Vísir - 01.03.1945, Page 2

VI S 1 i
o
Fimmtudaginn 1. marz 1945.
hv&i til Mancmar |©Eiass0iiar.
t fjórum síðustu tölublöð
^ um Þjóðviljans eru
fyrirferðarmiklar ritgerðir
eftir „Gamlan pokamann“,
öðru tiafni Hákon Jónasson.
Ilann upphefur rödd sína
eftir eins árs þögn og urri-
inirfsun og liellir úr skálum
reiði sinnar yfir syndug höf-
uð islenzkra skipstjóra.
? lér er það fullljóst, að það
er hálfgert skitverk að 'eiga
orðastað við manu eins og
Hákon, en með þvi að sumir
kynnu að álykta að með þögn-
inni væri samþykkL það sem
J;essi píslarvottur öryggis-
leysisins á’ sjórium hrópar i
reiði slrini, verður ekki lijá
því komizt áð svara honum
nokkrum orðum. Eg á ekki
slíkt athvarf hjá neinu hlaði
sem Hákon virðist eiga )>'á
ÞjÖðviljanum og get því ekki
leyft mér að vera eins lann-
orður og hann, en eg ælla að
tína lielzlu rúsínurnar úr
þessari ri tgei ð hans og gera
þeim nokkur skil.
Hann segir að skipstjórinn
á Gylli, hafi sent skipið á stað
íil útlanda í ósjófæru slandi,
eftir að skipið hafði rekr-t ■■
js. í siglirigalögum er það
skýrt tekið fram, að skipbóin-
in getur livenær sem er
heimtað skoðun á skipi, ef
lienni þykir ástæða til. A
skipinu muriu liafa verið
kringum 20 íuemi, þ«r á með-
al Hákon, en enginn fer fram
á að skipið sé skoðað áður
en lagt var af stað lil útlanda,
heldur ekki liann. Hvernig
vikur þessu við? Mér virðist
að skipshöfnin liafi' elcki
Tremur en skipstjórinn álitið
astæðu lil að óttast skpmmd-
ir á skipinu.
Þá kvartar Ilákon undan
því að eg flokki ekki ná-
kvæmlega þá menn sem hafa
skrifað um öryggismálin, og
vilJ fá að vita í livaða flokki
Guðmundur frá Ófeigsfirði
sé. Grcin mín var ekki skrif-
uð í þeim tilgangi að veitast
að mönnum með þersónuleg-
um svivirðírigum eins og Há-
kon liefir gert, Jiinsvegar get
eg gjarnan sagt mitt álit á
grein Guðmundar, ef verða
niætti að Hákoni yrði luig-
liægra við Jiað.
Eg þekki Guðmund ekkert,
en .eg veit að hann er gamall
og reyndur sjómaður og hefir
sem slikur öll skilj'rði til að
skrifa um ]>essL mál, enda
cfa eg eklci að Jiann segir í
aðalatriðum rélt frá eigin
revnslu, en liann segir einnig
frá athurðmn að mér slcilst
eftir annarra sögusögn. Þær
sögur eru ef til vill eklá frá
fyrslu liendi og allir vita
hversu ótrúlega mikið slíkar
sögur breytast i meðförun-
um. En Guðmundur tekur að
sér slíipstjórn á slvijii sem a.ð
Jians dómi er ósjófærí, og
siglir Jiví til Englands. Þar
með er liann ómótmælanlega
lconrinn í flokk með öðrum
skipstjórum :,em Jeika sér að
mannslifum. Svo að ekki
liallist á ætla eg að nefna einn
af þeim sem skrifuðu um
þessi mál án. Jiess að Jiafa skií-
yrði lil að gera það af nolck-
uru viti. Það er ritliöfundur-
inn Halldór Kiljan Laxness.
Það væri svipað ef eg, seni
'kkerl vit Iief á bókmennlum
>0 list ‘-'Mtist niður n» skrif-
aði ritdóm um skáldverk
Kiljans og teldi þau iómi
þvaður og vitleysu.
Svo eru nokkrar luigleið-
ingar um ofhleðslu. i umræð-
um um þessi mál í fyrra virl-
usl sunrir mfehn slá því-föstu,
‘ri togara- gætu varla farizl
af öðrum’orsökum, en fram
hjá því gengið vísvitandi og
af ráðnum hug, að hætlurnar
eru svo margvíslegar á sjón-
um, sérslaklega nú, að skipln
>eta týnzt, þo engri oihleosn
;é til að dreifa.
