
vinnufélaga hér á landi er einn
þáttur alþýðlegrar félagsmála-
sögu þjóðarinnar á 19. öld. Bók-
in er : 3. hundrað hls. að stærð
og prýdd nokkurum myndum,
þ. á m. myndum af helztu braut-
ryðjendum þessarar fyrstu
verzluilarhreyfingar.
I