Vísir - 04.12.1944, Síða 2

V-ISIR
VISIP?
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN YÍSIR H.F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni
Afgreiðsla Hverfisgötu 12
(gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar: 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 4,00 á mánuði.
Lausasala 35 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
II
Eríiðleikarnir
með fjarlogin.
jyjORGUNBLAÐIÐ héfir und-
anfarið verið að búa al-
menning undir afgreiðslu fjár-
laganna, og segir erfiðleika
mikla. Það segir svo fyrir
nokkrum dögum:
„Starf fjárveitinganefndar
hefir a'ð þessu sinni veri'S ó-
venju erfitt og vandasamt, sem
síatar af því hvernig frá fjár-
lagafrumvarpinu var gengiö af
hálfu fyrrverandi stjórnar. Frv.
var þannig lagt fyrir þingið,
að rekstrarútgjöldin voru áætl-
uð 81.7 rnillj. kr. eða um 8 millj.
kr. lægri en í fjárlögum yfir-
standandi árs. Þessári lækkun á
rekstrarútgjöldunum var náS
með þeim hætti, að framlag til
verklegra framkvæmda var
lækkað stórkostlega“.
Það hneykslar blaðið auðsjá-
anlega mikið, að fyrrverandi
stjórn skyldi leyfa sér að lækka
rekstrarútgjöldin um 8 milij.
frá því sem nú er. Þetta er mjög
skiljanlegt, þvi að nú er boð-
orðið: ekkert skal lækka. En
l ullyrðingar blaðsins, að lækkun
útgjaldanna sé náð með „stór-
kostlega“ lækkuðu framlagi til
verklegra framkvæmda, eru
mjög fjarri sannleikanum, eins
og margt annað, sem það segir
um fjárlagafrumvarpið. Lækk-
un útgjaldanna stafar aðallega
af því, að 10 millj. lcr. uppbætur
á útfluttar landbúnaðarafurðir
-var fellt burt. Fyrverandi stjórn
taldi ekki lengur fært að greiða
þessar uppbætur, nema með
stórauknum sköttum, en þá
leið taldi hún ekki gerlegt að
fara. Mbl. hefir auðsjáanlega
lítið kynnt sér frumvarpið. Ann-
ars mundi það ekki hafa borið
fram þessa röngu staðhæfingu.
Viljandi hefir það vafalaust ekki
gert það. Ef það hefði kynnt
sér og lesið frumvarpið, mundi
það heldur ekki hafa fullyrt, að
í því væri verklegar fram-
kvæmdir „stórkostlega“ lækk-
aðar. I fjárlögum fyrir 1944 eru
verklegar framkvæmdir (vega-
mál, vitamál og hafnargerðir)
samtals 17,6 mill. kr. 1 fjárlaga-
frv. fyrir 1945 er ætlað til þess-
ara framkvæmda samtals 17,1
millj. kr. Mismunurinn, eða hin
„stórkostlega“ lækkun er því
aðeins 500 þús. kr. Þetta getur
hver maður séð, sem vill athuga
fjárlögin. Hinn eini munur í
þessu efni, sem er á fjárlögum
þessara tveggja ára, er sá, að á
árinu 1945 er ætlað meira til
viðhalds og endurbóta á vegum,
en minna til nýbygginga. En
hið raunverulega framlag til
þessara mála er því nær hið
sama bæði árin. Þetta er Mbl.
bent á í allri vinsemd, því um
það skal ekki efast, að það muni
jafnan vilja hafa það sem sann-
ara reynist, þótt hitt geti stund-
um verið þægilegra.
Mbl. er mjög umhugað að
gera hlut fyrrverandi stjórnar
sem minnstan. Sérstaklega hef-
ir það um langt skeið lagt sig
í framkróka til að ófrægja og
lítilsvirða fyrrverandi fjármála-
ráðherra. Nú notar það fjárlaga-
frumvarpið til þess og finnur
því allt til foráttu og segir að
ríkisstjórnin hafi „mikið verk
að vinna að koma fjárhag ríkis-
sjóðs í lag“. Til að finna slík-
um fullyrðingum stað, liefir það
hætt sér út á þann hála ís, að
segja hlutina öðru vísi en þeir
eru, í því trausti, að almenning-
ur fylgist ekki svo vel með fjár-
málunum, að hann átti sig á
hvað er rétt og hvað rangt.
