Vísir - 16.03.1945, Blaðsíða 3

Föstudaginn 16, marz 194;~i.
3
1 S I R
Skríísioían ídenzk tsll cpnar sökssýnmgu:
' 11 verðum að efla olSari
NægUr Kiarkaíur fyrir uHarfatnaÖ kér cg crlen.dis
Á morgun verður opnuð
sýning á íslenzkym ullar-
vörum, sem konur hér í liæ
og annars staðar á landinu
hafa unnið. Er það skrifstof-
an fslenzk ull, sem gengst
fyrir þessari sýningu, og
verður þar jafnframt siila á
sýningarmununum. Stendur
sýningin yfir í viku.
Blaðið hefur snúið sér til
frú önnu Ásmundsdóttur og
frú Laufeyjar Vilhjálmsdótt-
ur og spurt þær um starfsemi
skrifstofunnar. Léðu þær
iúaðinu gögn til að vinna úr.
Ðýrmætt hráefni.
fslenzka ullin er eitt af hin-
um dýrmætustu -hráefnum
landsins. Þrátt fyrir það
sendum við út úr landinu ó-
unna ull fyrir milljónir króna
árlega. Samkvæmt hagskýrsl-
unum var seld út úr landinu
árin 1942 og 1943 óunnin ull
fyrir um 9 milljónir króna.
Engar áreiðanlegar tölur eru
lil um, hvað mikið cr unnið
af ullinni í landinu sjálfu. Að
vísu eru tölur yfir fraim
leiðslu jn-iggja ullarverk-
smiðja í skýrslum frá Lands-
hankanum, en ekki kunnugt,
hvort útlenda ullin, sem not-
uð er við dúkagerðina, hefur
verið dregin frá eða ekki.
Hins vegar er hægt að i'á
nokkra hugmynd um ullar-
magn landsins, með því að
miða það við fjáreignina. •—
Talið er að meðalþyngd hvers
úllarreifis sé 1—2 kg., eða á
að gizka 1,3 kg. reil'ið. Eftir
því að dæmaj miðað við fjár-
cignina árið 1938, var idlar-
útflutningur okkar þá um
630 þús. kg., en það, sem var
notað i landinu sjálfu aðeins
um 224 þús. kg.
Ámæli, sem þarf'
að hrinda.
Af j>essu sést, að þótt tó-
vinnuvélar landsins vinni all-
an ársins hring og auk þess
smáiðjur og sveitaheimili, J)á
verður að gera betur, ef duga
skal, til að lirinda af þjóð-
inni því ámæli, að hún kunni
ekki að meta þetta ágæta inn-
lenda hráefni, að hún lumni
ekki að vinna úr því, heldur
láti aðrar þjóðir vinna úr því
fyrir sig. Meo J)essu móti
missir þjóðin vinnulaunin,
sem hún hefði getað aflað
sér, hefði framtak og
ing verið fyrir hendi.
Það má ekki skilja
á þann veg, að verið
gcra lítið úr íslenzkum ullar-
iðnaði. En J)að er ekki hægt
að neita því, að mörgu er
ábótavant, og hefði verið
hægt að kippa ýmsu í lag í
vinnubrögðum landsmanna,
ef augu manna hefðu ekki
verið sljófguð al' gömlum
venjum og ótrú á, að hægt
væri að vinna úr íslenzku
idlinni varning, sem við gæt-
um verið þekkt fyrir að nota
sjálf, hvað þá að hafa liann
á hpðstólum handa öðrum
J)jóðum. 1 stríðsbyrjun, J)cg-
ar erfitt var að fá ýmsar
vörur, þar á meðal ullarvör-
ur, sáu menn hvcrt stefndi.
Ullin hafði verið flutt út í
tonnatali, landsmenn notuðu
allir meira eða minna af
hómullarvarningi, en ekki var
hugsað um að festa kaup á
vélum lil að hægt væri að
vinna ullina á sem hagkvæm-
| astan og ódýrastan hátt.
Þegar skrifstofan Islenzk
ull hóf starfsemi sína, var
j ])að eit t af því fyrsta, sem
^ forstöðukonur hennar gerðu,
að reyna að fá tóvinnuvélar
j fluttar inn í landið. Skömmu
j síðar brauzt stríðið út og lok-
I aði fyrir allan innflutning á
I slíkum vörum. En sem betur
! fór náðu tvær af ullarvcrk-
Ismiðjuni landsins í nýjar
J vélasamstæður og jók það
nokluiÖ framleiðsluna.
