Vísir - 01.03.1945, Side 4

4
V I S I R
Fimmtudaginn 1. marz 1945.
VfSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
bláðao tgáfan vísir h/p
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
•
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
FRÉTTABRÉFFRÁ VÉSTFIdRÐUM
Opinbert launmáL
^Jndanfarna daga hefir varla verið um ann-
að lalað í bænum en liina lokuðii fundi
Alþingis, sem ailir vissu að fjölluðu um af-
stöðu Islands í stríðinu. Siðan freghin birt-
ist írá Ankara um það að bandamenn liafi
scnt íslendingum orðsendingu um þátttöku
i stríðinu, iiafa hér komist á kreik hinar
furðulegustu sögur í því sainbandi. Flestar
þeirra aðeins uppspuni einn og flugufregn-
ir. Ríkisstjórnin hefir ekkert látið uppskátt
um, málið enn og' ölI sú launung sem á þessu
hefir verið höfð, hefir slegið óhug á almenn-
ing og úifaldi Jiefir verið skapaður úr mý-
flugunni. Það virðist 'hafa verið mcð öllu
þarflaust af stjórnarvöldunum að fara með
málið af þeirri leynd sem verið hefir. Og
sérstaklega verður það að teljast ólieppi-
legt vegna þess að verið er að fjalla um mál,
sem allur almenningur lætur sig meira
skipta en venja er til um landsmál.
Engin ástæða er lengur til að fara með
mál þetta sem trúnaðarmál. Eflir því 'seni
næst verður komist er málið óbrotið og engiri
ástaéða til að setja landið á annan endan
þess vegna. Orðsendingin mun hafa véríð á
j)ann veg, að samþykkt hafi verið á Krím-
fundinum að áðeins Jiöér þ’jöðir sem sagt
hefði Þýzkalandi og Japan stríð á hendur
fyrir 1. marz, gætu fengið að taka þátt í ráð-
stefnunni í San Francisco í april næstköm—
andi.
Fyrir íslendinga ætti þéssu ekki að vera
vandsvarað. Þeir gela engri þjóð sagt strrð
á hendúr. Um jrað er erigin deila. Um það
er jrjóðin einhuga. Við hvern sem lalað er
kemur sariia svarið: \Tið viljum enga stríðs-
yfirlýsingu og enga loðna áfstöðu í því efni.
,A ið viljum ekki láta gera okkur hlægilega
í augum okkar sjálfra og alfs umheimsins.
Við erum vopnlausir og ekki þess umkomn-
ir að segja nokkurri jrjóð stríð á héndur. Og
við viljum ekki glata sjálfsvirðingu okkar
jrótt slikt kaupi okkur aðgang að ráðstefnu
hinna saineinuðu jrjóðá.
Þannig hugsar öll jrjóðin í dag, að fáiim
mönmun undanteknum, sem vilja allt til
vinna, að landið færisl sem mest undir bein
eða óbein áhrif allra stórveldanna.
íslendingar vilja að sjálfsögðu hafa hina
heztu samvinnu við hinar sameihuðu jrjóð-
ir og hafa leyfi til að taka jrátt í skipulagn-
ingunni og upþbyggingúnní eftir striðið. En
jreir vilja að þeir geti tékið þátt i því sam-
slarf með upplyftu enni' og þurfi ekki til
Jress að vinna neitt það, sem þeir ekki telja
sér höfuðburð að. Ef vér getum ekki feng-
ið sæti á hekk hinna sameinuðu þjóða með
þeim framlögum éiníuri; sém výr getum i
té látið, jrá er ekki annað að gera en að
taka Jreim örlögum.
Vér höfum nú ^ lrrjú ár unnið írieð Banda-
niönnum í þessu stríði. Landið hefir verið
herstöð að vimia eina mikilvægustu orr-
nslu ófriðárins, orrustuna liiri Atlanlshafið.
yér höfum með frjálsum samningum látið
þá hafa alla framleiðslu landsins. Við jrað
starf höfum vér goldið mikið afhroð. Meira
er ekki hægt að krefjast og meira getum
vér ekki látið.
Fyrsti hluti.
Vísir mun. framvegis birta
við o g við fréttabréf frá
féttariturum sínum í lands-
fjórðungunum. Birtist hér
hið fyrsta þeirra — frá
fréttaritaranum á Isafirði.
Aflabrögð og útgerð
á jdirstandandi
vertíð.
