Vísir - 28.02.1945, Blaðsíða 4

4
VISIR
Miðvikudaffinn 28. febrúar 1945.
Ví SIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAI3TGÁFAN VÍSIR H/P
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson;
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar JL 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Jgorgarstjóri og bæjarstjórn efna til mann-
fagnaðar í kvöld fyrir verkfræðinga þá,
sem unnið hafa að framkvæmd Hitaveitunn-
ar, cn svo sem kunnugt er, hefir verkfræðinga-
firmað Höjgaard & Schultz skilað verkjnu í
hendur Reykjavíkurbæjar. Svo margt og mik-
ið hefir verið ritað um Hitaveituna, að ýms-
um kann að virðast að borið sé í bakkafullan
lækinn að bæta þar nokkru við. Hitt er þó
mála sannast, að margt af því, sem um þetta
þjóðþrifafyrirtæki hefir verið ritað, hefir
írekar dréinzt að því, scm miðnr hefir farið,
og Hitaveitunni talið margt til foráttu. Hita-
veitan er fyrsta stórvirki sinnar tegundar, sem
ráðizt hefir vcrið i, og væri því ekki að undra
þótt einhver mistök bcfðu orðið í framkvæmd-
iniii, en því fer fjarri að svo hafi reynzt.
Gísli verkfræðingur Halldórsson hefir mjög
harizt fyrir því, að gufuvirkjun yrði hrundið
í framkvæmd, og rannsóknir gerðar til undir-
búnings þvL Er þetta sjálfsagt, enda eðlileg á-
íramhaldandi þróun. Hinsvegar liefir sannazt,
nð rétt var að ráðast í hitavatnsvirkjunina í
upphafi, þótt einnig geti verið sjálfsagt að
.vanmeta ekki gufuaflið, sem nóg not eru
i'yrir jafnhliða lieita vatninu. Nauðsyn ber til
að ekkert verði til sparað, J)egar í slíkar fram-
kvæmdir verði ráðizt, þannig að þær'fari ekki
út um þúfur vegna fjárskorts. Vanefni bafa
yaldið því, að mörg góð fyrirtæki liafa farið
út um þúfur, eða <Iregizt á langinn, til stór-
tjóns fyrir þjóðarbúið i beild og ýmsa ein-
staklinga. Ymsar þær vonir, sem menn hafa
alið í sambandi við Hitaveituna, hafa ekki
rætzt að fullu. Mætti þar nefna, að ýmsir bafa
talið að auka mætli stórlega vermihúsarækt,
vegna heita vatnsins, en aftur hefir komið í
Ijós síðar, að slíkt er hæpið og kemst senni-
lega heldur ekki til framkvæmda að neínu
ráði. Þrátt fyrir j)að er Hitaveitan gullnáma.
sem spamr þjóðinni stórfé um ófyrirsjáanlega
framtíð. Hafi allir j)cir j)ökk, sem að fram-
kvæmdinnf hafa unnið.
Býr sæmd.
Þjóðviljinn teliir íslenzku þjóðinni mikla
sæmd, að fá að taka j)átt í alþjóðamálum, að
sjálfsögðu gegn ákvcðnum skilyrðum. Nú cr
vitað, að viðkvæmt mál hefir lcgið fyrir AI-
þingi og ríkisstjórn til afgreiðslu, og eru um-
mæli þessi væntanlega sett fram í sambandi
yið það mál. Ef d;emá má hinsvegar eftir
óljósri afstöðu aimarra blaða, hefir „sæmd“
Þjóðviljans Verið hafnað, mcð því að hún væri
of dýru vcrði keypt. Um þetta liggur þó ekkert
fyrir opinberlega. í því sambandi mætti vckja
athygli á þeirri óviðunandi leynd, sem ríkt
hefir um afgreiðslu máls j)essa og alla með-
ferð. Fréttir berast j)jóðinni frá Ankara, um
að orðsending hafi verið send íslenzku jjjóð-
inni, varðandi þátttöku hennar í sfyrjöldinni,
en af hálfu íslenzkra stjórnarvalda fæp þjóðin
ekkert um j)etla að vita. Væntanlega hefði J>ó
þing og stjórn ekki orðið fyrstu fulltrúar Is-
Ien<linga á vígvöllunum. Jafnvel þegar Alþingi
hefir tekið afstöðu til málsins, er ekkert látið
uppi um hyer hún cr. Vonandi er hún þó í
samræmi við vilja j)jóðarinnar, — en ekki
Þjóðviljans.