Þá er Ilákon lírieykslaðin
yfir J)ví að eg sku'li ekki við
urkenna að íslenzki togara-
fiskurinn sé léleg vara, en
það geri eg ekki og mun
aldrei gera hvort sfeni nonum
likar hetur eða verr. Eg liefi
liaft mörg tækifæri undan-
farin ár til að hera saman ís-
fisk úr íslenzkmn togurum og
anrian fisk á cnskum mark-
aði og get fullyrt að við þurf-
um engan kinnroða að bera
fvrir tógarafiskinn okkar. Sá
kvíttur hefir koinið unp í
enskum blöðum við og við, að
togararnir héðan fiyt'i næ.ta1;
fiskýen þar hefir verið iiland-
að inálum og allur fiskur
kallaður íslenzkiv togara-
fiskur, úr hvaða fleytu sem
hann hefir komið. Evrir
skömmu síðan tóku útgerðár-
menn togæranna sig iu pg' af-
sönnuðu þennan orðrópi
rækilega incð skriflegum
vottorðum frá brezkum solu-
mönnum. Það er fef lil vill
skiljanlegt, áð útlendir menn
ófrægi Jiessa aðalúlflutnings-
vöru okkar. En ’nill er óskuj-
anlegt með öllu, að íslenzldr
menn, og J>að menn sem ciga
iifsframíæri sitt undir þvi að
fiskurinn Seljist, sknli leggj-
ast. á sveif með þeun.
Hákon vill ekki viðurkenna
ao Þjóðviljagreinin í fvrra sé
skrifuð aí' pfersónulegri iil-
girni i garð Yilhjálms Árna-
sonar, en það fullýrti eg þá
o'g stend við J)að enn, og skál
eg skýra frá á hverju cg
byggi þá slaðhæfingu. Ilákon
var á skipi með Vilhjálmi í
mörg ár og virtist una sér hið
iiezla, sem von var. Þénusta
var góð cftir J)ví sem þá gerð-
ist, enda er Vilhjálmur einn
mesti aflamaður landsins.
Ilann er enhfremur einii
mesti drengskaparmaður sem
cg Jjekki og mun Hákon hafa
kynnzt því nokkuð af eigin
raun, eða svo heyrði eg hann
segjá sjálfan frá á þeim árum.
Þegar fram liðu stundir var
framkoma'IIákonar á skipinu
orðiri á þann veg, að eklci
varð við unað, og var honmn
J)á vikið úr skiprúmi. Varð
hann af þessu ævareiður og
höíðaði mál á Vilhjálm. Mál-
inu var vísað frá. Áður hafði
Hákon haft í hótunum um
málssókn er hooizt íil að falla
í'rá henni ef hann fengi að
halda plássi á slcipinu, en
honum var ekki gefinn kostur
á því. Af þessu lagði liann
hatur á Yilhjálm og hugði á
hefndir. Keniur það engum á
óvart sem þekkir skapíerli
mannsins. Fór nú svo fram
um hríð, að ekki gafst tæki-
færi til að koma fram liefrid-
um, en svo komu umræðurn-
ar um öryggismálin eins oi
Sending af himni og nú ben
Hákon ekki boðanna en jói
út innihyrgði'i heift sinni i
áðufnefndri Þjóðviljagrein
Þarna liggur Iiundurinn
grafinn! Þarna er ástæðai
fyrir skrifum Hákonar, en
ekki umhyggja fyrir veifen
sjómanna.
Svo segir hann sögu af Jivi
sem gerðist einn dag á síld-
veiðum 1932. Það var nú
raunar 1933 sem Jietta skeði
og skiptir vitanlega ekki
miklu máli, en getur verið að
aðrar heimildir séú jafn á
byggilegar.
l>að er ekkert einsdæmi,
heldur mjög algengl á síld-
veiðum að nótabátur fvllist
af sjó og nótin 1‘ljöti úr hon-
um. Um hitt má vitanlega
lengi deila Iiváð heri að gera
i slíku tilfelli, og fer það mjög
eftir aðstæðum i hvert sinn.
Eg skal ekkert fullyrða um
])að, hvort hezta ráðið hefir
verið tckið i þetta sinn, en
hægara er að dæma iim lilut-
ina eftir á, cins og Ilákon
gerir. Annars varð eg aldrei
var við J)á hæfileika hjá hon-
um, að hann geti talizt öðrum
fremur dómbær á slíkt. En
hann gleymir alveg að getá
eins, sem sýnir að haiin gelur
sjálfur verið gleyminn á það
sem hann vill ekki nuina. á'ið
fórum háðir í sjóinn, en í þvi
var engin lífshætta fólgin,
því ekki þiirfli annað en rélla
út hendina til að lialda sér i
riótina sem flaut við skij)s-
liliðina. Þá skeður J)að sem*
engan myndi gruna sen) lesjð
hefir skrif Iíákonar, að bessi
maður sem talar svo digur-
barkalega um lcjarkleysi iijá
öðrum, missti svo gjörsam-
lega kjarkinn að hann
hreyfði hvorki hönd né fót
Iil hjargar sér. Undirritaður
tók J)á í hnakkadrambið á
honum og h’élt lipnuiri J)ar til
aðrir komu og þirtu hann.
