Vísir - 21.09.1945, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Föstudaginn 21. september 1945
premtaramir slógust op hús-
flatm í h«1 aningsherhercjJmssg§bm<
Frlðfinnuð' ^nðjónsson seglr frá
prentIðn og Eeikstarfseml æskn-
áranno á 75 ára afmaelinu.
Prentarar slást.
— Aðbúð prentara hefur
verið mikið á annan veg þá?
— Víst er um það. Þeir
höfðu engan félagsskap og
engin samtök sín á milli þá,
og yfirleitt virtist mér prent-
arastéttin vera í mjög litlu
áliti í bænum. Laun prentara
voru yfirleitt afar lág og þar
af leiðandi voru fjöldskyldu-
menn skuldugir, einnig lá
það orð á að prentarar væru
engir skilamenn, enda marg-
ir þeirra óreglumenn, sem
mjög var i anda þeirra tíma.
Flestir setjarar í prent-
smiðjunni unnu í þá daga
. , . . . # . . .. .. hkmbhhbsh ákvæðisvinnu, einkum með-
Af enskum ættum. kynnst a ævinni. Oft vikii .... an ,)rentun Alþingistíðind-
Foreldrar Friðfinns voru það til, að þegar fór að lækka | - lanna stóð yfir Var þá oft
þau Guðjón Steinsson á í pyttlunni, fór framsögnin, Einn þeirra taldi sér þaðj^ - vjnnnnb þóttist
Akureyri og kona hans Lilja að verða nokkuð óskýr hjá helzt tikgildis að hann hafði |^ver mestur sem r'akað gat
Gísladóttir. 1 beinan karllegg skáldinu og varð þá setjar-! tekið í hendina á kónginum,1 td sjn sem’ mestu efni til
Friðfinnur Guðjónsson prentari og leikari er 75 ára í
dag. Prentari hefir hann verið í 54 ár og leikari 40—50 ár.
Hann hefir verið stofnandi að Hinu íslenzka prentarafé-
lagi og Leikfélagi Reykjavíkur1 og átt sæti í stjórn þeirra
beggja um margra ára skeið. Hann liefir og átt þátt í
síofnun þriggja prentsmiðja hér á landi.
Friðfinnur er kvænturj Jakobínu Sigríði Torfadóttur,
Markússonar skipstjóra á Isafirði.
Þetta varð fyrsta skrefið
mitt á hinu hallfleytta leik-
sviði. En engum, og allra
sízt mér sjálfum, kom þá til
hugar, að eg ætti eftir að
fórna jafn mörgum stundum
ævi minnar við þetta starf,
eins og nú er á daginn
komið.
Leikhúsið tæmdist.
I sambandi við þessa leik-
sýningu langar mig til að
geta smáatviks "sem kom
fyrir um það leyti sem sýn-
ingin var að hefjast. Þá
barst sú fregn um leikhúsið
að Gestur Pálsson skáld væri
um það bil að koma til
bæjarins. Varð þá uppi fótur
og fit um allt húsið og allir,
bæði leikarar og áhorfendur
þustu út til að sjá liinn fræga
mann. Eftir nokkura stund,
þegar fólkið var búið að svala
er Friðfinnur kominn af inn að hnippa í hann, svo að og yfirleitt þótti heppilegra, I 0 j ‘ ~ rf',ttn
enskum manni Leodeganiusi hann gæti lokið við línuna ef friður ætti að haldast, að röng* Brá. þá stundum fofíibTsinni^tÍndS það'inn
að nafm. Varð hann skip- eða erindið, sem hann var taka vel undir þetta raup • v,anf|r,iöomáls o>j orða- tmmst þaö mn
reika hér á 17. öld og settist að setja. - Art ótli.i var Annnr sníkti 25 evr- td handalogmais__og ^orða^ aftur og leiksynmgin hofst.
Fréttamaður Vísis átli tal skegghýungur huldi
við Friðfinn nú í vikunni ög hluta andlitsins.
innti hann eftir helztu til- ]
drögum þess að hann gerðist
prentari og leikari.
Mikil vinna.
„Það hefur fátt drifið á
daga mína“, sagði Friðfinn-
ur. „Stórviðburðalaust, en
lagi og kunna að koma fyrir
mein ið hans gnæfði hatt yfir borð gi orði> enda hafa nokkrir
hinna setjaranna til þess að úr stéttinni orðið prestar,
hann gæti staðið beinn við Iögfræðingar og alþingis-
það. Við venjulegt setjara- menn
heldur skemmtilegt æviskeið. akvað aðsigla til Danmerk-
Eg er fæddur að Bakka í ur; Perðapemnga vann eg
Öxnadal 21. sept. 1870, en m<rr xnn með kaupavmnu
frá hálfs árs aldri ólzt eg yfm sumartimann og^nætur-
upp með afa mínum og voktun sí^uðfJar ^ Gd(
25_i St()g “jjegar þér voruð ílorð hefði hann Þnrff að
búnir að læra? | sitja á gólfinu við setnmg-
— Fór mig að langa til að.una* rT ^>annf8 höfðu þeir
sjá mig um og kynnast jaiiir éitthvað til sms agætis.
meira af lieiminum. Eg \
ömmu að Hátúni í Hörgárdal.
