Vísir - 30.06.1945, Síða 4

'4
VISIR
Laugardaginn 30. júpi 1945
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VISIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 16 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Albióðaviðskipti.
Jpjóðirnar í Norðurálfu fagna friði, og hafa
ástæðu til. Þrátt fyrir það er stríð háð í
öðrum hluta heims, — Austurálfu, — ef til
vill miklu harðara og erfiðara fyrir margra
hluta sakir, en styrjöldin var hér í Evrópu.
Um frið verður ekki að ræða í heiminum fyrr
en J.apanar hafa verið gersigraðir, hversu
lengi, sem það kann að dragast. Roosevelt for-
seti leit svo á, „að enginn einn maður gæti
komið á varanlegum lriði, enginn einn Jflokk-
ur og engin ein þjóð. Það getur ekki vcrið
bandariskur, brezkur, rússneskur, frakknesk-
ur eða kínverskur friður. Það gelur ekki verið
friður stórra þjóða eða sniárra þjóða. Það
verður að vera friður, sem hvílir á einlægri
samvinnu allra manna um allan.heim. Hér cr
ekki um milliveg að ræða. Við verðum að tak-
ast á hendur ábyrgð á samvinnu allra þjóða
á milli, eða ábyrgð annars ægilegs hejms-
stríðs“_ Þetta voru orð forsetans, og flestum
mun ljóst, að þrátt fyrir. verulega áfanga í
rétta átt, er enn fjarri þvi að friður sé ríkj-
andi í heíminum, enda jafnvel mestu erfið-
leikarnir á næsta Ieiti.
öll viðskipti þjóða í millum eru nú með
Idæ ófriðaráranna, en ekki frjðarins. Að því
er unnið, að fá þessu breytt. Viðskiptalíf inn-
byrðis milli landa er lamað og úr lagi fært.
A næstu árum mun viðleitnin beinast að því
að koma í veg fyrir hungursneyð og hörm-
ungarástand meðal ófriðarþjóðanna. Vöru-
skortur mun verða tilfinnanlegur innan
margra greina, en jafnframt er ekki ósenni-
legt að verðlag fari hækkapdi, með því að er-
lendis hefir verðlag á matvörum, og þá aðal-
lega kornvörum, svo að segja staðið í slað.
Líkindi eru til að kaupdeilur hefjist og verk-
föll í þeim löndum, sem létta af ófriðarhöinl-
tinum, niá þar skírskota til Norðurlanda
Islenzkir kaupsýslumenn hafa haldið þing
sitt hér í bænum undanfarna daga. Þeir hafa
. rælt viðskiptin við útlönd sérstaklega, og þá
erfiðleika, sem við hefir verið að stríða og
telja má framundan. Þeir hallast að frjálsri
verzlun, svo sem að líkum lætur, og vilja
styðja frelsi og lýðræði. Undanfarna mánuði
hafa öll þessi hugtök átt tiltölulega erfitt
uppdráttar, og enn kann að þrengja frekar að
einstaklingsframtakinu. Mætti það þó vera lýð-
um ljóst, að aldrei hefir þjóðinni verið mciri
]iörf á að nota beztu krafta sína en einmitt
nú, og aldrei hefir verzlunarstéttarinnar heðið
erfiðara hlutverk cn á næstu árum. Hingað
til höfum við ekki vitað verulega af skorti
nauðsynja, en hann hafa aðrar þjóðir fengið
:ið reyna. Þegar ]ieir markaðir opnast og nauð-
syn ber til að meginlandi Evrópu vcrði séð
íyrir nauðsynjum, en truflanir á framMðslu
fara vaxandi, er auðsætt, að við verðum að
standa vel á verðinum til þess að verða ekki
afskiptir Hér mæðir fyrst og l'remst á ís-
lenzkri kaupsýslumannastétt, og eltir afrekum
hénnar á þcssum árum verður hún dæmd,
jafnvel þótt hún fái ekki að hafa frjálsar hend-
ur vegna opinberrar íhlutunar. Við skulum
vona, að íslenzkir kaupsýslumenn sanni, að
þeir standi á því þroskastigi, að þeim sé trú-
andi fyrir miklum vanda.
