Vísir - 07.07.1945, Blaðsíða 4

VISIR
Laugardaginn 7. júlí 1945
VÍSIR
DAGBLAÐ
Utgefnndi:
BLAÐAUTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1 6 6 0 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Skipastóllinn.
||ú um nokkurt skeið liafa horfur verið all-
þungar um, að íslendingum tækist að bæta
sér tjón það, sem orðið hefir á sviði flutninga-
skipaflotans. Flutningaskip þau, sem Islend-
ingar áttu fyrir stríðið, voru miðuð við stutt-
ar férðir. Þau voru ekki byggð með langa
útivist fyrir augum og skiprými það, sem við
réðum yfir, var einnig svo lítið í lieild, að
m jög miklir og margvíslegir örðugleikar gerðu
þegar vart við sig, er.stríðið skall á og sigl-
ingar urðu með öðrum hætti en á friðartímum.
Þegar siglingar okkar tóku að beinast að
mestu í aðrar áttir en áður, við urðum að
sækja lielztu nauðsynjar okkar miklu lengri
vegalengdir en við vorum vanir og skipin urðu
þar að auki fyrir ýmsum töfum, vegna þess
að siglt var í skipalestum, þá kom berlega
í ljós, bversu illa við vorum settir í siglinga-
málum. Við urðum að leita á náðir annarra
þjóða um skiprúm, til þess að ekki yrði liung-
ur í landinu, því að fjarri fór því, að skip
okkar væru einfær um að sjá landsmönnum
fyrir þörfum þeirra á erlendum nauðsynjum.
Sú þjóð, sem við áttum einkum skipti við
í Jiessum efnum, brást vel við óskum okkar
um aukið skiprými, enda höfðum við þar liinn
ágætaseta fulltrúa til að tala máli okkar. Til
þéss kom því ekld’ að þjóðin yrði að þola
skort af því, að hana vantaði flutningatækin,
til þess að flytja björgina heim, sem hún gat
okki aflað heima fyrir.
Það var öllum ljóst, áður en við misstum
Goðafoss og Dettifoss, að við myndum verða
að fá ný flutningaskip, cngu síður cn ný veiði-
skip, ef við ættum að geta staðizt samkeppni
við aðrar þjóðir, sem vænta má eftir stríð. F.n
við það, að þessi tvö skip urðu fyrir skeytum
Þjóðverja, stöndum við enn verr að vígi en
olla. Því að jafnframt því sem við misstum
þarna tvö góð skip til vöruflutninga, misst-
um við einu skipin, sem gátu flutt farþega.
Undanfarna mánuði hefir verið leitað um
byggingu skipa fyrir okkur í ýmsum lönd-
um, og er nú svo komið, að Danir hafa hcitið
því, að byggja fyrir okkur tvö l'lutningaskip,
2600 smálestir hvort. Skip þessi eru því mun
stærri en fyrri skip Eimskipafélagsins, scm
voru miðuð við þarfir þjóðar, er gerði ekki1
oins miklar kröfur og íslendingar nú umi!
marga hluti. Hinsvegar mun vcrða örðugra'
■að afla farþegaskipa, því að til þeirra þarf
margvíslegt efni, scm ófáanlcgt er í Dan-
mörku og þeir treysta sér ekki, eins og nú
hagar til, að taka að sér slíkar skipahygging-
ar. En við höfum mikla þörf fyrir farþega-
skip. Að vísu eru fastar flugferðir til megin-
Jands Evrópu og Ameriku, en þær geta aðeins
ofnamcnn veitt sér með góðri samvizku. Ung-
jr menntamenn, sem munu nú halda til Norð-
urlanda, gcta ekki veitt sér dýrar flugferðir.
'Þeir verða að fara með skipum ef-tir sem áður.
Einnig má húast við því, að ýmsir aðrir hugsi
sig um tvisvar, áður cn þeir taka sér far með
flugferð, ef draga fer úr viðskiptum og veltu.
Það er því sýnilegt, að meðan við getum ekki
fengið okkar eigin farþegaskip, verðum við
með einhverju móti að taka slík skip á leigu,
skij) sem henta okkur. Án farþegaskipa get-
um við ekki verið.
MMinnisverö
iíöindi.