í raun og veru hefjast ver-
tíðarróðrar við ísafjarðar-
djúp og víðar á Vestfjörðum
að hauslinu, oftast um vetur-
nætur, stundum fvrr og ein-
slaka sinnum nokkuru síðar,
ef ógæftir eru sérstaklega
miklar.
Bolvikingar eru enn mestir
sjósóknarar á Vestfjörðum.
Róðrar í haust liófust þar í
byrjun október; flestir vél-
lrátanna voru þó ekki búnir
til veiða fyrr en um miðjan
jrann mánuð. Frá ísafirði,
Súðavík og Hnífsdal hófust
róðrar um likt leyti og frá
Bolungarvík. Stærri vélbát-
arnií’ frá ísáfirði hófu jró ekki
veiðar fyrr en um og eftir
miðjan nóvember. Voru bál-
arnii- í aðgerðum- og lagfær-
inguni Jrangað til frá því að
þeir komii af síldveiðum. Er
sú reynsla allsstaðar í hinum
stærri verstöðuvum lands-
ins, að hátar tefjast lengi og
skemmri tíma frá veiðum
vegna jress, að vélsmiðjur og
skipasiníðastöðvar anna ekki
þeirri vinnu sem i íroði er.
Þarf bráðra lagfæringa við í
Jressum efnum. Ekki sizt nú,
jregar fram undan er stórfelld
aukning vélbátaflotans.
Aflabrögð frá veturnóttum
til áramóta voru í hezla lagi,
eftir því sem venja er hér
vestra. Sérstaklega bar af i
nóvember, enda voru stöð-
ugar gæftir um miðbik mán-
aðarins. Hlutir á þessii lima-
Irili voru nokkuð á fjórða
þúsund krónur hjá mörgum
bátum.
Útgerð frá fymiefndum
verstöðvum var í sama horfi
og 1943, nema að nýr véíbát-
ur lrafði hælzt í flola Jreirra
Alftfirðinga. Er hann eign h.f.
Andvara í Súðavík.
Dýrfirðirigar fengu nýjan
Irát í nóvember s.I. Er, jrað
22 smál. vélbátur og Jreitir
Gullfoss. Ber vonandi riafn
með rentu um góðan arð.
Báðir eru bátar þessir hiri-
ar friðustu fleytur, enda
smíðaðir hjá liiinun góð-
kunna skipasmið Marscliusi
Bernharðssyni.
Frá áramótum liafa afla-
In-ögð verið rýr á Vestfjörð-
um. Veldur þar mestu um
gæftalevsið. Hefir skipt í tvö
horn um jrað efni lrér vestan
og sunnanlands, en Jrar hafa
gæftir verið óvenjú góðar og
aflabrögð að sanlá skapi.
Aukin
vélbátaútgerð.
Hlulúr Vestfirð' nen
ve

hátakaupuni frá Svíjrjóð er
svo niikill, að þeir munu jrar
efstír á bláði. Til ísafjarðar
er ráðið að keyptir verði 5 80
smálesta vélbátar frá Svi-
Jrjóð; 1 80 sriiál. vélbátur úl
Bolungarvíkur og 1 80 smál.
vélbatur til Súðavikur. Sairi-
vinnufélag ísfirðinga kaupir
tvo báta; hlutafélagið Njörð-
ur tvo og hlutafélagið Skut-
ull (riýtt útgerðarfélag) éipn.
Eru jrá taldir eigendur að 5
ísafjarðarháturmm. Bolung-
arvikurlrátiim kaupir Einár
Guðfimisson kaupmaður, en
Súðavíkurbátinn nýtt hluta-
félag til útgerðar þar. Hefir
Grímur Jónsson liaft for-
göngu um stofnun Jress.
Beðið liefir verið um kaup
á enn fleiri vélbátum frá ísa-
firði og Vestfjörðum, en ekki
fullráðið hvort hagkvæm
kaup nást.
A. m. k. eitt jreirra úlgerð-
arfélaga, sem nú kaupir liina
stærri Svíþjóðarvéllráta, hafði I
halla á rekstri sínum sl. ár.
En kjarkur og áræðið til
nýrrar aukningar er Jrrátt
fyrir Jrað vel vakandi. Munu
1 fiestir Vestfirðinganna liorfa
vonaráugum til Jress, að síld-
ýeiðarnar haldi uppi rekstri
hinna nýju vélbáta og Ixrrgi,
1 liiður stolhkostnað þeirra. i
Voriándí verður þeim og
öðrum að trú sinni, en marg-
ar blikur eru nú á lofti um
framtíð islenzkrar vélbátaút-
gerðar. Mun að fleiru þurfa
að hyggja, ef vel á að larn-
ast, en Jrví einu að fá ný skip. |
En víst er Vestfirðingum'
jrað höfuðriauðsyn, að efla
sem mest útgeroina. Hún er
, Jrar eina undirstöðu atvinri-
1 ari, og sú auðlind, sem Vest-
firðinga liefir drýgst dregið.!