Islenzka við-
skiptanelndin I
Svíþjéð skoðai
veiksmiðjui.
Viðskiptanefnd sú, sem
send var til Svíþjóðar, hefir
að undanförnu verið á fferð
um helztu borgir Svíþjóðar.
Tilgangur þessa ferðalags
var að kynna sér og skoða
verksmiðjur í Svíþjóð.
Skoðaði nefmlin ýmsar
miklar verksmiðjur svo sem
skipasmíðastöðvar og fleiri.
Mikinn áliuga segja nefnd-
arnienn ríkjandi í Svíþjóð
fyrir aukniun viðskiptum við
ísland, og kemur J>að greini-
lega fram í blöðunum í
Stokkhólmi. Þann 23. ]). m.
liélt Norræna félagið íslend-
ýigamöt i Stokkhólmi <>g
flutti Slefán Jób. Stefánsson
J)ar ræðu. Daginn eftir liélt
félag islenzkra stú<Ienta hóf
tij heiðurs nefndarmönnum.
Voru j>ar meðal gesta Vilbelm
Finsen, sendifulltrúi íslands í
Sviþjóð, sendiherra Norð-
manna, Esmarch, og ýmsir
aðrir.
Vestui:-íslesizk lista-
kona getns séz ozðstíi
Dagblaðið Otlawa Cilizen,
frá 13. desember s. 1., skýrir
frá þvi, að Péarl Pálmason
liafi kvöldið áður aðstoðað
með fiðluspili við samsöng
söngflokks, sem gcngur undir
nafninu Ottawa Choral Lni-
on, og vakið djúpstæða hrifn-
ingu bjá áheyrendum sinum;
farast blaðinu meðal annars
þannig orð:
„Það kom skjólt i ljós, að
Pearl Pálinason er meðal
þeirra allra gáfuðustu og
hæfuslu af túlkendum sannr-
ar listar í Canada; fer sanian
lijá lienni frjálslegur tón-
styrkur og viðfaðma liljóm-
brigði, er veita leik hennar lit-
auðgan svip; tækni hennar
virðist engum takmörkum
háð, og hin skar.pa skapgerð
hennar knýr úr strengjum
fiðlunnar mjúka megin.
stvrka tóna; vald hennar yfir
viðfangsefnum sinum má
teljast óviðjafnanlegt.“
Nýkomið Lögberg skýrir
frá því, að Sveinbjörn Jolin-
sen, scm gegnt héfir prófess-
orsembælti í lögum við rík-
Ísháskölann í Ulinois um all-
langt skeið, Iiafi látið af því
embætti og sé byrjaður á
málafærslustörfum í Chi-
cago.
Eiglnmaðiif söng-
konuimai er uazisti.
Henry Johansen, heildsali í
Noregi, sem kvæntur er hinni
frægu norsku söngkonu,
Kirsten Flagsled, var fvrir
skömmu tekinn höndum.
Hann var ákveðinn nazisli
og Iiefir grætt milljónir á
sölu hermannaskála til Þjóð-
verja. Honum var slcppt strax
eftir liandtökuna, og n)eðal
Norðmanna er álitið, að Iiann
muni nota handtökuna lii
sönnunar því, úð hann sé góð-
ur föðurlandsvintir, en cng-
inn mun trúa honum, frekar
en honuin var trúað jiegar
hann krafðist Jiess að vera
sagður úr flokki Quislings og
borgaði 400.0000 kr. í sekt til
þess að sleppa.
(Frá norsa hlaðafulllr.).
Launalögiu sam-
þykkt af mM deild.
Launalögin voru afgreidd
frá neðri <Ieil<l Alþingis í
gær. Voru állar breytingar
í j árb agsnefnd ar samþvkkt-
ar nema ein. Var j)að lillaga
nefndarinnar um að laun
skipulagsstjóra skyldu
Iiækka úr 10,200 í 12,000 kr.