Blaðið fárast yfir því, að ekki
skyldi hafa verið tekið inn í
fjarlögin 27—28 millj. kr. til
verðuppbótar á landbúnaðaraf-
urðir. Stefna fyrverandi stjórn-
ar var sú, aj5 þessar uppbætur
yrðu að falla niður frá næstu
áramótum, vegna þess að ríkis-
sjóður gæti ekki lengur staðið,
undir þessum útgjöldum. Þetta
var framkvæmanlegt, með því
að þeir, sem taka laun í landinu,
sættu sig við litla launalækkun
um nokurn tíma, eða meðan
dýrtíðin væri að þokast niður.
Nú lítur út fyrir að þessi launa-
lækkun verði framkvæmd í nán-
ustu framtíð með stórauknum
sköttum eða gengisskerðingu,
sem lendir á hverju mannsbarni
i landinu. Hina umræddu fjár-
hæð, 27—28 millj., vantaði því
ekki i frv. Hún átti þar ekki að
vera. En nýja ríkisstjórnin
byggir sína tilveru á öðrum for-
sendum. Hún ætlar að taka upp
þessi útgjöld og bún ætlar að
leggja á skattana eða taka lán
til að standast útgjöldin. Þar
skilur á milli feigs og ófeigs,
og framtíðin á eftir að leiða í
ljós, hvor stefnan muni vera
heilladrýgri.
Dylgjur blaðsins um erfiðan
hag ríkissjóðs eru næsta barna-
legar. Hagur ríkissjóðs, þegar
nýja stjórnin tók við, var i
mjög góðu lagi og þannig hefir
hann verið undanfarin þrjú ár.
En á þessu- getur náttúrlega
orðið mjög skyndileg breyting,
ef ríkissjóði eru bundnir bagg-
ar, ætlúð útgjöld, langt umfram
það, sem hann þolir. Nýja
stjórnin hefir ákveðið útgjöld,
sem ríkissjóði er um megn að
greiða, nema tekna sé aflað með
miklum sköttum eða háum lán-
um. Hvort tveggfa er hættuleg
fjármálastjórn, eins og nú
horfir.
Það mun koma i ljós, að hin-
ir „stórfelldu gallar“, sem Mbl.
segir vera á fjárlagafrv., eru
aðallega faldir í því, að fyr-
verandi fjármálaráðherra hefir
ekki tekið upp í það útgjöld á
ýmsum sviðum, sem núverandi
stjórn mun vilja bera fram,
einkum ráðherrar jafnaðar-
manna og kommúnista. Þessir
flokkar koma á hverju ári með
útgjaldatillögur svo tug-millj-
ónum króna ski])tir við umræð-
ur fjárlaganna. Áður hafa flest-
ar slíkar tillögur verið felldar.
En nú eru þær sendar gegnurn
ríkisstjórnina og nú verða þær
samþykktar, ])ótt erfitt verði
að finna tekjur á móti. Þessar
tillögur eru nú komnar fram,
milljónir kr., og er nú sýnilegt
að krókurinn beygist að því sem
verða vill. En það er þægilegt
að halda því á loft, að „erfið-
leikarnir“ við að koma saman
fjárlögunum stafi af „frágangi'1
fyrverandi stjórnar.
Ef fjárlagafrv. verður sam-
þykkt með öllum þeim tillögum,
sem meiri hluti fjárvetinga-
nefndar leggur til, þá verður
éyðsluskriðan ekki stöðvuð fyrr
dn allt er komið um þverbak,
fyrst hjá því opinbera og svo
hjá einstaklingunum.
Að afgreiðslu fjárlaganna
verður vikið hér í blaðinu á
morgun.
Stúlka
óskast til afgreiðslu. Uppl.