Ályktanii, sem gerðar voni á 45.
þingi Stóistúku íslands.
Hið 45. þing Stórstúku Is-
lands var sett í Reykjavík 21.
júní síðastl. Voru mættir 88
fulltrúarfrá 15 barnastúkum,
31 undirstúku, 4 þingstúkum
og 3 umdæmisstúkum.
Þinginu lauk svo á sunnu-
dag. Meðal tillagna, sem þar
voru! samþykktar voru eftir-
farandi:
Fertugasta og fimmta þing
Slórslúku íslands lítur svo
á, að áfengisneyzla lands-
manna sé orðið sjúklegf fyr-
irbæri, sem þrátt fyrir alla
fræðslu og bindindisstarf-
semi bæði Reglunnar og
annarra bindindismanna í
landinu, ágerist stöðugt, og
áfengissala rikisins sé sá
smánarhlettur á menningu
þjóðarinnar, að þessu verði
ekkj unað, og þar sem kom-
ið hafa fijam fjölmargar á-
skoranir frá umdæmisstúk-
unum liæði sunannlands og
norðan, fjölmennum -ein-
stúkum, bæjar-
og ýmsum fund-
félagasamtökum
er allar krefjást
markvissra að-
levnir það sér
stökum.
stjórmun
um og
manna,
skjótra
gerða,,
og
þá
- 3. Að
stjórnar-
lögin um
ekki, að það er vilji mikils
hluta landsmanna að reistar
verði skorður Iiið allra bráð-
asta gegn þessum þjóðar-
voða, sem áfengisneyzla og
sala þjóðarinnar er orðin*
Stórstúka íslánds sam-
Jnjkkir því:
1. Að taka upp markvissa
ákveðna og skipulagða bar-
.áttú fyrir algeru banni á
innflutningi og sölu alls á-
fengis. — 2. að krefjast þess,
,að sú undanþága frá áfeng-
islöggjöf þjóðarinnar, er
leyfi tilhúning áfengra
drykkja og sölu að ein-
hverju leyti, sé tafarlaust
numin úr gildi.
krefjast þess, að
völd íandsins láti
héraðabönn koma tafarlaust
til framkvæmda. — 4. Að
það sé rækilega brýnt fjrrir
templurum á ölíum stigum
Reglunnar að vinna ein-
dregið að því, að komizt geli
á sem allra fyrst algert á-
fengisbann í landinu. — 5.
Unnið verði að því frá.Regl-
unnar bálfu, að sameina alla
þá krafta Qtanreglumanna í
landinig sem fáanlegir eru,
til markvissrar samvinnu
um algert áfengisbann.
— 0. Að krefjast þess af
stjórnarvöldum landsins, 1)
að komið verði tafarlaust og
algerlega i veg fyrir allar á-
féngisveitingar á félágasam-
komuni og) öllum almennum
mannfundum og skemmtun-
um, 2) að allir embættis-
menn þjóðarinnar setji hið
ókjósanlegasta fordæmi urn
reglusemi í hví.vetna og
^kyldurækni til viðhalds
góðum siðum i landinu, og
að alvarleg brot gegn slíku
i,arði embættismissi.
Van Zeeland
iæðii við Belgíu-
konung.
Það gengur hvorki né rek-
ur í deilumáli Belgíumanna
um konunginu. Leopold kon-
ungur virðist vera í mestu
vandræðum með að mynda
sljórn. Nú er ein sendinefnd-
in enn farin á fund hans lil
viðræðna og eru i henni með-
al annara Zecland fyrrum
forsætisráðherra í Belgíu og*
ennfremur einn af þing-
mönnum katólska flokksins.
BÓKARFREGN.
Nýlega er komin á mark-
aðinn bók, sem nefnist Aust-
antórur. Höfundur bókarinn-
ar er Jón Pálsson fyrrv. aðal-
gjaldkeri Landsbankans;
bókina hefir búið til prent-
unar Guðni Jónsson magister
en Víkingsútgáfan gefur út.