Landbúnaður.
Um landbúnað á Vestfjörð- |
úm er Jrað að segja, að sl. ár
vár honuiri mjög hagstætt.
Stmiarvéðrátlan hin hagstæð-
asta, cn grasspretta vart
meiri en í meðallagi.Fjárpest-
ir éru enn nær óþekktar á1
Vestfjörðum, og Jreir alveg
lausir við liiria nafnkenndu
riiæðiveiki. Á s.l. liausti seldu ^
ísfirðiugar (þ. e. bændur við!
ísafjarðardjúp) líffé til
Siglufjarðar og nágranna-
Irvggða, en þar var allur fjár-
stoí’n feildur í liaust er íeið
að boði mæðiveikinefndar.
Þykir sýnt, að á riæstú ár-
riiri verði helzt sólt líffé til j
Vestfjarða i stað fjár jress,
er fellt verður í níæðiveiki-
sveitum. Hafa ýmsir hug á,
að bæta fjárræktina á Vest-
fjörðum, því það myndi liafa
frámtíðarþýðingu milda —-
Iræði íim fjárstofn jrann sein
burtu cr fluttíir og hinn, sem
heíma á að nytja.
Aukin
skógrækt.
Þeir sem kunnugir eru í
Vestfjörðum vita, að þar eru!
viða víðlendar skógarleifar,
sem miklum framförum
hafa lekið undanfarin ár við
mínnkandi fjárheit og lyrig-
og hrís-rif nú löngu liætt í
öllúni svéitum. Stofnað er
fyrir nokkuru Skógræktar-'
fclag Vcstfjarða. Ilafði Jó-
hann Skaplason sýslumaður
mest forgöngu uni Jrað mál.
Héfir félag Jretta, sém öririúr
skógræktarfélög, mikið og i
nauðsynlegt verkefni, sem
vonandi er að vél og brátt
leysist. I
Á s. 1. nýársdag var stofnað
skógræktarfélag fyrir kaújr-
stáðinn ísafjörð og nágrenni
hæjarins. Höfðu mesta for-
gÖngú um félagsstofnun
þéssíf þéir laglvnarnír Éaldur
Jöhnsen og Kjartan J. Jó-
hannesson. |
Þetfa félag mun lielzt vélja
sér að Verkefni viðreisn skóg-
arleifanna í Tungudal í Skul-
ilsfirði, en jrar hefir á sið-
ustu árum risið upp sumar-
hústaðahverfi ísfirðin'ga. —1
Þárna er suinarfagurt land
og viðlendur skógargróður,
en Jílið að honum nlynnt um
skeið.
Vestur-ísfirðingar hafa
stofnað skógræktarfélag fyr-
ir sig, og ráðið mun vera, að
Norðúr-fsfirðingar verði sér
um félag, og Jrað stofnað uú
að vordögum.
Framh. á 6. síðu.
wmm
„Snerrir“ sendir mér eftir-
farandi pistil.um snjómokst-
urinn á götuni bæjarins:
„Eg hefi veitt því eftirtekt undanfarna daga,
að unnið er af kappi að því að moka göturn-
ar. Ekki veitir af. En er ekki hægt a'ð fá vél-
ar, seni liér eru til, lil þess að flýta fyrir
þessu verki? Eg man eftir því, að einlivern
tímann á siðastliðriu sumri birti Visir mynd
af einhvers konur vélskófiu, sem noluð var
við grunngröft í miðbænum. Ef slík skófla
væri íiú notuð, mundi það áreiðanlega hraða
snjóhiokstrinum. Vafalaust mundi það verða
dýrt, því að rekstur slíkrar vélar er kostnað-
arsamur, en óvíst er, hvort það mundi ekki
borga sig til langframa. Sparnaðurinri mundi
einnig vera í því fólginn. að lrilar eyddu minna
irenzíni, en þegar þeir þurfa að brjótast gegn-
um mikinn snjó, og alit slit á bifreiðum mundi
verðá mun minna en ella.“
Eg er þeirrar skoðunar, að það mundi vera
lreillaráð, að fá þessa gröfu lánaða, ef hún er
heppileg til snjómoksturs. Bærinn á hana ekki,
en tyimælalaust mundi hann geta fengið hana
að láni.