Náttúrulækningafélag ís-
lands þróast jjrýðilega og á
marga áhugasama og athug-
ula stuðningsmenn. Apdróðri
nokkrum liefir það mæth og
er ekki um að sakastr. þótt
ekki verði allir sammála. En
gagnrýnin á hendur þessu
félagi hefir úr sumuni áttum
komið fram í riti á svo al-
gerlega óvísindalegan hátt og
svo siðlaust að sanranlegt er,
að sá, sem á pennanum liefir
haldið, telur sig ekki bundinn
að fara hið minnsta eftir því,
sem hann sjálfur veit uin
staðreyndir málsins. Þetta
eru þung orð, en hér eru mín-
ar sannanir.
Náttúrulækningafélag ís-
lands hélt ahnennan fund s.
1. vetur. Auglýstur var hann
í hlöðum. í Alþbl. 4. des. seg-
ir meðal annars:
„Náttúrulækningafélagið:
Útbreiðslufundur kl. 2 á
morgun.
„Á fundinum verða flut.t
nokkur stutt erindi, og eru
sum þeirra tekin upp úr bók-
um þekktra erlendra Jækna“.
.... „Þá les Iljörtur Ilansson
stórkaupmaður upp kafla úr
ágætri hók eftir amerískan
Jækni, yfirlækni við eitt
helzla náltúrulækninga-
heilsuhæli Bandaríkjanna . .
. . og kaflinn, sem Hjörlur
les, er um mataræði barna á
fyrsta ári....Björn L. ,Tóns-
son veðurfræðingur les slutt /
an kafla úr bók eftir hinn
heimsfræga lækni og mann-
vin Ivellogg .... og' þessi
kafli fjallar um ristilbólgu og
gyllinæð ....“
Eftir á minntust blöðin
stuttlega og greinilega á
fundinn. Voru ummæii hinna
ýmsu blaða svipuð.
Vísir mánudaginn 0. des.
(1943) segir m. a.:
„.... Hjörtur Hansson
las upp fróðlega grein um
mataræði ungbarna. Greinin
cr eftir yfirlækni við eilt
helzta náttúrulækningahæli
Bandaríkjanna . ... “
Björn L. Jónsson las upp
grein um ristilbólgu og gyll-
iniæð, eflir hinn heimsfræga
ameríska lækni Kellogg ... .“
Eg hef einnig fyrir framan
mig úrklippu úr Alþbl. frá 9.
des. sama ár, og er þar að
finna nokkurn veginn ná-
kvæmlega sönm ununæli og
í Visi, og sízt fer það á milli
mála, að nefndir tveir ræðu-
menn liafi lesið upp það, sem
þekktir erlendir læknar
höfðu skrifað.
í timaritinu „Ileilbrigt Iif“,
IV. árg, L—2. hefti, 1945,
bls. 68, birlist síðan þessi
grein: „Hvar sú meiri upplýs-
ing uppljómar fólk“. (Árna-
björnur):
Á útbreiðslufundi Náttúru-
l'élags Ísíands birtust
tveir ræðumenn úr leikmanna
hóp, sem stjórn félagsins hef-
ir valið lil þess að fræða al-
menning um heilbrigðis- og
sjúkdómafræði. Annar var
formaður Verzlunarmanna-
félags Reykjavíkur, er flutti
erindi um matarhæfi ung-
barna. Það er sannarlega kær-
komið, að verzlunarstéttin
skuli senda mann, sem lileyp-
ur í skarðið, fyrst læknis-
fróðum manni var ekki treyst
í þessu efni. Hinn ræðumað-
urinn er veðurfræðingur, og
lýsti hann átakanlega gyllin-
æð fyrir áhcyrendum. Skv.
Iýsingu náttúrulækninga-
manna getur verið æði vind-
sajnt á' slóðum þessa sjúk-
dóms, svo að þótt hefir vel
viðeigandi að fela veðurfræð-
ingi erindið, ejida ber hlaða-
fregnujn saman um, að það
hafi tekist snilldarlega.
Með því að höfundurinn
vitnar i hlaðaummæli, og að
þeim „beri saman“, vissi liann
sem skrifaði ógreinarómynd-
ina, að teflt var fram á fund-
inum skoðunum og reynslu
frægra lækna. Samt segir
höfundur, að „læknisfróðum
manni var ekki treyst“. Ivel-
logg er nú ekki lengur lækn-
isfróður talinn. Þess hcr að
minnast, að ritstjóri að
„Heilbrigðu lífi“ er læknir,
og má hann gerzt vita þella.