Þetta er fvrsta hefti af
mörgum, sem væntanlega
koma út smáni saman, úr
hinu mikla og merkilega rit-
safni höfundarins. Bókin er
að öllu leyti af islenzkum
toga spunnin og skýlur því
nokkuð skökku við öllu því
kvastri, sem út kemur af mis-
jöfnu útlensku rusli, sem
jirentað er til eyðufyllis í of-
vöxt hlaða og tímarita nútím-
ans. Fvrir bókinni skrifar
Guðni Jónsson magister for-
mála.
Bókin ■ hefst á æfisögu
Brandí Magnússonar í Roð-
gúl, sem var stórmerkur
maður fyrir inargra hluta
salcir, þjóðhaga smiður og
afarmenni að kröptum;
munu fáar sagnir skrásettar
af honum fyrr en þetta, sem
bókin greinir.
Næst kemur þáttur af Kol-
beini Jónssyni í Ranakoti.
Ilann var Þingeyingur að
ætt og uppruna,. barst ungur
á Suðurland og dvaldi svo
allan aldur sinn í Stokkseyr-
arliverfi. Ilann var nokkuð
einkennilegur maður, vel viti
borinn, frægastm: varð liann
fyrir það, að vera faðir hins
stórgáfaða og merka manns
Þorleifs ríka á Iláeyri.
Þriðji þátturinn er af Þor-
lcifi á Háeyri, sem varð lands-
kunnur og þjóðfrægur mað-
ur, eklvi eimmgis fyrir hans
miklu og fágætu .auðsöfnun,
heldur einnig fyrir hyggindi,
framsýni og stórgjafir, kjarn-
vrði, fyndni og hagmælsku.
Állir þessir kostir leyndust
með Þorleifi og það í rikuin
mæli.
Allir þessir þættir eru hin-
ir prýðilegustu; frásögnin er,
hispurslaus og létt og hin
skemmtilegasta afleslrar.
Koma svo: „Veðurspár og
veðurmerki i Árnessýslu“.
Hér er á síðusíu slundu
bjargað í land merkilegu
rékaldi, sem straumur tim-
ans er óðfluga að fleyta út á
haf gleymskunnar. Þessi
kafli, sem er nokkuð sundur-
leilur að efni, er svo skemmti
lega skrásettur, að unun er
að lievra, enda er höf.
kunnur ritsnillingur, hárviss
og athugull á allt, sem liann
ritar.
Siðasl í bókinni eru merk-
isdagar hverskonar og fleira
i sambandi við vcðurspár og
veðurhorfur.
Þetla kver er alls elcki neitt
úrval úr ritsafni höfundar-
ins, heldur tekið af handa-
Iiófi, en allir sem kverið lesa
híða’með óþreyju næsta lieft-
is.
Hnfi höfundurinn þökk og
heiður allra fróðleiksfúsra
manna fyrir silt óeigingjarna
starf á sviði bókmennta í nú-
tíð og framtíð.
1. júní 1945.
Páll á Hjálmsstöðum.
Bréf um Mér hefir borizt bréf frá „Sólon“
skemmtistað. um skemmtistaðinn fyrir Heykja-
vík, sem hér hefir veriS skrifafS
um undanfarið. Hann segir í tiískrifi sinu:
„Vegna skifa í dálkum. þessum um skemmti- og
haðstað okkar Reykvíkinga, langaði mig til að
koma með nokkrar tillögur í því sambandi. Það
hefir verið flestum ljóst, hversu tilfinnanlega
hér vanlaði skemmti- og baðstað, sem almenning-
ur gæti sótt. Það hefir verið Reykjavíkurbæ til
skammar hversu lítill áhugi hefir verið fyrir
þessum málum hjá flestum ráðandi mönnum.
Ekki hefir þó skort á róðagerðir og gerðar hafa
verið ótal teikningar og áællanir, en litið helir
orðið úr framkvæmdum.
*
Lauga- Um helgar, þegar veður er'gott, fer
dalurinn. fólk úl úr bænum í þúsundatali, til
að njóta sólar og anda að sér fersku
lofti. Þetta er að vísu gott og blessað, en oft
eru.slík ferðalög kostnaðarsöm og hætt er við
að mikill hluti tímans fari í lhlsetuna. Það ætti
því að vera mönnum ljóst, hversu brýn nauð-
syn er ú slíkum skennntistað bæjarbúa. Flestir
eru ósáttir um, að Laugadalurinn sé bezt tjl
þess fatlinn og er eg þvi sammála. Hann er ekki
langt fró bænum og enn er ekki mikil byggð þar
í grennd.