„Lopatízkan“.
Svó kom „lopatízkan", sér-
staklega eftir að misliti lop-
inn kom til sögunnar. Með
lopavinnslunni hófst nýtt
j timabil í sögu ullariðnaðarins
islenzka. „Hvíti Fálkinn14,
j blað ameríska setidiðsins hér,
' skrifaði um „angora-peys-
: urnar“ íslenzku, sem her-
jmennirnir keyptu í liundr-
aðatali. Tvíbandspeysurnar
frá skrifstofunni Islenzk idl
urðu tízkuvara, að ógleymd-
um býjalíns-slæðunum, sem
útlendi kaupandinn kallar
„kniplinga“, og margt fleira.
Það cf eins og ekki sé
hægt að framleiða nógu mik-
iið af þessari vöru, Jælta
hverfur jafnskjótt og það
kemur á markaðinn. Þó er
þetta allt dýr vara, — hvað
er eklci dýrt á íslandi? Kíló-
ið í ullarlopa kostar kr. 21,50,
og ef hann er litaður, ])á
kostar hann kr. ,30,00 kílóið,
El' ])el-lopi er fáanlegur, sem
er mjög sjaldan, er hann 10
kr. dýrari. Þelband sést ekki
á markaðinum, cn útlent
garn cr selt fyrir 120 krónur
kílóið! Konur, sem vilja
prjóna sokka cða eitthvað
annað á börnin sín, geta það
elcki, því að íslenzkt band er
ófáanlegt. Nú, ef rokkar cru
iil á heimilunum og þær
lcunna að spinna og kemba
ull, ])á fást engir ullarkamb-
ar á öllu landinu. Svona má
lengi telja upp ýmislegt, sem
sýnir öngþveitið í tóvinnu-
málum þjóðarinnar.
I skýrslum, sem skrifslof-
an Islenzk ull hefur sent rík-
isstjórninni árlega, er henl á
hin ýmsu vandkvæði, sem
steðja að ullariðnaði hcimil-
anna.'Þá hal'a forstöðukonur
menn, er kunni meðferð
þeirra.“
II. „Aukaþing K.I. tclur
það mjög æskilegt, að 'frú
Þórdís Egilsdóttir, ísafii'ði,
sjái sér fært að halda nám-
skeið i almennri tóvinnu, þar
sem ungar, áhugasamar kon-
ur, er kunna nökkuð í al-
mcnnri tóvinnu, fái að njóta
þeirrár miklu þekkingar og
reynslu, sem frú Þórdís lxef-
ur á þessu sviði.“
Vélar fyrir heimilin.
I þessum tillögum eru tek-
in fram atriði, sem forstöðu-
konurnar leggja áherzlu á
við starf sitt fyrir ullariðnað
heimilanna, en þau eru ])cssi:
„Að lögð sé stund á að kenna
heimilunum rétta meðl'erð
véla, prjónavéla og annara
tóvinnutækja, og rannsókn
lari fram á því, hvaða vélar
og tæki henti bezt íslenzlui
ullinni. Söimdeiðis að listiðn-
aðurinn hverl'i ekki úr land-
inu.“
I Vmsir fagrir ullarmunir,
| sem unnir eru hér á landi og
I hafa verið gerðir l’yrrum,
1 s'ýna að slíkt má ekki l'alla
1 niður. Listiðnaður er sú
greinin, sem mestan arðinn
mun béra frá menningar- og
fjárhagslegu sjónarmiði.
Þessi iðja á að bera Iiróður
íslenzku ])jóðarinnar út fyrirj
landsteinana og skapa mark-
að fyrir íslenzkar vörur i
frámtíðinni.
Fyrirspurnir frá
erlendum fyrirtækjum.
Skrifstofunni Islenzk ull
hefur borizt fjöldinn allur af
fyrirspurnum frá erlendum
fyrirtækjum, en því miður
hefur ekki verið liægt að
sjiina þeim. Islenzka þjóðin
fær aðeins brot af því, sem
hún sjálf þarf. Hún tekur því
fegins hendi við þeim u!lar-l
v'arnmgi, sem hingað kemur
lrá útlöndum. Færeyingár
hafa flutt út til Islands tölu-
vert af peysum. Þeir eru nú
að koma upp. nýrri tóvinnu-
slöð, því að þeir vilja eklci
missa af tékjunum, sem idl-
ariðnaðurinn gefur í aðra
hönd. Færi vel, cl' Islending-
ar tækju þá sér til fyrir-
myndar.