Flestar breytingartillögur
einstakra jiingmanna voru
feldar. Sjálft frumvarpið í
lieild var samþykkt með 17
atkv. gegn 14. Tveir al'
stuðningsmönnum stjórnar-
innar. Sigurður Bjarnason
frá Vig'ur og Jón Pálmason
greiddu atkvæði gegn lög-
unum en Jakob Mötler sat
hjá. Gerði Jakob þá grein
fvrir afstöðu sinni að bann
Enn er Enn.er knúið á dyr Reykvíkinga og
knúið á. raunar ailra landsmanna vegna nienn-
ingar- og mannúðarmála, beðiS um
fjárfranilög lil bágstaddra i Normandie i Frakk-
landi og kvennaheimilis hér í Reykjavík. Mál-
efnin eru bæði góð — annars vegar á að létta
raunir þeirra, sem liart hafa orðið úti af völd-
um mannúðarlauss ófriðar og hinsvegar á að
lijál-pa konum til að reisa sér menningarmið-
stöð hér í höfuðstaðnum.
Margir hafa orðið illa úti í þessu stríði og ís-
lendingar svarað rausnarlega þegar til þeiria
Iiefir verið leitað. Svo mun enn verða að þessu
sinni, e.r sefnun er hafin á fé til handa hág-
stöddum i Frakklandi. — Þá er hitt málið, hygg-
ing kvennaheimilisins hér í bænum. Það mál
liefði átt að vera komið í framkvæmd fyrir
löngu. Það hefir að vísu ekki orðið, en sá drátt-
ur ætti nú að verða til þess, að unnið verði af
teldi Sjálfstæðisflokkinn
með öllu óbundinn af' jiessu
frumvarpi eins og J)að væri
nú orðið, þar sem það væri
eftir meðferð þingsins kom-
ið Iangt út fyrir þann grund-
völl, sem ákveðinn befði
,'verið í samningunum um
stjórnarsamvinnuna.
Leggið skeri til
Hallveigar-
Fjáröflunarnefnd Kvenfé-
lagasambands íslands hefur
ákveðið að hefja nýtt átak
til að koma upp hinu lang-
þráða kvennaheimili sínu,
Hallveigarstöðum, og heitir
á alla góða menn að styrkja
það eftir megni með fram-
lögum. Hefur sambandið
fastnað sér lóð hér í bænum
í þessum tilgangi.
Verður þetta fyrirlnigaða
kvennaheimili miðstöð fyrir
alla starfsemi kvenfélaganna,
svo sem i'yrir fundi og ann-
að, sem að starfsemi þeirra
lýtur. Bandalag kvenna var
stol'nað 1917 og kom hug-
myndin um að stofna slíkt
heimili snemma, en fjáröflun
í því skyni hófst ekki fyrr
en 1925 og á sambandið nú
um 100 þúsund krónur í
sjóði. Verður ýmis konar
menningarstarfsemi- fyrir
ungar stúlkur komið fyrir í
heimilinu, ásamt'öðru, sem|
sambandið stendur fyrir.
Skrifstofa sambandsins erl
til húsa í búsi BúnaðarbaUk-
ans, og verður tekið þar á'
móti gjöfum, svo og lckur
sjálf nefndin á móti gjöfum, j
en hún er skipuð Guðrúnu
Jónasson, scm er formaður
nefndarinnar, Laufeyjn Vil-
bjálmsdóttur og Kristínu L.
Sigurðanlóttur.
cnn meira lcappi cn áður.
*
Mikilvægasti Fyrir tveim árum var því lireyft
sjóðurinn. hér í hlaðinu, að stofria ætti alls-
lierjarsjóð, sem safna skyldi í á
ölluni tímum árs, vor, sumar, haust og vetur.
Þenna sjóð þy.rfti að efla svo, að hann gæli
ávallt lálið fé af hendi til þeirra sem á þyrfiu
að halda. Þeir, sem njóta áttu styrks úr þess-
um sjóði, áltu að vcra aðstandendur drukknaðra
manna, sem ættu við þröngan kost að búa, þeg-
ar fyrirvinnan féili f.rá.