á Laugavegi 89.
Húsnæði fylgir.
Mataræði íslendinga
er í mörgum efnum
ábótavant.
Tillögur til úrbóta frá manneldisráði.
Eins og sþýrt var frá í Vísi
nýlega hefir komið fram á þingi
frumvarp til laga um manneld-
isráð. Er hlutverk ráðs þessa
að vera heilbrigðisstjórninni til
ráðuneytis um þau mál, er að
manneldi lúta, og gera tillögur
um framkvæmdir rannsókna á
því sviði.
Árið 1939 var stofnað tii
rannsókna á mataræði lands-
manna, og til þess stofnuð sjö
manna nefnd, sem síðan liefir
að jafnaði gengið undir nafn-
inu manneldisráð. 1 ráðinu áttu
sæti landlæknir, kennarinn i
heilbrigðisfræði við háskólann,
forstöðumaður rannsóknar-
stofu háskólans, berklayfirlækn -
ir, tryggingayfirlæknir, hag-
stofustjóri og einn af banka-
stjórum Landsbankans (Vilhj.
Þór).
Ráðið hefir nú skilað af sér
störfum með bréfi til dóms- og
kirkjumálaráðuneytisins, en þá
lágu fyrir skilríki um niðúr-
stöður ráðsins i sérstakri bók,
eftir íramkvæmdarstjóra þess,
dr. med. Júlíus Sigurjónsson.
Hefir bók þessi nú verið gefin
út með samþykki ríkisstjórn-
arinnar.
Eins og skýrt er frá í bókinni,
virðist svo, að algengustu á-
gallar mataræðis bér á landi séu
þéir, að minna sé af ýmsum
vitamínum í daglegu fæði
manna en æskilegt er talið, og á
])etta einkum við um C- og að
líkindum D-vitamín.
Bendir ráðið á ýmsar ráðstaf-
anir til úrbóta,. og er þetta það
helzta:
1. Með tillit til C-vítamíns
ber að stefna að stóraukinni
framleiðslu grænmetis og á-
vaxta, þeirra tegunda, er líkur
eru til, að ræktaðar verði hér
á landi án óhæfilegs tilkostn-
aðar, enda sé jafnframt aflað
vitneskju um það með tilraun-
um og rannsóknum, í hverjum
tegundum sé mest C-vítamín og
hverjar geymsluaðferðir henti
bezt til varðveizlu þess. Kar-
töfluneyzla landsmanna þyrfti
og að aukast allverulega frá ]iví,
sem nú er. Meðan þessu er ekki
komið 1 viðunandi horf — en
viðbúið er, að það muni taka
alllangan tíma — er sérstök á-
stæða til áð greiða sem mest
fyrir innflutningi ferskra á-
vaxta, einkum þeirra tegunda,
sem auðugastar eru af C-víta-
míni, svo sem sítrónum, appel-
sínum og öðrum Citrustegund-
um, enda sé jafnl'ramt lilutast
til um, að unnt sé að selja á-
vextina við sem vægustu verði
og skömmtun tekin upp, líkt
og á sér staði um aðrar erlendar
neyzluvörur, til þess að tryggja
almenna dreifingu þeirra.
2. Greiðasta leiðin til trygg-
ingar gegn skorti á A- og D-
vitamínum er að neyta daglega
þorskalifrar eða lýsis, og er þess
einkum þörf börnum og barns-
hafandi konum. Ráðið telur
mjög æskilegt, að teknar verði
upp reglubundnar lýsisgjafir í
öllum barna- og unglingaskól-
um landsins, jafnt í sveitum
sem kaupstöðum. En frá skól-
um og heilsuverndarstöðvum,
þar sem þær eru, mætti og beina
áhrifum í þessa átt til þeimil-
anna, t. d. með því að senda
þangað áletruð spjöld, þar sem
bent væri á nauðsyn þess ao
byrja nógu snemma að gefa
börnum lýsi. Þá mætþ og úl-
búa sams konar spjöld til af-
hendingar hverri barnshafandi
konu.