Eg var alinn upp eins og
liver annar sveitadrengur á
þeim tíma, við mikla vinnu,!
stundum jafnvel helzt of
Munnhörpumúsik.
Oft fóru prentarar smá
gönguferöir ■ inn i Laugar i efp^'odóensciÍÍágerÍ'^sög
eða suður a Mela. \ ar þa unni ur „Þúsund og einni
gengið fylktu liði um goíur
yður
— Leikhúsin þar voru
mér að mestu lokaður heim-
ur vegna peningaskorts. En
freistingin varð nú samt
getuleysinu yfirsterkari þeg-
ar konunglega leikhúsið
auglýsti sýningu á leikritinu
Aladdin og töfralampinn4'
Drepsóttin.
—- Voruð þér lengi ytra? bæjarins með munnhörpu
— Tvö og hálft ár. Þá var'músíkk í fararbroddi. Var
eg beðinn að taka að mér það Kristinn Auðunsson, sem
stjórn prentsmiðjunnar á á munnhörpuna blés og þótti
Seyðisfirði, og sjá um prent- f hann snillingur i þeirri
un á „Austra“, sem Skapti kúnst. Vöktu þessar skrúð-
Jósefsson var ritstjóri aðJ göngur nokkura athygli bæj- um l*æTur hafðí'eg ekki ráð
Fór eg þá heim á miðju arbúa og kerlingarnar við jað kaup’a sæti af°beztu teg-
sumri 1892 og settist að a prentsmiðjupóstinn hættu und gn jjað ]út eg ehhi a
Seyðisfirði. Seiuna fluttist eg að rifast augnablik á meðan mig fú j)að man eg> að
var til Reykjavíkur og vann þar (músíkkinn hans Kristins hreykinn var eg, þegar eg kl.
8 um kvöldið lallaði með
Þræll Helga magra.
artanga um haustið. Þá var
Oddeyrin ein grashreiða og
sást þar naumast hús.
Eg fékk far með seglskip-
inu „Rósu“, sem var í sigl
mikir Eg Jvar 'heldur' aklrei in8nln.. f.yrir Gránufélagið.
sferknr en hinveear frár á Skipstjon a „Rosu . var . _ - . ,
fæti, s;o að smalamennsk- ’ ðanshllr maöur, Petersen að bæði i Isafoldarprentsmiðju, dunáði í eyrum þeirra.
umár áttu betur við mie cn nafni- Hann hafðl venð 20 °s 1 GutenherS- Og um skeið
líkamleg erfiðisvinna. Aimars ar 1 förum miffl lslands og sá eg um prentsnnðju a isa-
var ekki að því spurt hvað Panmerkur. og eitt smn atU Hrðx.
-maðíir vildi hcldur að bví hann að hafa verið 5 daga — Það hafði aldrei veuð
hvart mnrtnrVit * I milli Akureyrar og Khafnar. ætlun mín að ílengjast a
Um ferminsaraldur flutt- Þa atti hann að hafa heðið Seyðisfirði. Eg sagði því
ist e^ sv^Ul^foreldra minna lGuð að Sefa ser ahh’ci slíkan! starfi mínu lausu þar eftir
■seL bá bimau á OddS’ hyr framar- Hn ohhar ferð rumleSa ársdvö1 tók mér
|ók *.<*»*■ < ** Við.frníiU & tu K»upmanna-
á nrentirtninni^ J J laum i tvo solarhrmga i hafnar. Þangað komst eg
Þegar eg fluttist td blindösku norðanhríð við, raunar aldrei, en jiað er önn-
Oddeyrar/ Eg stundaði, Grímsey’.seinna urðum við ur saga
prentnám um 3ja ára skeið yatnslausir og urðum að
hjá Birni Jónssyni ritstjóramn ll ^andal 1 Nor-
Fróða. Aðalverk prentsmiðj-; e“* td að svaia þorstanum.
nótt“, sem eg liafði svo oft
lésið jiegar eg var krakki,
og opnaði mér þann undra-
heim, er seint gleymist þeim
sem les.
Mér er jietta kvöld ennþá
minnisstætt. Eins og að lík-
unnar var blaðið „Fróði ",
sem kom út einu sinni í
viku, svo og nokkrar sögu-
bækur, markaskrár, bækling-
ar fyrir þingeyska þjóðliðið
og rímur eftir Símon Dala-
skáld.
Sérkennilegasti
Islendingurinn.
— Þér munið vel eftir
Símoni?
— Já, og eg á margar
skemmtilegar endurminning-
ar frá dvöl hans í prent-
smiðjunni. Hafði hann þann
sið, að hann settist á mókass-
ann við ofninn með pyttlu á
hnjánum, en hana vafði hann
oftast innan í gráan lérefts-
poka, og þuldi þaðan stökur
sínar og kvæði jafnóðum og
sett var. Þegar eg renni hug-
anum til þeirra tíma, stend-
ur Símon Dalaskáld fyrir
hugskotssjónum mínum, sem
sá allra sérkennilegasti ls-
iendingur, sem eg hefi
Krókbúarnir.