Eða hvi máttu ekki verzluii-
armaður og veðurfræðingur
lesa þýddar greinar, sem
heimsfrægir menn í læknis-
fræði hafa ritað? Hér með
varar „Heilbrigt líf“ ólækn-
isfróða íslendinga stranglega
við að lesa læknisfræðirit-
gerðir heimsfrægra lækna í
heyranda liljóðk Það er það
sama og að „treysta ekki
læknisfróðum manni“. Þó
geri eg ráð fyrir, að ekki
yrði í „Heilbrigðu lífi“ gripið
eins. fautalega til pennans ef
það sannaðist, að einhyer fyr-
irlitinn Mkmaður, þótt yerzl-
un stundaði eða veðui-fræði,
hefði frætt fleiri eða færri
með því að lesa uppliátt úr
bókinni „Heilsurækt og
mannamein“, þvi að þar
stendur svo vel á, að ritstjóri
þessa límarits (þ. e. „Ileilbr.
Iífs“) mun eitthvað hafa slað-
ið að þýðingu þeirrar hókar.
í regislri hcnnar stendur víða
„þýlt og breytt“. Engjnn les-
andi er látinn vita, hvernig
breytt var. En um þessá
bannfærðu leikmenn í Nátl-
úrulækningafélaginu er það
að segja, að þeir bara þýddu,
létu hina heimsfrægu menn
eina tala. Það segir „Heil-
hrigt líf“ að sé sama sem að
gera sjálfan sig að fræði-
manni á læknasviðinu!
Orðalagið á þessúm ónefn-
ingi í „Heilbrigðu lífi“ er svo
grpmtekið og ógeðslegt, að
vart er viðhlítandi á prenti,
nema þá í þeim fróma til-
gangi að reyna af veikum
mætti að kveða niður villu
náttúrulækningamanna, þá
villu, að dirfast að lesa í
heyranda hljóði upp úr rit-
gerðum Kelloggs og annarra
frægra lækna.
En þgð virðist á sama
standa, hve oft leikmenn
vitna í ummæli . frægra
lækna. Sumir hiniia læknis-
fróðu maniía hér á landi láta
sífcllt klingja á prenti, að
leikmenn vili ekki neitt í
lieiísufræðilegum efnum og
megi ])ví ekki nefna þau á
rafn, enda þótt þeir söniu
leikmenn beri fyrir sig skoð-
anir vel lærðra lækna. Þetta
skyldu lcsepdur athuga, ])eg-
ar þeir dæmá um blaðagrein-
ar um heilsufræðileg efni.
Eg sagði áðan „sumir lækn-
isfróðir menn“, enda hefi eg
rætt heilbrig'ðismálin mér til
mikillar ánægju við marga
duglega lækr.a, sem beittu
rökum á sanngjarnan hátt.
En við hina ósanngjörnu vil
eg að lokum segja þelta: Þótt
lejkihenn séu í læknisfræði-
legum efnum, mega hinir
læi’ðu vita það, að okkur er
ekki þess varnað að sjá, hvort
farið er eftir almemuuu regl-
Framh. á 8. síðu.
Sólmyrkvinn. Fyrr á öldum olli það ótta og
skelfingu í heiininum, þegar sól-
in myrkvaðist um bjartan dag vegna þess, að
tunglið brá sér fyrir hana um stund, fór milli
hennar og jarðarinnar. Menn héldu að jörðin
mundi farast og hyað eina, minnir mig. Enn er
uppi fótur og fit i lieiminum, þegar sótmyrkva
er von, en ekki af sömu ástæðum og áður fyrr.
Nú eru menn ekki liræddir, heldur hara for-
vitnir — einkum vísindamennirnir, sem fara
tangar leiðir til þeirra staða, þar sem bezt er að
athuga' þetta merkilega fyrirbrigði. Las cg það
í erlendu blaði nýlega að milli 4—500 vísinda-
menn víða um lieim, mundu rannsaka ýmiskonar
fyrirbrigði í sambandi við myrkvann á mánu-
daginn,
Upp með sól-
gleraugun.