3. Þótt svo virðist, sem yfir-
leitt sé nokkru betur séð fyrir
B^-vítamíni í fæðu vorri en hin-
um vítamínunum, þeim, er
rannsóknirnar ná til, er hætt
við, að víða — og þá einkum í
kaupstöðum — geti nokkuð
skort á, að svo mikið fáist af
því sem æskilegt er talið.
Svo sem kunnugt er, hafa
sumar styrjaldarþjóðirnar horf-
ið að því ráði að auka Bj-vít-
mín-magn fæðunnar með því
að blanda hreinu Bj-víta-
mini (thíamíni) saman við allt
liveiti, sem notað er til brauð-.
gerðar, hafi það áður við möl-
unina verið svipt mestöllu B-
vítamíni. Ennfremur hafa verið
tcknar upp sérstakar mölunar-
aðferðir, sem ætlað er að
tryggja, að vítamínmagnið
skerðist lítið eitt þrátt fyrir
mikla mölun, en geymsluþol
hveitisins verði meira en venju-
legs liveitis.
Vill manneldisráð leggja til,
að leitað verði frekari upplýs-
inga um þá reynslu, er þegar
hefir fengizt í þessum efnum,
svo og hvort þannig malað
hveiti væri fáanlegt og þá með
hvaða kjörum. Annars er athug-
andi, hvort ekki væri hagkvæm-
ast að vinna að því, að allt korn
verði flutt inn ómalað, en mal-
að hér á landi með þeim aðferð-
um og á þann hátt, er bezt þætti
henta.
Af öðrum einstökum atriðum
viðvíkjandi mataræði almenn-
ings má nefna, að í kaupstöðum
mun neyzla mjólkur og mjólk-
urafurðá enn víða vera minni
en æskilegt er, einkum þar sem
börn og unglingar eiga í hlut.
— Heildarmjólkurframleiðslan
mun þó vera nægileg til þess að
sjá öllum landsmönnum far-
UNGLINGA
vantar til að bera út blaðið um
Lindargötu,
Norðurmýri.
Sóleyjargötu.
Laugaveg eíri.
Talið strax við aígreiðsluna. — Sími 1660.
DAGBLAÐIÐ VlSIR.
Jon Sigurðsson.
Þeir, sem vilja gefa fallega og kærkomna jólagjöf,
gefa stóra steypta veggmynd af Jóni Sigurðssym. Þér get-
ið fengið hana beint af verkstæðinu frá mér, Skólavörðu-
stíg 42. v
Vagn Jóhannsson.
Ef yður vantar
rafvirkja,
þá hringið í síma 5740. — Fljót afgreiðsla Vönduð vinna.
H.F. GLÖÐIN
Skólavörðustíg 10.
borða, og víðast mun mega bæta
úr mjólkurskortinum með auk-
inni rætkun í grennd við kaup-
tún og kaupstaði, enda hafa
víða orðið framfarir í þessum
efnum á seinni árum.
Neyzla eggja er almennt
milclu minni en æskilegt er, og
væri vel, ef takast mætti að
auka framleiðslu þeirra að mun
eða svo, að eggjaneyzla lands-
manna gæti orðið sem svaraði
einu eggi á dag.
Þá væri og æskilegt, ef takast
mætti að auka sildarneyzluna
verulega. Ekki skortir þar fram-
leiðsluna, en að vísu mun, þótt
ótrúlegt mætti virðast, víða ó-
hægt um vik að afla sér hæfi-
legs heimilisforða af góðri síld.
Enn má finna það að matar-
æði landsmanna, að mjög víða
er tilfinnanlegur skortur nýmet-
is. Mikils hluta kjöts síns neyta
landsmenn saltaðs og misjafnl.
verkaðs eða eftir að það hefir
verið of lengi geymt frosið. Nýr
og óskemmdur fiskur er fátiður
á borðum sveitafólks og jafnvel
í sumum kaupstöðum er soðn-
ingarfiskur yfirleitt ' stóruni
verri en skyldi, einkum í
Reykjavík. Nýrrar lifrar og
hrogna, eins hins hollasta ný-
metis vors, eiga flestir lands-
menn sjaldnast nokkurn kost á
að afla sér. Er mikil þörf á, að
um þetta sé bætt.