Vcrzl'jmn:
{ö&axaður éiaagstæðar
mi !ö ESiillj. kiona.
V ðski ptajöfnuðurinn við
úuöiid er nú öhagstæður um
10 miiljánir króna.
Samninganefnd sú cr fór Má.mðina janúar—febrúar
til Englands fyrir nokkufu nam útfluningurinn 30,7
síðan til að semja mn yið- ’ milljónum króna, en á sama
sipti fyrir íslendinga við tima voru fluttar inn vörur
Brefa er nú komin heim aft- fyrir 40,7 milljónir króna.
ur. Nefndin samdi um sölu á | Á sama tíma í fyrra var
öllum frystmn fiski þessa árs vioskiptajöfiniðurinn einnig
og um afgreiðshi og afhend- i ólia' stæcur. en ]>ó
Einnií
ingu á ísfiskinum
var gengið frá sölu á lýsi,
sildarlýs’, síldarmjöli og
fiskimjöli. Þá var taiað um
aukinn innflutning frá Brel-
landi lil íslands.
Forniaður béssarar nefnd-
ar var Magnús Sigurðsson
bankastjóri, en með honum
voru í nefndinni þeir Jón
Árnason franikvstj., Ásgeir
Ásgeirsson og Richard Thors.
Kristján Einarsson var nefnd-
ekki eins
mikið og nú. Þá nam and-
virði úiflutíra afurða 23,5
midjóniini króna, en inn-
fiutiar vörur kostuðu 31,4
m.illj. kr. Þá var jöfnuðurinn
óhagstæður urn 7,9 millj. kr.
MetSöndun í
woodí
ú
11"
inni ti
frvsla
aðstoðar
fiskinuin.
þekk-
})etta
sé að
s
skril'stofunnar
landið á hver
svnishorn af
ferðazt um
u sumri með
ullarvarningi.
flutt útvarpserindi, og ritað
i blöð og tímarit um þella
ullurmál. Skrifstofan hefur
annazt útgáfu á smáritum,
svo sem kennslubókum í
vélprjóni, jurtalitun, og enn
fremur mynzturbækur.
1 Landsþing kvenna.
| Á laiidsþingi kvenna í
Hveradölum síðastliðið vor
lagði skrifstofan íslenzk ull
1 fram eftirfarandi tillögur, er
(V.oru samþykktar:
j 1. „Aukaþing K.I. 1914
| leyfir sér hér með að fara
, þoss á leit, að hið háa Al-
j jdngi geri ráðstafaflir til ])css
að rannsakað verði, hvaða
l vélar og tæki séu heniugust
til eflingar ullariðnaði á
heimilum og í smáiðju,
hvernig bezt sé að afla land-
inu slíkra véla og tækja, enn
fremur að til séu í landinu
útgerð frá Reykjavík
línubátum hefir heldur faric
í vöxt nú seinni árin.
Er þessi atvinnugrein mjög
mikils virði fyrir atvinnulíf.
ið í bænum í framtíðinni, cf
unnt verður að siarfrækj;:-
hraðfrvstihús og aðrar teg
undir fiskiðnaðar i samband
við þessa útgerð. Ilefir verið
hafist handa i þeim efnum m
]jegar og gefur sú reynzla er
þegar er fengin góða von um
framliald þessarar slarfsemi.
Visir hefir snúið sér til
Ingvars Vilhjálmssonar út7l
gerðarnianns og átt viðtal við J
bann um bátaútveginn frál
viðvíkjandi j j fyrradag. var iandag í
Fleetwood í Englandi meira
af f ski en dæmi eru &1 áður.
Alls komu þá á land þar,
að sögn brezka útvarpsins,
90,000 „slonps“ e.ða 9000 kit.
Löndunarskilyröi eru frekar
éleg þarna,*svo að gripa varð
til þess ráðs, að fá hermenn
til að hjálpa hafnarverk;;-
mönnum við að skipa upp
fiskinum.
Fregnir segja, að fiskurinn
hafi yfirleitt verið mjög góö-
ur, en megnið af honum var
þorskur frá Islandi.
Aflí brezkra
veiðiskipa.