Eins og sagt var frá í blaðinu
í gær, verður rnyrkvans talsyert
vart hér á landi. Hér i Reykja-
vík verður deildarmyrkvi, það er að segja, að
við sjáum rönd af sólinni hak við tunglið. En
veðrið verður að vera gott, það verður að vera
heiðskirt til þess að við getum séð þenna
skemmtiiega eltingaleik himjntunglanna. Við
fáum ekkert afl sjá, ef loft verður þunghúið. En
sé.nú, gott veður, þá ætla eg að ráðleggja þeini,
sem langar til þess að fylgjast vel með þessu, að
hafa sólgleraugu við böndina eða mjög lýsta
„fijnm“ til að skoða sólina i gegnuin.
*
i Þegar Esja Það nmn vcra litlum efa undir-
kemur. orpjð, að þegar Esja leggur hér
að landi eftir helgina, þá muni
verða mejri mannfjöldi samankominn til að
fagna henni, en dænii eru til. Er ekki ósenni-
legt, að aldrei hafi sézt annar eins mannfjöldi
hér í hænum. Það gefur að skilja, að slíkur
manngrúi mun ekki komast fyrir á hryggju
þeirri, sem Esju verður ætlað að leggjast að,
enda mun verða svo um hnútana húið, að þvi er
eg hcfi heyrt, að einungis þeir, sein eiga ætt-
ingja eða vini með skipinu, fái að fara niður á
hryggjuna eða uppfyllinguna.
Hátaíiarar. En það e.r rétt að láta þá, sein ekki
komast svo nærri skipinu, fylgjast
ineð þvi, er gerist niðurfrá, en það inun nú vera
ákveðið, að skipinu verður fagnað með ræðu-
höldum og söng. Ætti þá að setja upp liátalara
í grennd við; uppfyllinguna eða bryggjuna, sem
Esja leggst að, til þess að enginn þurfi að
missa af þvi, sem fram fer sakir þess, að hann
koniist ekki niður að skipinu. Mætti gjarnan
koma fyrir hátöjurum i næstu götum, þvi að
vafalaust verður fólksfjöldinn svo mikill, að
liann „flóir út af“ sjálfu hafnarsvæðinu.
*
Heilbrigðis- Kunningi minn einn hringdi til
eftirlit. mín i gær og benti' mér á að koma
því á framfæri við rétta hlutað-
eigendur, að nauðsyn beri til þess, að frant-
kvæmd verði mjög vandleg læknisskoðun á fólki
því, sem nú kemur erlendis frá. Slyrjaldir hafa
alltaf aukna sjúkdóma og faraldahæltu i för
með sér, ekki sízt, ineðaj þeirra þjóða, sem und-
ir vtrða, og í löndum þeim, sem' þær hafa haft
á valdi sinu. Glundroðinn var líka orðinn svo
mikilj hjá Þjóðverjum undir lokin, að heilbrigð-
ismál, sem önnur, voru komin i mesta öng-
þveiti.
*
Auglýsing frá Fyrir rúmri viku birtist í öllum
Norðmönnum. daghlcðum Reykjavíkur aug-
lýsing til þeirra, sem hafa i
hyggju að fara til Noregs, livort sem þar er um
Norðmenn að ræða eða aðra, sem þangað þurfa
að fara einhve.rra erinda. Þar er frá þvi skýrt,
að hver sá sem ætli að fara til Noregs sé skyld-
ugur til að vera bólusettur gegn taugaveiki, bólu-
sólt og barnaveiki. Kemur fram i þcirri aug-
lýsingu, að heilbrigðisástandið er engan veg-
inn eins og á friðartímum, enda þess varla að
vænta, en ekki er ósennilegt, að heilsufar sé
Iíkt í öðrum löndum, sem orðið liafa að búa við
samskonar stjórn og Norðmenn, enda hafa fregn-
ir hvað.eftir annað skýrt það á þann veg.
*
Gremja. Eg efast ekki um það, að þessar ábend-
ingar hér að framan muni vekja tals-
verða gremju hjá þeim, sem eiga von á vinum
og ættingjum með Esju. Þeir vilja fá farþegana
seni fyrst í land og er það ekki nema eðlilegt.
En eg held að ekki sé hægt annað en að fallast á
það, þegar niálið er athugað rölega og æsinga-
hulst, að við verðum að gæta varúðar. Gætni get-
ur engan skaðað og hingað til hefir liún verið
talinn kostur, enda segir máltækið að flas sé ekki
til farnaðar.