Enn hefir ekkert verið gert til að stofna slik-
an sjóð og er þó ekki liægt að segja, a'ð slysfanr
hafi ekki verið nógar til að minna á það göf-
uga, hlutverk, sem honum átti að fela. Og rausn
landsmanna hefir einnig sýnt, að vel hefði máll
safna miklu fé í sjóðinn á þessum veltutimum,
svo að hann hefði verið gildur, er harðnaði í
ári og gera mætti ráð fýrir því, að eitthvað
drægi úr framlögum. Margvíslegar safnanir hafa
farið fram hér á landi og verið prýðilega tek-
ið og þær sanna einmitt, að jarðvegurinn var
fyiir hendi til slíkrar sjóðstofnunar.
*
Misskiljið Eg vil ekki, að mc'nn skilji orð mín
þcltr. cl.I.i. á þann háit, að eg sé mólfallinn
þ\i, að héi? sé safnað fé tii að
hjálpu þcim, scm illa eru haldnir í öðrum lönd-
um. Þvi fer fjarri' því að eg tel, að það sé ís-
lendingum til sóma og þess ve'rt að sé á lófti
haldið, hversú rausnarléga við höfum veill
frændum okkar, sem nú eiga um sárt að hinda
og við skort að húa.
En eg er liins vegar þeirrar skoðunar, að»
jafnframt hefði vérið hægt að stofna og safna
áiitlegri upphæð í þenna sjóð, sem getið er
liér að framan. Hlutverk iians var svo viðtækt,
að það kom hverjum einstaklingi við og liver
vinnandi maður hefði lagt fram nokkurn skerf.
Efnahagur manna hefði leyft, að þeir hefði
lagt fé til annarra mannúðarmála um leið.
*
Enn er hægt Eg vil með engn móti verða þess
að byrja. valdur, að þær safnanir, sein nú
eru að hyrja, takist verr en von-
ir standa til. Önnur — franska söfnunin — á
aðeins að standa í tvo mánuði. Hvernig væri
þá, að hafizt yrði handa um það að undirbúu
allsherjnrsjöðinn fyrir aðstandendur sjódrukkn-
aðra, meðan þessi söfnun stendur yfir^og liteypa
lionum af stokkuniun i vor? Þótt þessi undir-
búniugur færi fram, meðan verið er að safna
lil þeirra málefna, sem að framan hefir verio
getið, þá ætti það i engu að þurfa að draga úr
tekjum til þeir.ra, enda mundi ailur undirþún-
ingur lara fram í kyrrþei.
Vilia að índland verði
samveidisland —
sioan alfrjáist.
Mahasabha-flokkurinn ind-
verski vill að Indland verði í
hrezka heimsveldinu, unz
þjóðin hafi lært að stjóriui
sér sjálf.
Varaforseti flokksins Uefir
sagl í ræðu i Karachi, að Ind-
verjar eigi að berjast gegn
Japönum tneð liaiidamönn-
iiin, og fordæmdi stefnu,
Candliis. Indverjav yrði að
slefna að J)ví og hera að talca
við stjórn landsinsj en þang-
að lil yrði bezt að láta Breta
stjorna. En unzt svo verður
vill flokluirinn að Indland
verði gert að samvedlislandi
Bretlands.
*
Stjórn Nefiul sú, sem undirbýr þessa
söfnunarinnar. söfnun á auðvitað að vera á
sem breiðustum grundvelli. Þar
eiga að vera íulUrúar frá sjómönnum — og
uunar óþarft að taka það fram — en auk
þess frá ýmsum öðrum samtökum, sem liáfa
mikil áhrif, enda njóta allir góðs af störCum
sjómannanna og v-ið eigiun alfa afkomu okkar
uiKÍir vinnu þeirra. Ekki þ.yrfti söfnunar-
nefudin að óttast, að hún mundi efcki njóta
’stuðnings hiaðanna, því að þau hgfa alltaf stutt
slífc málefni sem þessi.
Og. svo að síðuslu þettu: Menn liaCa oft rælt
uin það, þó, að það hafi aiídirei farið hátt, að
m eiusfcis sé að vera að safna lianda erlendum
þjóðum, við gctuiu svo sem efckert gefið og þvi
sjái ekki högg á vatui hjá þehn. Verið getur, að
við gefum efcki stórar fúlgur, en við sýnum þó
vinarhug okkar til þeirra, sem hlut eiga að
máii, og fölskvalaus vinátta og samúð er meðal
þýss; sem heiminn skortir einna mest nú.