Brezk fiskveiðaskip, sem
leggja afla sinn á larid í Eng-
landi eða Walcs, lönduðu i
janúarmánuði 10,000 smá-
lestum liskjar, serri voru
628,000 sterlingspunda virði.
í janúar árið 1938 nam afli
brezkra veiðiskipa 50,000
smálestum fiskjar. Tölur
þessar eru úr tímariti verzl-
unarmálaráðuneytisins
brezk.
E, sýms mcíka
síiðalkvibmynd á
snstEEsdaglsass,.
íþróttasamband fslands
efnir til kvikmyndasýningar
í Tjarnarbíó á sunnudaginn
kemur kl. 1 Vz e. h.
N'erða þar sýndar ýmsar
skcmmtilegar íhróllakvik-
myndir, sumt Hlkvikmyndir
og sumt talmyndir.
Má þar fvrst og fremst
nefna fallega skíðakvik-
mynd frá Noregi, er sýnir m.
a. mjög fagurt vetrariands-
lag úr norsku fjöllunum og
skógunuin, en síðan myndir
úr millilandakep])ni i skiða-|
íþróttum milli Svía og Norð-
manna og koma þar beztu I
skíðamenn beggja þjóðanna
fram. Einn fyrsli þáturinn í
mvndinni er frá skíðastökk-
unum í Holmenkollen.
Þarna verða cnnfremur
sýndar fallegar islenzkar lil-
jnyndir af fimleikum, sundi
| og skiðaíþróttum, ])á amer-
I ískar skautamyndir og sund-
! myndir og loks kennslu-
I mvndir í stökkum. Eru þess-
jar myndir hver annarri fall-
legri og skemmtilegri.
Reykjavík í vetur.
Héðan hafa 6 bátar röið á
linu frá verliðarliyrjun i jan-
úar, segir Ingvar. Róðrarnir
Iiófust I. janúar og voru ails
farnir 22 rcðrar í janúarmán-
uði. Gæflir voru áffætar í
janúarmánuði og afli mjög
milrill.
i febrúar voru farnir 18
róðrar. Gæftir voru mun
*verri þá og aflinn einnig lak-
ari. í byrjun marzmánaðar
voru allmargir bálar tilbúnir
til að hefja botnvörpuveiðar
liéðan úr bænum. En það sem
al' er mánuðinum hcf:r ekk
verið unnt að slunda sié
vegna ótíðar. Hefir því lieild
arafliim verið mjög lítill þaf
sem af er marzmánuði, bæð
liíá línubátunum og þeim E
lil 14 bátum, i-eiii tiibúnir
voru á botnvör:>uvciður fyrsl
i mánuðirium.
í fvrra voru alls gerðir út
þrír bátar á línu hcðan frá
Reykjavik; Afli bátanna sem
gerðir liafa verið úl héðan í
vetur hefir lilutfallsléga ver-
ið fulll eins mikill og í fyrra.
Afli erlendra
veiðiskipa.
I janúarmánuoi á Jæssu
ári nam afli sá, sem erlcnd
veiðiskip lögðu á land í
Stóra-Brf tlaixli uiri 6500
smálestum, en fiskflutningtj,-
j skip fluttu til landsins í sama
1 mánuði 3000 smálestir
fiskj-
ar.
Félag Matvörukaupmanna
heldur yðalfund sinn í kvöhl
kl. 8,30 i Kaupþingssalnuni. —
Auk venjulegra aðalfundarstarfa
verða ýms félagsmál ræcld.
Verðmæti afla þess, sem
veiðiskipin lögðu á land, nam
446,000 pundum, en hins,
sem flutningaskipin lögðu á
land, 208,000 puhdum.
Heildaraflij sem lagður var
á land á- Bretlandi á síðasta
ári, nam 170 þús. smál. og
greiddu Bretar fyrir Jiann
i i*sk tíu milljónir og sextíu
og sex þúsundir sterlings--
puncla.
7*
tzh

Han 1293 smáíesíiun
í fe'jrÁar.
E'rkaskeyti tll Vísis. —
Vest ma' naeyjum í gær.
f fehri'rrmánuði voru
i-,/^;;r, ellcfu farmar
af ísfiskL
...agn/ó var samtals lólf-
búmlruS niutíu og þrjár smá.
’esl r ng er það um sjöhundr-
uð og fimmtíu smálestum
m>nna en í febrúarmáriuði
siðastiiðið ár. Gæftir voru
stirðar i mánuðinum.
Jakob.