* .
Baðströnd. Erlingur Pálsson yfirlögregluþjónn
í dalnum kom með góða tittögu í sambandi
við Laugadalinn og það var að
byggja þar eða útbúa nokkurskonar baðströnd.
Þetta yrði upphituð sjólaug, sem tíktist sem
mest eðtitegum sjóbaðstað með fjörusandi og til-
tninum hafhylgjum. Þar sem okkar gamli sjó-
haðstaður, Skerjafjörðurinn, er okkur gtataður,
og i öðru lagi þegar þess er gætt, að það er
sjahian svo hlýtt í sjónum hjó okkur, að hann
geti sótt nema hraustustu menn, þá er tillaga
Ertings þess virði, að hún sé athuguð gaumgæfi-
tega.
* ■
Dregur úr Og það er von mín, að ráðamenn
óhollustunni. þessa bæjar, svo og iþróttafélög-
in, stuðli að því, að æsku bæjar-
ins sé séð fyrir skemmlistað sem eykur á hreysti
hennar, og mun jafnframt draga úr ýmsu óhollu
iiferni." Það er einmitt/ þetta síðasta atriði, sem
bréfritaninn.minnist á,sem eg tet hafa einna mest
gildi, ef úr því yrði, að komið yrði upp góðum
skemmtistað fyrir Reykvíkinga. Það er kunnara
en frá þurfi að segja, hversu gerspillt skennnt-
anatífið í bænum er orðið á margan hátt, en
það sþifar aftur af því, hversu titið hefir verið
gert til þess að gefa mönnum kost á lieilbrigðari
skemmtunum.
*
Að eyða og Þá hefi eg fengið bréf frá einum
eyðileggja. lesenda minna, sem heitir Þor-
steinn Magnússon og býr fyrir
innan bæ. Hafði hann skrifað bréf-
ið fyrir nokkuru en dregizt hjá honum að senda
það. Htjóðar það svo: „Eg hripa yður hér með
nokkrar linur með beztu þökk fyrir „bergmál-
ið“. En eg er þó(ekki samþykkur kollega mín-
um „gamla manninum“, sem skrifar um orðin að
eyðileggja, eyða o. s. frv. Eg geri mikinn mun
á þeim orðum. Það má eyðiieggja hlútinn, þótt
engu sé af honiiiu eytt. Það má líka eyða, þótt
litið sjái á þvi, sem til er, en að gjöreyða er
að eyða öllu, svo að ekkert sjáisl eftir.
•
Að mæía Sama máli gegnir um orðin að
og koma. „mæla“ og „koma“. Þau orð tel eg
að hafi í niörgum titfeltum sitt
livora merkingu. Orðið að mæta er skylt „stefnu-
móti“, þar sem tveir eða fleiri hittast i gagn-
kvæmum erindum, samkvæmt áður gerðum
samningi eða fitmælum', en aldrei viðhaft mn
þann, sem kemur óboðinn eða í einkaerindum,
t. d. orlofi, lifjsbón eða verzlunarerindum eða
þegar maður kenmr heiin tit sín. Þá segir kon-
an: Því kcmur þú svona seint, góði? En lnin
segir ekki: Því mætir þú svona seint? Það er
tvennt ólikt.“
*
Ferðir Nú eru íþróttamennirnir okkar
íþróttamanna. að byrja ferðir sinar um landið.
Ármann ætlar að heimsækja
Austurtand rækilega, en auk þess, er flokkur frá
K.R. að fara með flúgbáti Flugfélagsins til
Norðurlands til þess að liafa þar sýningar. Það
er af sem áður var, þegar það þótti hið mestaT
þrekyirki að fara út um tandið til fimleika-
sýninga, ekki sízt vegna kostnaðarins, en nú far»
margir flokkar á ári hverju og þeir, sem verða
að hafa mestan hraða á, taka sér bara flugvél.
Þessar ferðir eru sjálfsagðar.