Hvernig er hún?
— Skipið kom við í Fær-
eyjum. Þar fórum við tveir
farþegar í land og fréttum
þá að í Danmerlcu gengi ill
— Hvað gerðuð þér þegar kynjuð drepsótt. Hvorugan
til Hafnar kom? ' lokkar langaði til að deyja
— Eg réðist í háskóla-’svona í blóma tífsins og á-
prentsmiðju H. J. Schulz í kváðum báðir að hætta við
Kliöfn, en þar unnu þá 150- [ ferðina. Seinna fréttum við
160 manns. Þar voru m. a. að
aðgöngumiðann
í lófanum
i upp á þnöja loft í leikhús-
Eigum við nú ekki að inU) og fékk mér sæti við
venda kvæði olckar í kross' hliðina á ákaflega fynrferð-
og rabba eitthvað um hina armikilli matrónu, og lét
hliðina i lííi yðar — leiklist- j eins og eg væri heimagang-
ina. Hvenær lcomuð jiér ur j)arna uppi í rjáfrinu.
fyrst fram opinberlega?
— I júnímánuði 1890. Þá
héldu Eyfirðingar héraðs-
hátíð í tilefni af þúsund ára
afmæli landnáms Helga
magra. Aðal hátíðin stóð
yfir 20.—22. júní og fór fram! S°m sidder hist paa det
í geymsluliúsi. Kuldi var
Leiksviðið opnast. Stend-
ur augnablik autt. Þá mælir
Langvinitas fram forleikinn:
Du Nordens mörke, Mö,
Melancholia!
tykkg. Bundt
jiessa daga og hryssingsveð- ^f Kroniker fra Island,
ur, sem varð til jiess að flest-' gamle Digte
ir hátíðagestir oflcældu sig Fra Dánmark, med en
Harpe i sm Haarid.
Eg hefi ekki tíma til að
og veiktust. Meðal skemmti
atriða var sjónleikurinn
Ilelgi magri eítii síra jýsa þessu kvöldi nánar, geri
Fa jiað kannske seinna. En mér
Matthías Jochumsson.
---------- -........... - u l,cssi drepsóttarfregn jlenti eg á leiksviðinu af til- bumj jTð‘líkast‘húgljúfum
prentuð lagafrumvörp þauFhefði að mestu verið upp-|viljun, en ekki aí þvi að eg draumi. Og eg lield, að eg
sem stjórnin í Khöfn lagði,spuni einn, en þá var það of hefði vegna hæfileika verið. hafi aidrei síðar notaS heyrn
fyrir. Alþingi. Voru þau
prentuð bæði á íslenzku og
dönsku og féll það í mitt
hlutskipti og Þorvarðar Þor-
varðarsonar, síðar prent-
smiðjustjóra að setja ís-
lenzka tekstann. Fyrir bragð-
ið fengum við 15% uppbót
á vinnu okkar, því það var
regla um setningu útlendra
tungumála.
— Höfðu þér góða vinnu-
félaga ?
-— Sannleikurinn var sá,
að eg kynnist fæstum jieirra,
helzt þeim, sem voru „krók-
búar“ mínir. Það voru skrítn-
ir fuglar en góðir félagar.
seint.
Konan með skeggið.
1 Færeyjum kom eg mér
í fæði hjá Ðjurhuus nokkur-
um og ráðskonu hans, sem
8ekk undir nafninu madama
'Isen. Hún hafði myndar-
legasta yfirskegg, sem eg
hefi séð á nokkurum kven-
manni fyrr eða síðar. Þarna
vann eg í 11 eða 12 daga í
prentsmiðju, en fékk jiá bréf
frá Birni Jónssyni ritstjóra
Isafoldar, jiar sem liann bauð
mér vinnu í prentsmiðju
sinni. Eg tók þessu boði og
fór með fyrstu ferð heim.
valinn til þess að fara með
hlutverk.
Þannig var málum háttað,
að einum starfsbræðra minna
í prentsmiðjunni, Guðmundi
Guðmundssyni að nafni,
hafði verið falið að fara með
hlutverk eins af þrælum
Helga magra. En Guðmund-
ur var þá orðinn gamail
maður og stirður og aftók
með öllu að láta senda sig
up í jGlerárdal til að smala
hestastóði Helga magra, en
það var efni hlutverksins.
Bað hann mig í öllum guð-
anna bænum að koma sér til
J hjálpar, sem eg og gerði.
heyn
og sjón með meiri athygli, en
á meðan eg horfði á jiessa
skrautlegu og litbrigðarjku
sýningu.
—■ En þegar heim kom?
— Eg tók snemma til við
leikstörf eftir að eg settist
að í Reykjavík. Fyrsl var eg
með í leikflokki, sem stofn-
aður var liér í bænum vet-
urinn 1895—96, undir foryst
Stefáns Runólfssonar, prent-
ara, eri 1897 var Leikfélag
Reykjavíkur stofnað, var eg
meðal slofnenda.og átti sæti
í fyrstu stjórn þess.
— Hvernig var aðbúnað-
Framh. á 6. síðu.