*
Happdrættis- Marz er fyrsti liappdrættismán-
mánúður. uður ársins. Eftir tíu daga.ver'ð-
ur dregið í fyrsta flokki Happ-
drættis Háskóla Islands, og þessa dagana eru
nienn sem óðast að kaupa „réttu“ miðana, sem
sfærstu vinningarnir hljóta að falla á| Eg er
nú búinn að „spila“ í happdrættinu frá þvi
að það tók til starfa. Stundum hefi eg fengið
sæmilega vinninga, svo áð eg hefi ekki iapað
á viðskiptunuin, en eg á eftir að fá eihhvern
af þeiín stóru. A hverju ári hefi eg heitið þvi
að hætta, ef' eg fái ekki einhvern tíma Hæsta
vinnirig í einhvérjum fiokkinum. En þegar kom-
ið hefir vcrið að drætti i fyrsta flokki ,hefi
eg alltaf géfið happdrættinu einn „sjans“ enn
til að gera nrig ríkan. Það’ hefir nú ekki cnn
gripið gæsina, en vonandi rekur að því, og
þess vegna held eg áfram að kaupa miða.
Cg það er víst svo með fleiri, að þeir gera
sér. voriir rm að fá einhvern af þeihi stóru,
þóit þejr krmi<f alcirei nær cn að fá liugg-
uriiria. l’n þé.ð cr þó nokkrii’ fiugguri.
*
Samræming Blöðam og útvárpi æilar að ganga
á nöfnum. crfiðlega að koma sér saman uin
að rita ýmis erlend staðalieiti á
sama há!t. Eg hefi oft tekið efíir þéssu, én þó
éinkúm að því er snertir eitt nafn og sainsctri-
irigar úr jrví, nú upp á síðkastið. Það er riafn-
ið á ánrii Roer eða Rör, svo að ritað sé eftir
framburðinum. I útvarpi er fráriiburðuririn
ýmist rör — rétt eins og hilaveitu- eða skólp-
rör — eða róer, og heyrist þá hver stafúr.
Svo hefir loks komið fyrir, að þessari á væri
ruglað saman við aðra þýzka á, mun þýðirigar-
meiri og þekktari, nefnilegá R’uhr. En sá er
munurinn, að Rör rennúr fyrir véstan Rín,
en Ruhr rennur í Rínarfljót úr austri, enda
er hið viðkunna Rúhr-hérað þeiin níegin Rínar.
Að vísu er hér í undirbúningi landáfræði-
orðabók, sem Þórhallúr Þorgilsspri niagistér
vinnur að, en hún kemúr ekki út fyrr cn effir
nokkur ár, og þangað til riiá lrúast við áð
sama ósamræmið haldist.
*
Orðanefnd Það hefir nókkruin sirinúm hor-
blaðamanna. izt i tal i BJaðamannáfélagi Is-
lands, að félagið gengist l'yiir
slofnun orðanéfndar — ekki orðunéfndár, góð-
ir iesendur — ög yrði húii skipuð fróðúni óg
mennluðum mönnum, sumum ulari félágsiris. Átti
nefnd þessi að hafá það hlutverk, að sani-
ræma þýðiugu eriendra orða, svó séni orð,
sem notuð eru viðvíkjandi herriáði. Ilefir á
því sviði verið hirin niesti' ruglirigúr. Utvarp-
ið hefir til dæmis néfnt' þá h'éréinliigVi, séni
á erlendum málum héitir „division“, lierfylki,
en hér í blaðinu lrefir sá kostur verið tek-
inn, að nota Jrýðingu þá, sem Björn Jónssöii
hefir í orðabók sinni, en það er herdeild. Er
síðari hluti orðsins rétt þýðing á e.rlenda orðinu.
Þegar merin hey.ra svo i útvarpinu örðið lier-
fylki og lesa í Visi herdeild um það sama,
]rá er ekki von á öðru en að menn ruglist
dálítið í ríminu. Blaðamömium og þeim, sern
starfa við fréttastofu útvarpsins, hefir vcrið
Ijóst, að slíkt misræmi er leiðinlegt og alveg
óþarft, ef gengið er að því að samræma þessi
heiti. En þótt það hafi komið lil tals i blaða-
mannafélaginu, að það hæfist hajida i þcssu
efni, hefir sanit ekki orðið úr þvi enn. En
vonandi tekur félagið nú rögg á sig og leiðir
menn í allan sannieika um þessi inál.