ITákon hregður mér og
skipsfjóranum um vankunn-
áttu í starfi. Árið 1933 voru
89 slcip á síldveiðum, af þeim
flota voru aðeins ivö slcip
sem- höfðu hærri afla cn
„GyIIir“ og munaði þó lillu.
\rirðisl J)etja einkennilega
góðrir árangur hjá mönnuin i
sem að dónii Hákonar kunna
ekki einfölduslu vimmhrögð
á síldveiðum. Vilhjálmur
hefir verjð skipstjóri i 17 ár
og allan þann tima talínn
einn mesti aflamaður togara-
flotans og her það ekki vott
um mikla vankunnáltu. í
starfinu.
Þá spyr Iiákon hvort eg
muni er skipið „Rinsfjell"
hafi vei’ið í hættu stalt út af
Snæfellsnesi, óg eg hafi ekki
farið því til hjálpar. Þetta
atriði verður væntanlega tek-
ið lil athugunar’ á öðrum
vettvangi bráðlega. Eg vil að-
eins taka J)að frani liér, að eg
hefi aldrei fundið til- selctar
vegna ])ess, en Hákon tekur
J>ar skáldskaj)argáfuna í
þjónustu sína og segist hafa
verið sjálfur sjónarvottur og
eg hafi séð neyðarmerki frá
skipinu. Hvorltveggja er
rakaláus ósánnindi, enda
mun hann fá a‘ð svafa íil
saka fyrir það. Um tildrög að
Ásustrandinu get cg ekki
dæmt, eins og Hákon, . því
mér er ókunriugt urii alla
málavesxti, en eg gef ekki bet-
ur séð en þar sé ráðizt á sak-
lausan mann, á svo fólskn-
legan hátl að fleStum mun
ofhjóða. Vonandi gefst Há-
koni tækifæri til að sanná
þær ályktanir sínár áður en
íangt liður.
í seinustu greininni cr eins
og samvizkan sé fariri að J)já
oennan vesalings manns og
gerir liann nú fastlega ráð
fvrir að fara í tugthúsið eins
og liver annar jiíslarvottur
fyrir þessi skrif. En mér er
spurn: Af liverju óttast
hann það? Finnur liann
sjálfur að hann liefir sagt
meira en hann getur staðið
við? Ekki eru menn fangels-
aðir fyrir það eitt að segja
sannleikann. En ef hann
hfefir af blindri hefnigirní
■ i ui af hraut sannleikans
þá er von að liann gerist nú
kvíðándi um sirin hag.
Af þessum skrifum Hákon-
ar og fleirum virðist mega
draga eina ályktun og hún er
Jiessi: Sldpstjóri má ekkert
aðhafast, rétt eða rangt, án
þess að eiga von á aðkaslí,
því svo langt er gengið i
þessu, að þegar einn slíkur
fær opinbera viðurkenriingn
fyrir að bjarga mörgum
mannslífum gefur það einu
daghlaðinu tilefni til að ráð-
ast á liann með óbótaskömm-
um. Erida er slíks að vænta
þar. sem réttarfarslegt öryggi
horgaranna er ekki meira en
svo, að liver óþokki geiur
ausið skö'mmum’og svivirð-
ingum yfir náungann án þess
að eiga annað á liættu en
nokkurra króna sekt.
Revkjavík, 24. fehrúar 19,45.
Þórður Hjörleifsson.
Leikíélag Hafnarfjarðar
hafði frumsýningu á leikrit-
inu ,,Kinnarhvoissystur“
eftir C. Hauch í Hafnar-
íjarðarbíó í fyrrakvöld, fyr-
ir troðfúllu Jjus'i. Var þessi
sýmng sögulegur atburður
í Isiklistaríííi Hafnarfjarð-
arbæjar að því leyti, að
þetta var fyrsta ieiksýning-
m í hinum nýju húsakynn-
um bæjarins;
Aðalhluívferkið í leiknum.
Úlriku, lék frú Ingibjörg
Steinsdóttir í forfölhim frk.