Bridgebókin
eftir
fæst í næstu bókabúð.
Lærið að spila
Bridge.
Magnús Thorlacius
hæstaréttarlögmaður.
Aðaistræti 9.--Sími: 187f»
Sandcrépe
svart, hvítt og blátt.
VERZL.C!
2285.
r
Scrutator:
Brandur Brynjólfsson
lögfræöingur
Bankasiræti 7
Sími 57í3
Þrengsli í samkomuhúsum.
„H“ skrifar mér á þessa leið um
þrengslin í samkomuhúsunum og
annaS er þaS snertir.
Eg rakst um daginn á pistil hjá
Hannesi á Horninu um yfirfull
samkomuhús. Þa‘8 voru orð í tíma
töluð. Eg er hissa á því, hversu lít-
ið blöðin hafa minnzt á þetta mál,
en, það er þó orðið tímabært, og'
þó að fyrr hefði yerið. Allsstaðar,
hvert sem maður ætlar á ball hér
í bæ og víðar, er svo yfirfullt, að
tæplega er viðlit að snúa sér við
á dansgólfinu, og þá er ekki loft-
ræktingunni fyrir að fara. Eg hefi
mjög litla ánægju af því að fara
út á gólfið og verða fyrir tómum
„pústrum" og hrindingum, þann
tíma, sem maður dansar, og svo er
efalaust um marga fleiri.
Svo er það „Borgin“. Eg verð
að segja það, að þó að oft sé hnjót-
að í þjónana þar, þá hafa þeir undra-
verða stillingu og þolinmæði til að
bera, því að vægast sagt veit sumt
fólk, sem þangað kemur, lítið um
hinar almennustu kurteisisreglur.
Mér þykir leiðinlegt að sjá unglinga,
allt frá 15 ára aldri, vera þar, og
mér er sagt, oft kvöld eítir kvöld.
Og þar er sama sagan; þegar dans-
að er frá kl. 9—11,30, eru fádæma
þrengsli.
Svo er það allt fólkið, sem stend-
ur í ganginum, aðeins til þess að
„kíkja“. Enda er það erfiðleikum
þundið, að olnboga sig fram á snyrti
herbergin, gegnum allt þetta „kíkju-
fólk“, og það sinnir engu orðum
„piccolosins" um að fjarlægja sig.
Enda eru sennilega fáar höfuðborg-
ir í heiminym, sem hafa upp á eitt
sæmilegt veitingahús að bjóða, þar
sem dansað er frá kl. 9—11.30.
Nú eru ekki vandkvæði á því að
selja upp hina ofmörgu aðgöngu-
miða á Borgina, eftir að hljómsveit-
in kom, enda ekki að ástæðulausu.
Okrararnir nota sér það líka, að
allt er uppselt löngu áður eri ballið
byrjar, því að þarna er meiri „l)usi-
ness“ heldur en á bíóunum, og al-
menningur er svo vitlaus, að hann
gleypir við miðunum frá 30—50 kr.,
eða jafnvel meira, og þykist hepp-
inn, að geta komizt inn, i stað þess
að fyrirlíta svona fjörulalla. En
þetta, eins og margt annað, verður
ekki upprætt, fyrr en fólkið tekur
sjálft í taumana.
Tarzan.
Eg hefi hvað eftir annað verið
spurður um Tarzan, hvers vegna
hann komi ekki í blaðinu, og eru
merin að vonum orðnir langeygir
eftir honum. En eg get glatt alla
Tarzan-vini með því, að honum hafi
ekki orðið neitt misdægurt, og muni
fara að heimsækja menn daglega,
eins og áður. Þolinmæðin þrautir
vinnur allar, í þessu efni sem öðru.
Gæfa fylgir
trúlofunar-
hringxmum
frá
sTgurþör,
Hafnarstr. 4.
Gasvélar
óskast keyptar, helzt
stórar.
Sími 5327.