HulduRunólfsf|.,en hún hafði
nærri lokið æfingum er liún
veiktist og gat af þeiin sök-
um ekki haldið áfrám að
'sinna hlutverki sínu. Frú
Ingibjörg hefir leikið um
langt skeið hæði í þessu lcik-
riti og öðrum og stundaði
uin eitt skeið nám í leiklist i
Þýzkalandi. Var leikur lienn-
'ir í all'a staði öruggur og á-
hrifamikill.
Jón Norðfjörð leikari frá
Aluireyri annaðist leiksljórn
og ,lék annáð aðallilutverkið
hergkonunginn.' Jón hefii
verið kennari hjá Leilcfélagi
Hafnarfjarðar í vetur og æft
þetta Ieikrit og undibúið fyrir
sýningar að öllu leyti. Er Jiað
mikill styrkur fyrir leiklist-
arlifið í Hafnarfirði, að gets
haft þannig sérstakan mani:
í þjónustu sinni til að þ.iálfa
lrina ungu starfsk-rafta leik-
félagsins, en Jón er eins og
kunugt er rnjög mikils met-
inn leikari og fórst honum
leikstjórnin vel úr hendi við
þetta tækifæri í gærkveldi.
Auk þeirra Ingiljjargar og
Jóns Norðfjörð leikur ungfrú
Guðfinna Breiðf jörð Jóhönnu
systur Úlriku, Þörvaldur
Guðmundsson leikur Jön
bónda að Kinnarhvoli, Sveinn
V. Stefánsson leikur Jóhann
unnusta Ulriku, Ársæll Páls-
son, Axel unnusta Jóhönnu.
Ingibjörg, dóttir Jóhönnu og
Axels er leildn af Maríu Þor-
valdsdóttur, Sigurður Arn-
órsson leikur ungan bónda,
Eiríkur Jóhannsson leikur
gamlan mann og Hafsteinn
Þorvaldsson kemur þar fram
sem ungur drengur.
í heild var leikurinn
ánægjulegur. Að sumu leyti
har hann þcss þ>ó mcrki, að
leikcndur eru flestir ungir
og lHið vanir leiksyiði, en þó
var Jiað ekki þannig, að ]>að
setti nein sérstök lýíi á leik-
meðferðina í heild.
Leiksviðsúthúnaður allur
var mjög smekldegur. Á hið
nýja hús og allur umbúnað-
ur J)ess ekki hvað minnstan-
þátr i hversu ánægjuleg leik-
sýningin var í alla staði. Ung-
frú Sif Þórs samdi og æfði
dvérgdansirin. Var hann, eins
og' reyndat- flest anriað i
leikiium, smekklegur og féll
vel inn í heildarumgerð leiks-
ins. Leildjökl voru gerð af
■ri'iisi tnffölfssvni. Voru þau
vfirleitt góð. Sérslaklega var
það af leiksviðinu, er sýndi
spunakonuna inni í hellinum
mjög vel gerður.
Það má óhætt fullvrða, að
hið nýja samkomuhús mun
hafa nrikla þýðrngu fyrir
leiklistarlif Hafnarfjarðar í
framtíðinni. Húsið er mjög
vel fallið til leiksýninga eins
og reyndar allra annara sýn-
inga. Að leiksýningu lokinni
> rvrrakveld færði einn af
bæj arfulltrúum Hafnarfjarð-
ar Leikfélaginu forkunnar
fagra hlómakörfu að gjöf um
lcið og hann bauð leikfélagið
velkomið til starfa í þessum
nýju húsakynnum. Áheyr-
endur tóku undir þessar
heiiíaóskir með dynjandi
lófataki.
Ajax.. .
Sjálfsíæðiskvennaféiagiö
Hvöt héit áttunda afmælis-
fagnað sinn 21. þ. m. í Odd-
fellowhúsinu í Reykjavík.
Hófst ])að með sameigin-
legu horðhaldi kl. IV-z. Sam-
sætisstjóri var frú Þóranna
Símonardóttir.
Ræður fluttu frú Guðrún
Pétursdóttir (minni feíágs-
ins), frú Viktoría Bjarna-
dóttir (minni Islands), frú
Guðrún Jónasson (minni
Rcykjavíkur). Frú Jónína
Guðmundstíóttir mælti l'yrir
minrii formannsins, frú Guð-
rúnar Jónasson. Enn fremur
flutti frú Guðrún Guðlaugs-
dóttir erindi og frú Soffía
Ólafsdóttirjas upp sögu.
Heillaskeyti bárust for-
manni og félagi.
/